این کاشی کاری های شگرف، آدم را یاد بهشت می اندازد و معماری یک دست و آجری آن، حسی از برابری القا می کند. در این کوتاه سخن، سر این نداریم که از ویژگی های معماری ایرانی بگوییم، چیزی که بحثمان بر سر آن است این که چرا این معماری پر بار به حاشیه رفته و جایش را معماری بی هویت و بی معنایی گرفته که بازتابش را در ساختمان های نوساز شهر می بینیم.
معماری ایرانی و زنده کردن آن در ساختمان های جدید اگرچه در حال حاضر چندان مورد توجه نیست و عواملی از جمله وضع قوانین شهرسازی باعث خلاقیت زدایی از معماران و ایجاد محدودیت در کار آن ها شده اما طبق نظر استادان و متخصصان، آشنایی بیشتر دانش آموختگان و دانشجویان با ارزش های معماری گذشته، شناسایی ارزش های معماری ایرانی، انجام فعالیت های عملی به منظور احیای این ارزش ها و سیاستگذاری کلان در سطح ملی در زمینه احیای این ارزش ها در معماری معاصر می تواند نقش موثری داشته باشد.
****وضع قوانین شهرسازی خلاقیت را از معماران گرفته است
استاد دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز در این خصوص به «خبرجنوب» گفت: مهم ترین ویژگی معماری ایرانی اسلامی روح آرامش حاکم بر آن است، معماری جلوه ای از هنر و دریچه ای برای ارتباط انسان با خداست.
دکتر امیر حسین جمشیدی افزود: معماری گذشته ما در واقع بیانگر عرفان، معرفت و هویت بوده است. در جلوه های کالبدی، هویت را می توان تجلی فرهنگ در معماری دانست، زیرا مکان ها از انسان معنا می گیرند و انسان نیز مجموعه ای از باورها و اندیشه ها است که فرهنگ آن را شکل می دهد و تجلی از فرهنگ انسان را در مکان و محیط می توان مشاهده نمود.
****امروز معنای هویت در معماری کمتر مشاهده می شود
مدیر کل دفتر فنی استانداری فارس گفت: امروز معنای هویت در معماری کمتر قابل مشاهده است. با ورود عناصر فرهنگی بیگانه فرهنگ هویت جامعه ایرانی شامل تغییراتی شده به تبع معماری امروز ما فاقد ارزش ها و هویت گذشته می باشد.
جمشیدی یادآور شد: به منظور دستیابی به والایی در معماری معاصر باید با تکیه بر دانش، توانایی بومی، سطح فرهنگی تک تک عناصر موثر از طراح معمار تا سازنده، سیاستگذاران صنعت ساختمان و مردم افزایش یابد.
وی گفت: علاوه بر مباحث فرهنگی یکی از عواملی که باعث از دست رفتن هویت معماری شده وضع قوانین شهرسازی و تصویب قوانین مختلف در طرح های شهری است که باعث گرفتن خلاقیت از معماران و ایجاد محدودیت در کار آن ها شده است.
این استاد دانشگاه شیراز افزود: راهکارهایی که به منظور بازگشت روح و هویت معماری ایرانی اسلامی پیشنهاد می شود به قرار زیر است: آشنایی بیشتر دانش آموختگان و دانشجویان با ارزش های معماری گذشته، شناسایی ارزش های معماری ایرانی و سعی در احیای این ارزش ها در معماری معاصر، سیاستگذاری کلان در سطح ملی به منظور احیای این ارزش ها در معماری معاصر، سیاستگذاری کلان در سطح ملی به منظور احیای معماری ایرانی، تغییر قوانین دست و پاگیر و محدود کننده شهرسازی و پیش قدمی ارگان های دولتی و حکومتی در احداث بناهای اداری با رویکرد حفظ ارزش های معماری ایران.
****شهرسازی معاصر با تفکیک های عریض و طویل به معمار اجازه عرض اندام نمی دهد
عضو هیات علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد شیراز در این مورد گفت: اصل و اساس تبلور معماری غنی ایرانی، در معماری جدید به نوع شهرسازی در عصر معاصر بر می گردد و مساله بسیار مهمی است.
اصلان جنوبی افزود: در معماری قدیم ارزش های معماری ایرانی و خصوصیاتی مثل بوم گرایی، محرمیت، درون گرایی و انسان گرایی وجود داشته است. اینها ارزش های معماری قدیم است که امروز از آنها غافل شده ایم و علت تمامی معضلات یاد شده به نوع شهرسازی ما ربط دارد و همه این موارد به جایگاه توده ساختمانی بر می گردد.
اصلان جنوبی افزود: شهرسازی معاصر با تفکیک های عریض و طویل به معمار اجازه عرض اندام نمی دهد و اگر ما بخواهیم از معماری ایرانی استفاده کنیم باید ضابطه های شهرسازی را به گونه ای تدوین نماییم که به اهداف موردنظر در این خصوص برسیم.
عضو هیات مدیره انجمن جهانی بام سبز گفت: ضابطه های موجود باعث شده معماری ایرانی در شهر سازی معاصر رنگ ببازد. معمار با توجه به ضابطه های دست و پاگیری که در حال حاضر در شهرسازی وجود دارد امکان بروز معماری ایرانی را ندارد.
وی یادآور شد: بوم گرایی یعنی استفاده از مصالح بوم آورد و مصالحی که در طبیعت وجود دارد. در طرح تفضیلی ضوابط و مقررات نما و مصالح مربوط به آن باید معماران ما را به سمت و سوی نمای هماهنگ ایرانی ببرد.
جنوبی در ادامه گفت: اشتباه ما این است که تصور می کنیم برای رعایت ملاک محرمیت در ساختمان سازی پنجره ما به پنجره همسایه نباید دید داشته باشد در حالی که محرمیت باید از توده ساختمانی و پایه در نظر گرفته شود تا این پنجره های غیر استاندارد زندان گونه را در آپارتمان درست نکنیم.
وی افزود: ما الگوی توده ساختمانی ردیفی را از خارج کشور آورده ایم و حالا می خواهیم به زور محرمیت را در آن بگنجانیم در حالی که اگر اصل شهرسازی را رعایت کرده بودیم با این مشکلات رو به رو نمی شدیم.
این استاد دانشگاه گفت: تمامی مسایلی که به ما اجازه نمی دهد از ارزش های معماری قدیمی ایران استفاده کنیم به بحث مهم شهرسازی برمی گردد. شهرسازی به معنای زمین خواری، تفکیک بی مورد زمین ها، بزرگ کردن محدوده قانونی شهر نیست و برخی در شیراز به جای بازسازی و توجه به بافت فرسوده محدوده قانونی شهر را به طور بی رویه ای گسترش داده اند.
****برخی معماران به دنبال پیشی گرفتن از هم به هر قیدی هستند
دیگر عضو هیات علمی دانشگاه شیراز نیز گفت: قبل از تبلیغ معماری غیر خودی یا بیگانه نخست باید معماری اصیل خود را بشناسانیم.
دکتر محمد نیک کار افزود: در قالب آموزش ها باید فضایی در زمینه شناخت اصول عمیق معماری گذشته ایجاد شود به طوری که دانشجو نه تنها با ظاهر و سیمای معماری ایرانی آشنا شود بلکه ارزش ها را درک و کشف کند و به آن ها پی ببرد و بتواند آن ارزش ها را به زبان امروزی ترجمه و در معماری معاصر به کار گیرد.
دکتر محمد نیک کار یادآور شد: در این خصوص معمار نباید سیمای معماری گذشته را مونتاژ کند و بر روی نمای امروز بچسباند چرا که این یک وضعیت مصنوعی و پلاستیکی را به وجود می آورد.
وی گفت: بخشی از مسایل یاد شده نیز به وجدان معمار و طراح برمی گردد که آیا او اسیر خواسته های کارفرما می شود و یا نه؛ متاسفانه برخی معماران بیشتر به دنبال رقابت و پیشی گرفتن از هم به هر قیمتی هستند، این در حالی است که معماران قدیم بیشتر دنبال آموختن بودند، آن ها تنها وقتی از خط مشی استادان خود پیروی نمی کردند که خود فکر منطقی و مطلوب تری را در مسیر بهبود و ساماندهی زندگی مردم ارایه می دادند.
این استاد دانشگاه شیراز افزود: برخی معماران امروز ما بیشتر به دنبال منیت هستند و در مورد حرفه خود بزرگوارانه برخورد نمی کنند. کار برخی از آن ها چون از دل بر نمی آید، بر دل نمی نشیند و در این خصوص بیشتر حرف رقابت است تا رفاقت، آدم ها به دنبال مد می روند و این باعث تاریخ مصرف دار شدن بناها می شود و پس از مدتی گرد کهنگی بر روی آنها می نشیند.
دکتر نیک کار یادآور شد: برخی بناها در کشور مانند باغ جهان نما، میدان نقش جهان، مدرسه خان شیراز و مدرسه آقابزرگ کاشان به دلیل رعایت عمق ارزش های معماری ایرانی به دل می نشیند و هر بار که به آن جا بروی برایت جذابیت دارد، این امر در مورد گردشگران هم صدق می کند.
****هر معمار یک بار درباره غنای معماری ایران بخواند
رییس بخش معماری دانشگاه شیراز هم به «خبرجنوب» گفت: غنای معماری ایران آن قدر بزرگ و غنی است که برای هر هنرمند و معماری حداقل یک بار الزام به بازخوانی داشته باشد.
دکتر محمد علی آبادی افزود: متاسفانه در جامعه ما بیشتر بحث ها به نقد دیروز و امروز ختم می شود و نقد تعاملی که شامل بازنگری معاصر و گذشته باشد در معماری جایی ندارد.
وی یادآور شد: هیچ گاه معاصر از گذشته جدا نیست و به همین دلیل تعامل این دو می تواند زمینه دستیابی به اهداف مطلوب را در معماری فراهم کند.
46
