جاذبه های بازدید از آثار ساسانی فارس در آستانه ثبت در میراث جهانی

در سالی که گذشت، گام های عملی برای ثبت مجموعه بیشابور در شهرستان کازرون، آتشکده (کاخ اردشیر ساسانی)، قلعه دختر و شهر گور در شهرستان فیروزآباد و کاخ ساسانی در شهرستان سروستان در میراث جهاانی سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی سازمان ملل متحد (یونسکو) به صورت جدی برداشته شد.
ارزیابان شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌ها (ایکوموسICOMOS) به عنوان بازوی مشاور یونسکو مهرماه 96 با هدف بررسی میدانی پرونده ثبت جهانی پنج اثر تاریخی استان فارس متعلق به دوره تاریخی ساسانیان به این استان سفر کردند تا بارقه های امید برای ثبت این آثار در میراث جهانی و طرح آن در اجلاس آتی یونسکو تقویت شود.
شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌ها (ICOMOS) سازمانی برای نگهداری و پاسداری از اماکن میراث فرهنگی در سراسر جهان است.
**یادگارانی از دوره ساسانیان
آتشکده (کاخ اردشیر ساسانی)، قلعه دختر و شهر گور در شهرستان فیروزآباد، مجموعه بیشاپور درشهرستان کازرون و کاخ ساسانی در شهرستان سروستان از آثار برجسته به یادگارمانده از دوره تاریخی ساسانیان در استان فارس واقع هستند.
بسیاری از محققان حوزه تاریخ و فرهنگ، عصر ساسانیان را مبتکر اصول شهرسازی و معماری می‌دانند به نحوی که معماران در این دوره با ساختن طاق‌های گنبدی، تالارهای وسیع بدون ستون و همچنین ساخت طاق‌های آجری به جای پوشش مسطح و چوبی، جلوه‌ای نو را خلق کردند.
سلسله ساسانیان که آخرین حکومت پادشاهی ایران قبل از ظهور اسلام است، از سال 224 تا 651 میلادی به مدت 427 سال بر ایران حکومت کردند.
کاخ اردشیر بابکان (آتشکده فیروزآباد) یادگار به جا مانده از عصر ساسانیان مقارن با سده 3 میلادی دارای تالارهای تو در تو است و با گذشت افزون بر یک هزار و 800 سال گچ‌بری بخش بالای دیوارهای درونی آن از گزند آسیب مصون مانده است. در ضلع شرقی کاخ، چهار ساختمان گنبدی شکل بزرگ وجود دارد.
در نزدیکی این کاخ و سه کیلومتری شهر فیروزآباد، شهر گور واقع است که در زمان آبادانی آن، مرکز بخشی از ایالت فارس به نام کوره اردشیرخورّه بود. طرح و الگوی این شهر دایره‌ای شکل است و به قطر 2 کیلومتر دارای چهار دروازه اصلی بوده و بناهای حکومتی و محل اقامت درباریان در آن قرار داشته است.
قلعهٔ دختر فیروزآباد از دیگر آثار در حال بررسی برای ثبت در میراث جهانی یونسکو نیز از دوران ساسانیان به یادگار مانده و در 6 کیلومتری جاده فیروزآباد به شیراز در دامنه کوهی مشرف به جاده قرار دارد که پس از طی مسافتی حدود 300 متر به صورت کوهنوردی می‌توان به قلعه رسید.
شهرستان فیروزآباد در فاصله 93 کیلومتری جنوب غرب شیراز واقع شده است.
بیشاپور نیز یکی از شهرهای باستانی ایران در چنارشاهیجان شهرستان کازرون در استان فارس است که در زمان ساسانیان ساخته شده‌است و امروزه ویرانه‌های آن برجای مانده‌است. بیشاپور از شهرهای دارای طراحی و مهندسی ویژه روزگار خود بوده‌است. بیشاپور گنجینه‌ای از آثار ارزشمند ساسانی مانند معبد آناهیتا را در خود جای داده است.
شهرستان کازرون در 120 کیلومتری غرب شیراز واقع است.
مجموعه کاخ ساسانی نیز در استان فارس و در 9 کیلومتری جنوب شهر سروستان قرار دارد. این کاخ در زمان بهرام گور ساسانی و از سنگ و گچ ساخته شده و یکی از با شکوه‌ترین کاخ‌های عصر ساسانی است.
شهرستان سروستان در فاصله 80 کیلومتری شرق شیراز واقع شده است.
در حالی پرونده ثبت آثار دوره ساسانیان در استان فارس در حال پیگیری است که پیش تر آثار دوره هخامنشیان مانند تخت جمشید، پاسارگاد (آرامگاه کوروش)، باغ های پاسارگاد و باغ ارم از این استان در فهرست آثار جهانی ثبت شده اند.
** گزارش اقدام ها برای ثبت جهانی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس در گزارشی از آخرین تلاش ها برای به ثمرنشستن پرونده ثبت جهانی پنج اثر جدید این استان در میراث جهانی یونسکو می گوید: تمرکز برای مطالعه و ارائه مستندات پرونده محور ساسانی که شامل مجموعه بیشاپور در کازرون، آتشکده، قلعه دختر و شهر گور در فیروزآباد و کاخ ساسانی در سروستان است، از سه سال پیش، توسط محققان، باستان شناسان، مستندسازان و فیلمبرداران، آغاز شد.
مصیب امیری افزود: در این مدت، نزدیک به یک هزار صفحه مستندات از یادمان های تاریخی نام برده، تهیه و تدوین و به یونسکو ارائه شده و افزون بر این 22 میلیارد ریال برای مرمت، ساماندهی و حفاظت از این آثار هزینه شده است.
او گفت: ساماندهی محوطه تاریخی بیشاپور کازرون، سنگ فرش شهر گور فیروزآباد، ساخت و نصب تابلوهای معرفی آثار به زبان فارسی و انگلیسی از جمله این فعالیت هاست.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس ادامه داد: ایجاد زیر ساخت های گردشگری مورد نیاز و اجرای فازهای چند گانه طرح استاندارد سازی مسیر دسترسی گردشگران به فضای خدمات رفاهی در سایت تاریخی بیشاپور کازرون، استقرار سرویس بهداشتی و دیگر خدمات مورد نیاز گردشگران از دیگر فعالیت هایی است که در مدت سه سال به انجام رسیده است.
وی بیان کرد: بیشترین آثار تاریخی متعلق به دوره ساسانیان در فارس در شهرستان‌های فیروزآباد، کازرون و سروستان قرار دارد و با توجه به اینکه ثبت جهانی پرونده محور ساسانی در تحول صنعت گردشگری این استان نقش بسزایی دارد، امیدواریم تیرماه سال 97 شاهد ثبت جهانی این پنج یادمان تاریخی در اجلاسیه جهانی یونسکو باشیم.
** جای خالی نخستین شهر گرد دنیا در میراث جهانی
ارزیاب ایکوموس در پرونده منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس پیش از این در دیدار با معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفته است: بسیار متعجبم که شهر گرد فیروز‌آباد هنوز در فهرست میراث‌ جهانی یونسکو به ثبت نرسیده است، در حالی که این شهر، علی‌رغم تصور بسیاری از افراد که بغداد را اولین شهر گرد در دنیا می‌پندارند، اولین شهر گرد در دنیاست و بغداد نیز از شهر گرد فیروز‌آباد تأثیر پذیرفته است.
اسد سیف با بیان اینکه فرهنگ و دانش این سبک از شهر سازی به سایر نقاط جهان انتقال داده شد گفت: «این اولین مدل شهر گرد بود و بسیاری از نقاط دنیا از این مدل تأثیر پذیرفته‌اند. این شهر و بناهای موجود در آن حتی در زمینه تکنیک گنبد‌سازی نیز سرمشقی برای دنیا بود.
وی با اشاره به اهمیت ثبت جهانی این آثار گفت: ثبت جهانی این آثار تغییری در دیدگاه عموم مردم نیز ایجاد می‌کند و همه با اهمیت آثار موجود در این محور آشنا می‌شوند. این محور می‌تواند مورد توجه دنیا قرار گیرد، این نوع معماری و شهرسازی از لحاظ گردشگری و میراث‌فرهنگی نیز می‌تواند بسیار مهم باشد. با ثبت جهانی این شهر همه دنیا با این نوع معماری و فرهنگی حاکم در این منطقه آشنا می‌شوند، من نیز تمام تلاش خود را خواهم کرد که این پرونده به بهترین نحو معرفی شود.
معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز در این دیدار گفت: فارس آثار بی‌نظیری مانند شهر گور فیروز‌آباد دارد. این شهر اولین شهر دایره‌ای جهان است و تاکنون حدود پنج تا هفت درصد آن کاوش شده است. نظام شهرسازی این منطقه بسیار منحصربه‌فرد است و دانش شهرسازی و معماری در آن دوره از این منطقه به سایر نقاط ایران و دنیا انتقال داده شد. همچنین گنبد برای اولین‌بار در جهان در فیروزآباد خلق شد.
محمدحسن طالبیان در تشریح وسعت منطقه و اهمیت این شهر دایره‌ای افزود: هسته شهر 639 هکتار است و این شهر بیش از 13هزار هکتار حریم دارد.
همانگونه که معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفته است، ایران به واسطه دارا بودن قدمت تاریخی، آثار تاریخی زیادی برای ثبت جهانی دارد. این آثار محدود به ایران نیست بلکه مربوط به تمام بشریت است.
به گفته علی اصغر مونسان، سهمیه ایران برای ثبت آثار در یونسکو با تعداد آثار تاریخی بی‌نظیر این کشور همخوان نیست و باید ظرفیت‌ها و تعداد آثار هر کشور را در این سهیمه دخیل دانست.
به گفتته طالبیان معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، ایران حدود 54 اثر در فهرست موقت یونسکو دارد و جمع‌آوری اطلاعات و مستندات 50 اثر مهم دیگر برای اضافه شدن به فهرست موقت یونسکو در دست اقدام است.
قرار گرفتن آثار تاریخی محور ساسانی در فهرست بررسی ثبت در میراث جهانی گویای اهمیت این آثار است و تعطیلات نوروز 97 فرصتی برای بازدید از این آثار قبل از تحقق آرزوی 10 ساله ثبت این آثار در این فهرست بین المللی است.
بنا بر اعلام مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس، در تعطیلات نوروز 97 ظرفیت اقامت 468 هزار و 200 نفر شب در این استان تدارک دیده شده است و بر اساس پیش بینی ها نسبت به سال های گذشته بیش از تعداد مسافران ظرفیت اقامت ایجاد شده است.
مصیب امیری افزود: 163 پایگاه انتظامی، 56 پایگاه هلال احمر،160 پایگاه اورژانس، 132 پایگاه امداد خودرو، 176 مرکز درمانی، 73 قاضی کشیک، 72 شورای حل اختلاف، 136 شرکت بیمه، 169پایگاه و کیوسک اطلاعات رسانی در سراسر استان فارس به مسافران نوروزی خدمات رسانی خواهند کرد.
9873/ 2027