دستکاری در غذایی که مردم می خورند؛ اینکه این دستکاری به سود مردم تمام میشود یا نه را کسی نمی داند. تا امروز، بحث از این بود که کاربرد بی رویه سموم دفع آفت در کشت محصولات کشاورزی می تواند جان خیلی ها را به خطر بیندازد. برخی حتی می گویند در استان هایی که اقتصاد غالب کشاورزی دارند، -مانند فارس- موارد بیشتری از ابتلا به سرطان ها وجود دارد و این استان جزو استان های اول کشور از نظر ابتلا به سرطان به شمار می رود.
از جمله سرطان های روده و معده که یکی از شایعترین انواع سرطان در فارس هستند. البته معلوم نیست وجود این سرطان ها متاثر از مواد غذایی و به ویژه محصولات کشاورزی مصرفی باشد یا نه ولی دست کم، کسی شک ندارد که کاربرد بی رویه سموم و کودهای شیمیایی در کشاورزی، سلامت مردم را به شدت به خطر انداخته است.
چه اینکه حسن قاضی زاده هاشمی، وزیر بهداشت یکبار از مردم خواست حتی سیب را با پوست نخورند چون به گفته او، در پرورش این محصولات به اندازه ای سم به کار می رود که هیچ شست و شویی نمیتواند سموم را از میان ببرد. اینک، بحث از این است که در کشت محصولات کشاورزی دستکاری های ژنتیک صورت بگیرد. این طور که معلوم است در فارس محصولات تراریخته -همان محصولات دستکاری شده ژنتیکی- هنوز کشت نمیشود، ولی شماری از محصولات وارداتی مانند ذرت و سویا به صورت تراریخته کشت شده اند که نه تنها مردم آنها را مصرف می کنند بلکه ذرت، به عنوان غذای اصلی دام استفاده میشود و در نهایت شیر و گوشت این دام ها سر سفره مردم میآید. استدلال مخالفان کشت و واردات محصولات تراریخته این است که این محصولات می توانند به اندازه کاربرد بی رویه سموم در کشاورزی و حتی بیشتر، بیماری زا باشند.
موافقان اما می گویند که نه تنها این گونه نیست، بلکه دستکاری ژنتیکی محصولات کشاورزی آنها را در برابر آفات مقاوم می کند، در نتیجه نیاز به کاربرد بی رویه سموم نخواهد بود؛ ضمن اینکه به نظر آنان با کشت محصولات تراریخته آب کمتری مصرف می شود و محصول بازدهی بیشتری خواهد داشت.
در عین حال تعداد زیادی از کشورهای جهان کشت این محصولات را ممنوع کرده اند. اما کدام درست می گویند؟
دیدگاه موافقان و مخالفان
این طور که معلوم است، تامین غذای مورد نیاز شهروندان دیگر تنها متکی به تولید طبیعی و توزیع طبیعی نیست.
ساز و کارش را بازار تعیین می کند. کشاورزان برای اینکه محصولاتشان در هجوم بلایای طبیعی از میان نرود، بیش از همیشه از روش های امروزی چون کاربرد سموم و کودهای شیمیایی استفاده می کنند ولی همچنان به کشت سنتی ادامه می دهند تا آب هرچه بیشتر هدر رود.
شاید رشد فزاینده جمعیت جمعیت جهان، مقصر این وضع باشد. اینک، بحث از این است که راهکاری تازه برای کشت محصولات به کار برده شود تا هم محصولات در برابر بلایای طبیعی چون هجوم آفت ها سالم بمانند، آب کمتری مصرف کنند و بازدهی شان هم بیشتر باشد. و آن راهکار چیزی نیست جز دستکاری ژنتیک در کشت محصولات. به عبارت دیگر، کشت محصولات تراریخته. اتحادیه اروپا توزیع محصولات کشاورزی غیرارگانیک را ممنوع کرده و برخی کشورها چون کشورهای حوزه خلیج فارس و حتی عراق محدودیت زیادی روی کشت محصولات وضع کرده اند؛ مگر نه اینکه این کشورها بارها هندوانههای صادراتی ایران را به خاطر کاربرد بی رویه سموم در کشت آنها پس فرستادند و آخر آن هندوانه ها در داخل کشور توزیع شد؟
اما روشهایی چون کشت محصولات تراریخته در برخی کشورها کاربرد روزافزونی دارد پیدا می کند؛ به ویژه کشورهای
آمریکایی.
در ایران این محصولات به صورت محدود کشت میشوند؛ البته به استثنای برنج و پنبه شمال.
این طور که دکتر ابراهیم زارع، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید، در هیچ کجای فارس این محصولات کشت نمی شوند. این محصولات البته وارد می شوند. به ویژه سویا و ذرت.
در این میان، بیش از همه ذرت اهمیت دارد که قوت غالب دام است؛ دامی که در نهایت شیر و گوشت آنها سر سفره مردم می آید اما باید بابت مصرف این محصولات نگران بود؟
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس چنین نظری دارد: «هدف از کشت محصولات تراریخته ،مقاوم کردن آنها به خشکی، برداشت بیشتر، مقاومت به بیماری های خاص و... است. ما در ایران جز برنج و پنبه در شمال ، کشت این محصولات را نداریم؛ درباره اینکه آیا این محصولات برای سلامتی خطرناک هستند یا نه، باید بگویم که هنوز هیچ مستندی از زیان بار بودن آنها به دست نیامده و در جهان هم از این روش به ویژه در کشت دانه های روغنی مانند کلزا، ذرت و... استفاده
می شود».
او جمله ای را از یک دانشمند دانمارکی نقل میکند که «در نقاطی که مردم از گرسنگی می میرند، تولید محصولاتی که به خشکی مقاوم هستند اولویت دارد»؛ این سخن اشاره ای می تواند به افزایش روزافزون جمعیت جهان باشد.
اما آیا یک پزشک حاضر است به مردم با قاطعیت بگوید که بدون نگرانی محصولات تراریخته مصرف کنند؟
همه سرنشین یک کشتی هستیم
«به طور مشخص، مطالعهای که نشان دهد محصولات تراریخته آسیب زا هستند، وجود ندارد»؛ این را دکتر حسین نیک نهاد می گوید؛ معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز.
از او می پرسیم: «آیا مردم می توانند بدون نگرانی این محصولات را مصرف کنند»؟ پاسخ می دهد: «نباید مشکل خاصی ایجاد کند ولی نمی توان اظهار نظر قاطعی کرد».
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز بیشتر از مزایایی می گوید که این محصولات دارند: «امروزه در جهان برای اینکه محصولات را در برابر خشکسالی و آفات مقاوم کنند از این رویکرد استفاده می کنند و در ایران هم کشت این محصولات را داریم ولی طبق قانون باید روی محصولات بنویسند که دربرگیرنده کشت تراریخته هستند».
به باور دکتر نیک نهاد، استدلال مخالفان مصرف این محصولات عمدتا تئوری است ولی از آنجا که مدت زیادی از کشت این محصولات نمی گذرد، هنوز پیامدهای مصرف آن روشن نیست.هرچه که هست، زمین بیشتر و بیشتر برای انسان ها زیست ناپذیر می شود. انسان ها برای بقای خودشان هرچه بیشتر به زمین فشار می آورند بی آنکه به فکر بقای زمین باشند؛
بی آنکه بدانند همه سوار یک کشتی هستیم و سوراخ کردن کشتی زمین، همه را غرق میکند.
46
