سخن از معلولان است؛ و امروز روز جهانی آنان. معلولانی که می گویند یکی از بزرگترین مشکلات روزمره آنها، نگاه ترحم آمیزی است که جامعه به آنان دارد. هرچند معلولان میگویند همه کار می کنند تا این کلیشه رایج را به چالش بکشند و تصوری تازه حاکی از توانمندی آنها را جایگزین تصورات قدیمی کنند. امروز و به مناسبت روز جهانی معلولان از شماری از معلولان شیرازی خواسته ایم از تجربیات خود در برخورد با این نگاه ترحم آمیز برایمان بگویند.
ریشه ناتوان انگاری معلولان
»»» سعید فانی
نگرش منفی که درباره معلولان و معلولیت وجود دارد، ریشه در گذشته دارد. به همین خاطر، برخی به معلولان به چشم یک مصرف کننده نگاه می کنند. متاسفانه با گذر زمان، این نگاه تغییر نکرده، یا دست کم ریشههای آن هنوز وجود دارد و بخشی از جامعه، معلولان را شهروند درجه دو می دانند و همین باعث شده معلولان گاهی آزارهایی را تجربه کنند. بخشی از این نگرش منفی ریشه در خانواده فرد معلول دارد چرا که پدر و مادر بین فرزندان معلول و غیر معلول تبعیض گذاشته و فرزند معلول را کمتر مورد توجه قرار می دهند؛ همین نگرش در میان مسئولان هم وجود دارد و می بینیم که معلولان را استخدام نمی کنند چون معلولان را ناتوان می دانند حال آنکه معلولان ثابت کرده اند که اگر زمینه برای فعالیت آنها فراهم باشد، به خوبی در مسئولیت خود ظاهر شده و موفق می شوند. چه اینکه ما معلولانی داریم که در حوزههای اقتصادی، ورزشی، فرهنگی، هنری و... عملکردی درخشان از خود نشان داده اند. ضمن اینکه بیشتر معلولان ما تحصیلکرده هستند. با همه این موفقیتها اما هنوز این نگرش که معلولان را ناتوان می دانند وجود دارد و باید آن را به چالش کشید.
خانه نشینی معلولان
»»» صدیقه خاکسار
نگاه مردم به ما معلولان نسبت به گذشته بهتر شده است و معلولان را بیشتر می پذیرند؛ یکی از علتهای این پدیده فعالیت ها و توانمندی معلولان است. معلولان خود فعال تر شده اند و توانایی خود را به رخ جامعه میکشند. این باعث حضور بیشتر آنها در جامعه شده است. البته در گذشته نگاه ترحمآمیز بیشتری به معلولان میدیدم که اکنون بهتر شده؛ بخشی از این تغییر رویکرد، ناشی از فرهنگ سازی بوده است. البته هنوز جا دارد که این فرهنگ سازی ادامه پیدا کند. البته نمی توان قضاوت کرد که کدام یک از معلولان بیشتر در جامعه مشکل دارند ولی معلولان نابینا و جسمی و حرکتی به خاطر مناسب نبودن شرایط در شهر برای تردد، مشکلات بیشتری دارند؛ این وضع به گونه ای است که گاهی باعث می شود افراد معلول خانه نشین شوند. یک فرد معلول، هر چقدر هم که موانع معماری و ساختاری شهر را رد کند باز باید سوار خودرو شود ولی نه اتوبوس مناسب وجود دارد، نه تاکسی مناسب و نه خودروهای دیگر. برای همین، معلولان باید هزینه های آژانس را بپردازند و همین هزینه های بالا باعث می شود معلولان کمتر از خانه خارج شوند؛ پیامدهای عمده آن اما از نظر روحی است. این موانع و مشکلات باعث می شود که یک معلول، معلولیت و ضعف خود را بیشتر دیده و آن را در ذهن خود بزرگتر کنند.
ما نیاز به ترحم نداریم
به ما پر پرواز بدهید
»»» حمزه گوهری
به نظر من، جامعه هنوز راه درازی را در پیش دارد تا به شرایط ایده آل افراد معلول برسد. کارهای زیادی انجام شده ولی هنوز کافی نیست و کار انجام نشده هم زیاد است. مردم هنوز از سر دلسوزی و ترحم به معلولان می نگرند و این نه شایسته معلولان است و نه معلولان می توانند این را بپذیرند. از این رو بهترین کاری که برای معلولان میتوان انجام داد این است که به گونهای فرهنگ سازی شود تا معلولان مانند دیگر شهروندان بتوانند همه کارهای خود را خودشان انجام دهند. برای نمونه، یکی از اصلیترین مشکلات ما مناسب نبودن ساختار شهری است. من اگر بخواهم به بانک بروم برای بالا رفتن از پله ها باید منتظر بمانم یکی کارم را انجام دهد. به عبارتی، باید صبر کنیم تا یکی از سر دلسوزی و ترحم کارم را انجام دهد؛ در نتیجه شرمندگی و خجالت این رویداد برای من می ماند. این است که من به شهروندان می خواهم بگویم ما معلولان نیاز به ترحم نداریم و اگر به ما پر و بال دهند ما پرواز خواهیم کرد.
معلولیت در کشور ما موقعیت نیست ، محدودیت است
»»» امیرحسین بنانی
خیلی چیزها به فرهنگ برمیگردد؛ این روزها با توجه به اینکه تعداد معلولان در جامعه زیاد است، فرهنگ سازی بیشتری هم انجام شده است ولی بیش از اینکه مردم بخواهند کاری کنند، باید به فکر سیاست های کلان جامعه باشیم. اگر دولت پشتیبان معلولان باشد، مطمئنا مردم هم رفتار بهتری با معلولان در پیش می گیرند. در بسیاری از کشورهای جهان، معلولیت یک موقعیت است. در کشورهای اسکاندیناوی اگر عصای سفید به دست داشته باشید، از بسیاری از مزیت ها بهره مند می شوید ولی در کشور ما، معلولیت برایمان موقعیت نیست، محدودیت است. به همین خاطر به نظر من اگر دولت میخواهد برای ما کاری کند، باید فرهنگ سازی کند. البته با یک بار پرداختن به این موضوع در روز معلولان به این هدف دست نمی یابیم و باید بسیار به آن پرداخت. چندی پیش همایش راهکارهای مناسب سازی شهر برای معلولان در شورای شهر برگزار شد در حالی که این سالن مناسب سازی نبود و ویلچر نمی توانست وارد آن شود؛ ببینید؛ ابعاد مشکل این گونه است. به همین خاطر باید به فکر کمک راهبردی برای معلولان بود نه صرفا دلسوزی. اگر کار اصولی انجام شود و کارآفرینی صورت بگیرد، برای معلولان موثرخواهد بود.
یک کارخانه با بیش
از 600 کارمند معلول
»»» محمد قاسم شایسته نیا
نمی توانیم بگوییم جامعه به ما نگاه ترحم آمیز ندارد؛ بله دارد ولی شاید جامعه به خاطر این نگاه، گناهی نداشته باشد. این ترحم به خاطر حسننیت جامعه است و ما باید به سهم خود تلاش کنیم تا این تصور را از میان ببریم. این کار البته زمان میبرد. من بارها از بچه های معلول شنیده ام که از نگاه ترحم آمیز گله می کنند ولی این برخوردها نباید تاثیری روی زندگی ما بگذارد. بگذارید یک نمونه بیاورم تا توانایی بچه های معلول برای به چالش کشیدن این نگرش روشن تر شود. چندی پیش از یک کارخانه تولید محصولات بهداشتی بازدید کردم که از 700 کارمند آن، 600 تن از معلولان نابینا بودند. به عبارت دیگر، 92 درصد همه کارکنان نابینا بود ند. به همین خاطر باید پرسید مگر می شود معلولان ناتوان باشند؟ مطمئن باشید اگر همه کارخانهها در کشور شمار کمی از معلولان را به کار می گرفتند برای ما مشکل اشتغال دیگر وجود نمی داشت.
مسئولان هم با ترحم
به معلولان نگاه می کنند
»»» لیلا غزنوی
در سال های اخیر، برخورد ترحمآمیز مردم با معلولان کمتر شده ولی روند تغییر این دیدگاه، بسیار کند است. به ویژه از مسئولان سازمان ها و اداره ها انتظار نمی رود که نگاهی حاکی از ناتوانی به معلولان داشته باشند. این چیزی است که معلولان را رنج می دهد. در جامعه اداری ما، یک سری کارفرما و مسئولان هستند که هنوز نمی توانند توانمندی معلولان را درک کنند. آنها نمی پذیرند که یک معلول کم بینا یا نابینا با رایانه کار کند؛ گاهی فردی که تحصیلکرده است، وقتی می بیند در موسسه ما یک نابینا می تواند تایپ کند و با رایانه کار کند دچار بهت می شود که این نگرش جای افسوس دارد. البته گاهی هم اتفاق
می افتد که به تصور ناتوانی معلولان دامن می زنند. به همین خاطر باید معلولان خودشان را باور کنند و این تصور را از میان ببرند.
46
