به واسطه وجود رودهای بسیاری که در فارس هست در هر دوره ای از تاریخ، پل های متعددی در این استان ساخته شد، سازه هایی که قدمتشان به دوره هخامنشی و ساسانیان تا دوره قاجار برمی گردد. آثاری که از نظر معماری و استفاده از مصالح با یکدیگر متفاوت است و می توان گذر تاریخ فارسی ها را برروی این بناهای ملی دید.
ولی این روزها، پل های تاریخی استان از وضعیت مناسبی برخوردار نیست و قسمت های عمده ای از این آثار از بین رفته است و آن طور که برخی از کارشناسان و فعالین حوزه میراث فرهنگی معتقدند، 60 درصد از پل های تاریخی فارس یا تخریب شده و یا در آستانه ویرانی به سر می برد و نیازمند مرمت و ساماندهی است.بنابر این گزارش، بیش از یکصد پل و بقایای پل تاریخی در استان شناسایی شده که نیمی از این رقم به دلیل قدمت و اصالتی که دارد در فهرست ملی به ثبت رسیده است و به گفته سیامک بصیری، کارشناس حوزه مرمت اداره کل میراث فرهنگی فارس، مرمت و ساماندهی این آثار تاریخی، یک ضرورت در فارس است.
وی در گفت وگو با خبرنگار ما، افزود: با توجه به حساسیت های موجود، طرح ساماندهی و مرمت این آثار تاریخی تهیه شده و طبق برنامه ریزیهای صورت گرفته، امسال اعتباری نیز برای اجرای این طرح درنظر گرفته خواهد شد.
بصیری با بیان اینکه در مرحله نخست، 4 تا 5 پل مهم تاریخی استان مرمت و ساماندهی خواهد شد، افزود: حفاظت از این آثار تاریخی که عمدتاً در معرض آسیب هم هست، ضروری می باشد و امیدواریم با تخصیص اعتبارات بتوانیم مرمت این آثار را هرچه سریع تر شروع کنیم.
این کارشناس میراث فرهنگی فارس ادامه داد: طبق برنامه ریزی ها در حال حاضر 4 پل تاریخی سیمکان، کوار، خان و علی بن حمزه، امسال مورد مرمت و ساماندهی قرار می گیرد.
وی میزان اعتبارات مورد نیاز برای اجرای این طرح را عنوان نکرد اما با تاکید بر اینکه درخواست اعتبارات مرمت و ساماندهی پل های تاریخی استان داده شده، افزود: به طور مثال برای مرمت پل تاریخی کوار که قدمتش به دوره ساسانی برمی گردد و دچار آسیب های بسیاری نیز هست، دستکم به 500 میلیون تومان پول نیاز داریم و امیدواریم بخشی از این اعتبار امسال محقق شود.
بصیری درخصوص مرمت پل علی بن حمزه در شیراز نیز گفت: خوشبختانه این پل تاریخی طی چندین دوره مرمت و ساماندهی شده و هم اینک در وضعیت مناسبی به سر می برد، هرچند که قسمتی از این سازه تاریخی دارای ترک های متعددی است.وی با اشاره به اینکه ترک های این پل تاریخی مشکل حادی نیست، افزود: با توجه به حساسیت های موجود و ارزش این بنای تاریخی، باید هرچه سریع تر پرونده مرمتی بنا گشوده شود.
پل گچی اسفل
پل گچی اسفل؛ جاذبه ای تاریخی در دل بخش سیمکان جهرم است که در بهمن ماه سال 1381 به شماره 7206 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
سیمکان یکی از قدیمی ترین مناطق فارس کهن و از بخش های شهرستان جهرم است .قدمت این پل به دوران صفویه بر می گردد.
این پل توسط خواجه عبدالصمد دوزه ای سیمکانی بر رودخانه سیمکان ساخته شده است که ارتباط دهنده بین شهردوزه و روستای اسفل بوده است.جنس پل از سنگ و ساروج است .
پل کوار
بنا براین گزارش پل کوار در یک کیلومتری شهر کوار و در مسیر قدیمی شیراز- فیروزآباد که به کناره خلیج فارس منتهی می شد، روی رودخانه « قره آقاج « بنا شده و بنای اولیه آن به دوره ساسانی تعلق دارد که در دوره های بعد به ویژه دوره صفویه و قاجاریه بازسازی شده است. پل کوار ۱۲۵ متر طول داشت که امروزه دو دهانه میانی آن فرو ریخته است. پایه ها در جهت بالا دست و پایین دست دارای موج شکن های نوک تیز است که شکل های آنها با توجه به شالوده صخره ای و بازسازی های صورت گرفته ، متفاوت است. مصالح مورد استفاده ، قطعات سنگ های طبیعی به اشکال و ابعاد مختلف و ملات ساروج است.
این اثر در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۵۲۷ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پل على بن حمزه
گفتنی است پل على بن حمزه در محور شیراز اصفهان واقع شده است . در کنار پل ، بقعه امامزادهاى به نام على بن حمزه قرار گرفته است. این پل در زمان فرمانروایى آل بویه بر روى رودخانه «خشک» شیراز احداث شده و بارها مورد مرمت قرار گرفته و سرانجام در زمان کریم خان زند به سال ۱۱۸۵ هجرى قمرى تجدید مرمت و نوسازى شده است.
به علت تردد خودروهاى سنگین ، صدمات زیادى به بناى پل وارد شده و نیازمند تعمیر ، مرمت اساسى و حفاظت می باشد و هم اکنون نیز تردد خوردروها در این سازه تاریخی ممنوع است.
پل خان
این اثر در تاریخ ۲ آبان ۱۳۵۱ با شماره ثبت ۹۲۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل نزدیک مرودشت و در مسیر شیراز- اصفهان روی رودخانه کُر بنا شده و از آثار دورصفویه است که بین سال ۱۰۲۱ تا ۱۰۴۳ هجری قمری توسط « امامقلی خان» حکمران فارس ساخته شده است. انتخاب محل احداث پل با دانش زیاد صورت گرفته و پایه های پل روی بستر صخره ای رودخانه قرار دارد. همین امر موجب استحکام و ماندگاری پل در طول چند قرن شده است. اهمیت این انتخاب زمانی مشخص می شود که بدانیم در دوره اخیر برای احداث پل جدیدی در این محل، به علت نامناسب بودن خاک و لجن زار بودن اطراف رودخانه ، نهادن پایه ها روی شالوده طبیعی ممکن نشد و از این رو، پلی آهنی تهیه کرده اند و آن را بر روی چند شمعک قرار داده اند.
46
