بافت تاریخی شیراز با وسعت 350 هکتاری یکی از بافت های ارزشمند و منحصربه فرد کشور است که مملو از خانه ها، مساجد، حمام ها و بازارچه هایی است که به دلیل قدمت و اصالت و ویژگی های خاصی که دارند اکثراً در فهرست ملی به ثبت رسیده اند.
طبق آمارهای ارائه شده، بیش از 2 هزار اثر تاریخی- فرهنگی در این محوطه وجود دارد که باید حفاظت و مراقبت شود؛ آثاری که نزدیک به 40 درصد از مصالح به کار رفته و تزئینات آن، چوبی است و همواره در معرض هجوم موریانه ها قرار دارد و به صورت سالیانه مورد سم پاشی قرار می گیرد. اما به اعتقاد کارشناسان، موریانه ها وقتی وارد یک عمارت تاریخی می شوند نه تنها سازه های چوبی بلکه دیگر قسمت های بنا را نیز مورد حمله قرار داده و نابود می کنند.
در این رابطه سیامک بصیری، یکی از کارشناسان حوزه مرمت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس به خبرنگار ما گفت: یکی از اصلی ترین تهدیدها برای آثار تاریخی فارس به ویژه عمارت های قدیمی و دارای ارزش شیراز، موریانه ها هستند و همواره در تلاشیم با این موجودات ریز مبارزه کنیم.
به گفته وی، موریانه ها در بافت تاریخی شیراز به دلیل تراکم آثار، بیشترند و امکان حذف کامل آنها وجود ندارد، اما در تک عمارت ها قضیه متفاوت است و بهتر می توان با آنها مبارزه کرد و برای همیشه نابودشان کرد.
بصیری با بیان اینکه کلونی موریانه ها دارای ملکه است و در اعماق زمین جای دارد، افزود: رطوبت و گل عامل اصلی وجود موریانه در بناها محسوب می شود و وقتی این موجودات به یک بنا حمله ور می شوند، نه تنها آثار چوبی را می خورند بلکه آسیب های جدی بر بدنه بناها (دیوارها) نیز وارد می کنند.
این کارشناس مرمت آثار تاریخی فارس افزود: در حال حاضر در اکثر بناهای تاریخی مانند باغ ارم، باغ عفیف آباد، موزه پارس و اکثر خانه های تاریخی شیراز، موریانه وجود دارد.
بصیری در ادامه این گفت وگو با اشاره به اینکه ردپای موریانه ها در عمارت باغ های عفیف آباد و ارم به وضوح دیده شده است، افزود: یکی از راه های حذف موریانه، ایجاد کانال های زیرزمینی به عمق 3 تا 4 متر و تزریق سموم شیمیایی است، اما در گذشته نیز از روش سنتی چون پاشیدن آب تنباکو، قیر و گچ برروی چوب های موریانه زده استفاده می شد.
وی با بیان اینکه حفر کانال ها به این دلیل است که کلونی موریانه ها همواره در زیر زمین است، گفت: حفر چنین کانالی در باغ ارم شیراز یک ضرورت است و پیشنهاد آن داده شده، اما با توجه به حساسیت های موجود، این کانال در باغ عفیف آباد حفر شده و تا حدودی هم از گسترش هجوم موریانهها جلوگیری شده است.
این کارشناس حوزه مرمت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس اضافه کرد: در حال حاضر موزه پارس نیز از گزند هجوم موریانه ها در امان نیست و به صورت مستمر از مواد شیمیایی برای حذف آنها استفاده می شود.
وی با تاکید بر اینکه استفاده از سموم شیمیایی، آسیبی به بدنه و آثار تاریخی بناها وارد نمی کند، گفت: با توجه به حساسیت های موجود، یکی از آیتم های موقت موریانه زدایی در بناها، همین روش است.
بصیری در ادامه تاکید کرد: موریانه در تمامی بناهای قدیمی و تاریخی وجود دارد و تنها مربوط به آثار موجود در شیراز و یا فارس نیست، از این رو همواره برای حذف این موجودات مخرب با تمامی توان، اقدامات لازم انجام می شود.
46
