با اینکه بیشتر مساحت باغ ایرانی در فارس است و باغ پاسارگاد نیز عنوان مادر باغ های ایرانی را به خود اختصاص داده، اما کمتر گردشگری شناخت دقیقی از این میراث طبیعی و تاریخی استان دارد؛ میراثی که صرفنظر از جاذبه های طبیعی مملو از هنر معماری و تزئینات است و طی 800 سال اخیر هم در اشعار شاعران نامی ایران زمین و سفرنامه سیاحان خارجی و داخلی از آن به نیکی و زیبایی یاد شده است.با اینکه در حال حاضر از بسیاری از باغ های تاریخی شیراز نامی هم وجود ندارد اما بنابر اسناد تاریخی موجود، زمانی نه چندان دور این شهر مملو از باغ های سرسبز بوده است و به واسطه این میراث طبیعی، لقب گل و بلبل نیز به این شهر داده شده است.به گزارش خبرنگار سرویس گردشگری «خبرجنوب»، در حال حاضر دو باغ ایرانی پاسارگاد و ارم در فهرست جهانی به ثبت رسیده، اما آن طور که کارشناسان حوزه گردشگری و میراث فرهنگی معتقدند، رفتارها و نگاه ها نسبت به این آثار در شأن این میراث جهانی نیست! از عدم تبلیغات و اطلاع رسانی مناسب گرفته تا نبود زیرساخت ها و جاذبه های مکمل در این آثار، تنها بخشی از مصایبی است که چنین باغ هایی با آن مواجه اند و به گفته امیر سبوکی، رئیس انجمن صنفی راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی فارس، خطر حذف بازدید گردشگران و تورهای ورودی از باغ جهانی ارم در شیراز وجود دارد.وی در گفت وگو با خبرنگار ما، گفت: متاسفانه عدم تبلیغات مناسب موجب شده که این باغ جهانی همچنان مغفول باقی بماند و کمتر گردشگری رغبت برای دیدن آن داشته باشد.سبوکی ادامه داد: با وجود اینکه باغ ارم یکی از باغ های منحصربه فرد در دنیاست و دارای تمامی ویژگی های یک باغ ایرانی است، اما بی توجهی به آن همچنان ادامه دارد.این مدرس دانشگاه بر لزوم معرفی باغ های جهانی ارم و پاسارگاد در ابعاد ملی و بین المللی تاکید کرد و افزود: باغ ارم یکی از جاذبه های اصلی گردشگری در شهر شیراز محسوب می شود و باید با تبلیغات گسترده، گردشگران را ترغیب کرد که از این باغ که تنها اثر جهانی شهر شیراز است، دیدن کنند.در ادامه این گفت وگو، امیرحسین حکمت نیا، فعال حوزه گردشگری و مدرس دانشگاه نیز به خبرنگار ما گفت: همواره تاریخ نویسان، شیراز را شهر باغ ها و قصرها نامیده اند و این عناوین، شیراز را از قدیم الایام به یکی از جاذبه های گردشگری جنوب کشور تبدیل کرده است.به گفته وی، در حال حاضر در بسته سفر اکثر تورهای ورودی به فارس، بازدید از باغ تاریخی ارم دیده می شود اما دیگر باغهای شیراز مانند دلگشا و جهان نما همچنان مغفول مانده اند، هرچند که این روزها بنابر آمارهای ارائه شده از سوی برخی از صاحب نظران و راهنمایان گردشگری، باغ جهانی ارم نیز در خطر حذف از بازدیدهاست.
حکمت نیا با بیان اینکه باغ های شیراز از نظر معماری، گیاه شناسی و پرنده نگری می تواند برای گردشگران جذاب باشد، افزود: متاسفانه از گردشگری باغ های تاریخی در شیراز غافل شدیم و باید در این حوزه فعالیت ها بیشتر شود.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: در باغ های تاریخی شیراز به ویژه باغ ارم می توان معماری،تزئینات و هنر اصیل ایرانی را دید.حکمت نیا همچنین گفت: ساخت کوشک و عمارت هایی که به کلاه فرنگی معروفند، همچنین وجود چهار باغ و استفاده از آب نماها از ویژگی های اصیل باغ های ایرانی است که به وضوح می توان این نوع معماری را در باغ ارم شیراز دید.وی در ادامه این گفت وگو با انتقاد از عملکرد برخی از فعالین حوزه گردشگری استان در تهیه بسته های سفر، گفت: متاسفانه هنوز هم بسیاری از فعالین حوزه گردشگری از ویژگی باغ های تاریخی شیراز اطلاعات دقیقی ندارند، از این رو در تعریف بسته های سفر، این میراث طبیعی و تاریخی را حذف می کنند.این مدرس دانشگاه و فعال حوزه گردشگری و میراث فرهنگی فارس ادامه داد: از هر فرصتی برای توسعه گردشگری فارس به ویژه شهر شیراز باید استفاده کرد و شاید یکی از بهترین گزینه ها برای رونق صنعت گردشگری و ماندگاری بیشتر گردشگران در شیراز، معرفی باغ هاست.
به گفته حکمت نیا، در حال حاضر تهیه بسته ویژه معرفی باغ های تاریخی در شیراز یک ضرورت محسوب می شود و جا دارد این میراث طبیعی و تاریخی شهر شیراز به درستی معرفی گردد.وی همچنین تاکید کرد: باغ ارم صرفنظر از اینکه در فهرست جهانی جای گرفته، از نظر معماری و گونه شناسی گیاهی از بهترین باغ های ایرانی محسوب میشود و نباید از فهرست بازدید گردشگران داخلی و خارجی حذف گردد، از این رو جا دارد در تمامی تورهای گردشگری، بازدید از این باغ تاریخی درنظر گرفته شود.گفتنی است باغ ارم در دامنه کوه آسیاب سهتایی قرار داشته و در حدود 3-2 کیلومتر تا کوه معروف بابا کوهی، در شهر شیراز فاصله داردکه در حال حاضر در انتهای خیابان ارم قرار گرفته است. تاریخ ساخت این باغ را به دوره سلجوقیان نسبت دادهاند چرا که در آن زمان، باغ تخت و چند باغ دیگر توسط اتابک قراجه حکمران فارس که از سوی سنجر شاه سلجوقی به حکومت فارس منصوب شده بود، احداث شد و احتمال میرود ایجاد این باغ به درخواست وی و در آن زمان بوده است. در زمان ناصرالدین شاه قاجار، میرزا حسن علی خان نصیرالملک، آن باغ را خریداری و عمارت فعلی موجود در باغ را به جای عمارت ایلخانی بنا نمود، اما تزئینات ناتمام باغ پس از فوت حسنعلی خان در سال 1311 توسط ابوالقاسم خان نصیرالملک پایان یافت.
باغ ارم پس از فوت ابوالقاسم خان نصیرالملک به پسرش عبدا... قوامی رسید و بعد از مدتی دوباره یکی از خوانین ایل قشقایی به نام محمد ناصر خان آن را خرید. سپس به مالکیت دولت درآمده و به دانشگاه شیراز واگذار شد.
هم اکنون این باغ به عنوان باغ گیاهشناسی مورد استفاده قرار گرفته و در اختیار دانشگاه شیراز میباشد. زمین باغ به شکل مربع مستطیل بسیار وسیعی است که جهت شیب آن از غرب به سوی شرق است و مجموعه عمارت اصلی و اندرون در قسمت مغرب و در بلندی چشمگیری قراردارد. به سبب شیب زیاد زمین در قسمت هایی از خیابان های اصلی و دیگر خیابان های باغ پلههایی ایجاد نمودهاند و این پستی و بلندی زمین بر زیبایی فضای باغ بسی افزوده است.امروزه، کوشک اصلی، هسته مرکزی باغ و متشکل از سه طبقه است که در پیشانی عمارت، هلالی هایی وجود دارد که معروف به سنتوری است و دارای سه مجلس بزرگ و دو مجلس کوچک کاشیکاری با کاشی های لعابدار رنگی است. به روی این هلالی ها تصاویری از ناصرالدین شاه قاجار، داستان هایی از فردوسی و نظامی و ادبیات کهن فارسی و قصههای مذهبی کاشیکاری شده است.
طبقه زیرین دارای حوض خانهای برای استراحت در روزهای گرم تابستان است. نهر آب مستقیماً از این تالار میگذرد و در سر راه خود قبل از اینکه به حوض بزرگی فرو ریزد استخر را پر میکند.
46
