«ایمن»و «ایمنی» واژه های غریبی به نظر می رسند؛ واژه هایی دور. اگرچه ایمنی با خود، آتش سوزی، ویرانی، زمین لرزه و هزار و یک خسارت دیگر را تداعی می کند ولی این طور که به نظر می رسد ما ایرانی ها زیاد آن را درک نمی کنیم. به تعبیر دکتر حبیب هادیان فرد، استاد روان شناسی بالینی دانشگاه شیراز، «ایرانیان آن قدر با حوادث مختلف چون تصادف و... روبرو شده اند که حس خطر را از دست داده اند». این طور که به نظر میرسد اما حادثه می تواند به ما خیلی نزدیک باشد. همان طور که انفجار در بولوار نصر، بسیاری را روانه بیمارستان کرد. یا آتش سوزی های مختلف در انبارهای کالا که در دل مناطق مسکونی شیراز قرار گرفته اند. اصلا این طور که مسئولان سازمان آتش نشانی شیراز میگویند، شیراز پر است از ساختمانهایی مانند پلاسکو. ساختمان هایی که با آتش سوزی می توانند فرو ریزند و بسیاری از شهروندان را به کام مرگ فرو برند. آن هم در شرایطی که بیشتر ساختمان ها در این کلانشهر 2 میلیون نفری یا با مصالح دارای استاندارد کافی ساخته نمی شوند یا در ساخت آنها از سازههایی چون «یونولیت» استفاده میشود که رسیدن آتش به آنها و برخاستن دود، به سادگی می تواند ساکنان این ساختمان ها را خفه کند. در این شرایط، مسئولان سازمان آتش نشانی به یک «تخلف» جدید پی برده اند؛ اینکه برخی در خانه ها را می کوبند، خود را کارشناس سازمان آتش نشانی جا می زنند و می گویند که می خواهند «کپسول های آتش نشانی خانه ها را چک کنند». اگر هم دستشان برسد، یک کپسول غیراستاندارد را به شهروندان می فروشند؛ واکنش مدیرعامل سازمان آتش نشانی شیراز به این وضع یک چیز است: «مبادا از آنها خرید کنید؛ آنها مامور سازمان
آتش نشانی نیستند».
ماموران قلابی
«یک سری از افراد می روند در خانه مردم و می گویند ما کارمند آتش نشانی هستیم و شما حتما باید در خانه کپسول آتش نشانی داشته باشید؛ این در حالی است که سازمان آتش نشانی شیراز هیچ بازاریابی ندارد». این را محمد فرخ زاده به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید؛ وی افزود:در شرایطی که ساختمان ها در شیراز از استاندارد کافی برخوردار نیستند و مسئولان می گویند از هر 5 خانه در این کلانشهر، یک خانه با مصالح بدون استاندارد ساخته میشود، وجود کپسولهای آتش نشانی در خانه ها و اگر شده سیستمهای مهار آتش، میتواند یک نعمت خدادادی باشد. نبود این سیستم ها اما فضا را برای کسانی فراهم کرده که به گفته آقای فرخ زاده، «درِ خانه ها را میکوبند و خود را کارشناس سازمان آتشنشانی جا می زنند». با این هدف که درآمدزایی کنند و اگر شده، کپسولهای بدون استاندارد را بفروشند. این است که هشدار میدهد، مبادا آنها را به خانه راه دهید یا اینکه از آنها خرید کنید. مسئولان آتش نشانی اما از کجا متوجه فعالیت این افراد شدهاند؟ آقای فرخ زاده میگوید: «در خانه خودمان را زدند؛ ولی تا خواستم خودم را برسانم متوجه شدم که فرار کرده اند؛ حتی به خانه برخی همکاران هم رفته بودند و تا میفهمند که سراغ خانه یکی از کارکنان سازمان آتش نشانی رفته اند، از محل میگریزند».او ادامه می دهد: «برخی افراد و شرکتها شیادی می کنند. مردم حواسشان باشد». داشتن کپسولهای مهار آتش اما چه اهمیتی دارد؟ این طور که مسئولان سازمان آتش نشانی شیراز می گویند، آتش در 5 دقیقه اول کار خود را می کند و هر خسارتی که بخواهد به بار میآورد؛ حالا در این شرایط اگر در خانه ای کپسول آتش نشانی نباشد، خسارتی بزرگ به بار میآید. اگر هم باشد و کار نکند با نبود آن فرقی نمی کند. این است که مردم خیلی باید حواسشان باشد که کپسول مهار آتش در خانه هایشان از استاندارد کافی برخوردار باشد. فرخ زاده ادامه می دهد: «ما با اتحادیه و اتاق اصناف صحبت کرده ایم و اتحادیه موظف شده نام واحدهای مجاز شارژ کپسول های آتش نشانی را به ما اعلام کند؛ ما هم نام واحدهای مجاز را در سایت سازمان و
روزنامه ها اعلام می کنیم».
ساختمان های عمومی و خطرناک
سازمان آتش نشانی شیراز پیش از این به سرویس گزارش «خبرجنوب» اعلام کرد که برخی از مرکزهای فروش شیراز، از بازارهای قدیمی گرفته تا مدرن ترین پاساژهای امروزی در برابر آتش سوزی مقاوم نیستند. در برخی از این پاساژها و بازارها عمدتا محصولاتی وجود دارد که به شدت آتش زا هستند و همین وضع در زمان بروز حادثه
می تواند شدت بحران را چند برابر کند؛ حتی بدتر از اتفاقی که در پلاسکو رخ داد. افزون بر این، یک بحران دیگر هم وجود دارد و آن این است که به خاطر اشغال شدن راهروهای این بازارها و پاساژها از این مواد آتش زا، عملا امکان عبور از آتش نشانان گرفته میشود و مردم و فروشندگانی که در این
فروشگاه ها گرفتار می شوند هم راه خروج
ندارند. در سازه های تاریخی، شرایط به مراتب بدتر است؛ بازار حاجی و اردوبازار هر دو سقف چوبی دارند که این رویداد عملا باعث می شود سقف بر سر مردم فرو بریزد. در نظر داشته باشیم که موزه پارس هم که در خطر است، یکی از ارزشمندترین سازه های معماری ایران به شمار می رود و آتش سوزی می تواند این اثر ملی را از میان ببرد. با این حال این طور که به نظر میرسد، به وضع خطرناک این سازهها کمتر توجه می شود. مدیرعامل سازمان آتش نشانی شیراز هم میگوید که «برخی بساز- بفروشهای بی انصاف» پس از اینکه ساختمان ها را ساختند و از سازمان آتش نشانی مجوز لازم را گرفتند، سیستم های مهار آتش را که روی ساختمان بسته اند برمی دارند تا روی ساختمان دیگری نصب کنند و آنجا هم، به محض اینکه مجوزش را گرفتند دوباره این سیستم ها را برمیدارند. اینجا، نظارتی هم نمیتواند وجود داشته باشد جز اینکه خریداران خانه ها، وجود این سیستم ها را کنترل کنند. ضمن اینکه بسیاری از خانه هایی که در شیراز خرید و فروش می شوند، قدیمی هستند و اصلا سیستم ایمنی ندارند. آقای فرخ زاده می گوید: «ما تاکنون برای 150 مرکز تجاری پرونده باز کرده ایم و اگر به ایمنی سازه ها توجه نکنند، نام آنها را اعلام می کنیم تا مردم بدانند و از آنجا خرید نکنند».
واژه غریب «ایمنی»
این طور که معلوم است، مدرسهها هم حال و روز زیاد دلانگیزی ندارند. تاکنون به 76 هزار دانش آموز، آموزش کافی برای مقابله با آتش سوزی داده شده و سازمان آتش نشانی هم از مدرسهها بازدید کرده و موارد ایمنی آنها به آموزش و پرورش اطلاع داده. آتش نشانی دوباره خواستار این شده که این بار همه مدرسه ها را بازدید کند تا ببیند آیا این مدرسه ها از استاندارد کافی برخوردار هستند یا نه. با این حال این طور که مدیرعامل سازمان آتش نشانی شیراز می گوید، آموزش و پرورش پاسخ این تقاضا را نداده
است.
اینک پرسش اینجا است که چرا در برابر بحث ایمنی، این گونه افراد بیتوجهی نشان می دهند یا از کنار آن می گذرند؟ به باور هادی عیدی پور، معاون پیشگیری و آموزش سازمان آتش نشانی شیراز، «ایمنی» کمترین جا را در ذهنیت مردم دارد؛ او به گزارشگر «خبرجنوب» میگوید: «حادثه پلاسکو به خوبی نشان داد که ایمنی در ذهن مردم ما کمترین نقش را دارد و مشخصا می توان در انتخاب منزل های مسکونی که می خریم این موارد را مشاهده کرد. در واقع مردم به تنها چیزی که توجه نمیکنند، ایمنی ساختمان است».
اگر آتشسوزی راه بیفتد، دودش انسانهای زیادی را از پا در می آورد. به فاصلهای کوتاه. شاید 5 دقیقه. آتش نشان ها شعاری دارند که می گوید:«اولین اشتباه می تواند آخرین اشتباه باشد».
46
