در زمانی که استان فارس درگیر یک بیماری مرگبار مشترک میان انسان و دام است؛ فرا رسیدن روز بیماریهای مشترک انسان و دام تبدیل به موضوعی می شود که گفتن دارد. اگرچه بیماری تب کریمه کنگو چند روزی است که در فارس دیده نمیشود ولی آن طور که دکتر حسین فرامرزی، مدیرگروه بیماریهای واگیر دانشگاه علوم پزشکی شیراز به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید، بیماری تب کریمه کنگو، بومی ایران و استان فارس است. به این ترتیب، هر زمان احتمال بروز آن وجود دارد چه اینکه از قرار معلوم پارسال هم تعدادی از اهالی استان فارس به این بیماری دچار شده بودند. بیماری که امسال یک نفر را کشت ولی دو بیمار دیگر سلامت خود را بازیافتند و از بیمارستان مرخص شدند. اما تعداد «بیماریهای مشترک انسان و دام» در ایران و فارس کم نیست.
از آنفلوآنزای پرندگان تا تب کریمه کنگو
زمستان که بود، کشور دچار آنفلوآنزای پرندگان شد. هزاران قطعه پرنده در استان های مرکزی، اصفهان و مازندران تلف شدند و هر زمان امکان داشت این بیماری به فارس هم بیاید که شاید از دست رفتن منابع آب فارس همچون تالاب ها کمی این استان را از بیماری در امان نگه داشت. چرا که به گفته کارشناسان، به خاطر مهاجرت پرندگان کاملا امکان داشت که پرندگان طی مهاجرت به فارس بیماری را به پرندگان خانگی در فارس منتقل کنند و به این شیوه بستر بیمار شدن مصرف کنندگان گوشت طیور فراهم شود. تابستان که شد هم بیماری تب کریمه کنگو از راه رسید. بیماری که در استانهای همسایه فارس همچون هرمزگان و اصفهان قربانی گرفت و بعد به فارس
رسید. آن طور که برخی از قصابان به «خبرجنوب» می گویند به خاطر شیوع این بیماری، فروش گوشت قرمز به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. اکنون دکتر حسین فرامرزی، مدیرگروه بیماریهای واگیر دانشگاه علوم پزشکی شیراز می گوید که از 3 نفری که در فارس مبتلا به این بیماری تشخیص داده شدند، یک نفر جان خود را از دست داده و دو نفر دیگر درمان و از بیمارستان مرخص شده اند.
او ادامه میدهد: «چند هفتهای است که مورد تازه ای از ابتلا به بیماری به ما گزارش نشده و به نظر من این جنجالی بود که به خاطر اشتباه در فضای مجازی رخ داد و حساسیت مردم را بالا برد. این در حالی است که در سالهای گذشته هم با مواردی این چنین از ابتلا به بیماری روبرو شده بودیم و از نظر علمی، ابتلا به تب کریمه کنگو در تابستان امسال یک طغیان نبود».
این طور که دکتر فرامرزی می گوید، این بیماری در ایران و فارس یک بیماری بومی است. بیماری که با کنه به دام منتقل میشود و نشانه های آن را در دام نمیتوان دید بلکه در صورت مصرف گوشت آلوده و حتی تماس با آن، فرد ممکن است بیمار شود و بیماری هم می تواند فرد بیمار را از پا در بیاورد. در زمان بروز بیماری، بسیاری از دامپزشکان این انتقاد را مطرح کردند که چرا برای مبارزه با کنه در دامداری ها سم پاشی صورت نگرفت. دکتر فرامرزی در این باره می گوید: «پارسال هم 4-5 مورد قطعی ابتلا به بیماری تب کریمه کنگو در فارس داشتیم و چون در فارس هم ناقل و عامل وجود دارد، امکان انتقال
هست». به نظر مدیرگروه بیماریهای واگیر دانشگاه علوم پزشکی شیراز، یکی از راه های مبارزه با این بیماریها در انسان این است که بیماری در دامها مهار و از سرایت آنها به انسانها جلوگیری شود. او توضیح میدهد: «راه اصلی مهار این بیماری ها، کنترل بیماری در دام است. برای نمونه بیماری تب مالت چنانچه در دام کنترل شود بیماری کمتری در انسان ها پدید می آید. البته برخی بیماری ها هستند که دام را بیمار نمیکنند. مانند تب کریمه کنگو».یکی از انتقادات مطرح شده نسبت به شیوع بیماری تب کریمه کنگو در فارس این بود که چرا از قبل سم پاشی در دامداریها صورت نگرفت تا این بیماری در فارس از میان نرود. برای نمونه دکتر محمد گل محمدی، از دامپزشکان پیشکسوت فارس در این باره به «خبرجنوب» میگوید: «کشتار دام باید کاملا تحت بازرسی باشد. همچنین باید یک سری سموم را در اختیار دامداران بگذاریم که بتوانند با کمک آنها از بیماریها پیشگیری کنند. برای نمونه آنها باید از سموم مالیدنی استفاده کنند تا کنه نتواند روی بدن دام زندگی کند و بمیرد».او ادامه می دهد: «در گذشته داروهای انگلی و سموم در اختیار دامداران گذاشته می شد ولی اکنون به قدری این داروها گران است که کسی آنها را نمی خرد و تنها در زمان بیماری، دامداران به فکر تهیه این داروها می افتند. از آنجا که دامپزشکی با بیماری سر و کار دارد، میتوان از بسیاری از بیماری ها جلوگیری کرد.
اگر بهداشت مواد خوراکی رعایت شود، من قول می دهم بیماری ها ناشی از مصرف گوشت و... به کمترین میزان برسد و کنترل شود».
تب مالت، سیاه زخم و سل
هرچند چند روزی است بیماری تب کریمه کنگو در فارس گزارش نشده است ولی این طور که معلوم است هیچ بعید نیست که این بیماری دوباره مشاهده شود. برای همین، شهروندان در هیچ شرایطی نباید رعایت مسائل بهداشتی را متوقف کنند. منتهی موضوع این است که افزون بر تب کریمه کنگو خطر دیگر بیماری های مشترک انسان و دام هم وجود دارد. دکتر یعقوب مهندس، مدیرکل دامپزشکی فارس به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید که از عمده ترین بیماری های مشترک میان انسان و حیوان در فارس این 3 مورد است: «تب مالت، سیاه زخم و سل». او توضیح می دهد: «رعایت اصول بهداشتی و جدا بودن محیط انسانی از محیط نگهداری دام می تواند در پیشگیری از انتقال بیماری از دام به جمعیت انسانی موثر باشد. به ویژه اینکه برخی از این بیماریها مانند تب کریمه کنگو دام را بیمار نمیکند ولی میتواند انسان را از پا در بیاورد».
اتفاقا یکی از مواردی که باعث شد چند نفر در فارس به بیماری تب کریمه کنگو مبتلا شوند این بود که آنها با دام در ارتباط بودند. دام هایی که برخی عشایر و روستاییان در خانه یا در محل زندگی خود نگهداری می کنند.
دکتر مهندس می گوید: «برای بیماری هایی چون سل، در گاوداری ها دام را آزمایش کرده و اگر آلوده باشند ضمن کشتار دام بخش عمده ای از غرامت را به دامداران
می پردازیم. ضمنا خود دامدار هم باید مواظب باشد که دام بیمار را خریداری نکند تا بیماری به دیگر دام ها منتقل نشود و محیط دامداری هم همواره باید بهداشتی باشد؛ برای بز و گوسفند واکسیناسیون مهم است».
این طور که به نظر
میرسد، حتی برخی فرآوردههای دامی همچون آغوز یا پنیر سنتی هم به خاطر اینکه در آماده سازی آنها شیر به اندازه کافی حرارت داده نمی شود، احتمال انتقال بیماری را بالا می برد.
در مجموع هرچه که هست دام ارتباط مستقیمی با سلامت مردم دارد و اگر به سلامت آن توجه نشود شاید سلامت یک جامعه به خطر بیفتد.
46
