تصادف پشت تصادف، مرگ پشت مرگ. این حکایت خیابانهای شیراز و جادههای فارس است. خیابان ها و جاده هایی که بی رحمانه قربانی می گیرند و انسان ها هم دست به دست این کشتارگران بی رحم می دهند تا آماری که از مرگ شهروندان منتشر می شود هر چه بیشتر شود. تنها در یک هفته گذشته بیش از 15 نفر در تصادفات متعدد در نقاط مختلف فارس زخمی شدند یا جان خود را از دست دادند؛ به این خبرها توجه کنید: «۴ کشته و زخمی در برخورد پژو پارس و پراید »، یا «در دو سانحه رانندگی در بولوار مأذون قشقایی و دو کوهک، چهار نفر مصدوم و راهی بیمارستان شدند».
اکنون این فارس است و رقم کشته های سالانه یک هزار و پانصد نفر. تنها در خیابان های شیراز هر سال بیش از 200 نفر بر اثر تصادفات رانندگی جان خود را از دست می دهند؛ بیشتر این جان باختگان البته عابران پیادهای هستند که یا دیگران رعایت رانندگی را نکرده و جان آنان را بی گناه گرفته اند یا اینکه خود ناگهانی وارد خیابان ها شده اند و بر اثر این بی احتیاطی - در شرایطی که رانندگان چندان توجهی به امنیت عابران پیاده نمی کنند- جانشان را از دست داده اند. بماند که 20 برابر این رقم، یعنی چیزی بیش از 4 هزار نفر سالانه در تصادفات رانندگی مجروح می شوند و تا پایان عمر باید با عوارض آن بسازند. گذری در بیمارستان شهید رجایی خود گویای این است که چطور این خیابان ها و جاده ها از انسان ها قربانی می گیرند.
رکورد تصادفات
بگذارید از کلان شهر شیراز شروع کنیم. یکی از شهرهای کشور با بالاترین نرخ تصادفات جاده ای. به قدری بالا که مسئولان دانشگاه علوم پزشکی برای پاسخگویی به نیاز درمانی زخمی های این رویدادها بیمارستان بزرگی را به نام بیمارستان تروما - شهید رجایی- راه اندازی کرده اند. این طور که ناصر شمس، معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری شیراز به گزارشگر «خبرجنوب» میگوید، تنها در پارسال 206 نفر جان خود را در تصادفات شهری از دست داده اند که بیشتر آنان عابران پیاده بوده اند؛ البته در رویدادی «امیدوار کننده» شمار کشته شدگان نسبت به سال پیش از آن، یعنی سال 94، 18 نفر کمتر شده است؛ که احتمالا این کاهش ناشی از کاهش تصادفات در یکی از پرکشتهترین محورهای شهر شیراز بوده است؛ یعنی بولوار رحمت. شمس می گوید: «در نیمه دوم سال 95 نسبت به نیمه اول سال 94 شمار کشته شدگان 40 درصد کمتر شده و در 3 ماهه اول امسال نسبت به پارسال هم شمار کشته شدگان کاهش 21 درصدی را نشان می دهد اما در نظر داشته باشیم که پارسال 206 نفر کشته شدند در حالی که این رقم در سال پیش از آن 218 نفر بوده است».
این طور که معلوم است شمار کشته شدگان در بولوار رحمت به شکل قابل توجهی کمتر شده است. به این خاطر که به فاصله هر 500 متر در این بولوار یک دوربین ثبت تخلف نصب و سرعت مجاز به 60 کیلومتر کاهش یافته است. معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری شیراز توضیح می دهد: «در سال 94 شمار کشته شدگان بولوار رحمت 38 نفر بود این شمار پارسال به یک نفر رسید اما اکنون خطرناک ترین محور شهر شیراز ،جاده صدرا است».او ادامه می دهد: «ورودی صدرا، از تقاطع خلیج فارس تا ورودی شهر بیشترین تصادفات رانندگی را دارا است طوری که در 3 ماهه اول امسال 9 نفر در این جاده جان خود را از دست داده اند. برای همین با مسئولان شهرداری صدرا گفت و گو کرده ایم تا نسبت به نصب دوربینهای ثبت تخلف در این محور اقدام کنیم».
در عین حال، شیراز یک محور مرگبار دیگر هم دارد. محوری که اگرچه در داخل شهر قرار گرفته ولی متولی آن شهرداری نیست، بلکه اداره کل راه و شهرسازی است و در سال های اخیر برای تامین روشنایی آن و از میان بردن نقاط حادثه خیزش کار خاصی انجام نشده است. بله درباره کمربندی شیراز صحبت میکنیم. جایی که معاون حمل و نقل- ترافیک شهرداری شیراز میگوید پارسال 23 کشته داشته است. البته شهرداری و راه و شهرسازی با نصب پل های هوایی و ساخت تقاطع های غیرهمسطح تلاش کرده اند بخشی از مشکل را کمتر کنند، هرچند هنوز چندان نتیجه نگرفته اند.
جاده های مرگبار
درست مشخص نیست که بسیاری از محورهای شهر شیراز خیابان و بزرگراه هستند یا جاده. در واقع شیراز حتی بزرگراه به آن معنا که باید ندارد. در بزرگراهها، توقف خودروها به کلی ممنوع است ولی در شیراز، چه در رحمت، کمربندی یا حسینی الهاشمی و آرین چنین محدودیت هایی اعمال نشده است. ناگفته نماند که ورود عابر پیاده هم به بزرگراه ممنوع است. در شیراز البته وضع به این گونه است که نخست یک محور را با کاربری بزرگراهی می سازند ولی سپس به قدری پیرامون آن ساخت و ساز می کنند که کاربری بزرگراهی را از دست داده و تبدیل به یک بولوار معمولی می شود؛ مانند کمربندی، بولوار رحمت و بزرگراه حسینی الهاشمی. اما وضع تنها در خیابانهای شیراز این گونه نیست. در جاده های فارس هم وضع تعریفی ندارد. تقی حیدری، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سلامت فارس به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید که 3 عامل در تصادفات فارس دخالت دارد که 2 عامل مهمتر، کیفیت پایین خودروها و وضع جاده ها است. او به وجود 7 هزار خودروی خارجی با پلاک منطقه آزاد ارس در شهر تبریز اشاره میکند که در 5 سال گذشته تنها یک تصادف منجر به مرگ گزارش شده است. این است که به باور او کیفیت خودروها یکی از مهمترین عامل های اثرگذار در بروز حوادث است. او همچنین جاده را عامل اثرگذار دیگر می داند و این اصطلاح را به کار می برد که در فارس «جاده بخشنده نیست» تا اگر فرد بد رانندگی کرد، دست کم جاده به یک عامل تصادف تبدیل نشود؛ او توضیح می دهد: «در بعد جهانی می گویند درست است که انسان در تصادفات دچار خطا می شود ولی خودرو باید ایمن بوده و جاده بخشنده باشد تا باعث مرگ نشود ولی در ایران خودروها از کیفیت کافی برخوردار نیستند چون شرکت های خودروسازی به دنبال سود سرشار هستند.
او دیگر عامل اثرگذار را عوامل انسانی می داند؛ به باور این پژوهشگر حدود 40 درصد تصادفات، واژگونی خودرو است که علت آن هم خستگی، دقت ناکافی راننده و نداشتن مهارت است.اما تازگی عامل دیگری هم بر وضع افزوده شده است و آن مصرف الکل و مواد مخدر در میان رانندگان است؛ این طور که به نظر می رسد برخی رانندگان به قدری حرفه ای شده اند که میدانند چکار کنند که آزمایش مواد مخدر آنان مثبت نشود. در زمینه الکل هم راه مشخصی برای برخورد وجود ندارد. دکتر حیدری توضیح می دهد: «اگر یک دهم درصد رانندگان الکل مصرف کنند، خطر تصادفات منجر به مرگ 25 برابر بیشتر می شود ولی هنوز پلیس ما برای برخورد با رانندگانی که الکل مصرف میکنند، به قدر کافی از تجهیزات برخوردار نیست».
البته این طور نیست که از تصادفات تنها فرد زخمی، جان باخته و خانواده او آسیب ببینند. آسیب های این وضع به همه افراد جامعه می رسد. هر فردِ زخمی - طبق برآورد دانشگاه شهید بهشتی- 700 میلیون تومان هزینه به بار میآورد و تا زمانی که وضع این گونه باشد، ایران از نظر ایمنی حمل و نقل جزو عقب مانده ترین کشورهای باقی جهان می ماند.
46
