ترسناک ترین نتیجه ای که از یک پژوهش علمی میشد گرفت. فکرش را بکنید، این خطر هست که به زودی 10 میلیون ایرانی به نارسایی کلیه دچار شوند. نارسایی کلیه هم اغلب برگشت ناپذیر است. اگر می خواهید با ابعاد این خطر بهتر آشنا شوید، باید بدانید که از سال 67 به این سو در کشور کمتر از 50 هزار پیوند عضو انجام شده است.
سهم فارس چیزی بیش از 4 هزار پیوند بوده است. اکنون که بزرگترین مطالعه علمی بر روی ایرانیان انجام شده و نتیجه گرفته شده است که به زودی 10 میلیون ایرانی نارسایی کلیه می گیرند. دیگر اوضاع را نمیشود دست کم گرفت. آن هم مطالعه ای که به صورت «کوهرت» انجام شده و نه مقطعی. این یعنی پژوهشگران برای سال ها گروهی از ایرانیان را در طول زمان مورد مطالعه قرار داده اند تا به چنین نتیجهگیری رسیده اند.
البته این طور نیست که اهالی فارس از این خطر در امان باشند. چه اینکه آمار رسمی از این حکایت می کند که روزانه بین یک تا دو نفر به شمار افراد دچار نارسایی کلیه در این استان جنوب غربی کشور افزوده میشود. اینها همه در شرایطی است که درباره این بیماری خانمان سوز به اندازه کافی اطلاع رسانی نمی شود و مردم از بیمار بودن خود خبر ندارند.
بی خبر از کم کاری کلیه
موضوع این است که گروهی از دانشمندان علوم پزشکی ایران به سرپرستی دکتر رضا ملک زاده، استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران، عضو فرهنگستان علوم پزشکی و مجری مطالعه بزرگ کوهورت گلستان -بزرگترین مطالعه آینده نگر خاورمیانه را انجام داده اند.
این مطالعات از سال ۸۳ تاکنون، بیش از ۵۰ هزار ایرانی را با هدف بررسی عوامل خطر سرطان ها و دیگر بیماریهای مزمن مورد بررسی و پیگیری قرار داده است. آنها در مطالعه اخیر خود بر روی ۱۱ هزار شرکتکننده بالای ۴۰ سال شامل ۴۳ درصد مرد و ۵۷ درصد زن، دریافتند که حدود ۲۴درصد افراد، دچار کم کاری کلیه هستند و در ۴ درصد این افراد، کم کاری کلیه بسیار شدید است و به دیالیز نیاز دارند. در این بیان، دو نکته نهفته است. یکی اینکه تقریبا یک سوم ایرانیان همین الان هم با کم کاری کلیه روبرو هستند؛ نکته دوم اینکه، بیشتر این افراد از وضع خود بی خبر مانده اند. اگر نمونه گیری این گروه معرف کل جامعه ایران باشد، می توان چنین نتیجهگیری کرد که همین وضع در فارس هم وجود دارد و یک سوم مردم این استان بی آنکه بدانند از کم کاری کلیه رنج می برند. وقتی قرار باشد علت نارسایی کلیه مورد بررسی قرار بگیرد آن وقت شاید حتی بتوان چنین نتیجه گرفت که چه بسا شمار افراد در معرض خطر در فارس از میانگین کشوری هم بیشتر باشد. دکتر ملک زاده، سرپرست این پژوهش گفته که یکی از اصلی ترین علت های ابتلا به بیماری های کلیوی، کم تحرکی است. اتفاقا بررسی کسانی که کارهای بدنی -مانند کشاورزی، کارگری و...- انجام می دهند نشان داده که این افراد کمتر از شهرنشینان اداری به بیماری های کلیه، دیابت و چربی خون دچار میشوند.
آنچه خطر را برای مردم فارس بالاتر می برد، کم تحرکی آنان است . آن طور که وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی چندی پیش اعلام کرد، مردم فارس و هرمزگان کم تحرک ترین مردم کشور هستند.
در عین حال در شیوع این نارسایی عوامل دیگری هم دخالت دارد؛ از جمله فشارخون بالا، دیابت و عوامل ارثی. این طور که معلوم است بسیاری افراد از اینکه دیابت دارند و فشار خونشان بالاست هم خبر ندارند.
دشمنانی به نام چاقی و کم تحرکی
هم اکنون در فارس بیش از 700 نفر دچار بیماری های کلیوی هستند و تحت درمان قرار دارند. اینها بیمارانی هستند که البته شناسایی شده و خدمات درمانی دریافت می کنند. پیش از این، دکتر داوود حدادی، رئیس اداره بیماری های خاص دانشگاه علوم پزشکی شیراز به گزارشگر «خبرجنوب» گفت که روزانه یک تا دو نفر بر شمار این بیماران در فارس افزوده میشود.
این بخشی از توضیحات او: «پارسال 271 پیوند کلیه در فارس انجام شده و عواملی مانند چاقی، فشار خون و... عامل اصلی ابتلا به بیماریهای کلیوی است و 35 درصد مردم فارس دچار معضل چاقی هستند».
برخی پزشکان به «خبرجنوب» می گویند که بسیاری از مردم فارس زمانی که قندخونشان به «110» میرسد آن را جدی نمی گیرند و تنها زمانی نگران می شوند که کار از کار گذشته باشد. این می شود که درمان نارسایی کلیه به مراحل دشوار میرسد. این طور که نادر معینی کازرونی، مدیر انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی به گزارشگر «خبرجنوب» میگوید، 80 درصد کسانی که در فارس خدمات درمانی مربوط به کلیه دریافت میکنند به خاطر قند خون و فشار خون به این روز افتاده اند: «80 درصد بیمارانی که به ما مراجعه می کنند یا دیابت دارند و یا فشار خون. به عبارت دیگر، 50 درصد آنها دیابت دارند و 30 درصد فشار خون. 20 درصد باقی مانده مربوط به بیماری هایی چون ارثی بودن نارسایی کلیه و سنگ ساز بودن کلیه است».
به باور معین، آنچه باعث این وضع شده، نوع خوراک مردم است. غذاهایی پر از شکر، نمک، نشاسته و روغن. مانند فست فودها. او می گوید: «مردم حتما هر شش ماه یک بار به چکاپ بروند و ورزش کنند».
هزینه های نارسایی کلیه
نکته دیگری که این مطالعه به آن دست یافته این است که 90 درصد بیماران از کم کاری کلیه خود خبر ندارند.
هزینه این وضع در نهایت متوجه سیستم درمانی کشور میشود؛ پژوهشگران همین پژوهش می گویند که دیالیز سالانه 72 میلیون تومان برای هر بیمار هزینه دارد. اکنون تصور کنید تعداد بیماران دیالیزی بخواهد تا 10 میلیون نفر افزایش پیدا کند.
نکته دیگر، شمار پیوند عضوی است که هم اکنون انجام می شود. پیوندی که عمدتا از فرد مرگ مغزی به فرد بیمار انجام می شود.
امسال در فارس 21 پیوند کلیه در فروردین ماه انجام شده و مجموعا از سال 67 به این سو، 4 هزار و 169 نفر جراحی پیوند کلیه شده اند.
حالا 4 هزار پیوند کلیه کجا و 10 میلیون کجا. اگر قرار باشد یک چنین موجی از ابتلا به بیماری های کلیوی راه بیفتد بیمارستان پیوند اعضایی که در صدرا راه اندازی شده و بزرگترین بیمارستان پیوند عضو خاورمیانه هم هست شاید کاری نتواند برای بیماران کند.
این وضع البته نشانه نارسایی سیستم بهداشت و درمان کشور هم هست که بیش از اینکه به بهداشت و پیشگیری از بیماری مردم بپردازد تبدیل به یک سیستم صرفا مبتنی بر درمان شده تا جایی که برخی هم از شکل گیری روحیه «تجاری» در پزشکی گلایه می کنند.این را باید در نظر داشت که بیماری، فصل مشترک دارا و نادار است و هر دو را همزمان فقیر می کند ولی با رژیم غذایی مناسب، ورزش و چکاپ می توان از درگیر شدن به این چنین بیماری سهمگینی پیشگیری کرد؛ البته اگر غذایی هم که می خوریم از سلامت کافی برخوردار باشد.
46
