چالش‌ بیدودها در شهر بدون دود

توسعه نامتناسب فضاهای شهری و به موازات آن رشد اقتصادی و افزایش سفرهای درون شهری و استفاده از وسایل نقلیه شخصی باعث بروز مشکلاتی خصوصا در محورهای مرکزی کلانشهر شیراز شده و این درحالی است که این شهر به دلیل ظرفیت هایی از جمله وجود باغات قصردشت، تنها کلانشهر پاک کشور است و در روزهایی که مدارس بسیاری از شهرهای بزرگ ایران بطور مداوم بخاطر آلودگی هوا تعطیل هستند، شیرازی ها در هوای پاک نفس می کشند.

با افزایش آلودگی هوا در کشور، دوچرخه بعنوان وسیله نقلیه پاک و پایدار روز به روز بیشتر مورد توجه قرار می گیرد.

تجربه استفاده از دوچرخه های اشتراکی سالهای زیادی است که در دنیا جای خود را باز کرده اما در ایران با کمی تاخیر از کمتر از دو سال پیش این وسیله حمل و نقلی،ابتدا از خیابان های پایتخت سر درآورد و از اواخر آذرماه ۹۸ نیز به شیراز رسید.

در حالی که به گفته کارشناسان، در سایر کشورهای جهان نرخ استفاده از دوچرخه های اشتراکی از سایر ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله مترو،اتوبوس و تاکسی ارزان تر است اما نرخ این تازه واردهای نارنجی رنگ شیراز برخلاف نمونه های مشابه خود در کشورهای دیگر،  اکنون گران ترین وسیله حمل و نقل عمومی این کلانشهر محسوب می شود.

نرخ کرایه تاکسی اکنون در شیراز به ازای هر کورس ۸۰۰ تومان، اتوبوس حدود ۵۰۰ و مترو نیز ۹۰۰ تومان است و با پرداخت هزینه کمتر از هزار تومان در این شهر می توان از جنوبی ترین تا شمالی ترین نقطه این شهر را با خط مترو حدود ۲۴ کیلومتری شیراز سفر کرد.

با این شرایط نرخی که برای استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی در شیراز تعیین شده به ازای هر نیم ساعت ۱۵۰۰ تومان و یک ساعت ۳۰۰۰ هزار تومان است که برخی این رقم را برای تشویق مردم به استفاده از دوچرخه و سیستم پاک حمل و نقلی گران می دانند.

به گفته تعدادی از شهروندان شیرازی نرخ فعلی دوچرخه های اشتراکی در شیراز و نحوه عملکرد سیستم نرم افزاری آن، موجب ترغیب شهروندان برای استفاده از بیدودهای نارنجی رنگ در سفرهای درون شهری نخواهد شد زیرا ناوگان حمل و نقلی به صرفه نیست و تنها برای تفریح و سرگرمی می توان از آن استفاده کرد و نه حمل و نقل و سفرهای کاری روزمره؛  از این رو،‌برای موفقیت این طرح باید گام‌های اصلاحی برداشت.

نگرانی از دود شدن بی دودها

با وجود تعهد شرکت طرف قرارداد بیدود در تهران، این شرکت بیش از یک ماه است که به شهروندان تهرانی خدمات ارایه نمی دهد و دوچرخه های نارنجی رنگ این شرکت نیز از سطح خیابان های پایتخت جمع آوری شده و در عوض آن در همین مدت سر از شیراز در آورده اند. این موضوع، ابهاماتی درباره تضمین تداوم خدمات در شهر شیراز را برای شهروندان پدید آورده است.

سرپرست معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران ۳۰ آذرماه گذشته اعلام کرد که روند پس دادن ودیعه های مشترکان دوچرخه های اشتراکی پایتخت مشهور به طرح بیدود آغاز شده است.

حال شهروندان شیرازی نیز این نگرانی را دارند که با وجود ثبت نام و پرداخت هزینه اولیه ،شرکت طرف قرارداد به یکباره خدمات دهی به شهروندان را همانند روندی که اکنون در تهران ایجاد شده قطع کند.

یکی از شهروندان شیرازی و مشترک دوچرخه های اشتراکی به ایرنا گفت: هزینه تعیین شده برای استفاده از این دوچرخه ها به ازای هر نیم ساعت هزار و ۵۰۰ تومان تعیین شده که گران است.

محسن تورع افزود: از زمانی که قفل دوچرخه باز می شود حتی اگر پنج دقیقه از دوچرخه استفاده کرده باشی باید هزینه یک سفر نیم ساعته که هزار و ۵۰۰ تومان است را پرداخت کنی و همچنین اگر زمان استفاده از این دوچرخه ها ۳۱ دقیقه باشد باید هزینه یک ساعت را پرداخت کرد که این موضوع نیز می تواند در روند عدم استقبال شهروندان از این دوچرخه ها بسیار تاثیر گذار باشد.

وی با بیان اینکه بهتر است هزینه استفاده از این دوچرخه ها کاهش یابد و همچنین بصورت شناور نیز محاسبه شود،گفت: یک ایراد دیگر در سیستم استفاده از این دوچرخه ها وجود دارد بدین گونه که اگر فردی در حین استفاده از آن بخواهد از یک فروشگاه خرید کند،هرچند که مثلا از شروع سفرش ۵ دقیقه بیشتر نگذشته باشد و دوچرخه را در مکانی قفل کند و بعد از خرید مجددا از آن استفاده کند،هزینه یک سفر اضافه دیگر نیز به آن فرد تحمیل می شود چون با هر بار قفل کردن دوچرخه پایان سفر و هزینه نیم ساعت محاسبه خواهد شد و با باز کردن قفل سفری تازه لحاظ می شود.

این شهروند شیرازی افزود: قفل کردن دوچرخه در هنگام سفر یعنی پایان سفر در صورتی که ممکن است یک فرد برای انجام کاری و حفظ امنیت دوچرخه این کار را کرده باشد و در واقع سفرش هنوز تمام نشده اما باید هزینه مضاعفی پرداخت کند و اگر برای خرید و استفاده مجدد از دوچرخه آن را قفل نکند ممکن است مشکلی از جمله سرقت و ... برای دوچرخه ایجاد شود و در این صورت آن فرد باید پاسخگو باشد.

او عنوان کرد: اگر برای خرید و انجام هر کاری توسط فرد استفاده کننده، دوچرخه بدون قفل کردن رها شود هر مشکلی برای دوچرخه ایجاد شود آن فرد باید پاسخگو باشد و اگر هم دوچرخه قفل شود سفر پایان و هزینه ۳۰ دقیقه لحاظ می شود و با باز کردن قفل سفری دیگر کلید می خورد با هزینه جداگانه.

این شهروند اظهار داشت: اگر فردی حداکثر نیم ساعت زمان برای استفاده از دوچرخه نیاز داشته باشد اما در این مدت ۳ کار من جمله مراجعه به بانک،خرید و ... داشته باشد که باید دوچرخه را برای دقایقی رها کند،باید هزینه یک ساعت و نیم استفاده از دوچرخه یعنی ۴ هزار و ۵۰۰ تومان را پرداخت کند چون سه بار برای حفظ امنیت دوچرخه آن را قفل کرده است.

تورع استفاده از دوچرخه برای سفرهای درون شهری را وسیله ای بسیار پاک و مناسب توصیف اما بیان کرد: مواردی که مطرح شد و گران بودن هزینه هزار و ۵۰۰ تومان برای هر سفر ۳۰ دقیقه ای از جمله معایب طرح دوچرخه های اشتراکی در شیراز است که قطعا استفاده از آن را برای سفرهای روزانه به صرفه نکرده و تنها برای تفریح و سرگرمی مناسب است و نمی توان بعنوان وسیله نقلیه به آن نگریست.

در انتظار نارنجی‌ها

یکی دیگر از شهروندان شیرازی به خبرنگار ایرنا گفت: چند ماه قبل از ورود دوچرخه های اشتراکی خبر آن در رسانه های این استان منعکس شده بود و من برای استفاده از آن روز شماری می کردم.

محمد حسین برزگر افزود: در هفته های اخیر هر روز اخبار رسانه ها را در فضای مجازی چک می کردم که از ورود این دوچرخه ها مطلع شوم تا اینکه بالاخره حدود یک هفته پیش این امر محقق شد و پای دوچرخه های نارنجی رنگ به شیراز باز شد.

وی ادامه داد: بعد از رونمایی از این دوچرخه ها در اواخر آذرماه گذشته در شیراز برای استفاده در اپلیکیشن بیدود ثبت نام کردم و در روزهای اخیر چندین سفر نیز با این دوچرخه ها انجام دادم اما اولین مساله ای که توجهم رو جلب کرد سنگینی دوچرخه‌های بیدود بود که همین موضوع تردد با آن را با توجه به اینکه این دوچرخه ها دنده و سیستم کمک فنر مناسبی نیز ندارند سخت می کند.

این شهروند شیرازی عنوان کرد: دوچرخه سواری سیستم حمل و نقلی پاک و سالمی است اما دوچرخه های اشتراکی که در شیراز وجود دارد به کلاه ایمنی مجهز نیست و این موضوع می تواند خطراتی را برای شهروندان ایجاد کند در صورتی که می توان کلاه ایمنی که قابلیت قفل کردن داشته باشد برای این دوچرخه ها در نظر گرفت.

استاد دانشگاه: شهرداری یارانه بدهد

استاد بخش شهرسازی و حمل و نقل و ترافیک دانشگاه شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: دوچرخه یک سیستم حمل و نقل پاک و سالم است که نهادینه کردن فرهنگ استفاده از آن نیازمند توجه جدی مدیریت شهری است.

علی سلطانی افزود: شهرداری ها باید برای توسعه ناوگان دوچرخه سواری در شهرها اقدامات حمایتی از جمله پرداخت یارانه را در دستور کار قرار دهند.

وی ادامه داد: ایجاد زیرساخت دوچرخه های اشتراکی در کلانشهر شیراز اقدامی خوبی است که شهرداری این شهر باید برای ترغیب بیشتر مردم برای استفاده از آن هزینه اجاره آن را از نرخی که اکنون تعیین شده کمتر تعیین کند.

وی اضافه کرد: قطعا شرکت طرف قرارداد دوچرخه های اشتراکی در شیراز هزینه های جانبی از جمله تخریب ، سرقت و نیاز به نوسازی و ترمیم مداوم دوچرخه ها را دارد و شاید برای این شرکت نرخی کمتر از آنچه اکنون تعیین شده به صرفه نباشد اما شهرداری می تواند با پرداخت یارانه بخشی از هزینه اجاره بها را پرداخت کند.

اقبال از بیدود در شیراز

معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری شیراز نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: از ۹ روز گذشته که فعالیت دوچرخه های اشتراکی در شیراز آغاز شده تاکنون ۱۵ هزار و ۳۲۸ نفر اپلیکیشن بیدود را در این شهر نصب و حدود ۶ هزار نفر برای استفاده از آن ثبت نام کرده اند.

مجتبی زوربخش افزود: در این مدت همچنین ۷ هزار و ۷۰۶ سفر در شیراز توسط دوچرخه های اشتراکی انجام شده است.

بیدودها به خیابان های تهران باز می گردند

وی در پاسخ به این سوال که آیا تضمینی وجود دارد که طرف قرارداد دوچرخه های اشتراکی مانند پایتخت در میانه راه خدمات دهی به شهروندان را متوقف نکند،گفت: براساس جلسه ای که اخیرا با مدیران شرکت بیدود داشتم این نوید را به شهروندان تهرانی می دهم که از روز سه شنبه ۱۰ دی‌ماه، دوچرخه های بیدود را در تهران مشاهده خواهند کرد و مشکلی که ایجاد شده برطرف می شود.

زوربخش ادامه داد: شهرداری شیراز قراردادی با شرکت پاک چرخ ایرانیان معروف به بیدود منعقد کرده که تضمین های لازم در آن دیده شده و تمام جنبه های آن در بخش حقوقی شهرداری مدنظر قرار گرفته و هیچ مشکلی از این بابت وجود ندارد.

وی با اشاره به برخی مباحث مطرح شده درباره ناموفق بودن طرح دوچرخه های اشتراکی گفت: سطح مشارکت و استفاده مردم شیراز از دوچرخه های اشتراکی تاکنون نشانی از ناموفقی این طرح ندارد.

نارنجی‌های شیراز دست دوم نیست

معاون شهردار شیراز در ادامه سخنان خود اظهار داشت: یک هزار دوچرخه اشتراکی در انبار شهرداری شیراز موجود است که تعدادی از آن به سطح خیابان ها آورده شده است و تمامی این دوچرخه ها نو است و هیچ دوچرخه دست دومی در میان این دوچرخه ها وجود ندارد.

او با بیان اینکه شاید به دلیل عدم فعالیت دوچرخه های اشتراکی طی یکماه گذشته در تهران و ورود این سیستم در هفته های اخیر به شیراز،ذهنیت استفاده از دوچرخه های دست دوم پایتخت در شیراز در ذهن برخی ایجاد شود گفت: وقتی که هزار دوچرخه تحویل انبار شهرداری شیراز شد زمانی بود که دوچرخه های بیدود هنوز در خیابان های تهران جمع آوری نشده بود.

وی اضافه کرد: قراردادی که با شرکت پاک چرخ ایرانیان و شهرداری شیراز منعقد شده با روش بی او تی و ایجاد زیرساخت و عملیات اجرایی بر عهده شرکت طرف قرارداد است و همچنین دوچرخه ها باید مرتب نگهداری و همیشه در شرایط استاندارد قرار داشته باشد.

زوربخش در بخش دیگر سخنان خود گفت: اکنون هزار دوچرخه اشتراکی در اختیار شهرداری شیراز قرار دارد که حدود ۲۰۰ دستگاه آن وارد خیابان ها شده و به مرور زمان طی هفته های آینده این تعداد در اختیار شهروندان قرار خواهد گرفت و تا آخر اسفندماه ۹۸ نیز این تعداد به ۲ هزار دستگاه دوچرخه افزایش می یابد و در بازه زمانی پنج ساله قرارداد با شرکت بیدود تعداد دوچرخه ها به ۱۰ هزار دستگاه و تعداد ایستگاه ها نیز به ۲۵۷ عدد در شیراز افزایش می یابد.

وی با اشاره به برخی انتقادها نسبت به نبود زیرساخت دوچرخه‌های اشتراکی در شیراز بیان داشت: برخی اظهار می‌کنند که تجربه دوچرخه‌های اشتراکی در تهران طرحی شکست خورده است که در شیراز نیز اجرا شده در صورتی که اصلا اینگونه نیست و این طرح در شیراز با انجام مطالعات دقیق انجام شده است.

زوربخش ادامه داد: تهران برای ما الگو نیست، ممکن است از تجارب سایر شهرها بهره گرفته شود اما شیراز ظرفیت‌های متفاوتی نسبت به سایر شهرها دارد و مردم شیراز نیز مطالبات خاص خود را از مدیریت شهری دارند.

معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری شیراز اضافه کرد: تهران به لحاظ موقعیت جغرافیایی و بافت شهری، دارای شیب تند در سطح معابر است در حالی که شیراز شهری هموار است و شیب زیادی در سطح خیابان‌های این شهر وجود ندارد، همچنین تهران شهری آلوده به لحاظ آب و هوایی است اما شیراز ۳۶۵ روز سال هوایی پاک دارد و تنها کلانشهر پاک ایران است.

شورا کرایه را تعیین کرده وشهرداری دخیل نیست

وی، در پاسخ به سوالی پیرامون نرخ کرایه دوچرخه‌های اشتراکی که به ازای هر نیم ساعت هزار و ۵۰۰ تومان تعیین شده و به گفته برخی شهروندان گران است،گفت: این نرخ بر اساس مصوبه شورای اسلامی شهر شیراز اعمال شده و شهرداری هیچ دخالتی در آن ندارد، البته ممکن است در صورت استقبال شهروندان از این سیستم پاک حمل و نقل، یارانه بیشتری برای استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی در نظر گرفته شود.

زوربخش اضافه کرد: نرخ کرایه دوچرخه‌های اشتراکی در شیراز به نسبت کارایی این سیستم حمل و نقلی و هزینه‌های آن متعادل است.

خبرنگار ایرنا در روزهای گذشته برای اطلاع از تصمیمات کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای شهر شیراز در خصوص بررسی طرح و یا اصلاح نرخ کرایه دوچرخه های بیدود در این کلانشهر اقدام به برقراری تماس با رییس و نایب رییس این کمیسیون کرد اما بنا به گفته برخی کارکنان شورای شهر شیراز،آنها اکنون در ماموریت کاری خارج از کشور حضور دارند.