دنیای رنگارنگ نابینایان توانمند شیرازی

شال های رنگی که به دست بانوان روشندل بافته می‌شد، پر از رنگ‌هایی بود که نشاط، انگیزه و امید را به مخاطبانش هدیه می‌کرد.

دست‌ها روی دستگاه شالبافی می‌لغزید و هر گره را لمس می‌کرد، نگاه هم گرچه که شاید خیره بود، با دست‌ها هماهنگی داشت و نخ‌ها را وامی‌کاوید. بانوان نابینایی که پشت ماشین بافت نشسته بودند، هنگام کارکردن با یکدیگر حرف می‌زدند و دختری که گویی تازه وارد دانشگاه شده بود، داشت از هماهنگی با فردی برای تهیه کتاب‌های صوتی سخن می‌گفت.

موسسه توانگران کارآفرین در شهر شیراز، تنها موسسه کار آموزی و مهارت‌آموزی به نابینایان و کم‌بینایان در فارس است.

ورودی مجموعه با طاق نصرتی که از گل و گیاه پیچیده شده، همگان را به محیطی دل‌انگیز و امن دعوت می‌کند.

فضایی که به‌خوبی مناسب‌سازی شده است، تجهیزات تازه‌ای را  برای اولین بار پیش رویمان نمایان می‌کند؛ مثلاً صفحه‌ای فلزی که با خط بریل روی آن نوشته شده است که در طبقه چندم قرار داریم یا از کدام سو باید حرکت کنیم یا میله‌های آهنی کنار دیوارها و برآمدگی‌های شب‌رنگ روی پله‌ها که کار بالا و پایین رفتن از آن‌ها را آسان می‌کند.

در هر طبقه هم تعداد زیادی گل و گلدان با سلیقه در گوشه‌ای یا در کریدوری چیده شده است که به محیط آرامش می‌بخشد و هم رنگ‌های به کار گرفته در فضا شاد و سرخوشانه است؛ این ها نشانگر آن است که ما خلاف آنچه که فکر می‌کنیم، نابینایان رنگ‌ها را می‌شناسند و می‌فهمند.

آموزش آری؛ ترحم نه 

مسئولان این موسسه می گویند قرار است اصول توانمندی را به نابینایان بیاموزیم و زمینه ساز وابستگی بیچون و چرای آنان نباشیم و به اصطلاح ماهیگیری را یاد دهیم نه اینکه به کسی ماهی بدهیم.

بنیان فعالیت‌ها هم بر آموزش گذاشته شده است از آموزش کار با رایانه و برنامه‌نویسی گرفته تا چرم‌دوزی و خیاطی و شالبافی. کارهایی که گمان می‌کنیم معمولاً به چشم‌های بینا نیاز دارد.

بیش از ۱۵۰ نابینا در این موسسه به‌صورت فعال برای زندگی مفیدتر در جامعه آموزش می‌بینند. حضور در اجتماع یکی از اهداف بسیار مهم این مجموعه عنوان شده است.

 مدیرعامل موسسه نابینایان توانگران کارآفرین که خود نیز از همین خانواده برای کمک به نابینایان برخاسته است، به ایرنا می‌گوید: مشکلات نابینایان در قدم اول وابسته به عدم شناخت اجتماع است و دوم به این بازمی‌گردد که متولی قدرتمندی ندارد.

محمدقاسم شایسته‌نیا بر این عقیده است که جز سازمان استثنایی که وظیفه فراهم‌کردن فضایی برای تحصیلات کلاسیک را بر عهده دارد و نقشش مشخص است، سازمان بهزیستی با بیش از صد شرح وظیفه نمی‌تواند به‌خوبی به معلولان و به‌ویژه نابینایان رسیدگی کند.

او می‌افزاید: مسائل مربوط به نابینایان در قالب خشک و اداری سازمانی نمی‌گنجد؛ از همین رو این مجموعه به‌صورت هیات امنایی اداره می‌شود و مجوز فعالیتش را نه از سازمان بهزیستی که از نیروی انتظامی گرفته است.

شایسته‌نیا ادعا کرد دللیل این موضوع فقدان تخصص کافی در مجموعه بهزیستی است.

وی همچنین مدعی شد:زیر نظر بهزیستی نرفتیم تا تخصصی تر کار کنیم و آن‌ها هم به این خاطر که مجوزمان را از نیروی انتظامی گرفته‌ایم، هیچ کمکی به ما نمی‌کنند.

او ادامه می‌دهد: با این حال بهزیستی نابینایانی را که به آن‌ها مراجعه می‌کنند، در درجه اول به این موسسه ارجاع می‌دهد.

امکان حضور طولانی‌مدت نابینایان در جامعه فراهم نیست

مدیرعامل موسسه  توانگران کار آفرین درباره چرایی حضور کمرنگ نابینایان در جامعه می‌گوید: تعدادی از نابینایان در دانشگاه درس می‌خوانند؛ اما نباید از یاد برد که آن‌ها تنها مقطعی ۴ تا ۶ ساله را در دانشگاه هستند  که دوره‌ای زودگذر محسوب می‌شود. این افراد پس از دانشگاه نیاز به شغلی دارند که حضورشان را در اجتماع تداوم بخشد که بسیار کم میسر می‌شود.

شایسته‌نیا از میان همه سازمان‌ها تنها، از آموزش و پرورش به‌عنوان سازمانی نام برد که سه درصد از استخدامیانش را از میان نابینایان می‌گیرد و فرصت‌های شغلی مناسبی را برای آن‌ها فراهم آورده است.

او ادامه می‌دهد: نابینایان می‌توانند در بسیاری از شغل‌ها فعالیت کنند؛‌ اما معمولاً جامعه این مجوز را به آن‌ها نمی‌دهد و آنان درحالیکه می‌توانند وکیل یا مترجم خوبی باشند، کارگری می‌کنند و از این موضوع خوشحال هم هستند؛ حال آنکه اگر هر کارآفرینی در سراسر کشور تنها نیم درصد از کارکنانش را از میان نابینایان یا معلولان انتخاب می‌کرد، وضعیت بسیار بهتر می‌شد.

این فعال اجتماعی عنوان می‌دارد که رنج و غصه‌های این گروه را کمتر کسی درک می‌کند، در برخی خانواده‌ها هم دو یا سه نابینا زندگی می‌کنند که حتی اگر با سختی‌های موجود تحصیل کنند، امکان تغییر وضعیت برایشان وجود ندارد و باز به انزوا رانده می‌شوند.

شایسته‌نیا با بیان اینکه در قرن بیست‌ویکم هنوز نابیناهای گمنام بسیاری زندگی می‌کنند، یکی از دلایل این ضعف را تقویت‌نکردن و عدم حمایت از تشکل‌های مردم‌نهاد دانست.

او اظهار می‌دارد که این مجموعه نیمی از نیازهای خود را از طریق کارگاه خیاطی که خانواده نابینایان و خود آن ها در آن فعالیت می‌کنند، رفع می‌کند و بخشی از هزینه‌های جاری نیز از طریق اجاره سالنی که جزو همین مجموعه است تامین می‌شود.

مدیرعامل موسسه توانگران کارآفرین می‌گوید: تا زمانی که خودمان بتوانیم هزینه‌ها را تامین کنیم نیازی به جمع‌آوری کمک نداریم، دو سوم هیات امنای این مجموعه را نیز خیران تشکیل می‌دهند که کمک‌هایشان تنها بابت توسعه فعالیت‌ها به کار گرفته می‌شود و نه هزینه های جاری.

او با بیان اینکه ارائه خدمات به تعداد بیشتری از نابینایان نیازمند توجه همه گروه‌ها و سازمان‌های مسئول است، از نداشتن خوابگاهی مناسب برای دعوت از نابینایان سراسر کشور گلایه کرد.

به گفته شایسته‌نیا تجربه فعالیت در شهرهایی همچون چابهار و کشور عراق نشان داده است که می‌توان نابینایان توانمند کرد و از آن‌ها برای گسترش آموزش‌ها در شهرها و دیگر کشورها بهره برد.

از قطرگی به دریا شدن

قائم مقام مدیرعامل این موسسه نیز به ایرنا می‌گوید: آموزش‌های این مجموعه مربوط به تسهیل در حوزه مهارت‌های فردی، اجتماعی، تحصیلی و اشتغال است.

لیلا غزنوی ابراز می‌دارد: تفاوت حوزه آموزش  عادی با آموزش استثنایی در این است که در حوزه عادی آموزش را در کلاس تعریف می‌کنیم و توری در دریایی می‌اندازیم و بهترین‌ افراد را انتخاب می‌کنیم؛ اما در حوزه استثنایی قضیه معکوس است، قطره‌هایی را انتخاب می‌کنیم و آموزش می‌دهیم و دریاچه کوچکی تشکیل می‌دهیم تا آن را به دریا وصل کنیم.

او از راه‌اندازی جشنواره‌ای با نام "آوا و نما" خبر دارد که قرار است در آذرماه سال جاری برگزار شود و در چهار حوزه تعامل بین افزاد نابینا و بینا، اشتغال نابینایان، آموزش نابینایان و گردشگری نابینایان هنرمندان را دعوت می‌کند تا ارتباط خود را با جامعه نابینا تقویت کنند.

بنابر اعلام اداره کل بهزیستی فارس شیوع نابینایی در فارس بیش از دو برابر میانگین کشور است و جمعیت نابینایان پس از معلولان جسمی و حرکتی و معلولان ذهنی در این استان بیش از دیگر انواع معلولیت هاست.

 ۹۸۸۵ /۱۸۷۶