پیامدهای زیست محیطی استخراج شن و ماسه از رودخانه ها در محدوده مطالعاتی به آسانی قابل مشاهده و رویت است ، عدم کنترل این رویکرد باعث تخریب زیست بوم رودخانه‌ای و ساحلی می شود. با توجه به بررسی های میدانی برداشت شن و ماسه عمدتا از ته شسته های بستر رودخانه ها و کرانه‌های ساحلی انجام می شود.
برداشت شن و ماسه باعث تغییر خصوصیات فیزیکی گسترده تحت بهرهبرداری و تخریب گیاهان، جانوران و خاک های نزدیک به محل بهرهبرداری شده و در سیستم آبرسانی رودخانه نیز اختلال بوجود می آورد . اثرات منفی برداشت شن و ماسه محدود به محل بهرهبرداری نیست و به قسمت‌های دیگر سیستم ساحلی و رودخانه نیز سرایت میکند .
از اثرات مستقیم تجاوز و برداشت شن و ماسه در بستر رودخانه می توان به مواردی همچون تغییر مسیر آبرسانی رودخانه، تجمع رسوب در بستر رودخانه که مستقیما تحت تاثیر فعالیت های انسانی نظیر بهرهبرداری بی رویه از شن و ماسه قرار دارد، اشاره کرد.
بنا بر این بر اساس نظرات کارشناسی با قاطعیت می‌توان گفت که عملیات استخراج شن و ماسه پیامدهای زیان باری برای رودخانه‌ها به دنبال دارد. همچنین برداشت بی رویه از این رسوبات آبرفتی نه فقط بر محل برداشت و استخراج آن تأثیر می گذارد، بلکه در فاصله ای دورتر و حتی در دریاها نیز اثرات مخرب آن ظاهر می شود.
هرگونه تغییر در محیط زیست رودخانه‌ها روی آبزیان آن هم تأثیرات بسیاری بر جای می گذارد، بهره برداری از شن و ماسه همانند تخلیه هر پسابی یک نوع آلودگی برای رودخانه‌ها به شمار می رود و سطح زیان بار آلودگی های مکانیکی را افزایش می دهد.
کاهش موجودی شن و ماسه از بستر رودخانه ها منجر به پایین افتادن سطح بستر می‌شود و در بیشتر موارد نیز محل برداشت شن و ماسه بر اثر حفاریهای بی رویه و گودبرداری با گذشت زمان بزرگ تر شده و در نتیجه مسیر آب بیش از حد بزرگ می شود و غلظت اکسیژن نیز در محلی که شن و ماسه فراوان برداشت شده است کمتر می شود که این امر نابودی و ناپایداری زیستگاه‌های اصلی را به دنبال دارد و ثبات آن‌ها را از بین می برد،
برداشت‌های غیر کارشناسانه برای تأمین نیاز ساخت و ساز ، لزوم حفظ بستر و حریم رودخانه‌ها و نیز حفظ هویت آن و اجتناب از به هم خوردن تعادل موجود در محیط زیست رودها را بیش از پیش برجسته میکند. برداشت بی رویه ماسه از بستر رودخانه‌ها، معضلی است که از سال های گذشته تاکنون در این مناطق مختلف استان فارس وجود دارد و خسارت های جبران ناپذیری به محیط زیست و حتی تاسیسات زیربنایی وارد کرده است.
ضروری است با همکاری سازمان های مسوول از جمله صنعت، معدن و تجارت ، حفاظت محیط زیست ، سازمان آب و ارگان های نظارتی برنامه‌ریزی‌هایی در راستای مصرف بهینه مصالح برای ساخت و ساز انجام گیرد تا ضرر و زیان کمتری به رودخانه‌ها وارد شود.
برخورد با برداشت‌های غیر مجاز شن و ماسه در استان فارس
مدیر حفاظت سواحل و رودخانه‌ها شرکت آب منطقه‌ای فارس از چندین مورد جلوگیری از برداشت غیرمجاز شن و ماسه و توقیف ادوات و ماشین آلات متخلفین خبر داد و بیان داشت: در منطقه تل پوک شهرستان سروستان یک دستگاه لودر ویک دستگاه کامیون به دلیل برداشت غیر مجاز مصالح و تخریب آبراهه توقیف شدند.
مهندس سید جواد موسوی فر در ادامه از توقیف یک دستگاه لودر در نزدیکی پل فهلیان و یک دستگاه لودر در رودخانه گلال شهرستان داراب و توقیف یک دستگاه لودر و یک دستگاه کامیون در منطقه گوراب شهرستان سروستان به دلیل برداشت غیر مجاز مصالح رودخانه‌ای اطلاع داد.
وی اظهار داشت: با پیگیری‌های حقوقی و قانونی اداره منابع آب شهرستان جهرم نیز عملیات آزادسازی حریم و بستر رودخانه محمدآباد دراین شهرستان انجام شد.
مدیر حفاظت سواحل و رودخانه‌ها شرکت آب منطقه‌ای فارس همچنین گفت: در منطقه کاظمآباد فسا و رودخانه دولت آباد داراب هم از برداشت‌های غیر مجاز رودخانه‌ای جلوگیری به عمل آمد.
موسوی فر ضمن تقدیر از همراهی نیروی انتظامی و دستگاه قضایی گفت : گروه های گشت و بازرسی در سطح استان فارس از براداشت غیرمجاز مصالح و تصرف حریم و بستر رودخانه‌ها جلوگیری می کنند.
۶۱۱۳
