به جای دارو

در این یادداشت به قلم حمید مقدس فرد آمده است: طرح تحول سلامت بهترین برنامه دولت در سیستم درمانی بود که با وجود موانع و مخالفت های سیاسی اجرا شد و این سیستم را تا اندازه ای از سیاست های نولیبرالی و خصوصی سازی دور کرد.
به تازگی وزیر بهداشت که مبتکر این طرح است از نبود پشتیبانی کسانی که وعده همکاری داده بودند انتقاد کرده که گویا آینده طرح را مبهم کرده است. منتقدان و مخالفان آن هم ایرادهایی گرفتند که بدهی ها از جمله آنها بود. ولی کمتر به ایراد اصلی پرداختند که وزیر به آنها اشاره کرده؛ یعنی همکاری نکردن اهل سیاست و نفوذ در برطرف کردن یک نیاز اساسی سیستم سلامت کشور که چیزی نیست جز حذف کامل خصوصی سازی از این سیستم در همه مراحل درمان و به ویژه در زمینه دارو و لوازم بیمارستانی.
به همین علت بازهم قیمت دارو و جایگاه آن در سیستم سلامت یکی از مهمترین چالش های کشور در زمینه بهداشت و درمان است. به ویژه در خریدهای خارجی دارو که با مشکل روبه رو هستند چون خریدها باید به صورت نقدی و از طریق صرافی ها انجام شود که این کار نیازمند نقدینگی بیشتر در تولید است. ولی چون قیمت های دارو یارانه ای هستند، امکان افزایش نقدینگی برای تولیدکنندگان نیست.
راه حل این مشکل فقط در سیستم عرضه و هزینه های آن نیست؛ چون تا به همین جا قیمت های دارو زیادتر شده و اقلامی که آزاد فروخته می شوند روز به روز پرشمارتر می شوند. راه حل مشکل قیمت دارو را باید در اصلاح ساختارهای درمان، تعریف جدید برای نقش بیمه ها و برخی اصلاحات اداری و سلسله مراتبی در مواردی مانند تعرفه حق فنی جست و جو کرد.
ساختارهای درمانی ایران به شدت دارومحور هستند به گونه ای که مصرف دارو را در ایران به چند برابر استاندارد جهانی رسانده است. این پدیده به وابستگی بیمارگونه روش درمانی به دارو و روی آوری بیماران به مصرف خودسرانه دارو کشیده شده هاست.
تناقض در این است که شمار چشمگیری از بیماران دوره مصرف داروهای را کامل سپری نمی کنند که همان روشها دارو درمانی افراطی را هم ناکارآمد می سازد و نتیجه ای جز مراجعه دوباره به پزشک و ادامه دوره ناقص نمی گیرند.
این تقاضای دارو است که باید کاهش یابد که در این صورت از فشار مالی بر روی بیمه ها و بودجه بهداشتی کشور در بخش دارو کاسته می شود و در نتیجه آنها می توانند به تعهدهای خود در برابر داروخانه ها عمل کنند.
بهبود روش های تجویز دارو و بیرون آوردن آن از چنبره وابستگی مطلق به دارو نیازمند اصلاح ساختار نظام پزشکی و دوباره نگری در برنامه های توسعه بهداشتی است. بهبود عملکرد سیستم های حمایتی، نکته ای کلیدی است. این سیستم ها در ایران ناقص هستند و در هیچ یک از برنامه های توسعه به اندازه اهمیت شان به آنها پرداخته نشده است. بیمه ها مهمترین حلقه این سیستم هستند که از سوی جامعه داروسازی در زمینه انجام تعهدهایشان مورد انتقاد فراوان هستند.
یک بخش مهم سیستم حمایتی، تعرفه حق فنی داروخانه ها است که در این مورد هم تعیین تکلیف نهایی صورت نگرفته و از چند سال پیش احتمال حذف آن وجود داشته است. با آنکه وزارت بهداشت تعرفه حق فنی را برای بخش دولتی اعلام کرد، ولی بخش خصوصی هنوز با آن مشکل دارد.
قانون خدمات درمانی هم قسمت مهمی از سیستم حمایتی در بخش حقوقی است و برای متناسب سازی روش های دارو درمانی با واقعیت ها و قیمت ها باید به روز شود. همه اینها برنامه توسعه بهداشتی به ویژه در بحث دارو و دارو درمانی باید از نو تعریف شود که در آن فرهنگ عمومی مصرف دارو را از اساس، دگرگون سازد.
ایرانی ها مانند نقل و نبات دارو مصرف می کنند. وابستگی سیستم سلامت ایران به دارو، ریشه های مدیریتی و فرهنگی ژرفی دارد که مافیای دارو به دست داشتن در آن متهم است. کوتاه کردن دست این مافیا به هدف گیری راهبردی و مکمل طرح تحول سلامت یعنی همان حذف کامل خصوصی سازی از سیستم درمان وابسته است و روحانی رئیس جمهوری با وجود مشکلات فراوان سیاسی و اقتصادی و وزیر بهداشت به عنوان یک وظیفه ذاتی باید به سوی آن حرکت کند که اگر به آن هم نرسد دست کم راه هرچند ناهموار را باز کرده است.
منبع: روزنامه افسانه
9910/ 2027