هرچند ژاپن یک کشور به شدت زلزله خیز است اما شاهد تلفات سنگین در اثر حوادث طبیعی در این کشور نیستیم!
به گزارش جی پلاس، با توجه به قرارگیری ژاپن در محل اتصال سه صفحه اوراسیا، اقیانوس آرام و فیلیپین این کشور با زلزله‌ها و سونامی‌های عظیمی روبرو بوده است و به همین دلیل اقدامات پیشگیرانه و مهمی در راستای کاهش تلفات و خسارات ناشی از زلزله برداشته است.
ژاپن در حد فاصل سال‌های 1945 تا 1995، 14 زلزله با بزرگای بیشتر از 6.55 درجه را تجربه کرده است و تا قبل از زلزله کوبه در سال 95 میلادی مجموعا بیش از 8000 نفر جان خود را بر اثر این بلایا از دست دادند.
اما زلزله کوبه به تنهایی جان بیش از 6400 نفر را گرفت و به همین دلیل اقدامات ژاپن پس از این اتفاق شکل و شمایل خاصی پیدا کرد.
مجموعه‌ای از قوانین و اقدامات مهم ژاپن در سال‌های اخیر برای کاهش تلفات و خسارات ناشی از زلزله در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
1- استفاده از بتون مسلح در ساخت‌وسازها
تمام ساختمان‌هایی که در ژاپن بعد از زلزله کوبه ساخته می‌شوند باید با استفاده از بتون مسلح یا اصطلاحا بتون آرمه ساخته شوند و تمام آنها باید ویژگی‌های زیر را دارا باشند:
1- هیچ آسیبی در برابر زلزله‌های متوسط نداشته باشند
2- پس از وقوع این زلزله‌ها قابل سکونت باشند
3- در زلزله‌های شدید دچار ریزش نشده و ضعف در ساختار آنها سبب کشته شدن ساکنان نشود.
2- تاسیس وزارت مدیریت ریسک
پس از زلزله کوبه دولت ژاپن به این نتیجه رسید که برای مقابله با چنین پدیده‌هایی نیاز به کار سازمان‌یافته و مدیریت بحران فراگیر دارد. به همین دلیل تاسیس مراکز نظارتی و مدیریتی در زمینه مقابله با حوادث غیرمترقبه افزایش چشمگیری داشت و در سال 2001 برای یکپارچه شدن این مراکز وزارت مدیریت ریسک در ژاپن تاسیس شد.
3- آموزش‌های فراگیر برای مقابله با بلایای طبیعی
یکی از دلایل بالا بودن تلفات در زلزله کوبه این بود که بسیاری از مردم معتقد بودند منطقه "هانشین" به دلیل عدم وقوع لرزه‌های ضعیف مستعد وقوع زلزله‌های شدید نیست و به خاطر اینکه بسیاری از آنها در طول زندگی خود زلزله‌ای را تجربه نکرده بودند نتوانستند اقدام موثری در قبال زلزله انجام دهند.
پس از وقوع این زلزله بسیاری از شهرهای ژاپن که شرایطی مشابه کوبه داشتند به سرعت وارد عمل شدند و برای این منظور از اساتید دانشگاه‌های ژاپن، زمین‌شناسان، مورخان و مدیران اجرایی خواسته شد تا زلزله‌ها و فجایع بزرگ ژاپن را از قرن 17 تا 20 میلادی مورد بررسی قرار داده و کتاب راهنمای جامعی برای مقابله با انواع بلایای طبیعی در تمام جنبه‌ها تهیه کنند. در حال حاضر هیچ شهری در ژاپن وجود ندارد که آموزش‌های مربوط به مقابله با زلزله در آن ارائه نشود.
4- طراحی سامانه‌های اعلام هشدار
سامانه‌های اعلام هشدار در ژاپن به شدت فعال هستند و در مواردی سبب شده‌اند که شدیدترین وقایع طبیعی هیچ‌گونه تلفات انسانی نداشته باشد. برای مثال در سال‌های 2000 و 20011 آتشفشان هوکایدو فعالیت‌های شدیدی داشت و سامانه‌های اعلام هشدار توانستند قبل از وقوع حادثه زمان دقیق رسیدن گدازه‌ها و ابرهای خاکستر را به درستی تشخیص دهند و تمام ساکنان مناطق اطراف بدون حتی یک نفر تلفات منطقه را ترک کنند.
نمونه دیگری از عملکرد موفق سامانه‌های اعلام هشدار در زلزله‌های سال‌های 2003 و 2005 استان "میاگی" بود. هر دو زلزله بزرگای بیشتر از هفت درجه داشتند اما به خاطر عملکرد درست سامانه‌های هشدار، هیچ‌گونه تلفاتی نداشتند.
5- برنامه‌های مطالعاتی و دانشگاهی در زمینه پیش‌بینی و کاهش خطرات زلزله
در بسیاری از دانشگاه‌های ژاپن پس از وقوع زلزله کوبه برنامه‌هایی برای پیش‌بینی تلفات و خسارات در صورت وقوع زلزله‌های مختلف در ژاپن به اجرا درآمد و نتایج این مطالعات نشان داد در بسیاری از مناطق ژاپن خسارات بیشتر از زلزله کوبه خواهد بود. آمارهای منتشر شده نشان می‌داد که 80 درصد تلفات زلزله کوبه به خاطر آوار و سقوط لوازم منزل بر سر افراد بوده است و این مرگ‌ها در فاصله 15 دقیقه پس از وقوع زلزله اتفاق افتاده است و این موضوع نشان می‌داد که هر چقدر تیم‌های نجات سریع عمل کنند باز هم عده زیادی جان خود را از دست می‌دهند. به همین خاطر مجموعه قوانین و دستورالعمل‌هایی برای مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی سازه‌ها و ساختمان‌های قدیمی و نظارت شدید بر ساخت‌وسازهای جدید ابلاغ شد.
استفاده از غلتک‌های فنری شکل و ایزوله‌سازی پی ساختمان‌ها شاید معروفترین بند این دستورالعمل برای ساختمان‌های بلند باشد
6- نشست‌های سالانه ملی و بین‌المللی برای بررسی اقدامات
ژاپن هر سال سمینارهای بزرگی برای بررسی اقدامات صورت‌گرفته در زمینه مقابله با بلایای طبیعی و فجایع شهری برگزار می‌کند.
در این سمینارها مقامات دولتی، اساتید دانشگاه‌ها و مدیران اجرایی و مسئولان تیم‌های امداد و نجات از آخرین دستاوردها و توانمندی‌های این کشور رونمایی می‌کنند و ضمن بررسی خطرات موجود به تبادل اطلاعات می‌پردازند.
در سال 2012 سازمان ملل میزبانی سومین کنفرانس جهانی کاهش خطرات فجایع شهری در سال 2015 را به ژاپن سپرد و در این کنفرانس از جدیدترین یافته‌ها و فناوری‌های ژاپن در زمینه پیش‌بینی زلزله و سونامی رونمایی شد.
