دراین مطلب آمده است: روزهای پایانی رمضان، ماه خوبی ها که فرا می رسد مردم مومن و مسلمان خود را برای بدرقه این ماه آماده می کنند و خرسند از متنعم شدن از نعمت های خداوندی و سفره پر برکت رمضان، توشه این ماه را ذخیره دنیا و آخرت خود می کنند. رمضان ماه خوبی ها، مهربانی ها، جهاد با نفس، بخشش و اکرام رو به اتمام و عید سعید فطر در راه است. مسلمانان پس از یک ماه روزه داری و عبادت خداوند این عید بندگی را با برگزاری آیین ها و آداب و رسوم خاصی گرامی می دارند. از شمال تا جنوب سیستان و بلوچستان که سرزمین وحدت شیعه و سنی است آیین های ویژه ای برای عید فطر برگزار می شود و مردم خود را برای بدرقه نیکوی ماه رمضان و استقبال از عید باشکوه آن آماده می کنند. برترین و والاترین جلوه این عید حضور مومنان در مصلاها و عیدگاه ها برای برپایی نماز عید سعید فطر است. صله ارحام، کمک به نیازمندان، زیارت اهل قبور، قربانی کردن و... نمونه ای از آیین های مردم سیستان و بلوچستان برای پاسداشت عید بندگی است.
آیین های غنی و با دوام
کارشناس پژوهش مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به خبرنگار ما می گوید: سیستان و بلوچستان دارای تاریخ کهن و تمدن عظیم است و به عنوان پهناورترین استان، اقوام و طوایف متعددی را در خود جای داده است، از این رو آیین ها و اعتقادهای متنوعی هم دارد که از جمله می توان به آیین های مذهبی، اجتماعی و خانوادگی اشاره کرد. آیین های غنی فرهنگی که گذر سالیان آن ها را کم رنگ نمی کند، بلکه با جلوه و جلای بیشتری برگزار می شود.
«ابراهیمی» بیان می کند: آیین های مذهبی در این استان متنوع است و قسمتی از آن در ماه مبارک رمضان و عید فطر برگزار می شود. مردم استان در سیستان، سرحد و مکران از دیرباز پس از یک ماه روزه داری خود را برای عید فطر آماده و مقدمات استقبال از این عید با شکوه را فراهم و شیرینی ها و خوراکی های محلی آماده می کنند. در شمال استان کلوچه های محلی، قلیفی، چنگالی، چلبک تهیه می کنند و اگر فصل برداشت سبزی های محلی نظیر سوزی و کاکلک باشد بورک هم تهیه و در روز عید با این شیرینی های محلی از مهمانان خود پذیرایی می کنند.
وی خاطرنشان می کند: در روز عید فطر در شمال استان به طور معمول گوسفند، خروس یا مرغ قربانی می کنند. در بلوچستان هم انواع شیرینی و خوراکی های محلی در آستانه عید سعید فطر آماده و حلواهای مخصوص با خرما، نان ها و خوراکی های محلی تهیه می شود و به پذیرایی از مهمانان خود می پردازند.
وی اضافه می کند: یکی دیگر از مقدمات عید فطر که پیش از فرا رسیدن آن آماده می شود تهیه لباس نو است. در قدیم بانوان استان پارچه مورد نظر را خریداری می کردند و لباس می دوختند، یا این که از پنبه و پشم با چَرَک و دستگاه های جُلایی پارچه آماده می کردند. این سنت هنوز هم به قوت خود باقی است و امروزه نزدیک عید فطر مردم لباس های نو از بازار خریداری می کنند. بازار سرپوش، رزاق زاده و قایم و دیگر بازارهای استان در روزهای پایانی ماه رمضان مملو از جمعیت می شود و مردم برای تهیه لباس ها، پارچه ها و شیرینی اقدام می کنند.
کیسه برکت، دیگ بار و کاسه آرک و برک
کارشناس پژوهش مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تصریح می کند: از دیرباز مومنان در روز عید فطر در مصلی ها و مساجد برای برپا داشتن نماز حضور می یافتند. بعد از نماز، در گذشته کیسه ای با نام «کیسه برکت» داشتند که از جنس پارچه بود و فطریه خود را در آن جمع می کردند و به مستمندان و یتیمان می دادند. یکی دیگر از آداب عید فطر پس از برپا داشتن نماز صله ارحام، دید و بازدید و تبریک عید است و بزرگان، ریش سفیدان، پدربزرگ ها و مادر بزرگ ها، پدرها و مادر ها، سادات در اولویت دیدار بودند.
وی اظهار می کند: در رسم دیگری که درشمال استان و نیز بلوچستان هنوز هم به قوت خود باقی است مردم در عید فطر به دیدار خانواده هایی می روند که به تازگی عزیزی را از دست داده اند و عید فطر اولین عید پس از فوت او محسوب می شود. با این کار به او تسلیت می گویند و لباس سیاه را از تن اعضای خانواده بیرون می کنند. در عید بر پا داشتن مقدمات آشتی میان افراد و قبایل انجام و به برکت عید فطر کدورت های زیادی رفع می شود.
وی ادامه می دهد: یکی دیگر از سنت های مردم سیستان در این روز مبارک قربانی کردن است. هر خانواده ای به اندازه توان خود مرغ، خروس یا گوسفندی قربانی می کردند و با گوشت آن آبگوشت محلی یا قاتق محلی پخت می شد که به این کار «دیگ بار» می گویند و از آن به همسایه ها، ایتام و مستمندان می دادند که به این سنت هم «کاسه آرَک و بَرَک» می گویند. در این ایام مراسم شادباش برگزار می شود که با موسیقی و رقص محلی همراه است. مردم استان از عید فطر برای دید و بازدید، آشتی، صله ارحام و دستگیری از نیازمندان استفاده می کردند.
چمروک و رویت هلال ماه شوال
نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه هم درباره آداب و رسوم مردم بلوچستان در عید فطر به خبرنگار ما می گوید: دیدن هلال ماه شوال و آغاز رسمی عید فطر یکی از آیین هاست. در بالای بلندی ها، پشت بام، تپه و کوه افرادی با عنوان «چمروک» که چشم های تیزبینی داشتند و بیشتر شکارچیان بودند حضور می یافتند و به استهلال هلال ماه شوال می پرداختند و پس از رویت اعلام می کردند که ماه را دیدند تا دیگران هم ببینند. اگر تعداد زیادی از مردم ماه را می دیدند عید فطر تایید می شد، ولی اگر تعداد افرادی که دیدند کم بود نزد علما می رفتند و چند نفر شهادت می دادند و شروع ماه شوال و عید فطر رسمی می شد.
«عبدالسلام بزرگ زاده» بیان می کند: آیین های عید فطر سه دسته است شامل آیین های قبل از دیدن ماه و مقدماتی، آیین های روز عید فطر و آیین های پس از نماز که می توان گفت در سه دسته نمایش، ستایش و نیایش قرار می گیرد. بسیاری از آیین های عید فطر جزو آیین های نمایشی است. دیدن هلال ماه شوال نمونه آن است. در عید فطر مردم لباس نو می پوشند. نمایش عید فطر در بلوچستان در پوشش نو، لباس های شاد و رنگارنگ در زنان و مردان بلوچ است. زنان بلوچ سوزن دوزی لباس را هم انجام می دهند که برای این کار از یکی دو ماه اقدام می کنند.
حنابندان زنان
وی ادامه می دهد: یکی از آیین های نمایشی، حنابندان زنان است که بعد از رسمیت یافتن عید و دیدن هلال ماه در همان شب انجام می شود. با شکوه ترین آیین نمایشی عید فطر، اقامه نماز در مصلی است. همچنین پخت خوراکی ها و غذاهای مخصوص عید نمونه دیگری از آن است که در بلوچستان نوعی شیرینی رشته ای باریک با آرد برنج درست می شود که مردم آن را دم می کنند و آب شکر در آن می ریزند و در صبح عید می خورند.
وی بیان می کند: بعد از اقامه نماز عید فطر مردم برای زیارت اهل قبور به قبرستان و پس از آن به صله رحم و دید و بازدید می روند. اولویت صله رحم با اقوام، فامیل و آشنایانی است که قبل از عید عزیزی را از دست داده اند و به او تسلی می دهند و بعد از آن به پیران و بزرگان سر می زنند.
وی بیان می کند: آیین ستایش در عید فطر ستایش از خداوند است که ماه رمضان را به بندگان عطا کرده و در خطابه ها و روز عیدفطر و صله ارحام دعاهایی با زبان بلوچی برای ستایش خداوند خوانده می شود. آیین های نمایشی هم شامل دعا است که در صله ارحام دعا برای خود و اموات و مغفرت گناهان دعا می کنند.
وی می گوید: در روز عید، عیدی دادن بزرگترها به کوچکترها و عیدی سادات و بزرگان دینی به بقیه، مرسوم است. این عیدی شاید از نظر مادی کم باشد ولی به دلیل محبت و برکت، این عیدی به ویژه به کودکان داده می‌شود.
8006**3042
انتهای پیام آیین های غنی و با دوام
کارشناس پژوهش مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به خبرنگار ما می گوید: سیستان و بلوچستان دارای تاریخ کهن و تمدن عظیم است و به عنوان پهناورترین استان، اقوام و طوایف متعددی را در خود جای داده است، از این رو آیین ها و اعتقادهای متنوعی هم دارد که از جمله می توان به آیین های مذهبی، اجتماعی و خانوادگی اشاره کرد. آیین های غنی فرهنگی که گذر سالیان آن ها را کم رنگ نمی کند، بلکه با جلوه و جلای بیشتری برگزار می شود.
«ابراهیمی» بیان می کند: آیین های مذهبی در این استان متنوع است و قسمتی از آن در ماه مبارک رمضان و عید فطر برگزار می شود. مردم استان در سیستان، سرحد و مکران از دیرباز پس از یک ماه روزه داری خود را برای عید فطر آماده و مقدمات استقبال از این عید با شکوه را فراهم و شیرینی ها و خوراکی های محلی آماده می کنند. در شمال استان کلوچه های محلی، قلیفی، چنگالی، چلبک تهیه می کنند و اگر فصل برداشت سبزی های محلی نظیر سوزی و کاکلک باشد بورک هم تهیه و در روز عید با این شیرینی های محلی از مهمانان خود پذیرایی می کنند.
وی خاطرنشان می کند: در روز عید فطر در شمال استان به طور معمول گوسفند، خروس یا مرغ قربانی می کنند. در بلوچستان هم انواع شیرینی و خوراکی های محلی در آستانه عید سعید فطر آماده و حلواهای مخصوص با خرما، نان ها و خوراکی های محلی تهیه می شود و به پذیرایی از مهمانان خود می پردازند.
وی اضافه می کند: یکی دیگر از مقدمات عید فطر که پیش از فرا رسیدن آن آماده می شود تهیه لباس نو است. در قدیم بانوان استان پارچه مورد نظر را خریداری می کردند و لباس می دوختند، یا این که از پنبه و پشم با چَرَک و دستگاه های جُلایی پارچه آماده می کردند. این سنت هنوز هم به قوت خود باقی است و امروزه نزدیک عید فطر مردم لباس های نو از بازار خریداری می کنند. بازار سرپوش، رزاق زاده و قایم و دیگر بازارهای استان در روزهای پایانی ماه رمضان مملو از جمعیت می شود و مردم برای تهیه لباس ها، پارچه ها و شیرینی اقدام می کنند.
کیسه برکت، دیگ بار و کاسه آرک و برک
کارشناس پژوهش مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تصریح می کند: از دیرباز مومنان در روز عید فطر در مصلی ها و مساجد برای برپا داشتن نماز حضور می یافتند. بعد از نماز، در گذشته کیسه ای با نام «کیسه برکت» داشتند که از جنس پارچه بود و فطریه خود را در آن جمع می کردند و به مستمندان و یتیمان می دادند. یکی دیگر از آداب عید فطر پس از برپا داشتن نماز صله ارحام، دید و بازدید و تبریک عید است و بزرگان، ریش سفیدان، پدربزرگ ها و مادر بزرگ ها، پدرها و مادر ها، سادات در اولویت دیدار بودند.
وی اظهار می کند: در رسم دیگری که درشمال استان و نیز بلوچستان هنوز هم به قوت خود باقی است مردم در عید فطر به دیدار خانواده هایی می روند که به تازگی عزیزی را از دست داده اند و عید فطر اولین عید پس از فوت او محسوب می شود. با این کار به او تسلیت می گویند و لباس سیاه را از تن اعضای خانواده بیرون می کنند. در عید بر پا داشتن مقدمات آشتی میان افراد و قبایل انجام و به برکت عید فطر کدورت های زیادی رفع می شود.
وی ادامه می دهد: یکی دیگر از سنت های مردم سیستان در این روز مبارک قربانی کردن است. هر خانواده ای به اندازه توان خود مرغ، خروس یا گوسفندی قربانی می کردند و با گوشت آن آبگوشت محلی یا قاتق محلی پخت می شد که به این کار «دیگ بار» می گویند و از آن به همسایه ها، ایتام و مستمندان می دادند که به این سنت هم «کاسه آرَک و بَرَک» می گویند. در این ایام مراسم شادباش برگزار می شود که با موسیقی و رقص محلی همراه است. مردم استان از عید فطر برای دید و بازدید، آشتی، صله ارحام و دستگیری از نیازمندان استفاده می کردند.
چمروک و رویت هلال ماه شوال
نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه هم درباره آداب و رسوم مردم بلوچستان در عید فطر به خبرنگار ما می گوید: دیدن هلال ماه شوال و آغاز رسمی عید فطر یکی از آیین هاست. در بالای بلندی ها، پشت بام، تپه و کوه افرادی با عنوان «چمروک» که چشم های تیزبینی داشتند و بیشتر شکارچیان بودند حضور می یافتند و به استهلال هلال ماه شوال می پرداختند و پس از رویت اعلام می کردند که ماه را دیدند تا دیگران هم ببینند. اگر تعداد زیادی از مردم ماه را می دیدند عید فطر تایید می شد، ولی اگر تعداد افرادی که دیدند کم بود نزد علما می رفتند و چند نفر شهادت می دادند و شروع ماه شوال و عید فطر رسمی می شد.
«عبدالسلام بزرگ زاده» بیان می کند: آیین های عید فطر سه دسته است شامل آیین های قبل از دیدن ماه و مقدماتی، آیین های روز عید فطر و آیین های پس از نماز که می توان گفت در سه دسته نمایش، ستایش و نیایش قرار می گیرد. بسیاری از آیین های عید فطر جزو آیین های نمایشی است. دیدن هلال ماه شوال نمونه آن است. در عید فطر مردم لباس نو می پوشند. نمایش عید فطر در بلوچستان در پوشش نو، لباس های شاد و رنگارنگ در زنان و مردان بلوچ است. زنان بلوچ سوزن دوزی لباس را هم انجام می دهند که برای این کار از یکی دو ماه اقدام می کنند.
حنابندان زنان
وی ادامه می دهد: یکی از آیین های نمایشی، حنابندان زنان است که بعد از رسمیت یافتن عید و دیدن هلال ماه در همان شب انجام می شود. با شکوه ترین آیین نمایشی عید فطر، اقامه نماز در مصلی است. همچنین پخت خوراکی ها و غذاهای مخصوص عید نمونه دیگری از آن است که در بلوچستان نوعی شیرینی رشته ای باریک با آرد برنج درست می شود که مردم آن را دم می کنند و آب شکر در آن می ریزند و در صبح عید می خورند.
وی بیان می کند: بعد از اقامه نماز عید فطر مردم برای زیارت اهل قبور به قبرستان و پس از آن به صله رحم و دید و بازدید می روند. اولویت صله رحم با اقوام، فامیل و آشنایانی است که قبل از عید عزیزی را از دست داده اند و به او تسلی می دهند و بعد از آن به پیران و بزرگان سر می زنند.
وی بیان می کند: آیین ستایش در عید فطر ستایش از خداوند است که ماه رمضان را به بندگان عطا کرده و در خطابه ها و روز عیدفطر و صله ارحام دعاهایی با زبان بلوچی برای ستایش خداوند خوانده می شود. آیین های نمایشی هم شامل دعا است که در صله ارحام دعا برای خود و اموات و مغفرت گناهان دعا می کنند.
وی می گوید: در روز عید، عیدی دادن بزرگترها به کوچکترها و عیدی سادات و بزرگان دینی به بقیه، مرسوم است. این عیدی شاید از نظر مادی کم باشد ولی به دلیل محبت و برکت، این عیدی به ویژه به کودکان داده می‌شود.
8006**3042
کپی شد
