به گزارش ایرنا شهرسوخته در میان صدها اثر باستانی و تاریخی سیستان و بلوچستان بازمانده از دوران باستان با بیش از پنج هزار سال قدمت در محدوده شهرستان هامون و 56 کیلومتری شهر زابل در حاشیه جاده زابل - زاهدان در جنوب شرق ایران و در شمال سیستان و بلوچستان واقع شده است، این شهر بر روی آبرفت های مصب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون و در ساحل این دریاچه بنا شده بود.
مطالعه و بررسی بقایای این شهر نشان دهنده سیر تحول علوم و فنون مختلف در فلات ایران است به طوری که باستان شناسی، جامعه شناسی، تجارت، بازرگانی و مبادلات بین المللی، تاریخ تحول ادیان در دوره های پیش از تاریخ و تاریخی، تاریخ شهرنشینی و شهرسازی، سیر تحول معماری و هنرها و فنون سنتی، تاریخ آغاز نگارش، تاریخ پزشکی و علوم وابسته، جانور شناسی، تغذیه، کشاورزی، دامداری، حشره شناسی، گیاه شناسی، زمین شناسی، فلزگری، جواهر سازی، بافندگی و خراطی تنها بخشی از فنون و هنرهای قابل مطالعه در بقایای شهر سوخته است.
آثار کهن ترین نمونه جراحی، کهن ترین نمونه پارچه های موجود، کهن ترین اثر معرق کاری و کهن ترین نمونه های زیره، گشنیز و پسته وحشی از جمله اطلاعات و داده های به دست آمده در شهر سوخته است.
بر مبنای یافته های باستان شناسان شهرسوخته 280 هکتار وسعت دارد و بقایای آن نشان می دهد که این شهر دارای پنج قسمت اساسی شامل بخش مسکونی واقع در شمال شرقی شهر، بخش های مرکزی، منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان است که به صورت تپه های متوالی و چسبیده به هم واقع شده اند.
این شهر تاریخی و مهمترین محوطه دیرینه سیستان در کنار رود هیرمند و در بالاترین لبه شمال غربی دلتای قدیمی بر روی سلسله تپه های تراس رمرود و زمین های زراعی تراس نیمروز واقع شده که وجود آن در هزاره های چهارم و سوم پیش از میلاد مدیون رودخانه پرآب هیرمند بوده است.
120هکتار از گستره شهرسوخته دارای آثار و بقایای دیرینه است که گسترده ترین دوره آن مربوط به سال های میان 2500 تا 2800 پیش از میلاد بوده که گستره آن در این دوران به بیش از 80 هکتار رسیده است.
توسعه شهر سوخته از نظر فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و صنعتی در یک دوره 400 ساله از زندگانی هزار ساله، آن را از شکل شهرک کوچک 15هکتاری خارج و سپس با گستره حدود 150 هکتاری به یکی از بزرگ ترین شهرهای دوران مفرغ خاورمیانه تبدیل کرده که شهرهای محدودی چون انشان یا تپه ملیان در فارس، اور در بین النهرین، شوش در دشت خوزستان و سرانجام موهنجو دارو در دشت سند قابل مقایسه با آن بوده اند، گستره شهر قابل تقسیم به سه بخش اصلی و سه بخش فرعی است.
پژوهش ها نشان داده است این محوطه بر خلاف اکنون که محیط زیستی کاملا بیابانی دارد و فقط درختان گز در آنجا دیده می شود در پنج هزار سال قبل منطقه ای سبز و خرم با پوشش گیاهی متنوع و بسیار مطلوب بوده و درختان بید مجنون، افرا و سپیدار فراوانی در آنجا وجود داشته است.
شهر سوخته دارای تشکیلات مرتب و منظمی بوده است آثار باقیمانده در آن نشان دهنده این است که این شهر در هزاره سوم پیش از میلاد دارای نظام مرتب و منظم آبرسانی و تخلیه فاضلاب بوده و دانش پزشکی (یا جادوگری علمی) در آن به حدی پیشرفته بوده که پزشکان شهر نه تنها از علومی چون شکسته بندی آگاه بودند بلکه به اجرای اعمال شگفت انگیزی چون جراحی جمجمه نیز دست می زدند.
از سوی دیگر کشف تنها لوح نوشته دوران آغاز تمدن عیلام در این شهر همراه با آثار مهرها و علائمی که پیشتر به آن اشاره شد نشان از ارتباط های تجاری و کنترل اقتصادی منطقه از سوی این جامعه دارد و به این ترتیب مردم این شهر به چنان درجه ای از رفاه رسیده بودند که زنان به زیبایی خود نیز توجه فراوان داشته و مردم آن احتمالا جز نخستین مخترعان و مکتشفان سرگرمی هایی شبیه «شطرنج» و «تخته نرد» بوده اند.
کشف آثار مهمی چون جراحی جمجمه، چشم مصنوعی، لوله های فاضلاب، پارچه بافی و سفالگری نشان از پیشرفت این شهر در زمان رونق و حیات آن است به طوری که از آن می توان به عنوان پیشرفته ترین شهر جهان قدیم یاد کرد.
همچنین نکته جالب اینکه باستان شناسان تاکنون هیچ نوع سلاحی از این شهر بدست نیاورده اند که این خود نشان دهنده سکونت مردمی صلح طلب و آرام در این منطقه است.
وجود سفالینه های شکسته در جای جای این محوطه باستانی نشان از فعال بودن کارگاههای متعدد سفالگری در آن دوران دارد و هم اینک در بیشتر سطح منطقه مسکونی و کارگاهی و قبرستان شهرسوخته سفالینه های شکسته به وفور یافت می شود و هر گردشگری که پا به این محوطه می گذارد به ناچار باید از روی تکه سفال هایی که با دستان هنرمند ساکنان شهرسوخته ساخته شده عبور کند.
این محوطه باستانی هر ساله به ویژه در ایام نوروز پذیرای خیل عظیمی از هموطنانی است که از نقاط دور و نزدیک ایران برای نظاره کردن آثار نیاکانشان به این دیار سفر می کنند.
مدیر پایگاه جهانی شهرسوخته گفت: شهر سوخته یکی از نمادهای تمدن بزرگ سیستان و ایران است.
روح الله شیرازی افزود: شهرسوخته به عنوان مهمترین محوطه باستانی سیستان در کنار دلتای رود هیرمند در بالاترین لبه نقطه شمال غربی دلتای قدیمی در روی یک سلسله تپه های تراس رمرود و زمین های زراعی تراس نیمروز واقع شده که موجودیت آن در هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد مدیون رودخانه پر آب هیرمند و دلتای آن بوده است.
وی با بیان اینکه کار حفاری این شهر از سال 76 آغاز شده و همچنان ادامه دارد افزود: کاوش های باستان شناسی در این شهر نشان داده اند که مردم جامعه این شهر با استفاده از موقعیت جغرافیایی شهر خود که اجازه تهیه منابع معدنی و طبیعی و کنترل تولید و توزیع آن ها در تمام سیستان و مناطق اطراف را می داده این شهر را گسترش داده اند.
وی گفت: این شهر به عنوان یک سایت تاریخی و تنها اثر ثبت شده جهانی این استان اهمیت ویژه ای در معرفی و شهرت جهانی این منطقه دارد.
وی گفت: این شهر بی شک جزو شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بوده است زیرا این موضوع نه تنها در بقایای آثار معماری، هنرهای دستی، بر روی سنگ مرمر، سفال، گل و حصیر دیده شده است بلکه در سازماندهی اجتماعی شهر نیز مشاهده می شود.
وی با بیان اینکه وجود آثار تاریخی وجه تمایز این منطقه با سایر نقاط کشور است تصریح کرد: امروزه صنعت گردشگری در حوزه میراث فرهنگی بیشترین آمار گردشگر را دارد و آثار باستانی و تاریخی نیز بیشتر در کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه وجود دارد که وجود شهرسوخته و سایر آثار استان زمینه مناسبی را برای رونق صنعت گردشگری در این استان فراهم می کند.
به گزارش ایرنا در سی و هشتمین اجلاس یونسکو در تاریخ 22 ژوئن 2014 مطابق با 1 تیر 1393 شهرسوخته به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
این محوطه باستانی هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو است که با برخورداری از قدمت پنج هزار ساله به عنوان یکی از پیشرفته ترین شهرهای باستانی دنیا شناخته می شود.
7316 **6081
انتهای پیام مطالعه و بررسی بقایای این شهر نشان دهنده سیر تحول علوم و فنون مختلف در فلات ایران است به طوری که باستان شناسی، جامعه شناسی، تجارت، بازرگانی و مبادلات بین المللی، تاریخ تحول ادیان در دوره های پیش از تاریخ و تاریخی، تاریخ شهرنشینی و شهرسازی، سیر تحول معماری و هنرها و فنون سنتی، تاریخ آغاز نگارش، تاریخ پزشکی و علوم وابسته، جانور شناسی، تغذیه، کشاورزی، دامداری، حشره شناسی، گیاه شناسی، زمین شناسی، فلزگری، جواهر سازی، بافندگی و خراطی تنها بخشی از فنون و هنرهای قابل مطالعه در بقایای شهر سوخته است.
آثار کهن ترین نمونه جراحی، کهن ترین نمونه پارچه های موجود، کهن ترین اثر معرق کاری و کهن ترین نمونه های زیره، گشنیز و پسته وحشی از جمله اطلاعات و داده های به دست آمده در شهر سوخته است.
بر مبنای یافته های باستان شناسان شهرسوخته 280 هکتار وسعت دارد و بقایای آن نشان می دهد که این شهر دارای پنج قسمت اساسی شامل بخش مسکونی واقع در شمال شرقی شهر، بخش های مرکزی، منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان است که به صورت تپه های متوالی و چسبیده به هم واقع شده اند.
این شهر تاریخی و مهمترین محوطه دیرینه سیستان در کنار رود هیرمند و در بالاترین لبه شمال غربی دلتای قدیمی بر روی سلسله تپه های تراس رمرود و زمین های زراعی تراس نیمروز واقع شده که وجود آن در هزاره های چهارم و سوم پیش از میلاد مدیون رودخانه پرآب هیرمند بوده است.
120هکتار از گستره شهرسوخته دارای آثار و بقایای دیرینه است که گسترده ترین دوره آن مربوط به سال های میان 2500 تا 2800 پیش از میلاد بوده که گستره آن در این دوران به بیش از 80 هکتار رسیده است.
توسعه شهر سوخته از نظر فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و صنعتی در یک دوره 400 ساله از زندگانی هزار ساله، آن را از شکل شهرک کوچک 15هکتاری خارج و سپس با گستره حدود 150 هکتاری به یکی از بزرگ ترین شهرهای دوران مفرغ خاورمیانه تبدیل کرده که شهرهای محدودی چون انشان یا تپه ملیان در فارس، اور در بین النهرین، شوش در دشت خوزستان و سرانجام موهنجو دارو در دشت سند قابل مقایسه با آن بوده اند، گستره شهر قابل تقسیم به سه بخش اصلی و سه بخش فرعی است.
پژوهش ها نشان داده است این محوطه بر خلاف اکنون که محیط زیستی کاملا بیابانی دارد و فقط درختان گز در آنجا دیده می شود در پنج هزار سال قبل منطقه ای سبز و خرم با پوشش گیاهی متنوع و بسیار مطلوب بوده و درختان بید مجنون، افرا و سپیدار فراوانی در آنجا وجود داشته است.
شهر سوخته دارای تشکیلات مرتب و منظمی بوده است آثار باقیمانده در آن نشان دهنده این است که این شهر در هزاره سوم پیش از میلاد دارای نظام مرتب و منظم آبرسانی و تخلیه فاضلاب بوده و دانش پزشکی (یا جادوگری علمی) در آن به حدی پیشرفته بوده که پزشکان شهر نه تنها از علومی چون شکسته بندی آگاه بودند بلکه به اجرای اعمال شگفت انگیزی چون جراحی جمجمه نیز دست می زدند.
از سوی دیگر کشف تنها لوح نوشته دوران آغاز تمدن عیلام در این شهر همراه با آثار مهرها و علائمی که پیشتر به آن اشاره شد نشان از ارتباط های تجاری و کنترل اقتصادی منطقه از سوی این جامعه دارد و به این ترتیب مردم این شهر به چنان درجه ای از رفاه رسیده بودند که زنان به زیبایی خود نیز توجه فراوان داشته و مردم آن احتمالا جز نخستین مخترعان و مکتشفان سرگرمی هایی شبیه «شطرنج» و «تخته نرد» بوده اند.
کشف آثار مهمی چون جراحی جمجمه، چشم مصنوعی، لوله های فاضلاب، پارچه بافی و سفالگری نشان از پیشرفت این شهر در زمان رونق و حیات آن است به طوری که از آن می توان به عنوان پیشرفته ترین شهر جهان قدیم یاد کرد.
همچنین نکته جالب اینکه باستان شناسان تاکنون هیچ نوع سلاحی از این شهر بدست نیاورده اند که این خود نشان دهنده سکونت مردمی صلح طلب و آرام در این منطقه است.
وجود سفالینه های شکسته در جای جای این محوطه باستانی نشان از فعال بودن کارگاههای متعدد سفالگری در آن دوران دارد و هم اینک در بیشتر سطح منطقه مسکونی و کارگاهی و قبرستان شهرسوخته سفالینه های شکسته به وفور یافت می شود و هر گردشگری که پا به این محوطه می گذارد به ناچار باید از روی تکه سفال هایی که با دستان هنرمند ساکنان شهرسوخته ساخته شده عبور کند.
این محوطه باستانی هر ساله به ویژه در ایام نوروز پذیرای خیل عظیمی از هموطنانی است که از نقاط دور و نزدیک ایران برای نظاره کردن آثار نیاکانشان به این دیار سفر می کنند.
مدیر پایگاه جهانی شهرسوخته گفت: شهر سوخته یکی از نمادهای تمدن بزرگ سیستان و ایران است.
روح الله شیرازی افزود: شهرسوخته به عنوان مهمترین محوطه باستانی سیستان در کنار دلتای رود هیرمند در بالاترین لبه نقطه شمال غربی دلتای قدیمی در روی یک سلسله تپه های تراس رمرود و زمین های زراعی تراس نیمروز واقع شده که موجودیت آن در هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد مدیون رودخانه پر آب هیرمند و دلتای آن بوده است.
وی با بیان اینکه کار حفاری این شهر از سال 76 آغاز شده و همچنان ادامه دارد افزود: کاوش های باستان شناسی در این شهر نشان داده اند که مردم جامعه این شهر با استفاده از موقعیت جغرافیایی شهر خود که اجازه تهیه منابع معدنی و طبیعی و کنترل تولید و توزیع آن ها در تمام سیستان و مناطق اطراف را می داده این شهر را گسترش داده اند.
وی گفت: این شهر به عنوان یک سایت تاریخی و تنها اثر ثبت شده جهانی این استان اهمیت ویژه ای در معرفی و شهرت جهانی این منطقه دارد.
وی گفت: این شهر بی شک جزو شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بوده است زیرا این موضوع نه تنها در بقایای آثار معماری، هنرهای دستی، بر روی سنگ مرمر، سفال، گل و حصیر دیده شده است بلکه در سازماندهی اجتماعی شهر نیز مشاهده می شود.
وی با بیان اینکه وجود آثار تاریخی وجه تمایز این منطقه با سایر نقاط کشور است تصریح کرد: امروزه صنعت گردشگری در حوزه میراث فرهنگی بیشترین آمار گردشگر را دارد و آثار باستانی و تاریخی نیز بیشتر در کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه وجود دارد که وجود شهرسوخته و سایر آثار استان زمینه مناسبی را برای رونق صنعت گردشگری در این استان فراهم می کند.
به گزارش ایرنا در سی و هشتمین اجلاس یونسکو در تاریخ 22 ژوئن 2014 مطابق با 1 تیر 1393 شهرسوخته به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
این محوطه باستانی هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو است که با برخورداری از قدمت پنج هزار ساله به عنوان یکی از پیشرفته ترین شهرهای باستانی دنیا شناخته می شود.
7316 **6081
کپی شد
