به گزارش ایرنا سیستان و بلوچستان به عنوان خواستگاه تاریخ، طبیعت، تمدن، فرهنگ، آداب و سنن، گویش و اماکن و آثار باستانی که به گنجینه ای ارزشمند می ماند با استعدادهای نهفته و زیباییهای بکر تاکنون ناشناخته مانده است.
این دیار کهن یادگاری با آثار تاریخی چندین هزار ساله همچون شهر سوخته با دارا بودن نخستین تمدن های بشری و قلعه های متعدد به جای مانده از دل تاریخ مایه افتخار ایران و ایرانی است.
این سرزمین با داشتن افزون بر هزار و 700 اثر تاریخی، فرهنگی و غیره در 19 شهرستان یکی از استان های غنی کشور به لحاظ داشته های باستانی، تاریخی، فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است که به گفته کارشناسان به اندازه یک کشور جاذبه تاریخی و گردشگری دارد.
سواحل زیبای ماسه ای، شنی و صخره ای، آثار باستانی شهر سوخته و دهانه غلامان به عنوان تخت جمشید خشت و گلی، قلعه های باستانی، آب و هوای سرد و گرم، آبشارها و چشمه های آب گرم، باغات میوه های سردسیری و گرمسیری، نخیلات و مرکبات، غارها، رودخانه های پرآب و دشت و دمن سرسبز، سنگ نگاره ها، محوطه های تمدنی و تاریخی بخشی از جاذبه های تاریخی و گردشگری سراسر استان سیستان و بلوچستان است که هنوز برخی از آنها در کشور ناشناخته مانده است.
در کنار آثار تاریخی و دیدنی زیبا و بعضا منحصر به فرد، تنوع حیات جانوری این استان را به زیستگاه مناسبی برای حیات وحش تبدیل کرده به گونه ای که وجود برخی گونه های جانوری بکر و بعضا نادر هستند.
این استان با داشتن آب و هوایی متنوع صدها گونه جانوری شامل انواع پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان به همراه گونه های مختلف ماهیان آب شیرین و شور را در خود جای داده است.
یک میلیون و 489 هزار و 590 هکتار معادل 9/7 درصد (هفت و 9 دهم درصد) از کل مساحت سیستان و بلوچستان را منطقه حفاظت شده و تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل می دهد.
بر اساس آخرین بررسی های صورت گرفته، تاکنون بیش از 85 گونه پستاندار، 102 گونه خزنده، بیش از 360 گونه پرنده آبزی و غیرآبزی و پنج گونه دو زیست در مناطق حفاظت شده خشکی و آبی سیستان و بلوچستان شناسایی شده اند.
جنگل حرا، بسترهای علفی، سواحل شنی، صحره ای و ماسه ای، رودخانه ها و تالاب ها از مهم ترین زیستگاه های گونه های جانوری سیستان و بلوچستان است.
تمساح پوزه کوتاه و سنجاب بلوچی از گونه های جانوری سیستان و بلوچستان است که به گفته کارشناسان در دیگر نقاط کشور نمی توان آثاری از زیست آنها مشاهده کرد.
در بین پستانداران علاوه بر خرس سیاه و سنجاب بلوچی همچنین کل، بز، قوچ، میش، جبیر، آهو، گربه وحشی و کاراکال نیز در مناطق مختلف سیستان و بلوچستان زیست می کنند.
در بین پرندگان نیز دراج، هوبره، زاغ بور، گیلانشاه خالدار، پلیکان خاکستری باکلان و انواع پرندگان شکاری از جمله بحری، بالابان، هما، عقاب طلایی و عقاب ماهیگیر در این استان قابل مشاهده برای علاقه مندان به محیط زیست است.
خوشبختانه امروز امنیت پایدار به یک ویژگی بارز در سیستان و بلوچستان تبدیل شده، این استان به دلیل قرار گرفتن در همسایگی 2 کشور افغانستان و پاکستان همواره با مخاطرات مختلف امنیتی روبه رو بوده اما باید گفت مخاطرات استان چیزی فراتر از دیگر استان های مرزی نبوده بلکه به گفته کارشناسان برجسته کردن حوادث و انتشار اخبار در این زمینه در زمان های مختلف متاسفانه احساس ناامنی در اذهان عمومی ایجاد کرده است درصورتی که این استان هم اینک به عنوان امن ترین استان کشور از چنان قابلیت هایی برخوردار است که شاید به جرات گفت در دیگر مناطق کشور وجود ندارد.
همزیستی مسالمت آمیز شیعه و سنی در این استان و مهربانی و محبت و میهمان نوازی آنان و وجود بازارهای بدیع و متنوع در سراسر این استان به ویژه منطقه آزاد چابهار و بازار رسولی زاهدان و هزار آثار تاریخی و طبیعی باعث می شود تا خاطره خوبی از این سفر به یاد ماندنی در ذهن گردشگران باقی بماند.
** موقعیت جغرافیایی
سیستان و بلوچستان پهناورترین استان کشور است که از شمال به خراسان جنوبی، از شرق با مرزی حدود هزار و 200 کیلومتر با کشورهای افغانستان (نزدیک به 300 کیلومتر) و پاکستان (930 کیلومتر)، از غرب به استان های کرمان و هرمزگان و از جنوب با بیش از 310 کیلومتر نوار ساحلی به دریای عمان محدود می شود.
مساحت این استان افزون بر 187 هزار و 502 کیلومتر مربع و مرکز آن نیز شهر زاهدان است، این استان به عنوان پهناورترین استان کشور جمعیتی افزون بر 2 میلیون و 700 هزار نفر را در خود گنجانده که بیش از 56 درصد آنان در مناطق شهری و بقیه در مناطق روستایی ساکنند.
براساس آخرین تقسیم بندی ها این استان 19 شهرستان با نام های زاهدان، میرجاوه، خاش، سراوان، سیب و سوران، مهرستان ، ایرانشهر، سرباز، دلگان، نیک شهر، قصرقند، چابهار، کنارک، فنوج، زابل، زهک، نیمروز، هامون و هیرمند دارد.
استان سیستان و بلوچستان با داشتن موقعیت راهبردی بازرگانی و ترانزیتی و دارا بودن کشاورزی و باغبانی به ویژه میوه های استوایی و گرمسیری و همچنین جاذبه های فراوان تاریخی و طبیعی و نیز صنعت در حال رشد از توانایی و ظرفیت فوق العاده ای برای توسعه و آبادانی برخوردار است
استان سیستان و بلوچستان از لحاظ طبقه بندی اقلیمی در ناحیه اقلیمی بیابانی و خشک قرار دارد.
در یک تقسیم بندی کلی می توان گفت مناطق ایرانشهر ، زابل و باهوکلات ، آب و هوای بیابانی و ناحیه زاهدان در مرز بین اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی قرار گرفته است . مناطق سراوان ، خاش ، چابهار ، آب و هوای نیمه بیابانی و ناحیه کوهستانی بم پشت در جنوب سراوان و امتداد آن به طرف مشرق تا کوههای بشاگرد ، آب و هوای نیمه بیابانی معتدل دارند . اقلیم مشرق ارتفاعات و فلاتهای مرتفع و کم وسعت میان آن ، نیمه بیابانی با زمستانهای سرد است .
** تنوع قومی و قبیله ای
از نام سیستان و بلوچستان پیداست که 2 قوم سیستانی یا زابلی و بلوچ و بلوچستانی بیشترین جمعیت ساکن در این استان را تشکیل می دهند اما سایر اقوام از جمله کرمانی، یزدی، بیرجندی، خراسانی، شمالی، ترک، لر و کرد غیره نیز درکنار سایر مردم خونگرم این سامان سکونت دارند.
منطقه سیستان با پنج شهرستان در شمال و بلوچستان در جنوب این استان واقع شده است.
مردم این استان در قسمت شمالی در منطقه سیستان به گویش سیستانی(زابلی) و مردم منطقه بلوچستان به زبان بلوچی سخن می گویند.
مردم شمال استان بیشتر شیعه و مردم جنوب اهل تسنن هستند، البته در هر دو بخش شیعه و سنی در کنار یکدیگر زندگی می کنند و حتی روابط قومی و نسبی و سببی دارند.
در زاهدان مرکز سیستان و بلوچستان که به عنوان پایتخت اتحاد اقوام و مذاهب شناخته می شود اوج تنوع اقوام ایرانی و حتی سیک های هندوستانی به چشم می خورد.
اما هر آنچه به آن اشاره شد را باید فرع در نظر گرفت زیرا اصل اهمیت این تنوع در همزیستی مسالمت آمیز و زیبای این اقوام و مذاهب با یکدیگر است به طوری که در این استان بسیاری از پیروان مذاهب و افراد اقوام مختلف با یکدیگر ازدواج کرده و در آیین های دینی و جشن های یکدیگر حضور می یابند که در کمتر مکانی در دنیا می توان چنین سبک زیبایی از زندگی و وحدت را مشاهده کرد.
تنوع قومی و قبیله ای سیستان و بلوچستان موجب پیدایش سبک های مختلف زندگی در آن شده است به طوری که تنها در زاهدان مرکز این استان می توان نماهای خانه، سبک های پوشش، آداب و رسوم و حتی تفاوت عقیده ها را بصورت محسوس مشاهده کرد.
از لحاظ گردشگری نیز دیدن زندگی چنین تکثری در کنار هم خالی از لطف نیست و هر کس به این استان سفر می کند در نگاه اول از وجود اقوام مختلف در آن سخن می گوید.
*** صنایع دستی سیستان و بلوچستان
قالی بافی، سفالگری، حصیربافی، پرده بافی، نمدمالی، سوزن دوزی، آینه دوزی، پریوار دوزی، تور دوزی، خامه دوزی، سیاه دوزی و زیورآلات سنتی با پیشینه ای کهن حاصل دست زنان سیستانی و بلوچ از مهمترین رشته های صنایع دستی رایج در استان است.
* زیبایی های گردشگری شمال سیستان و بلوچستان
منطقه سیستان در شمال سیستان و بلوچستان با پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون زیبایی های کویری خاص خود را در بستری از قلعه های تاریخی و شهری چند هزار ساله به نمایش گذاشته است.
این بخش سیستان و بلوچستان مرزی مشترک با کشور افغانستان دارد که این امر در سالهای بسیار دور موجب شده بود تا مردم این 2 کشور با یکدیگر رفت و آمد داشته باشند یا گاه ازدواج کنند.
به جرات می توان گفت شاخص ترین اثر باستانی این منطقه شهری 6 هزار ساله به نام 'شهر سوخته' است که در آن آثار بدیعی از جمله اولین چشم مصنوعی جهان، اولین انیمیشن جهان، اولین جراحی جمجمه جهان و صدها اولین جرقه تفکر بشری کشف شده است.
بر اساس شواهد موجود مردم این شهر از متمدن ترین انسانهای کره خاکی در زمان خود بوده اند و زنان نیز در آن جایگاه خاصی داشته اند که نقش خزانه داری و اقتصادی آنان در این شهر را نمی توان کتمان کرد.
این شهر مجهز به سیستم لوله کشی فاضلاب و آب بوده و زندگی در آن قدمتی حدود 2 هزار و 500 سال دارد.
دریاچه اساطیری هامون اینک خشکیده اما در ایام نوروز سبزه های بستر آن جان می گیرد و کوه خواجه که در قلب این دریاچه سر برآورده و در دامنه های خود آثار شهری باستانی دارد نیز از سایر دیدنی های این منطقه است.
این خطه قلعه های باستانی متعددی دارد که از نمونه های آن می توان به قلعه رستم و زاهدان کهنه اشاره کرد که هیبت آنها همچون ارگ قدیمی بم است اما به دلیل معرفی نشدن در حاشیه قرار گرفته اند.
آس بادها (آسیاب بادی) نیز از ابتکارات مردم این خطه محسوب می شود و نشان می دهد که مردم باستان این سامان با استفاده از هوش خود قدرت باد را به تسخیر در آورده بودند و گندم خود را آسیاب می کردند.
دهانه غلامان نیز آتشکده ای از زمان های بسیار دور در این منطقه بوده که خود نمادی است از وجود زندگی هزاران ساله در سیستان.
«بی بی دوست» یک زیارتگاه محلی در سیستان است که روایت های زیادی از آن نقل می شود و اخیرا نیز مقبره قدیمی بازسازی شده و تنها زنان می توانند داخل زیارتگاه شوند.
هیچ گردشگری نمی تواند نادیده از این همه زیبایی بگذرد و چه خوب است که هر شخص حداقل یکبار در زندگی خود از این خطه دیدن کند.
** شهرستان زاهدان
زاهدان یک شاهراه تجاری محسوب می شود که تمام رفت و آمدها از جنوب به شمال استان از طریق این شهر انجام می شود.
زاهدان تنها مکانی است که می توان زندگی اقوام را از زیر ذره بین نادیدنی ها دید، شیعه و سنی در این شهرستان چنان برادرانه با یکدیگر زندگی می کنند که هیچکس نمی تواند تفاوت مذهبی آنان را مشاهده کند.
از مکان های دیدنی این شهرستان می توان به بازار رسولی اشاره کرد که در ایران معروف بوده و انواع و اقسام کالا و اجناس استوک و تاناکورا و لوازم بسیار جالب و به قول معروف از شیر مرغ تا .... در آن یافت می شود.
هم اینک زاهدان به واسطه بازارهای زیبا و متنوع خود یکی از مراکز پذیرنده میهمان از استانهای دور و نزدیک است.
وجود ابنیه تاریخی در این شهرستان نیز یکی دیگر از جاذبه های گردشگری آن است اما مساجد این شهر به طور حتم جزء جاذبه های اصلی آن محسوب می شود.
تنوع پوشش زنان و مردان در این شهر بسیار دیدنی است و این امر باعث شده ترکیبی از پوشش سنتی و مدرن در آن دیده شود.
بازارچه سرپوش، خانه ابویی، موزه پست و موزه بزرگ جنوب شرق از جاذبه ها و زیبایی های زاهدان محسوب می شود که موزه منطقه ای جنوب شرق ایران مجموعه ای بی نظیر از آثار تاریخی و فرهنگی این استان را در خود جای داده است به طوری که از یافته های هزاران ساله تا فرهنگ های کهن در آن یافت می شود و سبک ساخت و طراحی آن بی نظیر است.
*شهرستان میرجاوه
-تمین
دهستان تمین واقع در 65کیلومتری جنوب غربی شهر میرجاوه یکی از مناطق بسیار زیباست که در قسمت شمالی قله تفتان قرار دارد، آب و هوای این روستا در تابستانها خنک و در زمستان سرد است.
میوه های مختلفی از جمله انجیر، عناب، سیب،انار و انگور و توت در این روستا به ثمر می نشیند و کار اصلی مردم آن کشاورزی است.
این روستا به سه قسمت تقسیم می شود که عبارتند از تمین مرکزی، تمین پائین و تمین بالا.
این محله ها در فاصله 30 کیلومتری از یکدیگر قرار دارند.
-چشمه آب معدنی موسی
چشمه آب موسی در تمین تنها منبع تامین آب روستا است که از دل صخره های عظیم می جوشد و چشم انداز زیبایی را بوجود آورده است.
از خصوصیات بارز این چشمه می توان به دارا بودن املاح معدنی مفید و درجه حرارت آن اشاره کرد که در زمستان گرم و در تابستان خنک است.
- غار لادیز
این غار در فاصله 10 کیلومتری شهر میرجاوه قرار دارد.
این منطقه دارای آبشار و چشم اندازهای زیبا با پوشش گیاهی غالب گز است، هم اینک با توجه به کیفیت خوب و بالای آب غار لادیز مورد استفاده آشامیدنی و کشاورزی اهالی و ساکنان لادیز و میرجاوه قرار می گیرد.
نمود هندوستان کوچک را بیشتر از همه می توان در بلوچستان دید زیرا زندگی در برخی از نقاط آن چنان بکر مانده و مردم چنان به سنت ها پایبند هستند که دیدن این صحنه ها تعجب هر جوینده ای را بر می انگیزد.
بلوچستان سرزمینی کوهستانی با دره هایی پر آب و نخلستان های زیبا است که سرسبزی آن نشاندهنده فعالیت کشاورزی بیشتر مردم در آن است.
شهرهای مختلف بلوچستان هر یک قصه های هزار و یک شب شهرزاد قصه گو را دارند زیرا جزء به جزء آن جالب و زیباست.
در مسیر جنوب زاهدان به سمت دریای نیلگون عمان در چابهار از شهرستانهای خاش، ایرانشهر و نیکشهر باید گذشت اما سایر شهرستانهای آن را نیز نباید نادیده گرفت.
*شهرستان خاش
این شهرستان با مردم بلوچِ اهل تسنن نماد استقامت خود را از کوه برافراشته تفتان می گیرد که از دهانه آن همواره گازهای داغ و بخار بیرون می آید.
از جاذبه های گردشگری آن می توان به غار گواتامک، قلعه ایرندگان در روستای ایرندگان، زیارتگاه مرتضی علی، قلعه حیدرآباد، چشمه آب معدنی دوشینگ و مسجد جامع خاش و دهها مکان دیگر و گل فشان طبیعی پیرگل اشاره کرد.
-کوه تفتان
تفتان تنها آتش فشان نیمه فعال در جنوب شرق ایران در فاصله 40 کیلومتری شمال شرقی خاش با فوران دود گوگرد است، این کوه با 4050 متر ارتفاع از سطح دریا سبب تلطیف هوای اطراف گشته و به همراه پوشش گیاهی،چشمه های آب معدنی سرد و گرم، دامنه زیبا و دریاچه بر فراز کوه هر سال بسیاری از کوهنوردان و گردشگران را از دور و نزدیک به خود جلب می کند.
کوه تفتان قله های متعددی دارد که قله آتشفشان آن معروف به «چهل تن» بوده و در منتهی الیه جنوب شرق کوه قرار گرفته است، این کوه در فرهنگ عامه مردم بومی منطقه جایگاه ویژه ای دارد.
-گل فشان پیرگل
این گل فشان منطقه ای باخاک زرد و عاری از هرگونه پوشش گیاهی است، درقسمت بالای تپه ماهورها تعداد زیادی مخروط قدیمی و خاموش وجود دارد که بعد از چند سال فعالیت، دهانه آن مسدود شده و دهانه های جدید بوجود آمده است و گل تازه به رنگ خاکستری تیره از آن متصاعد می شود.
جنس رسوبات گل فشان رس و مارن است که پس از خشک شدن به رنگ زرد روشن تبدیل می شود.
-دریاچه سردریا، درخت کهنسال روستای دهپابید با هزار و 200 سال قدمت، چشمه های آب معدنی، تپه و زیارتگاه مرتضی علی(ع) ، قلعه ایرندگان، قلعه حیدر آباد، مسجد جامع و مناره آن از جاذبه ها و مناظر زیبا و دیدنی خاش است.
*ایرانشهر
شهرستان ایرانشهر نخستین شهرستان برخوردار از نعمت گاز در سیستان و بلوچستان و یکی از زیبا ترین شهرهای استان محسوب می شود، این شهرستان دارای سه شهر بزمان، بمپور و ایرانشهر و سه بخش بزمان، بمپور و مرکزی و هفت دهستان است.
روستای دامن، بازار روز ایرانشهر، غار کرمانچی، قلعه ناصری، اقامتگاه رهبر معظم انقلاب و موزه قرآن و عترت از مکان های دیدنی ایرانشهر محسوب می شود.
-چشمه های آب گرم
در شهرستان ایرانشهر 9 چشمه آبگرم وجود دارد که مهمترین آنها چشمه آبگرم بزمان است که به صورت جوشان از شکاف زمین خارج می شود و در پیرامون این چشمه نیز حوضچه ای مستطیل و سرپوشیده احداث شده است.
-رودخانه دامن و نخلستانهای آن
رودخانه زیبای دامن که از مجاورت روستایی با همین نام می گذرد از دیگر مواهب طبیعی بکر منطقه بلوچستان به شمار می رود.
-کوه بزمان(زنده کوه)
این کوه در شمال چاله جازموریان با ارتفاع سه هزار و 697 متر از سطح دریا قرار گرفته که چاله لوت را از جازموریان جدا می کند.
-رودخانه بمپور
این رودخانه از رودخانه های دائمی و پر آب بلوچستان محسوب می شود که از ارتفاعات کارواندر که در 120 کیلومتری شمال شرقی ایرانشهر واقع شده سرچشمه گرفته است.
-تپه و قلعه بمپور
در این تپه که در غرب قلعه تاریخی و اسلامی بمپور واقع شده است آثار تمدنی از نیمه هزاره سوم قبل از میلاد تا 1900 قبل از میلاد کشف و 6 دوره استقراری نیز در آن مشخص شده است.
براساس مطالعات انجام شده، ارتباط بمپور با مراکز تمدنی شهر سوخته و محوطه های باستانی کرمان، پاکستان و افغانستان محقق شده است.
شاخص ترین بنای بمپور و شاید بلوچستان قلعه ای است که در شمال غربی این شهر بر روی ارتفاعی تپه مانند ساخته شده که از فاصله دور قابل دیدن است، در نوشته ها تاریخ هایی از دوره ساسانی، صفاریان، سلجوقی، افشار و قاجار برای این قلعه عنوان شده است.
-قلعه ناصری
ساخت این قلعه در سال 1264 هجری شمسی به دستور ناصرالدین شاه قاجار آغاز و پس از هفت سال به اتمام رسید و پس از آن مرکز حکمرانی بلوچستان از بمپور به ایرانشهر منتقل شد.
-گورستان اسپیدژ
این گورستان یکی از مهمترین کانون ها و مراکز استقرار متعلق به دوران پیش از تاریخ و هزاره سوم و دوم پیش از میلاد در شهرستان ایرانشهر است که حدود 25 هکتار وسعت دارد و آثار دو دوره متمایز اسلامی و دوره پیش از تاریخ را در بر دارد.
*شهرستان دلگان
این شهرستان به مرکزیت شهر گلمورتی از ترکیب بخش مرکزی به مرکزیت شهر گلمورتی و جلگه چاه هاشم به مرکزیت چگرد تشکیل شده است.
*شهرستان مهرستان (زابلی)
این شهرستان به مرکزیت شهر زابلی از ترکیب بخش زابلی و بخش اشار تشکیل شده است.
-منطقه جنگلی بیرک
قسمت اعظم این منطقه در محدوده شهرستان زابلی واقع شده و وسعت آن 73 هزار و 217 هکتار است و فلور گیاهی این منطهزیتون وحشی، بادام کوهی، بنه، کسور و اژن است.
این منطقه دارای حیواناتی از قبیل سمور سنگی، خرس سیاه، قوچ و میش، کل و بز است و از لحاظ چشم اندازهای زیبا و پوشش گیاهی عالی و منابع آب و زیستگاه پلنگ و خرس از ارزش بالایی برخوردار است.
*سراوان
شهرستان سراوان و دو شهرستان همجوار آن شامل سیب سوران و مهرستان که در گذشته بخشهایی از توابع سراوان بودند، به دلیل قرار گرفتن در شرقی ترین نقطه سیستان و بلوچستان به 'زادگاه خورشید' معروف بوده و با کشور پاکستان همجوار است.
سنگ نگاره های دره نگاران، موزه زنده سفال کلپورگان، مسجد جامع روستای دزک، قلعه سب، قلعه کنت و تپه نمکی از سایر مکان های دیدنی سراوان، سیب سوران و مهرستان است.
رشته کوه سیاهان طولانی ترین رشته کوه در این شهرستان است که از نزدیکی های تفتان شروع و تا ناهوک در محدوده پاکستان ادامه دارد و رودخانه ماشکید نیز مهمترین رود شهرستان سراوان محسوب می شود.
-تپه نمکی
این جاذبه طبیعی و کم نظیر آرمیده در نقطه میانی روستای گُشت واقع در شهرستان سراوان است که شامل تپه ای نمکین مملو از املاح معدنی است که این املاح آرام آرام از دل آن جوشیده و بر سطح زمین روان می شود و تپه نمک از این آب به جای مانده است.
-رودخانه ماشکید
این رودخانه مهمترین رود شهرستان سراوان است که از دامنه جنوبی شهرستان از نزدیکی خاش سرچشمه می گیرد و پس از عبور از زابلی، جنوب سیب سوران، شمال بم پشت و کوهک را مشروب می کند.
-مسجد جامع دزک
این مسجد در روستایی به همین نام در سه کیلومتری شهر سراوان واقع شده است و از جمله مساجد اولیه و کهن سیستان و بلوچستان به شمار می رود و مصالح اولیه آن از خشت خام و ملاط گل است.
ازقسمتهای اصلی مسجد می توان به شبستانهای غربی و شرقی، حیاط مرکزی و چله خانه اشاره کرد.
-سنگ نگاره شیرپلنگان
این اثر در 12 کیلومتری شمال سراوان و در ادامه مسیر دره کندیک در محلی به نام دره شیر و پلنگان از رشته کوه های سیاهان سراوان واقع شده است، نام این دره به دلیل نقوش خاص اینگونه نامیده شده است زیرا در این مجموعه نقش یک حیوان درنده مانند پلنگ یا شیر با دمی بلند وجود دارد.
*شهرستان سیب و سوران
این شهرستان به مرکزیت شهر سوران از ترکیب بخش مرکزی و هیدوچ تشکیل شده که دارای آثار تاریخی متعددی است.
-قلعه سب
این قلعه از زیباترین و سالمترین قلعه های دوران اسلامی بلوچستان است که در روستایی با همین نام واقع شده است، این بنا با مصالح عمده خشت و گل بر روی صخره ای طبیعی ساخته شده است.
این بنا 27 متر ارتفاع دارد و از دو قسمت اصلی تشکیل شده است.
-قلعه کنت
این قلعه در روستا کنت بخش هیدوچ شهرستان سوران واقع شده و روی صخره ای طبیعی در یک طبقه ساخته شده و حدود 13 متر از سطح زمین ارتفاع دارد و در دوره افشاریه ساخته شده است.
*شهرستان سرباز
این شهرستان با مرکزیت شهر راسک از شرق با کشور پاکستان هم مرز است و چهار بخش پارود، سرباز، پیشین و مرکزی دارد.
-رودخانه سرباز
رودخانه سرباز از پرآب ترین رودخانه های این بخش و حتی سیستان و بلوچستان محسوب می شود و چنان اهمیتی دارد که حیات اقتصادی بسیاری از بخش های جنوبی استان به آن وابسته است و در صورت خشکی آن روستاهای زیادی ویرانه می شود.
- گاندو (تمساح پوزه کوتاه)
تمساح پوزه کوتاه که در گویش محلی به آن «گاندو» گفته می شود خزنده باقیمانده از راسته کروکودیل هاست که در دوران مزوزوئیک (225 تا 265 میلیون سال قبل) می زیستند و امروزه نیز در رودخانه های این شهرستان پادشاهی می کنند.
-قلعه سرباز
این قلعه در گذشته مرکز حکمرانی بوده و بر قلعه های دیگر منطقه تسلط داشته است و بر اساس شواهد و تحقیقات محلی و سفالینه های موجود بر روی اثر قدمت آن می توان حدود 400 سال پیش تخمین زده می شود.
-قلعه برنجی
این قلعه در روستای جکیگور بخش پیشین شهرستان سرباز واقع شده و تاریخچه آن به اواخر دوره ساسانی بازمی گردد و در گذشته کاربردی نظامی و دفاعی داشته است و به دلیل موقعیت خاص آن، امکان تسخیر این قله وجود نداشته است.
-مسجد جامع پشامگ
این مسجد در شهرستان سرباز، دهستان پارود و روستای پشامگ قرار دارد و تاریخچه آن به اواخر دوره پهلوی اول بازمی گردد.
-قلعه هدار
این قلعه نیز در روستای جکیگور قرار دارد و به اوایل دوره قاجار باز می گردد و زیربنایی معادل 336 متر مربع دارد و نوع مصالح استفاده شده در آن خشت و گل است.
-مسجد قدیمی راسک
این مسجد در شهر راسک قرار گرفته و تاریخچه آن به اوایل دوران پهلوی اول بازمی گردد و مصالح استفاده شده در آن خشت، گل و سنگ است.
*شهرستان نیکشهر
نیکشهر در جنوب سیستان و بلوچستان قرار دارد و از نواحی کم نفوس ایران اسلامی محسوب شده و ویژگی خاص آن ترکیب قومی و ایلی است.
آب و هوای این شهرستان در تابستان گرم و خشک و در زمستان معتدل است، بادهای باران آور موسمی در فصل تابستان و بادهای باران آور غربی(مدیترانه ای) در فصل زمستان در این منطقه موجب ریزش پراکنده باران می شود.
-قلعه نیکشهر
ساخت این قلعه مربوط به دوره صفویان است که تا دوره قاجار توسط حکمرانان منطقه مورد استفاده قرار می گرفته است، این قلعه محل حکمرانی طایفه شیرانی و بلیده ای بوده است، بناهای قلعه که در قسمت شمالی آن قرار دارد دارای 305 متر مربع زیربناست و شامل مسجد، حاکم نشین، آشپزخانه، حمام و دستشویی است.
-محوطه چهل دختران
این محوطه در غرب شهر نیکشهر در حاشیه رودخانه گنگ و کنار جاده ترانزیتی چابهار-نیکشهر واقع شده است، سطح محوطه دارای آثاری از نوع سفالهای قرمز رنگ است و می توان سفالهای لعابدار دوران اسلامی را در سطح محوطه که قدمت آن به دوره اشکانی باز می گردد مشاهده کرد.
*شهرستان قصرقند
این شهرستان با آب و هوای گرمسیری در گذشته نام های مختلفی از جمله «گمج رود» و «گنداوک» داشته است.
-قلعه قصرقند
این قلعه مربوط به دوره صفویه است و در مرکز شهر قصرقند و در قسمت شرقی مسجد جامع قرار گرفته است، این قلعه در قدیم مقر حکمرانی حاکمان بوده و بر اساس شواهد موجود می توان چنین برداشت کرد که بیشتر حاکمان این قلعه از طایفه بلیده ای بوده اند.
این قله بر روی تپه ای دست ساز قرار گرفته و ارتفاع آن 10 متر است.
-قلعه بگ
قلعه در روستای بگ در 22 کیلومتری قصرقند واقع شده است و به دلیل شباهت با قلعه قصرقند احتمال می رود در دوران صفویه ساخته شده باشد.
پی عظیم سنگی این قلعه مهمترین قسمت آن محسوب می شودکه سنگ چینی بسیار زیبایی دارد.
*شهرستان فنوج
-مسجد جامع قدیم فنوج
این مسجد حدود 120سال قدمت دارد که بنابر دستور حاکم وقت در زمینی به مساحت 272 متر مربع ساخته شده است، شبستان مسجد دو قسمتی است و دیوارهای آن 180 سانتی متر ضخامت دارد.
تنها مناره این مسجد در ضلع جنوبی آن قرار گرفته است.
-تنگه فنوج
تنگه فنوج در جنوب فنوج و در فاصله سه کیلومتری از مرکز شهر به طول 16 کیلومتر یکی از جاذبه های گردشگری این شهرستان است که 900 هکتار از اراضی آن بوسیله گونه های گیاهی کمیاب مورد حفاظت اداره منابع طبیعی است.
در پیرامون شهرهای بلوچستان روستاهای زیادی وجود دارد که زندگی خالص و طبیعی را تنها می توان در آنجا ملاحظه کرد و شاهد این بود که چگونه مردم توانسته اند با بکارگیری تکنولوژی های نوین هنوز زندگی سنتی خود را حفظ کنند.
بیشتر روستاهای بلوچستان در کوه ها واقع شده و راه دستیابی به آنها نیز چیزی از جاده چالوس کم ندارد، مردم با صفای این منطقه میهمان نوازانی تمام عیار هستند.
**چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران
در جنوبی ترین نقطه سیستان و بلوچستان شهرستان های چابهار و کنارک واقع شده اند که خود به تنهایی دنیایی از جاذبه های گردشگری است و می تواند سالانه هزاران گردشگر و بیننده را به خود جذب کند.
چابهار بواسطه قرار گرفتن در لبه ی دریای عمان تنها بندر اقیانوسی ایران اسلامی محسوب می شود که این امر در اولین گام آب و هوایی بی نظیر را به این شهرستان داده است و در ایام نوروز و زمستان بهترین هوا را دارد.
منطقه آزاد چابهار با گستره 14 هزار هکتار در این شهرستان یکی از جاذبه های اصلی آن محسوب می شود که موجب شده فعالیت های اقتصادی زیادی پیرامون آن شکل گیرد.
از جاذبه های طبیعی آن نیز می توان به تالاب سرخگون لیپار در 15 کیلومتری چابهار اشاره کرد که به دلیل خاک خاص بستر آن، آب صورتی رنگ دارد و نمایی بسیار زیبا به منطقه اطراف خود بخشیده است.
در ناحیه ساحلی خلیج گواتر و در نزدیکی محلی که رودخانه باهوکلات به دریای عمان می ریزد، جنگلی از گونه های حرا وجود دارد که از درختچه های حرا پوشیده شده است.
رودخانه باهوکلات در 90 کیلومتری شرق چابهار به خلیج گواتر دریای عمان سرازیر می شود، این رودخانه از لحاظ مختلف بویژه وجود تمساح ایرانی در آن از نظر گردشگری اهمیت ویژه ای دارد.
کوه های بدبوم یا مریخی که به آنها مینیاتوری نیز گفته می شود یکی از مناظری است که به موازات ساحل از منطقه کچو تا خلیج گواتر کشیده شده اند و از پدیده های ژئو مورفولوژی این ناحیه هستند.
خلیج چابهار جلوه ای زیبا از طلوع و غروب خورشید در دریا ایجاد می کند، در کناره های دریای عمان و در قسمت جنوبی شهرستان چابهار صخره های بزرگی بر اثر پیشروی آب دریا و فرسایش سنگ های رسوبی بوجود آمده که چشم انداز زیبایی را خلق کرده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سفر 19 اسفند به زاهدان به خبرنگار ایرنا گفت: سیستان و بلوچستان نگین درخشان فرهنگ و تمدن ایرانی است و همه باید فرهنگ این مرز و بوم را تکریم کنند.
دکتر سید رضا صالحی امیری اظهار داشت: فرهنگ این منطقه یکی از افتخارات فرهنگ و تمدن ایرانی است که مانند نگینی در ایران می درخشد.
وی افزود: با توجه به اینکه سیستان و بلوچستان برخوردار از انسان های بزرگ و سرمایه های فرهنگی زیادی است با بکار بردن لفظ کم برخوردار برای این استان زیاد موافق نیستم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: سیستان و بلوچستان استانی نیازمند برخورداری بیشتر از ظرفیت های اقتصادی از طریق استفاده بهینه از سرمایه های انسانی و فرهنگی است.
استاندار سیستان و بلوچستان گفت: آغوش گرم مردمان این استان مهم ترین دلیل بر نامگذاری «سال 96 سیستان و بلوچستان مقصد گردشگری ایرانیان» است
علی اوسط هاشمی تاکید کرد: اغوش گرم مردمان استان و مهمان نوازی این مردم شعار نیست و به آن ایمان دارم.
وی ادامه داد: ثبت جهانی شهرسوخته، کویر لوت، وجود هامون به عنوان ذخیرگاه زیست کره و سه پروژه در دست اقدام برای ثبت جهانی از جمله آثار مهم باستانی، تاریخی، فرهنگی و زیست محیطی استان سیستان وبلوچستان است.
وی نهایی شدن 2 فروند ایرلاین با 160 نفر ظرفیت در فرودگاه بین المللی زاهدان، ارتقا فرودگاه چابهار به فرودگاه بین المللی و اختصاص 800 هکتار زمین برای ساخت فرودگاه، بازسازی هتل ها، ایجاد 25 مجتمع تفریحی بین راهی و افزایش آن به 45 مجتمع با رشد افزون بر 40 درصد و معرفی آثار تاریخی، فرهنگی استان سیستان وبلوچستان از طریق رسانه ها را از جمله اقدامات زیرساختی مقصد گردشگری ایران در سال 96 برشمرد.
هاشمی گفت: اصحاب قلم استان با برخورداری از معرفت رسانه ای همواره در تلاش برای معرفی چهره واقعی استان بوده اند که این جای بسی تقدیر و خرسندی دارد.
وی ادامه داد: دنبال نشان دادن تصویر زیبا از سیستان و بلوچستان در سال 96 هستیم که در این میان اصحاب قلم و اندیشه نقش مهمی را ایفا می کنند.
وی تاکید کرد: اگر ظرفیت ها و توانمندی های سیستان و بلوچستان توسط رسانه ها بزرگنمایی شود این استان به سرعت به پیشرفت و اهداف مورد نظر در توسعه دست می یابد.
وی افزود: امروز زمان فرصت هاست پس ضروری است ظرفیت های استان هر یک جداگانه برجسته و نمایان شود تا زمینه فرصت و توسعه بیش از پیش فراهم گردد.
وی بزرگترین مانع در راه پیشرفت استان را عدم شناخت ظرفیت ها و توانمندی ها ذکر کرد و گفت: با وجود همه تلاش های صورت گرفته برای معرفی استان هنوز مردم ایران و جهان شناخت درست و صحیح از استان ندارند که در این زمینه می توان با انعکاس این ظرفیت ها توسط اصحاب قلم گام موثری در توسعه استان برداشت.
7316**6081 خبرنگار: عصمت جهانی ** انتشار دهنده: حیدر سرایانی
انتهای پیام این دیار کهن یادگاری با آثار تاریخی چندین هزار ساله همچون شهر سوخته با دارا بودن نخستین تمدن های بشری و قلعه های متعدد به جای مانده از دل تاریخ مایه افتخار ایران و ایرانی است.
این سرزمین با داشتن افزون بر هزار و 700 اثر تاریخی، فرهنگی و غیره در 19 شهرستان یکی از استان های غنی کشور به لحاظ داشته های باستانی، تاریخی، فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است که به گفته کارشناسان به اندازه یک کشور جاذبه تاریخی و گردشگری دارد.
سواحل زیبای ماسه ای، شنی و صخره ای، آثار باستانی شهر سوخته و دهانه غلامان به عنوان تخت جمشید خشت و گلی، قلعه های باستانی، آب و هوای سرد و گرم، آبشارها و چشمه های آب گرم، باغات میوه های سردسیری و گرمسیری، نخیلات و مرکبات، غارها، رودخانه های پرآب و دشت و دمن سرسبز، سنگ نگاره ها، محوطه های تمدنی و تاریخی بخشی از جاذبه های تاریخی و گردشگری سراسر استان سیستان و بلوچستان است که هنوز برخی از آنها در کشور ناشناخته مانده است.
در کنار آثار تاریخی و دیدنی زیبا و بعضا منحصر به فرد، تنوع حیات جانوری این استان را به زیستگاه مناسبی برای حیات وحش تبدیل کرده به گونه ای که وجود برخی گونه های جانوری بکر و بعضا نادر هستند.
این استان با داشتن آب و هوایی متنوع صدها گونه جانوری شامل انواع پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان به همراه گونه های مختلف ماهیان آب شیرین و شور را در خود جای داده است.
یک میلیون و 489 هزار و 590 هکتار معادل 9/7 درصد (هفت و 9 دهم درصد) از کل مساحت سیستان و بلوچستان را منطقه حفاظت شده و تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل می دهد.
بر اساس آخرین بررسی های صورت گرفته، تاکنون بیش از 85 گونه پستاندار، 102 گونه خزنده، بیش از 360 گونه پرنده آبزی و غیرآبزی و پنج گونه دو زیست در مناطق حفاظت شده خشکی و آبی سیستان و بلوچستان شناسایی شده اند.
جنگل حرا، بسترهای علفی، سواحل شنی، صحره ای و ماسه ای، رودخانه ها و تالاب ها از مهم ترین زیستگاه های گونه های جانوری سیستان و بلوچستان است.
تمساح پوزه کوتاه و سنجاب بلوچی از گونه های جانوری سیستان و بلوچستان است که به گفته کارشناسان در دیگر نقاط کشور نمی توان آثاری از زیست آنها مشاهده کرد.
در بین پستانداران علاوه بر خرس سیاه و سنجاب بلوچی همچنین کل، بز، قوچ، میش، جبیر، آهو، گربه وحشی و کاراکال نیز در مناطق مختلف سیستان و بلوچستان زیست می کنند.
در بین پرندگان نیز دراج، هوبره، زاغ بور، گیلانشاه خالدار، پلیکان خاکستری باکلان و انواع پرندگان شکاری از جمله بحری، بالابان، هما، عقاب طلایی و عقاب ماهیگیر در این استان قابل مشاهده برای علاقه مندان به محیط زیست است.
خوشبختانه امروز امنیت پایدار به یک ویژگی بارز در سیستان و بلوچستان تبدیل شده، این استان به دلیل قرار گرفتن در همسایگی 2 کشور افغانستان و پاکستان همواره با مخاطرات مختلف امنیتی روبه رو بوده اما باید گفت مخاطرات استان چیزی فراتر از دیگر استان های مرزی نبوده بلکه به گفته کارشناسان برجسته کردن حوادث و انتشار اخبار در این زمینه در زمان های مختلف متاسفانه احساس ناامنی در اذهان عمومی ایجاد کرده است درصورتی که این استان هم اینک به عنوان امن ترین استان کشور از چنان قابلیت هایی برخوردار است که شاید به جرات گفت در دیگر مناطق کشور وجود ندارد.
همزیستی مسالمت آمیز شیعه و سنی در این استان و مهربانی و محبت و میهمان نوازی آنان و وجود بازارهای بدیع و متنوع در سراسر این استان به ویژه منطقه آزاد چابهار و بازار رسولی زاهدان و هزار آثار تاریخی و طبیعی باعث می شود تا خاطره خوبی از این سفر به یاد ماندنی در ذهن گردشگران باقی بماند.
** موقعیت جغرافیایی
سیستان و بلوچستان پهناورترین استان کشور است که از شمال به خراسان جنوبی، از شرق با مرزی حدود هزار و 200 کیلومتر با کشورهای افغانستان (نزدیک به 300 کیلومتر) و پاکستان (930 کیلومتر)، از غرب به استان های کرمان و هرمزگان و از جنوب با بیش از 310 کیلومتر نوار ساحلی به دریای عمان محدود می شود.
مساحت این استان افزون بر 187 هزار و 502 کیلومتر مربع و مرکز آن نیز شهر زاهدان است، این استان به عنوان پهناورترین استان کشور جمعیتی افزون بر 2 میلیون و 700 هزار نفر را در خود گنجانده که بیش از 56 درصد آنان در مناطق شهری و بقیه در مناطق روستایی ساکنند.
براساس آخرین تقسیم بندی ها این استان 19 شهرستان با نام های زاهدان، میرجاوه، خاش، سراوان، سیب و سوران، مهرستان ، ایرانشهر، سرباز، دلگان، نیک شهر، قصرقند، چابهار، کنارک، فنوج، زابل، زهک، نیمروز، هامون و هیرمند دارد.
استان سیستان و بلوچستان با داشتن موقعیت راهبردی بازرگانی و ترانزیتی و دارا بودن کشاورزی و باغبانی به ویژه میوه های استوایی و گرمسیری و همچنین جاذبه های فراوان تاریخی و طبیعی و نیز صنعت در حال رشد از توانایی و ظرفیت فوق العاده ای برای توسعه و آبادانی برخوردار است
استان سیستان و بلوچستان از لحاظ طبقه بندی اقلیمی در ناحیه اقلیمی بیابانی و خشک قرار دارد.
در یک تقسیم بندی کلی می توان گفت مناطق ایرانشهر ، زابل و باهوکلات ، آب و هوای بیابانی و ناحیه زاهدان در مرز بین اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی قرار گرفته است . مناطق سراوان ، خاش ، چابهار ، آب و هوای نیمه بیابانی و ناحیه کوهستانی بم پشت در جنوب سراوان و امتداد آن به طرف مشرق تا کوههای بشاگرد ، آب و هوای نیمه بیابانی معتدل دارند . اقلیم مشرق ارتفاعات و فلاتهای مرتفع و کم وسعت میان آن ، نیمه بیابانی با زمستانهای سرد است .
** تنوع قومی و قبیله ای
از نام سیستان و بلوچستان پیداست که 2 قوم سیستانی یا زابلی و بلوچ و بلوچستانی بیشترین جمعیت ساکن در این استان را تشکیل می دهند اما سایر اقوام از جمله کرمانی، یزدی، بیرجندی، خراسانی، شمالی، ترک، لر و کرد غیره نیز درکنار سایر مردم خونگرم این سامان سکونت دارند.
منطقه سیستان با پنج شهرستان در شمال و بلوچستان در جنوب این استان واقع شده است.
مردم این استان در قسمت شمالی در منطقه سیستان به گویش سیستانی(زابلی) و مردم منطقه بلوچستان به زبان بلوچی سخن می گویند.
مردم شمال استان بیشتر شیعه و مردم جنوب اهل تسنن هستند، البته در هر دو بخش شیعه و سنی در کنار یکدیگر زندگی می کنند و حتی روابط قومی و نسبی و سببی دارند.
در زاهدان مرکز سیستان و بلوچستان که به عنوان پایتخت اتحاد اقوام و مذاهب شناخته می شود اوج تنوع اقوام ایرانی و حتی سیک های هندوستانی به چشم می خورد.
اما هر آنچه به آن اشاره شد را باید فرع در نظر گرفت زیرا اصل اهمیت این تنوع در همزیستی مسالمت آمیز و زیبای این اقوام و مذاهب با یکدیگر است به طوری که در این استان بسیاری از پیروان مذاهب و افراد اقوام مختلف با یکدیگر ازدواج کرده و در آیین های دینی و جشن های یکدیگر حضور می یابند که در کمتر مکانی در دنیا می توان چنین سبک زیبایی از زندگی و وحدت را مشاهده کرد.
تنوع قومی و قبیله ای سیستان و بلوچستان موجب پیدایش سبک های مختلف زندگی در آن شده است به طوری که تنها در زاهدان مرکز این استان می توان نماهای خانه، سبک های پوشش، آداب و رسوم و حتی تفاوت عقیده ها را بصورت محسوس مشاهده کرد.
از لحاظ گردشگری نیز دیدن زندگی چنین تکثری در کنار هم خالی از لطف نیست و هر کس به این استان سفر می کند در نگاه اول از وجود اقوام مختلف در آن سخن می گوید.
*** صنایع دستی سیستان و بلوچستان
قالی بافی، سفالگری، حصیربافی، پرده بافی، نمدمالی، سوزن دوزی، آینه دوزی، پریوار دوزی، تور دوزی، خامه دوزی، سیاه دوزی و زیورآلات سنتی با پیشینه ای کهن حاصل دست زنان سیستانی و بلوچ از مهمترین رشته های صنایع دستی رایج در استان است.
* زیبایی های گردشگری شمال سیستان و بلوچستان
منطقه سیستان در شمال سیستان و بلوچستان با پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون زیبایی های کویری خاص خود را در بستری از قلعه های تاریخی و شهری چند هزار ساله به نمایش گذاشته است.
این بخش سیستان و بلوچستان مرزی مشترک با کشور افغانستان دارد که این امر در سالهای بسیار دور موجب شده بود تا مردم این 2 کشور با یکدیگر رفت و آمد داشته باشند یا گاه ازدواج کنند.
به جرات می توان گفت شاخص ترین اثر باستانی این منطقه شهری 6 هزار ساله به نام 'شهر سوخته' است که در آن آثار بدیعی از جمله اولین چشم مصنوعی جهان، اولین انیمیشن جهان، اولین جراحی جمجمه جهان و صدها اولین جرقه تفکر بشری کشف شده است.
بر اساس شواهد موجود مردم این شهر از متمدن ترین انسانهای کره خاکی در زمان خود بوده اند و زنان نیز در آن جایگاه خاصی داشته اند که نقش خزانه داری و اقتصادی آنان در این شهر را نمی توان کتمان کرد.
این شهر مجهز به سیستم لوله کشی فاضلاب و آب بوده و زندگی در آن قدمتی حدود 2 هزار و 500 سال دارد.
دریاچه اساطیری هامون اینک خشکیده اما در ایام نوروز سبزه های بستر آن جان می گیرد و کوه خواجه که در قلب این دریاچه سر برآورده و در دامنه های خود آثار شهری باستانی دارد نیز از سایر دیدنی های این منطقه است.
این خطه قلعه های باستانی متعددی دارد که از نمونه های آن می توان به قلعه رستم و زاهدان کهنه اشاره کرد که هیبت آنها همچون ارگ قدیمی بم است اما به دلیل معرفی نشدن در حاشیه قرار گرفته اند.
آس بادها (آسیاب بادی) نیز از ابتکارات مردم این خطه محسوب می شود و نشان می دهد که مردم باستان این سامان با استفاده از هوش خود قدرت باد را به تسخیر در آورده بودند و گندم خود را آسیاب می کردند.
دهانه غلامان نیز آتشکده ای از زمان های بسیار دور در این منطقه بوده که خود نمادی است از وجود زندگی هزاران ساله در سیستان.
«بی بی دوست» یک زیارتگاه محلی در سیستان است که روایت های زیادی از آن نقل می شود و اخیرا نیز مقبره قدیمی بازسازی شده و تنها زنان می توانند داخل زیارتگاه شوند.
هیچ گردشگری نمی تواند نادیده از این همه زیبایی بگذرد و چه خوب است که هر شخص حداقل یکبار در زندگی خود از این خطه دیدن کند.
** شهرستان زاهدان
زاهدان یک شاهراه تجاری محسوب می شود که تمام رفت و آمدها از جنوب به شمال استان از طریق این شهر انجام می شود.
زاهدان تنها مکانی است که می توان زندگی اقوام را از زیر ذره بین نادیدنی ها دید، شیعه و سنی در این شهرستان چنان برادرانه با یکدیگر زندگی می کنند که هیچکس نمی تواند تفاوت مذهبی آنان را مشاهده کند.
از مکان های دیدنی این شهرستان می توان به بازار رسولی اشاره کرد که در ایران معروف بوده و انواع و اقسام کالا و اجناس استوک و تاناکورا و لوازم بسیار جالب و به قول معروف از شیر مرغ تا .... در آن یافت می شود.
هم اینک زاهدان به واسطه بازارهای زیبا و متنوع خود یکی از مراکز پذیرنده میهمان از استانهای دور و نزدیک است.
وجود ابنیه تاریخی در این شهرستان نیز یکی دیگر از جاذبه های گردشگری آن است اما مساجد این شهر به طور حتم جزء جاذبه های اصلی آن محسوب می شود.
تنوع پوشش زنان و مردان در این شهر بسیار دیدنی است و این امر باعث شده ترکیبی از پوشش سنتی و مدرن در آن دیده شود.
بازارچه سرپوش، خانه ابویی، موزه پست و موزه بزرگ جنوب شرق از جاذبه ها و زیبایی های زاهدان محسوب می شود که موزه منطقه ای جنوب شرق ایران مجموعه ای بی نظیر از آثار تاریخی و فرهنگی این استان را در خود جای داده است به طوری که از یافته های هزاران ساله تا فرهنگ های کهن در آن یافت می شود و سبک ساخت و طراحی آن بی نظیر است.
*شهرستان میرجاوه
-تمین
دهستان تمین واقع در 65کیلومتری جنوب غربی شهر میرجاوه یکی از مناطق بسیار زیباست که در قسمت شمالی قله تفتان قرار دارد، آب و هوای این روستا در تابستانها خنک و در زمستان سرد است.
میوه های مختلفی از جمله انجیر، عناب، سیب،انار و انگور و توت در این روستا به ثمر می نشیند و کار اصلی مردم آن کشاورزی است.
این روستا به سه قسمت تقسیم می شود که عبارتند از تمین مرکزی، تمین پائین و تمین بالا.
این محله ها در فاصله 30 کیلومتری از یکدیگر قرار دارند.
-چشمه آب معدنی موسی
چشمه آب موسی در تمین تنها منبع تامین آب روستا است که از دل صخره های عظیم می جوشد و چشم انداز زیبایی را بوجود آورده است.
از خصوصیات بارز این چشمه می توان به دارا بودن املاح معدنی مفید و درجه حرارت آن اشاره کرد که در زمستان گرم و در تابستان خنک است.
- غار لادیز
این غار در فاصله 10 کیلومتری شهر میرجاوه قرار دارد.
این منطقه دارای آبشار و چشم اندازهای زیبا با پوشش گیاهی غالب گز است، هم اینک با توجه به کیفیت خوب و بالای آب غار لادیز مورد استفاده آشامیدنی و کشاورزی اهالی و ساکنان لادیز و میرجاوه قرار می گیرد.
نمود هندوستان کوچک را بیشتر از همه می توان در بلوچستان دید زیرا زندگی در برخی از نقاط آن چنان بکر مانده و مردم چنان به سنت ها پایبند هستند که دیدن این صحنه ها تعجب هر جوینده ای را بر می انگیزد.
بلوچستان سرزمینی کوهستانی با دره هایی پر آب و نخلستان های زیبا است که سرسبزی آن نشاندهنده فعالیت کشاورزی بیشتر مردم در آن است.
شهرهای مختلف بلوچستان هر یک قصه های هزار و یک شب شهرزاد قصه گو را دارند زیرا جزء به جزء آن جالب و زیباست.
در مسیر جنوب زاهدان به سمت دریای نیلگون عمان در چابهار از شهرستانهای خاش، ایرانشهر و نیکشهر باید گذشت اما سایر شهرستانهای آن را نیز نباید نادیده گرفت.
*شهرستان خاش
این شهرستان با مردم بلوچِ اهل تسنن نماد استقامت خود را از کوه برافراشته تفتان می گیرد که از دهانه آن همواره گازهای داغ و بخار بیرون می آید.
از جاذبه های گردشگری آن می توان به غار گواتامک، قلعه ایرندگان در روستای ایرندگان، زیارتگاه مرتضی علی، قلعه حیدرآباد، چشمه آب معدنی دوشینگ و مسجد جامع خاش و دهها مکان دیگر و گل فشان طبیعی پیرگل اشاره کرد.
-کوه تفتان
تفتان تنها آتش فشان نیمه فعال در جنوب شرق ایران در فاصله 40 کیلومتری شمال شرقی خاش با فوران دود گوگرد است، این کوه با 4050 متر ارتفاع از سطح دریا سبب تلطیف هوای اطراف گشته و به همراه پوشش گیاهی،چشمه های آب معدنی سرد و گرم، دامنه زیبا و دریاچه بر فراز کوه هر سال بسیاری از کوهنوردان و گردشگران را از دور و نزدیک به خود جلب می کند.
کوه تفتان قله های متعددی دارد که قله آتشفشان آن معروف به «چهل تن» بوده و در منتهی الیه جنوب شرق کوه قرار گرفته است، این کوه در فرهنگ عامه مردم بومی منطقه جایگاه ویژه ای دارد.
-گل فشان پیرگل
این گل فشان منطقه ای باخاک زرد و عاری از هرگونه پوشش گیاهی است، درقسمت بالای تپه ماهورها تعداد زیادی مخروط قدیمی و خاموش وجود دارد که بعد از چند سال فعالیت، دهانه آن مسدود شده و دهانه های جدید بوجود آمده است و گل تازه به رنگ خاکستری تیره از آن متصاعد می شود.
جنس رسوبات گل فشان رس و مارن است که پس از خشک شدن به رنگ زرد روشن تبدیل می شود.
-دریاچه سردریا، درخت کهنسال روستای دهپابید با هزار و 200 سال قدمت، چشمه های آب معدنی، تپه و زیارتگاه مرتضی علی(ع) ، قلعه ایرندگان، قلعه حیدر آباد، مسجد جامع و مناره آن از جاذبه ها و مناظر زیبا و دیدنی خاش است.
*ایرانشهر
شهرستان ایرانشهر نخستین شهرستان برخوردار از نعمت گاز در سیستان و بلوچستان و یکی از زیبا ترین شهرهای استان محسوب می شود، این شهرستان دارای سه شهر بزمان، بمپور و ایرانشهر و سه بخش بزمان، بمپور و مرکزی و هفت دهستان است.
روستای دامن، بازار روز ایرانشهر، غار کرمانچی، قلعه ناصری، اقامتگاه رهبر معظم انقلاب و موزه قرآن و عترت از مکان های دیدنی ایرانشهر محسوب می شود.
-چشمه های آب گرم
در شهرستان ایرانشهر 9 چشمه آبگرم وجود دارد که مهمترین آنها چشمه آبگرم بزمان است که به صورت جوشان از شکاف زمین خارج می شود و در پیرامون این چشمه نیز حوضچه ای مستطیل و سرپوشیده احداث شده است.
-رودخانه دامن و نخلستانهای آن
رودخانه زیبای دامن که از مجاورت روستایی با همین نام می گذرد از دیگر مواهب طبیعی بکر منطقه بلوچستان به شمار می رود.
-کوه بزمان(زنده کوه)
این کوه در شمال چاله جازموریان با ارتفاع سه هزار و 697 متر از سطح دریا قرار گرفته که چاله لوت را از جازموریان جدا می کند.
-رودخانه بمپور
این رودخانه از رودخانه های دائمی و پر آب بلوچستان محسوب می شود که از ارتفاعات کارواندر که در 120 کیلومتری شمال شرقی ایرانشهر واقع شده سرچشمه گرفته است.
-تپه و قلعه بمپور
در این تپه که در غرب قلعه تاریخی و اسلامی بمپور واقع شده است آثار تمدنی از نیمه هزاره سوم قبل از میلاد تا 1900 قبل از میلاد کشف و 6 دوره استقراری نیز در آن مشخص شده است.
براساس مطالعات انجام شده، ارتباط بمپور با مراکز تمدنی شهر سوخته و محوطه های باستانی کرمان، پاکستان و افغانستان محقق شده است.
شاخص ترین بنای بمپور و شاید بلوچستان قلعه ای است که در شمال غربی این شهر بر روی ارتفاعی تپه مانند ساخته شده که از فاصله دور قابل دیدن است، در نوشته ها تاریخ هایی از دوره ساسانی، صفاریان، سلجوقی، افشار و قاجار برای این قلعه عنوان شده است.
-قلعه ناصری
ساخت این قلعه در سال 1264 هجری شمسی به دستور ناصرالدین شاه قاجار آغاز و پس از هفت سال به اتمام رسید و پس از آن مرکز حکمرانی بلوچستان از بمپور به ایرانشهر منتقل شد.
-گورستان اسپیدژ
این گورستان یکی از مهمترین کانون ها و مراکز استقرار متعلق به دوران پیش از تاریخ و هزاره سوم و دوم پیش از میلاد در شهرستان ایرانشهر است که حدود 25 هکتار وسعت دارد و آثار دو دوره متمایز اسلامی و دوره پیش از تاریخ را در بر دارد.
*شهرستان دلگان
این شهرستان به مرکزیت شهر گلمورتی از ترکیب بخش مرکزی به مرکزیت شهر گلمورتی و جلگه چاه هاشم به مرکزیت چگرد تشکیل شده است.
*شهرستان مهرستان (زابلی)
این شهرستان به مرکزیت شهر زابلی از ترکیب بخش زابلی و بخش اشار تشکیل شده است.
-منطقه جنگلی بیرک
قسمت اعظم این منطقه در محدوده شهرستان زابلی واقع شده و وسعت آن 73 هزار و 217 هکتار است و فلور گیاهی این منطهزیتون وحشی، بادام کوهی، بنه، کسور و اژن است.
این منطقه دارای حیواناتی از قبیل سمور سنگی، خرس سیاه، قوچ و میش، کل و بز است و از لحاظ چشم اندازهای زیبا و پوشش گیاهی عالی و منابع آب و زیستگاه پلنگ و خرس از ارزش بالایی برخوردار است.
*سراوان
شهرستان سراوان و دو شهرستان همجوار آن شامل سیب سوران و مهرستان که در گذشته بخشهایی از توابع سراوان بودند، به دلیل قرار گرفتن در شرقی ترین نقطه سیستان و بلوچستان به 'زادگاه خورشید' معروف بوده و با کشور پاکستان همجوار است.
سنگ نگاره های دره نگاران، موزه زنده سفال کلپورگان، مسجد جامع روستای دزک، قلعه سب، قلعه کنت و تپه نمکی از سایر مکان های دیدنی سراوان، سیب سوران و مهرستان است.
رشته کوه سیاهان طولانی ترین رشته کوه در این شهرستان است که از نزدیکی های تفتان شروع و تا ناهوک در محدوده پاکستان ادامه دارد و رودخانه ماشکید نیز مهمترین رود شهرستان سراوان محسوب می شود.
-تپه نمکی
این جاذبه طبیعی و کم نظیر آرمیده در نقطه میانی روستای گُشت واقع در شهرستان سراوان است که شامل تپه ای نمکین مملو از املاح معدنی است که این املاح آرام آرام از دل آن جوشیده و بر سطح زمین روان می شود و تپه نمک از این آب به جای مانده است.
-رودخانه ماشکید
این رودخانه مهمترین رود شهرستان سراوان است که از دامنه جنوبی شهرستان از نزدیکی خاش سرچشمه می گیرد و پس از عبور از زابلی، جنوب سیب سوران، شمال بم پشت و کوهک را مشروب می کند.
-مسجد جامع دزک
این مسجد در روستایی به همین نام در سه کیلومتری شهر سراوان واقع شده است و از جمله مساجد اولیه و کهن سیستان و بلوچستان به شمار می رود و مصالح اولیه آن از خشت خام و ملاط گل است.
ازقسمتهای اصلی مسجد می توان به شبستانهای غربی و شرقی، حیاط مرکزی و چله خانه اشاره کرد.
-سنگ نگاره شیرپلنگان
این اثر در 12 کیلومتری شمال سراوان و در ادامه مسیر دره کندیک در محلی به نام دره شیر و پلنگان از رشته کوه های سیاهان سراوان واقع شده است، نام این دره به دلیل نقوش خاص اینگونه نامیده شده است زیرا در این مجموعه نقش یک حیوان درنده مانند پلنگ یا شیر با دمی بلند وجود دارد.
*شهرستان سیب و سوران
این شهرستان به مرکزیت شهر سوران از ترکیب بخش مرکزی و هیدوچ تشکیل شده که دارای آثار تاریخی متعددی است.
-قلعه سب
این قلعه از زیباترین و سالمترین قلعه های دوران اسلامی بلوچستان است که در روستایی با همین نام واقع شده است، این بنا با مصالح عمده خشت و گل بر روی صخره ای طبیعی ساخته شده است.
این بنا 27 متر ارتفاع دارد و از دو قسمت اصلی تشکیل شده است.
-قلعه کنت
این قلعه در روستا کنت بخش هیدوچ شهرستان سوران واقع شده و روی صخره ای طبیعی در یک طبقه ساخته شده و حدود 13 متر از سطح زمین ارتفاع دارد و در دوره افشاریه ساخته شده است.
*شهرستان سرباز
این شهرستان با مرکزیت شهر راسک از شرق با کشور پاکستان هم مرز است و چهار بخش پارود، سرباز، پیشین و مرکزی دارد.
-رودخانه سرباز
رودخانه سرباز از پرآب ترین رودخانه های این بخش و حتی سیستان و بلوچستان محسوب می شود و چنان اهمیتی دارد که حیات اقتصادی بسیاری از بخش های جنوبی استان به آن وابسته است و در صورت خشکی آن روستاهای زیادی ویرانه می شود.
- گاندو (تمساح پوزه کوتاه)
تمساح پوزه کوتاه که در گویش محلی به آن «گاندو» گفته می شود خزنده باقیمانده از راسته کروکودیل هاست که در دوران مزوزوئیک (225 تا 265 میلیون سال قبل) می زیستند و امروزه نیز در رودخانه های این شهرستان پادشاهی می کنند.
-قلعه سرباز
این قلعه در گذشته مرکز حکمرانی بوده و بر قلعه های دیگر منطقه تسلط داشته است و بر اساس شواهد و تحقیقات محلی و سفالینه های موجود بر روی اثر قدمت آن می توان حدود 400 سال پیش تخمین زده می شود.
-قلعه برنجی
این قلعه در روستای جکیگور بخش پیشین شهرستان سرباز واقع شده و تاریخچه آن به اواخر دوره ساسانی بازمی گردد و در گذشته کاربردی نظامی و دفاعی داشته است و به دلیل موقعیت خاص آن، امکان تسخیر این قله وجود نداشته است.
-مسجد جامع پشامگ
این مسجد در شهرستان سرباز، دهستان پارود و روستای پشامگ قرار دارد و تاریخچه آن به اواخر دوره پهلوی اول بازمی گردد.
-قلعه هدار
این قلعه نیز در روستای جکیگور قرار دارد و به اوایل دوره قاجار باز می گردد و زیربنایی معادل 336 متر مربع دارد و نوع مصالح استفاده شده در آن خشت و گل است.
-مسجد قدیمی راسک
این مسجد در شهر راسک قرار گرفته و تاریخچه آن به اوایل دوران پهلوی اول بازمی گردد و مصالح استفاده شده در آن خشت، گل و سنگ است.
*شهرستان نیکشهر
نیکشهر در جنوب سیستان و بلوچستان قرار دارد و از نواحی کم نفوس ایران اسلامی محسوب شده و ویژگی خاص آن ترکیب قومی و ایلی است.
آب و هوای این شهرستان در تابستان گرم و خشک و در زمستان معتدل است، بادهای باران آور موسمی در فصل تابستان و بادهای باران آور غربی(مدیترانه ای) در فصل زمستان در این منطقه موجب ریزش پراکنده باران می شود.
-قلعه نیکشهر
ساخت این قلعه مربوط به دوره صفویان است که تا دوره قاجار توسط حکمرانان منطقه مورد استفاده قرار می گرفته است، این قلعه محل حکمرانی طایفه شیرانی و بلیده ای بوده است، بناهای قلعه که در قسمت شمالی آن قرار دارد دارای 305 متر مربع زیربناست و شامل مسجد، حاکم نشین، آشپزخانه، حمام و دستشویی است.
-محوطه چهل دختران
این محوطه در غرب شهر نیکشهر در حاشیه رودخانه گنگ و کنار جاده ترانزیتی چابهار-نیکشهر واقع شده است، سطح محوطه دارای آثاری از نوع سفالهای قرمز رنگ است و می توان سفالهای لعابدار دوران اسلامی را در سطح محوطه که قدمت آن به دوره اشکانی باز می گردد مشاهده کرد.
*شهرستان قصرقند
این شهرستان با آب و هوای گرمسیری در گذشته نام های مختلفی از جمله «گمج رود» و «گنداوک» داشته است.
-قلعه قصرقند
این قلعه مربوط به دوره صفویه است و در مرکز شهر قصرقند و در قسمت شرقی مسجد جامع قرار گرفته است، این قلعه در قدیم مقر حکمرانی حاکمان بوده و بر اساس شواهد موجود می توان چنین برداشت کرد که بیشتر حاکمان این قلعه از طایفه بلیده ای بوده اند.
این قله بر روی تپه ای دست ساز قرار گرفته و ارتفاع آن 10 متر است.
-قلعه بگ
قلعه در روستای بگ در 22 کیلومتری قصرقند واقع شده است و به دلیل شباهت با قلعه قصرقند احتمال می رود در دوران صفویه ساخته شده باشد.
پی عظیم سنگی این قلعه مهمترین قسمت آن محسوب می شودکه سنگ چینی بسیار زیبایی دارد.
*شهرستان فنوج
-مسجد جامع قدیم فنوج
این مسجد حدود 120سال قدمت دارد که بنابر دستور حاکم وقت در زمینی به مساحت 272 متر مربع ساخته شده است، شبستان مسجد دو قسمتی است و دیوارهای آن 180 سانتی متر ضخامت دارد.
تنها مناره این مسجد در ضلع جنوبی آن قرار گرفته است.
-تنگه فنوج
تنگه فنوج در جنوب فنوج و در فاصله سه کیلومتری از مرکز شهر به طول 16 کیلومتر یکی از جاذبه های گردشگری این شهرستان است که 900 هکتار از اراضی آن بوسیله گونه های گیاهی کمیاب مورد حفاظت اداره منابع طبیعی است.
در پیرامون شهرهای بلوچستان روستاهای زیادی وجود دارد که زندگی خالص و طبیعی را تنها می توان در آنجا ملاحظه کرد و شاهد این بود که چگونه مردم توانسته اند با بکارگیری تکنولوژی های نوین هنوز زندگی سنتی خود را حفظ کنند.
بیشتر روستاهای بلوچستان در کوه ها واقع شده و راه دستیابی به آنها نیز چیزی از جاده چالوس کم ندارد، مردم با صفای این منطقه میهمان نوازانی تمام عیار هستند.
**چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران
در جنوبی ترین نقطه سیستان و بلوچستان شهرستان های چابهار و کنارک واقع شده اند که خود به تنهایی دنیایی از جاذبه های گردشگری است و می تواند سالانه هزاران گردشگر و بیننده را به خود جذب کند.
چابهار بواسطه قرار گرفتن در لبه ی دریای عمان تنها بندر اقیانوسی ایران اسلامی محسوب می شود که این امر در اولین گام آب و هوایی بی نظیر را به این شهرستان داده است و در ایام نوروز و زمستان بهترین هوا را دارد.
منطقه آزاد چابهار با گستره 14 هزار هکتار در این شهرستان یکی از جاذبه های اصلی آن محسوب می شود که موجب شده فعالیت های اقتصادی زیادی پیرامون آن شکل گیرد.
از جاذبه های طبیعی آن نیز می توان به تالاب سرخگون لیپار در 15 کیلومتری چابهار اشاره کرد که به دلیل خاک خاص بستر آن، آب صورتی رنگ دارد و نمایی بسیار زیبا به منطقه اطراف خود بخشیده است.
در ناحیه ساحلی خلیج گواتر و در نزدیکی محلی که رودخانه باهوکلات به دریای عمان می ریزد، جنگلی از گونه های حرا وجود دارد که از درختچه های حرا پوشیده شده است.
رودخانه باهوکلات در 90 کیلومتری شرق چابهار به خلیج گواتر دریای عمان سرازیر می شود، این رودخانه از لحاظ مختلف بویژه وجود تمساح ایرانی در آن از نظر گردشگری اهمیت ویژه ای دارد.
کوه های بدبوم یا مریخی که به آنها مینیاتوری نیز گفته می شود یکی از مناظری است که به موازات ساحل از منطقه کچو تا خلیج گواتر کشیده شده اند و از پدیده های ژئو مورفولوژی این ناحیه هستند.
خلیج چابهار جلوه ای زیبا از طلوع و غروب خورشید در دریا ایجاد می کند، در کناره های دریای عمان و در قسمت جنوبی شهرستان چابهار صخره های بزرگی بر اثر پیشروی آب دریا و فرسایش سنگ های رسوبی بوجود آمده که چشم انداز زیبایی را خلق کرده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سفر 19 اسفند به زاهدان به خبرنگار ایرنا گفت: سیستان و بلوچستان نگین درخشان فرهنگ و تمدن ایرانی است و همه باید فرهنگ این مرز و بوم را تکریم کنند.
دکتر سید رضا صالحی امیری اظهار داشت: فرهنگ این منطقه یکی از افتخارات فرهنگ و تمدن ایرانی است که مانند نگینی در ایران می درخشد.
وی افزود: با توجه به اینکه سیستان و بلوچستان برخوردار از انسان های بزرگ و سرمایه های فرهنگی زیادی است با بکار بردن لفظ کم برخوردار برای این استان زیاد موافق نیستم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: سیستان و بلوچستان استانی نیازمند برخورداری بیشتر از ظرفیت های اقتصادی از طریق استفاده بهینه از سرمایه های انسانی و فرهنگی است.
استاندار سیستان و بلوچستان گفت: آغوش گرم مردمان این استان مهم ترین دلیل بر نامگذاری «سال 96 سیستان و بلوچستان مقصد گردشگری ایرانیان» است
علی اوسط هاشمی تاکید کرد: اغوش گرم مردمان استان و مهمان نوازی این مردم شعار نیست و به آن ایمان دارم.
وی ادامه داد: ثبت جهانی شهرسوخته، کویر لوت، وجود هامون به عنوان ذخیرگاه زیست کره و سه پروژه در دست اقدام برای ثبت جهانی از جمله آثار مهم باستانی، تاریخی، فرهنگی و زیست محیطی استان سیستان وبلوچستان است.
وی نهایی شدن 2 فروند ایرلاین با 160 نفر ظرفیت در فرودگاه بین المللی زاهدان، ارتقا فرودگاه چابهار به فرودگاه بین المللی و اختصاص 800 هکتار زمین برای ساخت فرودگاه، بازسازی هتل ها، ایجاد 25 مجتمع تفریحی بین راهی و افزایش آن به 45 مجتمع با رشد افزون بر 40 درصد و معرفی آثار تاریخی، فرهنگی استان سیستان وبلوچستان از طریق رسانه ها را از جمله اقدامات زیرساختی مقصد گردشگری ایران در سال 96 برشمرد.
هاشمی گفت: اصحاب قلم استان با برخورداری از معرفت رسانه ای همواره در تلاش برای معرفی چهره واقعی استان بوده اند که این جای بسی تقدیر و خرسندی دارد.
وی ادامه داد: دنبال نشان دادن تصویر زیبا از سیستان و بلوچستان در سال 96 هستیم که در این میان اصحاب قلم و اندیشه نقش مهمی را ایفا می کنند.
وی تاکید کرد: اگر ظرفیت ها و توانمندی های سیستان و بلوچستان توسط رسانه ها بزرگنمایی شود این استان به سرعت به پیشرفت و اهداف مورد نظر در توسعه دست می یابد.
وی افزود: امروز زمان فرصت هاست پس ضروری است ظرفیت های استان هر یک جداگانه برجسته و نمایان شود تا زمینه فرصت و توسعه بیش از پیش فراهم گردد.
وی بزرگترین مانع در راه پیشرفت استان را عدم شناخت ظرفیت ها و توانمندی ها ذکر کرد و گفت: با وجود همه تلاش های صورت گرفته برای معرفی استان هنوز مردم ایران و جهان شناخت درست و صحیح از استان ندارند که در این زمینه می توان با انعکاس این ظرفیت ها توسط اصحاب قلم گام موثری در توسعه استان برداشت.
7316**6081 خبرنگار: عصمت جهانی ** انتشار دهنده: حیدر سرایانی
کپی شد
