دراین مطلب آمده است: سیستان و بلوچستان سرزمین اولین ها لقب گرفته زیرا اولین چشم مصنوعی، اولین جراحی مغز، اولین خط کش با دقت نیم میلی متر در شهر سوخته سیستان کشف شده است. مکان های تاریخی و طبیعی که در این استان وجود دارد، ظرفیت منحصر به فردی را به آن بخشیده است، لندن شرق، ماسوله شرق، تخت جمشید خشتی و گلی از دیگر القابی است که به آثار تاریخی این استان در طول تاریخ معاصر داده اند.این سرزمین باستانی در ادوار مختلف دارای اسامی گوناگون بوده است از جمله سیوستان، سکستان، سیستن، ماساژت، آریا پلیس، درانگیانا، زرنگ، زرنج، نیمروز یا نصف النهار، زاول، زابل و ده ها نام دیگر، سیستان و بلوچستان یکی از بخش های قدیمی و تاریخی ایران و دارای دیدنی ها و امکان تاریخی بسیاری است که کم تر مورد توجه واقع شده است، اما مکان پنهانی است که می تواند در اذهان گردشگران، زیبایی را ترسیم کند.سیستان خطه شمالی استان، از حیث دارا بودن اماکن تاریخی همچون شهر باستانی «شهر سوخته» در کشور و جهان سرآمد است و با داشتن اماکن گردشگری بکر نیز شاخص و شناخته شده است. اگرچه در سال های اخیر، خشکسالی های متعدد قسمت عمده ای از جاذبه های گردشگری سیستان را از بین برده و بخشی را تا مرز نابودی کشانده است اما هنوز در منطقه سیستان جاذبه های تاریخی زیبایی وجود دارد که در فصول مختلف سال به ویژه در تعطیلات نوروزی میزبان مسافران و گردشگران بسیاری است.
لندن شرق
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می گوید: جلوه های زیبا و دیدنی سیستان و بلوچستان از دریای عمان تا دریاچه هامون در فصول مختلف، تنوع دل انگیزی را به همراه دارد. قلعه های خاکی اما مستحکم، طبیعت سبز با قامت سر به فلک کشیده، درختان خرما و تماشای بام سیستان و بلوچستان از بلندای تفتان می تواند لحظات خاطره انگیزی را برای مسافران و گردشگران به ویژه در ایام نوروز به همراه داشته باشد.«مجتبی میرحسینی» با اشاره به مناطق تاریخی شمال استان می افزاید: از جمله شهرهای تاریخی سیستان و بلوچستان می توان از زاهدان کهنه نام برد، این شهر در حدود 9 کیلومتری شمال غربی تپه شهرستان و روی بلندی های میان رود ناصر و رود پریان واقع شده است، هنری ساروج لندور جهانگرد باستان شناس و جغرافیدان انگلیسی زاهدان کهنه را به لندن شرق تشبیه کرده است. در زاهدان کهنه و اطراف آن مجموعه ای از بناهای دوران اسلامی وجود دارد که یکی از این مجموعه ها در فاصله 250 متری شمال شرق ارگ زاهدان کهنه قرار دارد. وی ادامه می دهد: رام شهرستان سیستان دیگر منطقه تاریخی این استان است که از آن به عنوان مقر و کرسی نشین پادشاهان کیانی در کتب مختلف تاریخی و جغرافیایی نام برده شده است. در این منطقه تپه های باستانی بی شماری وجود دارد. بنایی منحصر به فرد روی تپه آتشکده رام شهرستان است، این شهر مرکز حکومت سیستان در دوره ساسانی به شمار می رفت و پس از آن شهر زرنگ به عنوان مرکز حکومت سیستان در دوره اسلامی برگزیده شد.به گفته وی شهر باستانی دهانه غلامان نیز که در 20کیلومتری شرق زابل و 2 کیلومتری جنوب روستای قلعه نو واقع شده است به دوران هخامنشی تعلق دارد. بناها و ساختمان های شهر از خشت با نقشه های مربع یا مستطیل شکل منظم و دارای ستون های فراوان بوده و آنچه در این شهر بیشتر از همه مشهود است توجه مردم آن به مذهب و اجرای آئین های خاص نیایشی در آن بوده است که به همین دلیل بسیاری این شهر را به نام معبد دهانه غلامان می شناسند .وی اضافه می کند: مکان باستانی آتشگاه و قلعه کله کنگ هم یکی از آتشکده های مهم و بزرگ دوره ساسانی بوده است که نیاز به پژوهش باستان شناسی وسیع دارد، قلعه کله کنگ که در روستایی به همین نام قرار دارد محل سکونت خوانین نارویی در این منطقه بوده و این معماری زیبا برگرفته از ویژگی های بومی و شهری با مصالح چینه خشت و ِگل است.میرحسینی می گوید: قلعه نو نیز تنها روستایی است که بافت سنتی و معماری بومی منطقه سیستان را حفظ کرده است، خانه های سیستان به دلیل جلوگیری از نفوذ گرمای شدید و بادهای 120 روزه، با سقف گنبدی و پوشش کاهگل ساخته می شد. قدمت قلعه نو 160 سال بوده و این روستا از توابع زهک است. یکی از بناهای منحصر به فرد روستای قلعه نو، ارگ سردار محمدحسین خان نارویی نام دارد، این خانه در قسمت مرکزی روستا واقع شده است و دارای دو طبقه به عنوان فضایی برای ارتباط ارباب رجوع با مأموران حکومتی بوده و طبقه فوقانی آن محل زندگی خود سردار و خانواده اش بوده است.وی با اشاره به دیگر آثار تاریخی شمال استان بیان می کند: تعدادی از چاه های باستانی با قدمتی در حدود 2 هزار سال در حوالی زهک به دست آمده که برای آگاهی از سیستم آبرسانی در آن دوران دارای اهمیت زیادی است.به گفته وی، شهر سوخته، به ظاهر نام جدیدی است و قدمت تاریخی چندانی ندارد اما بر پایه متن های موجود، سابقه این نام به اواخر قرن 19 میلادی بر می گردد. آثار سوختگی در این شهر به وفور قابل رویت است.
شهر سوخته دوبار به آتش کشیده شد، یک بار در ابتدای مرحله رشد و بار دیگر در لحظه انهدام آن، سند یا کتیبه ای که نام واقعی و قدیمی این شهر را مشخص کند هنوز به دست نیامده است. این شهر در حدود سال 3200 قبل از میلاد پایه گذاری و حدود 1800 قبل از میلاد متروک شد، برای دوره ای هزار و 400 ساله زندگی در این شهر جریان داشته است. چهار دوره استقرار در شهر سوخته شناخته شده که به یازده مرحله طبقه فرهنگی تقسیم شده اند، شهر سوخته طی دوره یکم پایه گذاری شده، در دوره دوم به اوج شکوفایی خود رسیده، از دوره سوم دوران اضمحلال آن آغاز شده و در پایان دوره چهارم از بین رفته است.
کوه خواجه؛ تنها عارضه طبیعی دشت سیستان
معاون مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درباره کوه خواجه نیز می گوید: کوه خواجه، اوشیدا و یا کوه رستم، تنها عارضه طبیعی دشت سیستان است که در 30 کیلومتری جنوب غربی شهر زابل قرار دارد، این کوه نام خود را از آرامگاه خواجه مهدی یکی از دوستداران خاندان علوی که مزارش بر فراز این کوه واقع شده، گرفته است و به دلیل مقدس بودن آن نزد ایرانیان باستان، جز در موارد چندی، سازندگان و معماران، هرگز در صدد برداشتن سنگ و استفاده از مواد و مصالح این کوه در ساخت و سازهای خود نبوده و با وجود فراوانی سنگ در محل از خشت استفاده کرده اند. بر روی این کوه آثاری از دوران اشکانیان، ساسانیان و دوران اسلامی به جای مانده است که از جمله آن می توان به کهن دژ، قلعه کک کهزاد، قلعه چهل دختران، بقایای راه قدیمی، حصارهای مختلف، قبور سنگی، چند زیارتگاه اسلامی، قبرستان دوره میانه اسلامی و آرامگاه خواجه مهدی اشاره کرد.
وی با بیان این که سیستان خاستگاه آسبادها در جهان است اظهار می کند: در گذشته سیستان به دلیل آب فراوان و شرایط حاصل خیزی که داشت سطح بسیاری از زمین های آن زیر کشت غلات و به خصوص گندم بود به همین دلیل به انبار غله جهان معروف است. وزش بادهای 120 روزه در سیستان و انرژی قدرتمند باد، ضرورت ایجاد چنین آسبادهایی را در منطقه فراهم می کرد. آسبادها با تزئینات خشتی مخصوص به خود هستند و استفاده از آن در منطقه سیستان بسیار مورد توجه و کاربردی بوده است.
میرحسینی به جاذبه های تاریخی زاهدان هم اشاره می کند و می گوید: مجموعه معماری بازارچه سرپوش در مرکز شهر زاهدان قرار گرفته است، تاریخ ساخت بازارچه به زمان شکل گیری این شهر باز می گردد، کار ساخت این مجموعه در سال 1308 هجری شمسی شروع شد و در سال 1311 به پایان رسید. منزل قدیمی شمسی نیز یکی از نمونه های معماری سبک یزدی در بافت اولیه شهر زاهدان بوده است. ساختمان قدیم دادگستری نیز از دیگر بناهای تاریخی مرکز استان است، این ساختمان در اوایل دوره پهلوی اول به منظور تثبیت غله در شهر زاهدان ساخته شده و پس از انقلاب اسلامی مدتی به عنوان ساختمان دادگستری زاهدان کاربری داشته و از جمله اولین بناهای شکل گرفته در شهر نو پای زاهدان محسوب می شود که اکنون از آن به عنوان خانه صنایع دستی استان استفاده می شود، ساختمان قدیمی ابویی و انبار ملک از دیگر جاذبه های تاریخی زاهدان است.
8006**3042 دریافت کننده: نرگس تیموری **انتشاردهنده: محدثه حیدری گرجی
انتهای پیام لندن شرق
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می گوید: جلوه های زیبا و دیدنی سیستان و بلوچستان از دریای عمان تا دریاچه هامون در فصول مختلف، تنوع دل انگیزی را به همراه دارد. قلعه های خاکی اما مستحکم، طبیعت سبز با قامت سر به فلک کشیده، درختان خرما و تماشای بام سیستان و بلوچستان از بلندای تفتان می تواند لحظات خاطره انگیزی را برای مسافران و گردشگران به ویژه در ایام نوروز به همراه داشته باشد.«مجتبی میرحسینی» با اشاره به مناطق تاریخی شمال استان می افزاید: از جمله شهرهای تاریخی سیستان و بلوچستان می توان از زاهدان کهنه نام برد، این شهر در حدود 9 کیلومتری شمال غربی تپه شهرستان و روی بلندی های میان رود ناصر و رود پریان واقع شده است، هنری ساروج لندور جهانگرد باستان شناس و جغرافیدان انگلیسی زاهدان کهنه را به لندن شرق تشبیه کرده است. در زاهدان کهنه و اطراف آن مجموعه ای از بناهای دوران اسلامی وجود دارد که یکی از این مجموعه ها در فاصله 250 متری شمال شرق ارگ زاهدان کهنه قرار دارد. وی ادامه می دهد: رام شهرستان سیستان دیگر منطقه تاریخی این استان است که از آن به عنوان مقر و کرسی نشین پادشاهان کیانی در کتب مختلف تاریخی و جغرافیایی نام برده شده است. در این منطقه تپه های باستانی بی شماری وجود دارد. بنایی منحصر به فرد روی تپه آتشکده رام شهرستان است، این شهر مرکز حکومت سیستان در دوره ساسانی به شمار می رفت و پس از آن شهر زرنگ به عنوان مرکز حکومت سیستان در دوره اسلامی برگزیده شد.به گفته وی شهر باستانی دهانه غلامان نیز که در 20کیلومتری شرق زابل و 2 کیلومتری جنوب روستای قلعه نو واقع شده است به دوران هخامنشی تعلق دارد. بناها و ساختمان های شهر از خشت با نقشه های مربع یا مستطیل شکل منظم و دارای ستون های فراوان بوده و آنچه در این شهر بیشتر از همه مشهود است توجه مردم آن به مذهب و اجرای آئین های خاص نیایشی در آن بوده است که به همین دلیل بسیاری این شهر را به نام معبد دهانه غلامان می شناسند .وی اضافه می کند: مکان باستانی آتشگاه و قلعه کله کنگ هم یکی از آتشکده های مهم و بزرگ دوره ساسانی بوده است که نیاز به پژوهش باستان شناسی وسیع دارد، قلعه کله کنگ که در روستایی به همین نام قرار دارد محل سکونت خوانین نارویی در این منطقه بوده و این معماری زیبا برگرفته از ویژگی های بومی و شهری با مصالح چینه خشت و ِگل است.میرحسینی می گوید: قلعه نو نیز تنها روستایی است که بافت سنتی و معماری بومی منطقه سیستان را حفظ کرده است، خانه های سیستان به دلیل جلوگیری از نفوذ گرمای شدید و بادهای 120 روزه، با سقف گنبدی و پوشش کاهگل ساخته می شد. قدمت قلعه نو 160 سال بوده و این روستا از توابع زهک است. یکی از بناهای منحصر به فرد روستای قلعه نو، ارگ سردار محمدحسین خان نارویی نام دارد، این خانه در قسمت مرکزی روستا واقع شده است و دارای دو طبقه به عنوان فضایی برای ارتباط ارباب رجوع با مأموران حکومتی بوده و طبقه فوقانی آن محل زندگی خود سردار و خانواده اش بوده است.وی با اشاره به دیگر آثار تاریخی شمال استان بیان می کند: تعدادی از چاه های باستانی با قدمتی در حدود 2 هزار سال در حوالی زهک به دست آمده که برای آگاهی از سیستم آبرسانی در آن دوران دارای اهمیت زیادی است.به گفته وی، شهر سوخته، به ظاهر نام جدیدی است و قدمت تاریخی چندانی ندارد اما بر پایه متن های موجود، سابقه این نام به اواخر قرن 19 میلادی بر می گردد. آثار سوختگی در این شهر به وفور قابل رویت است.
شهر سوخته دوبار به آتش کشیده شد، یک بار در ابتدای مرحله رشد و بار دیگر در لحظه انهدام آن، سند یا کتیبه ای که نام واقعی و قدیمی این شهر را مشخص کند هنوز به دست نیامده است. این شهر در حدود سال 3200 قبل از میلاد پایه گذاری و حدود 1800 قبل از میلاد متروک شد، برای دوره ای هزار و 400 ساله زندگی در این شهر جریان داشته است. چهار دوره استقرار در شهر سوخته شناخته شده که به یازده مرحله طبقه فرهنگی تقسیم شده اند، شهر سوخته طی دوره یکم پایه گذاری شده، در دوره دوم به اوج شکوفایی خود رسیده، از دوره سوم دوران اضمحلال آن آغاز شده و در پایان دوره چهارم از بین رفته است.
کوه خواجه؛ تنها عارضه طبیعی دشت سیستان
معاون مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درباره کوه خواجه نیز می گوید: کوه خواجه، اوشیدا و یا کوه رستم، تنها عارضه طبیعی دشت سیستان است که در 30 کیلومتری جنوب غربی شهر زابل قرار دارد، این کوه نام خود را از آرامگاه خواجه مهدی یکی از دوستداران خاندان علوی که مزارش بر فراز این کوه واقع شده، گرفته است و به دلیل مقدس بودن آن نزد ایرانیان باستان، جز در موارد چندی، سازندگان و معماران، هرگز در صدد برداشتن سنگ و استفاده از مواد و مصالح این کوه در ساخت و سازهای خود نبوده و با وجود فراوانی سنگ در محل از خشت استفاده کرده اند. بر روی این کوه آثاری از دوران اشکانیان، ساسانیان و دوران اسلامی به جای مانده است که از جمله آن می توان به کهن دژ، قلعه کک کهزاد، قلعه چهل دختران، بقایای راه قدیمی، حصارهای مختلف، قبور سنگی، چند زیارتگاه اسلامی، قبرستان دوره میانه اسلامی و آرامگاه خواجه مهدی اشاره کرد.
وی با بیان این که سیستان خاستگاه آسبادها در جهان است اظهار می کند: در گذشته سیستان به دلیل آب فراوان و شرایط حاصل خیزی که داشت سطح بسیاری از زمین های آن زیر کشت غلات و به خصوص گندم بود به همین دلیل به انبار غله جهان معروف است. وزش بادهای 120 روزه در سیستان و انرژی قدرتمند باد، ضرورت ایجاد چنین آسبادهایی را در منطقه فراهم می کرد. آسبادها با تزئینات خشتی مخصوص به خود هستند و استفاده از آن در منطقه سیستان بسیار مورد توجه و کاربردی بوده است.
میرحسینی به جاذبه های تاریخی زاهدان هم اشاره می کند و می گوید: مجموعه معماری بازارچه سرپوش در مرکز شهر زاهدان قرار گرفته است، تاریخ ساخت بازارچه به زمان شکل گیری این شهر باز می گردد، کار ساخت این مجموعه در سال 1308 هجری شمسی شروع شد و در سال 1311 به پایان رسید. منزل قدیمی شمسی نیز یکی از نمونه های معماری سبک یزدی در بافت اولیه شهر زاهدان بوده است. ساختمان قدیم دادگستری نیز از دیگر بناهای تاریخی مرکز استان است، این ساختمان در اوایل دوره پهلوی اول به منظور تثبیت غله در شهر زاهدان ساخته شده و پس از انقلاب اسلامی مدتی به عنوان ساختمان دادگستری زاهدان کاربری داشته و از جمله اولین بناهای شکل گرفته در شهر نو پای زاهدان محسوب می شود که اکنون از آن به عنوان خانه صنایع دستی استان استفاده می شود، ساختمان قدیمی ابویی و انبار ملک از دیگر جاذبه های تاریخی زاهدان است.
8006**3042 دریافت کننده: نرگس تیموری **انتشاردهنده: محدثه حیدری گرجی
کپی شد
