به گزارش ایرنا، در کنار خانه ای گلی و سنگی بنا شده بر روی یکدیگر کودکی در حال بازی با تایرهای کهنه است، لباس های مندرس و کثیف این کودک و گل و لای و زباله های پخش شده در اطراف وی برای برخی افراد چنان چندش آور است که شاید حاضر به دیدن این صحنه نشوند.
کودکانی با لباس های محلی، کهنه و مندرس با آستین های نیم تنه در حال جست و خیزند و کهنه آشغالها را زیر پای خود میلرزانند، انگار این نوع پوشش نوعی شو لباس مخصوص این مناطق است.
حاشیه نشینی، معضل جدیدی که در ایران در حال توسعه به صورت چشم گیری در حال رشد است و بی شک یکی از دلایل آن شرایط اقتصادی نامطلوب بسیاری از افراد جامعه است که از سایر شهرهای کوچک و یا روستاها به شهرهای بزرگ مهاجرت می کنند و از آنجایی که توان سکونت در مراکز شهر را ندارند مجبورند در حاشیه ها اقامت کنند.
**حاشیه نشینی بیش از یک پنجم جمعیت سیستان و بلوچستان
استاندار سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بیش از 500 هزار نفر حاشیه نشین در این استان وجود دارد که این امر یکی از مهمترین معضل های پیش روی مسئولان است.
علی اوسط هاشمی ادامه داد: خشکسالی، پراکندگی جمعیت و زایش روستاهای جدید از جمله عواملی هستند که در سیستان و بلوچستان سبب رشد مهاجرت غیرمعقول مردم شده است.
وی افزود: طرح ساماندهی حاشیه نشینی در شهرهای زاهدان، زابل، چابهار و ایرانشهر در حال اجراست.
وی تصریح کرد: اجرای صحیح و موفق طرح ساماندهی حاشیه نشینی نیازمند مشارکت آحاد مردم است و باید این مهم به جد مورد توجه قرار گیرد تا موفقیت حاصل شود.
استاندار سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: امسال عملیات غبار زدایی از بافت های فرسوده و حاشیه نشینی در شهرهای سیستان و بلوچستان در قالب رویکرد استانی مورد توجه قرار گرفته است.
هاشمی بیان کرد: هر طرح و برنامه ای که از سوی اداره یا سازمانی برای محرومیت زدایی در مناطق حاشیه نشین و بافت فرسوده ارائه شود در اولویت اعتبارات استانی قرار می گیرد.
وی افزود: دراین استان 64 منطقه حاشیه نشین وجود دارد که حل این مشکل نیازمند پشتوانه ملی است تا این غبار از سطح شهرهای استان زدوده شود.
وی خاطرنشان کرد: تمام دستگاه های این استان نیز باید برای بهبود اوضاع حاشیه نشینی ورودی فعال و جدی داشته باشند.
وی ادامه داد: 51 درصد جمعیت سیستان و بلوچستان در روستاها سکونت دارند که برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها باید روستاها از امکانات لازم برخوردار شوند.
**نوعی متفاوت از حاشیه نشنی در زاهدان
سرپرست اداره امنیتی و انتظامی دادگستری سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: براساس آمارهای موجود، هم اینک سیستان و بلوچستان در صدر آمار حاشیه نشینی کشور قرار دارد.
غلامرضا باغ شیرین ادامه داد: 30 درصد بودجه استانی برای ساماندهی سکونت گاه های حاشیه ای شهر در نظر گرفته شده است.
وی افزود: بیش از 35 درصد جمعیت زاهدان ساکن مناطق حاشیه ای و سکونتگاه های غیر رسمی هستند.
وی تصریح کرد: تفاوت سکونت گاه های غیر رسمی زاهدان با سایر مناطق این است که سکونتگاه های این شهر به صورت درون هسته ای(مرکز شهری) و پیرامونی تشکیل شده است.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه در مناطق مرکزی این شهر مانند بلوار دانشجو نیز حاشیه نشینی به شکلی دیگر وجود دارد که از نمونه های آن می توان به مجتمع های مسکونی گواتام اشاره کرد.
سرپرست اداره امنیتی و انتظامی دادگستری سیستان و بلوچستان بیان کرد: 13 منطقه کلی حاشیه نشینی در زاهدان وجود دارد.
**سه عامل توسعه حاشیه نشینی در زاهدان
باغ شیرین با اشاره به سه عامل توسعه بخش سکونتگاه های غیر رسمی در زاهدان ادامه داد: یکی از این عوامل همجواری با کشورهای افغانستان و پاکستان است.
وی با اشاره به نزدیکی های مذهبی حاشیه نشینان افغان و پاکستانی با مردم زاهدان ادامه داد: حاشیه نشینان افغان بیشتر در مناطقی مانند باباییان زاهدان که جمعیت شیعه دارند و پاکستانی ها نیز بیشتر در مناطق حاشیه ای مانند شیرآباد و کریم آباد که جمعیت سنی دارند ساکن هستند.
وی اظهار داشت: عامل دوم، فقدان توسعه زیرساخت های اجتماعی و اقتصادی استان است که سبب جذب مردم به کلان شهرها می شود.
سرپرست اداره امنیتی و انتظامی دادگستری سیستان و بلوچستان ادامه داد: افرادی که به کلان شهرها می آیند به دلیل نداشتن توانمندی اقتصادی و اجتماعی نمی توانند در بافت مرکزی شهر ساکن شوند و زندگی در سکونتگاه های حاشیه ای شهر را بر می گزینند و این امر آغاز تشکیل گروههای زیر زمینی و متکدی هاست.
باغ شیرین افزود: سومین عامل توسعه حاشیه نشینی عاملی سازمان یافته است که برخی افراد یا گروه ها قصد دارند تا در نقاب حاشیه نشینی اراضی ملی و حاکمیتی را تصرف کنند.
وی تصریح کرد: این افراد با نقشه زمین خواری، زمین های دولتی را قطعه بندی و بصورت غیر قانونی تفکیک و نیز بدون هیچ مجوزی اقدام به ساخت و ساز می کنند.
**حاشیه نشینی در زاهدان از لحاظ آمار جمعیتی و کالبد شهری
وی خاطرنشان کرد: بر اساس آمار موجود، زاهدان تا 2 سال قبل بیشترین رشد حاشیه نشین کشور را داشته و اینک از نظر جمعیت حاشیه نشین از کرج نیز پیشی گرفته است.
سرپرست اداره امنیتی و انتظامی دادگستری سیستان و بلوچستان بیان کرد: همچنین زاهدان از نظر کالبد شهری پس از مشهد مقدس بیشترین میزان ساخت و ساز سکونتگاه های غیر رسمی را دارد.
**راهکار های موجود برای مقابله با حاشیه نشینی
باغ شیرین با اشاره به راهکارهای موجود برای مقابله با حاشیه نشینی اظهار داشت: توسعه مناطق مبدا یکی از راهکارهایی است که مانع از مهاجرت مردم به کلان شهرها می شود.
وی ادامه داد: توسعه ساختار یا بافت شهری در مناطق حاشیه نشین نیز از سایر راهکارهاست که بر اساس آن باید زیرساخت های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در حاشیه شهر ایجاد شود که این امر سبب جلوگیری از ایجاد روابط تنفر انگیز بین حاشیه و سایر مناطق می شود.
وی افزود: باید پذیرفت که حاشیه نشینی وجود داد و شاید نتوان آن را بطور کامل از بین برد اما باید از توسعه بی بند و بار و لجام گسیخته آن جلو گیری شود.
**هشدار برای ارگانهای دولتی در همکاری با زمین خواری
سرپرست اداره پیشگیری‌های امنیتی و انتظامی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری سیستان و بلوچستان تصریح کرد: به منظور مقابله با زمین خواری باید کمربند شهری تعریف و زمین های خالی این کمربند مشخص شود.
غلامرضا باغ شیرین ادامه داد: مالکان این زمین ها که بیشتر نهادهای حکومتی هستند نیز باید ملزم شوند تا برای صیانت از این مناطق وارد عمل شوند و درصورتی که نهادهای دولتی اقدامی نکنند، این امر به منزله مشارکت در زمین خواری است.
**ایجاد تحرک عمودی در شهر
وی بیان کرد: باید فرایند تحرک عمودی در شهر شکل بگیرد، به این معنی که امکان ارتقا افراد در نظام قشر بندی جامعه وجود داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: تحرک عمودی سبب ایجاد امید به آینده در افراد می شود و افراد نیز می توانند انتظار داشته باشند تا با دستیابی به سرمایه های فرهنگی مانند تحصیلات امکان رشد در نظام اجتماعی را داشته باشند.
سرپرست اداره پیشگیری‌های امنیتی و انتظامی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری سیستان و بلوچستان اظهار داشت: هم اینک بسیاری از افراد حاشیه نشین تنها فقر را به نسل آینده منتقل می کنند و بالا بودن بعد خانوار و زاد و ولد در این مناطق سبب بازتولید حاشیه نشینی می شود.
**حاشیه نشینی اجباری مردم سیستان
زاهدان یکی از کلان شهرهای سیستان و بلوچستان محسوب می شود که به دلیل موقعیت خاص خود حاشیه نشینان زیادی را جذب کرده است، گرچه برخی از جمعیت حاشیه نشین این شهر را مهاجران افغان و پاکستانی تشکیل می دهند اما تعداد زیادی را نیز مهاجران سایر نقاط استان بویژه منطقه سیستان تشکیل می دهند.
به دلیل خشکسالی های مکرر در منطقه سیستان بسیاری از افراد حاشیه مرز در این منطقه به حاشیه زاهدان، چابهار و سایر نقاط استان و کشور مهاجرت کرده اند و از آنجائیکه سرمایه کافی برای اسکان در مراکز شهرها را ندارند به حاشیه های شهری سوق پیدا می کنند.
مردم سیستان (زابل، هیرمند، زهک، هامون و نیمروز) در شمال سیستان و بلوچستان پس از 18 سال خشکسالی و بسته شدن مرزهای این منطقه با کشور افغانستان و بازماندن مردم از تجارت مرزی شمار زیادی از ساکنان شهرها و روستاها که به گفته برخی افراد تا هشت هزار خانوار هم می رسند از این منطقه بار سفر بسته و کوچی اجباری را در پیش گرفتند.
کوچی از نوع سخت، طاقت فرسا و نامطلوب که در بهترین حالت باید در زاغه های یک شهر ناآشنا اقامت کنند، جایی که دیگر نشانی از آب و خاک سیستان نیست.
این مردم رنج دیده به دلیل نداشتن درآمد کافی و شرایط نامطلوب معیشتی از سیستان مهاجرت کره اند بنابراین راهی جز انتخاب مناطق حاشیه ای برای ادامه حیات ندارند.
بسیاری از تجار، کشاورزان، دامداران، صیادان و کارآفرینان منطقه سیستان پس از ورشکستگی کامل به حاشیه های شهر زاهدان و چابهار روی آورده و از طرق مختلف همچون دستفروشی یا مسافرکشی و کارهایی مانند آن امرار معاش می کنند.
یکی از ساکنان حاشیه شهر زاهدان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در گذشته که موقعیت اقتصادی زابل خوب بود چندین کارگاه تولید بلوک های مختلف، یک نانوایی و چند خودرو سنگین داشتم که این امر سبب کارآفرینی برای حداقل 15 نفر شده بود.
وی که به علت شرمندگی از ذکر نامش خودداری کرد گفت: سیستان پس از مسدود شدن مرز به اوضاع اقتصادی نامطلوب و شکننده ای دچار شده و از آنجایی که بیشتر تجار و کارآفرینان آن برای انجام کارهای خود از وام بانکی استفاده کرده بودند دیگر نتوانستند قسط های خود را پرداخت کنند.
وی افزود: بسیاری از مردم منطقه مجبور به تعطیلی کار و کاسبی و نیز فروش اموال خود برای پرداخت قسط های عقب مانده و بدهی ها شدند و در نهایت به میزان زیادی زیر بار قرض رفتند.
وی ادامه داد: اینک به همراه سه دختر و 2 پسر خود در محله باباییان زاهدان در یک خانه خشتی و گلی ساکن شده و از طریق فروش ضایعات درآمد کسب می کنم.
یکی دیگر از ساکنان مناطق حاشیه زاهدان بیان کرد: علت حضور در این مناطق نابسامان نداشتن درآمد کافی در منطقه سیستان بوده است.
سالار فقیر لشکری ادامه داد: پس از خشک شدن هامون و بسته شدن مرزها دیگر هیچ درآمدی نداشتم و مجبور شدم برای کار به همراه خانواده خود به زاهدان بیایم.
وی ادامه داد: سود حاصل از فروش سوخت مرزی به اندازه خریدن چند قرص نان هم نمی شود و تا زمانی که دولت مردان برنامه ای جامع نداشته باشند نمی توان انتظار بهبود شرایط زندگی در سیستان و تثبیت جمعیت را در آن داشت.
فرماندار شهرستان مرزی هیرمند در شمال سیستان و بلوچستان به خبرنگار ایرنا گفت: این شهرستان یکی از مناطق مهاجرت فرست استان محسوب می شود.
محمد علی پیری ادامه داد: بیکاری یکی از دلایل مهاجرت افراد به حاشیه شهرهاست که برای مقابله با آن باید کسب و کار در شهرهای مرزی رونق یابد.
وی افزود: یکی از راهکارهای موجود در مناطق مرزی برای تثبیت جمعیت راه اندازی معبرهای مرزی است تا مردم بتوانند بدون هیچ واسطه ای تجارت کرده و درآمد کسب کنند.
وی تصریح کرد: همچنین افرادی که از این منطقه مهاجرت کرده و در مناطق حاشیه ای سایر شهرها سکونت دارند در صورت بازگشت می توانند از مزایای سود حاصل از فروش فراورده های نفتی مرزنشینان استفاده کنند.
فرماندار شهرستان هیرمند خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه بیشتر جمعیت این منطقه روستایی هستند حاشیه نشینی در این شهرستان معنا ندارد با این وجود به منظور جلوگیری از مهاجرت جمعیت از منطقه، در صورتی که روستاییان از روستاها به حاشیه شهرهای سیستان(زابل، هیرمند، زهک، نیمروز و هامون) مهاجرت کنند از آنان استقبال شده و امکانات لازم نیز در اختیارشان قرار می گیرد.
منطقه سیستان یکی از مناطقی است که به دلیل شرایط خاص خود باید بصورت ویژه در نظر گرفته شود.
**نقش آموزش و پرورش در حاشیه شهرها
آموزش و پرورش یکی از نهادهایی است که به دلیل آموزش های مطلوب می تواند مسیر زندگی را نه تنها در حاشیه شهرها بلکه در تمام نقاط و شرایط بهبود بخشد.
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: یکی از اقدامات آموزش و پرورش در زمینه رسیدگی به حاشیه های شهر گسترش آموزش و تربیت بوده است.
علیرضا نخعی ادامه داد: به منظور ارتقا کیفیت زندگی در مناطق حاشیه ای، امکانات مدارس دولتی موجود ارتقا داده شده و نیز در مکانهایی که مدارس دولتی نبوده، کار آموزش بصورت خرید خدمات آموزشی با همکاری مردم و بخش خصوصی انجام شده است.
وی ادامه داد: بر اساس آمار موجود افراد بازمانده از تحصیل در منطقه سیستان به عنوان یکی از مراکز مهاجر فرست 17 هزار نفر بوده که 11 هزار نفر آنان با مراجعه خانه به خانه آموزش دیده و پنج هزار نفر دیگر به دلایل مختلفی در منطقه حضور ندارند.
وی افزود: طرح خرید خدمات با استفاده از توان بخش خصوصی برای محرومیت زدایی با فعالیت 1500 نفر در سطح استان در حال اجراست.
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان تصریح کرد: شهید گنگوزهی نیز یکی از افرادی بود که در طرح خرید خدمات برای محرومیت زدایی از مناطق دور افتاده مشغول به کار بود.
نخعی خاطر نشان کرد: در این زمینه سایر نهادها از جمله استانداری، فرمانداریها و سازمان برنامه و بودجه سیستان و بلوچستان همکاری لازم را داشته اند.
وی بیان کرد: با انجام کارهای لازم هم اینک بازمانده از تحصیل در استان تولید نمی شود.
وی افزود: اتباع خارجی دارای مجوز نیز می توانند با اخذ نامه از سازمانهای مربوطه نسبت به تحصیل در مدارس اقدام کنند.
**نقش علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی در حاشیه شهرها
معاون اجرایی مرکز بهداشت زاهدان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: علوم پزشکی زاهدان در زمینه ارتقا وضعیت بهداشتی و درمانی در شهر زاهدان و مناطق زیرپوشش اقدامات گسترده ای داشته که ایجاد ساختمان های جدید بهداشتی از مهمترین آنهاست.
ملک کیانی ادامه داد: این ساختمان ها با عنوان پایگاه سلامت جامعه شهری شناخته می شوند و در آن افراد دوره دیده بجز پزشک خدمات درمانی و بهداشتی را به مردم ارائه می دهند.
وی افزود: همچنن تعداد زیادی از افراد برای خدمت رسانی به مردم حاشیه شهرها در این پایگاهها به کار گرفته شده اند.
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه بیش از یک سوم جمعیت شهر زاهدان در مناطق حاشیه ای قرار دارند، علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زاهدان به این حوزه ورود جدی داشته است.
معاون اجرایی مرکز بهداشت زاهدان خاطرنشان کرد: نبود زیرساخت های لازم در حاشیه شهرها سبب ایجاد بسیاری از مشکلات بهداشتی و توسعه بیماریهای واگیردار مانند ایدز می شود.
کیانی بیان کرد: بسیاری از معضلات اجتماعی نیز مربوط به حاشیه شهرهاست.
وی افزود: همچنین مراکز DIC تحت نظارت علوم پزشکی در مناطق حاشیه شهر برای سامان دادن به معتادان وجود دارد که به این افراد به منظور تزریق ایمن خدمات می دهند.
در بحبوهه فریادها و زشتی های زائده ای ناموزون از شهر اما، من کودکی را دیدم که چراغی از نوع کتاب بدست داشت، نمی دانستم قرار است آینده او چه شود، شاید در 12 یا 13 سالگی زن یا مردی مسن شود و یا شاید بتواند از این گذر سخت و نفس گیر رد شود و آینده را به گونه ای دیگر رقم زند، به گونه ای که حس برابری را بتوان به خوبی درک کرد، به گونه ای متفاوت از آنچه جامعه به او تحمیل کرده است.
شاید بچه های آفساید هم روزی سر را بالا گرفته و سینه سپر راه بروند و بگویند زندگی خوب کنونی من را سرمایه پدر نساخته و از هیچ پول بادآورده ای نیست بلکه آن را خودم ساخته ام، خود خودم با دست های پینه بسته و آستین های نیم تنه ام.
7311 **6081 خبرنگار: اسماعیل مرادقلی ** انتشار دهنده: حیدر سرایانی
منبع : ایرنا
انتهای پیام کودکانی با لباس های محلی، کهنه و مندرس با آستین های نیم تنه در حال جست و خیزند و کهنه آشغالها را زیر پای خود میلرزانند، انگار این نوع پوشش نوعی شو لباس مخصوص این مناطق است.
حاشیه نشینی، معضل جدیدی که در ایران در حال توسعه به صورت چشم گیری در حال رشد است و بی شک یکی از دلایل آن شرایط اقتصادی نامطلوب بسیاری از افراد جامعه است که از سایر شهرهای کوچک و یا روستاها به شهرهای بزرگ مهاجرت می کنند و از آنجایی که توان سکونت در مراکز شهر را ندارند مجبورند در حاشیه ها اقامت کنند.
**حاشیه نشینی بیش از یک پنجم جمعیت سیستان و بلوچستان
استاندار سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بیش از 500 هزار نفر حاشیه نشین در این استان وجود دارد که این امر یکی از مهمترین معضل های پیش روی مسئولان است.
علی اوسط هاشمی ادامه داد: خشکسالی، پراکندگی جمعیت و زایش روستاهای جدید از جمله عواملی هستند که در سیستان و بلوچستان سبب رشد مهاجرت غیرمعقول مردم شده است.
وی افزود: طرح ساماندهی حاشیه نشینی در شهرهای زاهدان، زابل، چابهار و ایرانشهر در حال اجراست.
وی تصریح کرد: اجرای صحیح و موفق طرح ساماندهی حاشیه نشینی نیازمند مشارکت آحاد مردم است و باید این مهم به جد مورد توجه قرار گیرد تا موفقیت حاصل شود.
استاندار سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: امسال عملیات غبار زدایی از بافت های فرسوده و حاشیه نشینی در شهرهای سیستان و بلوچستان در قالب رویکرد استانی مورد توجه قرار گرفته است.
هاشمی بیان کرد: هر طرح و برنامه ای که از سوی اداره یا سازمانی برای محرومیت زدایی در مناطق حاشیه نشین و بافت فرسوده ارائه شود در اولویت اعتبارات استانی قرار می گیرد.
وی افزود: دراین استان 64 منطقه حاشیه نشین وجود دارد که حل این مشکل نیازمند پشتوانه ملی است تا این غبار از سطح شهرهای استان زدوده شود.
وی خاطرنشان کرد: تمام دستگاه های این استان نیز باید برای بهبود اوضاع حاشیه نشینی ورودی فعال و جدی داشته باشند.
وی ادامه داد: 51 درصد جمعیت سیستان و بلوچستان در روستاها سکونت دارند که برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها باید روستاها از امکانات لازم برخوردار شوند.
**نوعی متفاوت از حاشیه نشنی در زاهدان
سرپرست اداره امنیتی و انتظامی دادگستری سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: براساس آمارهای موجود، هم اینک سیستان و بلوچستان در صدر آمار حاشیه نشینی کشور قرار دارد.
غلامرضا باغ شیرین ادامه داد: 30 درصد بودجه استانی برای ساماندهی سکونت گاه های حاشیه ای شهر در نظر گرفته شده است.
وی افزود: بیش از 35 درصد جمعیت زاهدان ساکن مناطق حاشیه ای و سکونتگاه های غیر رسمی هستند.
وی تصریح کرد: تفاوت سکونت گاه های غیر رسمی زاهدان با سایر مناطق این است که سکونتگاه های این شهر به صورت درون هسته ای(مرکز شهری) و پیرامونی تشکیل شده است.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه در مناطق مرکزی این شهر مانند بلوار دانشجو نیز حاشیه نشینی به شکلی دیگر وجود دارد که از نمونه های آن می توان به مجتمع های مسکونی گواتام اشاره کرد.
سرپرست اداره امنیتی و انتظامی دادگستری سیستان و بلوچستان بیان کرد: 13 منطقه کلی حاشیه نشینی در زاهدان وجود دارد.
**سه عامل توسعه حاشیه نشینی در زاهدان
باغ شیرین با اشاره به سه عامل توسعه بخش سکونتگاه های غیر رسمی در زاهدان ادامه داد: یکی از این عوامل همجواری با کشورهای افغانستان و پاکستان است.
وی با اشاره به نزدیکی های مذهبی حاشیه نشینان افغان و پاکستانی با مردم زاهدان ادامه داد: حاشیه نشینان افغان بیشتر در مناطقی مانند باباییان زاهدان که جمعیت شیعه دارند و پاکستانی ها نیز بیشتر در مناطق حاشیه ای مانند شیرآباد و کریم آباد که جمعیت سنی دارند ساکن هستند.
وی اظهار داشت: عامل دوم، فقدان توسعه زیرساخت های اجتماعی و اقتصادی استان است که سبب جذب مردم به کلان شهرها می شود.
سرپرست اداره امنیتی و انتظامی دادگستری سیستان و بلوچستان ادامه داد: افرادی که به کلان شهرها می آیند به دلیل نداشتن توانمندی اقتصادی و اجتماعی نمی توانند در بافت مرکزی شهر ساکن شوند و زندگی در سکونتگاه های حاشیه ای شهر را بر می گزینند و این امر آغاز تشکیل گروههای زیر زمینی و متکدی هاست.
باغ شیرین افزود: سومین عامل توسعه حاشیه نشینی عاملی سازمان یافته است که برخی افراد یا گروه ها قصد دارند تا در نقاب حاشیه نشینی اراضی ملی و حاکمیتی را تصرف کنند.
وی تصریح کرد: این افراد با نقشه زمین خواری، زمین های دولتی را قطعه بندی و بصورت غیر قانونی تفکیک و نیز بدون هیچ مجوزی اقدام به ساخت و ساز می کنند.
**حاشیه نشینی در زاهدان از لحاظ آمار جمعیتی و کالبد شهری
وی خاطرنشان کرد: بر اساس آمار موجود، زاهدان تا 2 سال قبل بیشترین رشد حاشیه نشین کشور را داشته و اینک از نظر جمعیت حاشیه نشین از کرج نیز پیشی گرفته است.
سرپرست اداره امنیتی و انتظامی دادگستری سیستان و بلوچستان بیان کرد: همچنین زاهدان از نظر کالبد شهری پس از مشهد مقدس بیشترین میزان ساخت و ساز سکونتگاه های غیر رسمی را دارد.
**راهکار های موجود برای مقابله با حاشیه نشینی
باغ شیرین با اشاره به راهکارهای موجود برای مقابله با حاشیه نشینی اظهار داشت: توسعه مناطق مبدا یکی از راهکارهایی است که مانع از مهاجرت مردم به کلان شهرها می شود.
وی ادامه داد: توسعه ساختار یا بافت شهری در مناطق حاشیه نشین نیز از سایر راهکارهاست که بر اساس آن باید زیرساخت های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در حاشیه شهر ایجاد شود که این امر سبب جلوگیری از ایجاد روابط تنفر انگیز بین حاشیه و سایر مناطق می شود.
وی افزود: باید پذیرفت که حاشیه نشینی وجود داد و شاید نتوان آن را بطور کامل از بین برد اما باید از توسعه بی بند و بار و لجام گسیخته آن جلو گیری شود.
**هشدار برای ارگانهای دولتی در همکاری با زمین خواری
سرپرست اداره پیشگیری‌های امنیتی و انتظامی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری سیستان و بلوچستان تصریح کرد: به منظور مقابله با زمین خواری باید کمربند شهری تعریف و زمین های خالی این کمربند مشخص شود.
غلامرضا باغ شیرین ادامه داد: مالکان این زمین ها که بیشتر نهادهای حکومتی هستند نیز باید ملزم شوند تا برای صیانت از این مناطق وارد عمل شوند و درصورتی که نهادهای دولتی اقدامی نکنند، این امر به منزله مشارکت در زمین خواری است.
**ایجاد تحرک عمودی در شهر
وی بیان کرد: باید فرایند تحرک عمودی در شهر شکل بگیرد، به این معنی که امکان ارتقا افراد در نظام قشر بندی جامعه وجود داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: تحرک عمودی سبب ایجاد امید به آینده در افراد می شود و افراد نیز می توانند انتظار داشته باشند تا با دستیابی به سرمایه های فرهنگی مانند تحصیلات امکان رشد در نظام اجتماعی را داشته باشند.
سرپرست اداره پیشگیری‌های امنیتی و انتظامی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری سیستان و بلوچستان اظهار داشت: هم اینک بسیاری از افراد حاشیه نشین تنها فقر را به نسل آینده منتقل می کنند و بالا بودن بعد خانوار و زاد و ولد در این مناطق سبب بازتولید حاشیه نشینی می شود.
**حاشیه نشینی اجباری مردم سیستان
زاهدان یکی از کلان شهرهای سیستان و بلوچستان محسوب می شود که به دلیل موقعیت خاص خود حاشیه نشینان زیادی را جذب کرده است، گرچه برخی از جمعیت حاشیه نشین این شهر را مهاجران افغان و پاکستانی تشکیل می دهند اما تعداد زیادی را نیز مهاجران سایر نقاط استان بویژه منطقه سیستان تشکیل می دهند.
به دلیل خشکسالی های مکرر در منطقه سیستان بسیاری از افراد حاشیه مرز در این منطقه به حاشیه زاهدان، چابهار و سایر نقاط استان و کشور مهاجرت کرده اند و از آنجائیکه سرمایه کافی برای اسکان در مراکز شهرها را ندارند به حاشیه های شهری سوق پیدا می کنند.
مردم سیستان (زابل، هیرمند، زهک، هامون و نیمروز) در شمال سیستان و بلوچستان پس از 18 سال خشکسالی و بسته شدن مرزهای این منطقه با کشور افغانستان و بازماندن مردم از تجارت مرزی شمار زیادی از ساکنان شهرها و روستاها که به گفته برخی افراد تا هشت هزار خانوار هم می رسند از این منطقه بار سفر بسته و کوچی اجباری را در پیش گرفتند.
کوچی از نوع سخت، طاقت فرسا و نامطلوب که در بهترین حالت باید در زاغه های یک شهر ناآشنا اقامت کنند، جایی که دیگر نشانی از آب و خاک سیستان نیست.
این مردم رنج دیده به دلیل نداشتن درآمد کافی و شرایط نامطلوب معیشتی از سیستان مهاجرت کره اند بنابراین راهی جز انتخاب مناطق حاشیه ای برای ادامه حیات ندارند.
بسیاری از تجار، کشاورزان، دامداران، صیادان و کارآفرینان منطقه سیستان پس از ورشکستگی کامل به حاشیه های شهر زاهدان و چابهار روی آورده و از طرق مختلف همچون دستفروشی یا مسافرکشی و کارهایی مانند آن امرار معاش می کنند.
یکی از ساکنان حاشیه شهر زاهدان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در گذشته که موقعیت اقتصادی زابل خوب بود چندین کارگاه تولید بلوک های مختلف، یک نانوایی و چند خودرو سنگین داشتم که این امر سبب کارآفرینی برای حداقل 15 نفر شده بود.
وی که به علت شرمندگی از ذکر نامش خودداری کرد گفت: سیستان پس از مسدود شدن مرز به اوضاع اقتصادی نامطلوب و شکننده ای دچار شده و از آنجایی که بیشتر تجار و کارآفرینان آن برای انجام کارهای خود از وام بانکی استفاده کرده بودند دیگر نتوانستند قسط های خود را پرداخت کنند.
وی افزود: بسیاری از مردم منطقه مجبور به تعطیلی کار و کاسبی و نیز فروش اموال خود برای پرداخت قسط های عقب مانده و بدهی ها شدند و در نهایت به میزان زیادی زیر بار قرض رفتند.
وی ادامه داد: اینک به همراه سه دختر و 2 پسر خود در محله باباییان زاهدان در یک خانه خشتی و گلی ساکن شده و از طریق فروش ضایعات درآمد کسب می کنم.
یکی دیگر از ساکنان مناطق حاشیه زاهدان بیان کرد: علت حضور در این مناطق نابسامان نداشتن درآمد کافی در منطقه سیستان بوده است.
سالار فقیر لشکری ادامه داد: پس از خشک شدن هامون و بسته شدن مرزها دیگر هیچ درآمدی نداشتم و مجبور شدم برای کار به همراه خانواده خود به زاهدان بیایم.
وی ادامه داد: سود حاصل از فروش سوخت مرزی به اندازه خریدن چند قرص نان هم نمی شود و تا زمانی که دولت مردان برنامه ای جامع نداشته باشند نمی توان انتظار بهبود شرایط زندگی در سیستان و تثبیت جمعیت را در آن داشت.
فرماندار شهرستان مرزی هیرمند در شمال سیستان و بلوچستان به خبرنگار ایرنا گفت: این شهرستان یکی از مناطق مهاجرت فرست استان محسوب می شود.
محمد علی پیری ادامه داد: بیکاری یکی از دلایل مهاجرت افراد به حاشیه شهرهاست که برای مقابله با آن باید کسب و کار در شهرهای مرزی رونق یابد.
وی افزود: یکی از راهکارهای موجود در مناطق مرزی برای تثبیت جمعیت راه اندازی معبرهای مرزی است تا مردم بتوانند بدون هیچ واسطه ای تجارت کرده و درآمد کسب کنند.
وی تصریح کرد: همچنین افرادی که از این منطقه مهاجرت کرده و در مناطق حاشیه ای سایر شهرها سکونت دارند در صورت بازگشت می توانند از مزایای سود حاصل از فروش فراورده های نفتی مرزنشینان استفاده کنند.
فرماندار شهرستان هیرمند خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه بیشتر جمعیت این منطقه روستایی هستند حاشیه نشینی در این شهرستان معنا ندارد با این وجود به منظور جلوگیری از مهاجرت جمعیت از منطقه، در صورتی که روستاییان از روستاها به حاشیه شهرهای سیستان(زابل، هیرمند، زهک، نیمروز و هامون) مهاجرت کنند از آنان استقبال شده و امکانات لازم نیز در اختیارشان قرار می گیرد.
منطقه سیستان یکی از مناطقی است که به دلیل شرایط خاص خود باید بصورت ویژه در نظر گرفته شود.
**نقش آموزش و پرورش در حاشیه شهرها
آموزش و پرورش یکی از نهادهایی است که به دلیل آموزش های مطلوب می تواند مسیر زندگی را نه تنها در حاشیه شهرها بلکه در تمام نقاط و شرایط بهبود بخشد.
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: یکی از اقدامات آموزش و پرورش در زمینه رسیدگی به حاشیه های شهر گسترش آموزش و تربیت بوده است.
علیرضا نخعی ادامه داد: به منظور ارتقا کیفیت زندگی در مناطق حاشیه ای، امکانات مدارس دولتی موجود ارتقا داده شده و نیز در مکانهایی که مدارس دولتی نبوده، کار آموزش بصورت خرید خدمات آموزشی با همکاری مردم و بخش خصوصی انجام شده است.
وی ادامه داد: بر اساس آمار موجود افراد بازمانده از تحصیل در منطقه سیستان به عنوان یکی از مراکز مهاجر فرست 17 هزار نفر بوده که 11 هزار نفر آنان با مراجعه خانه به خانه آموزش دیده و پنج هزار نفر دیگر به دلایل مختلفی در منطقه حضور ندارند.
وی افزود: طرح خرید خدمات با استفاده از توان بخش خصوصی برای محرومیت زدایی با فعالیت 1500 نفر در سطح استان در حال اجراست.
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان تصریح کرد: شهید گنگوزهی نیز یکی از افرادی بود که در طرح خرید خدمات برای محرومیت زدایی از مناطق دور افتاده مشغول به کار بود.
نخعی خاطر نشان کرد: در این زمینه سایر نهادها از جمله استانداری، فرمانداریها و سازمان برنامه و بودجه سیستان و بلوچستان همکاری لازم را داشته اند.
وی بیان کرد: با انجام کارهای لازم هم اینک بازمانده از تحصیل در استان تولید نمی شود.
وی افزود: اتباع خارجی دارای مجوز نیز می توانند با اخذ نامه از سازمانهای مربوطه نسبت به تحصیل در مدارس اقدام کنند.
**نقش علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی در حاشیه شهرها
معاون اجرایی مرکز بهداشت زاهدان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: علوم پزشکی زاهدان در زمینه ارتقا وضعیت بهداشتی و درمانی در شهر زاهدان و مناطق زیرپوشش اقدامات گسترده ای داشته که ایجاد ساختمان های جدید بهداشتی از مهمترین آنهاست.
ملک کیانی ادامه داد: این ساختمان ها با عنوان پایگاه سلامت جامعه شهری شناخته می شوند و در آن افراد دوره دیده بجز پزشک خدمات درمانی و بهداشتی را به مردم ارائه می دهند.
وی افزود: همچنن تعداد زیادی از افراد برای خدمت رسانی به مردم حاشیه شهرها در این پایگاهها به کار گرفته شده اند.
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه بیش از یک سوم جمعیت شهر زاهدان در مناطق حاشیه ای قرار دارند، علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زاهدان به این حوزه ورود جدی داشته است.
معاون اجرایی مرکز بهداشت زاهدان خاطرنشان کرد: نبود زیرساخت های لازم در حاشیه شهرها سبب ایجاد بسیاری از مشکلات بهداشتی و توسعه بیماریهای واگیردار مانند ایدز می شود.
کیانی بیان کرد: بسیاری از معضلات اجتماعی نیز مربوط به حاشیه شهرهاست.
وی افزود: همچنین مراکز DIC تحت نظارت علوم پزشکی در مناطق حاشیه شهر برای سامان دادن به معتادان وجود دارد که به این افراد به منظور تزریق ایمن خدمات می دهند.
در بحبوهه فریادها و زشتی های زائده ای ناموزون از شهر اما، من کودکی را دیدم که چراغی از نوع کتاب بدست داشت، نمی دانستم قرار است آینده او چه شود، شاید در 12 یا 13 سالگی زن یا مردی مسن شود و یا شاید بتواند از این گذر سخت و نفس گیر رد شود و آینده را به گونه ای دیگر رقم زند، به گونه ای که حس برابری را بتوان به خوبی درک کرد، به گونه ای متفاوت از آنچه جامعه به او تحمیل کرده است.
شاید بچه های آفساید هم روزی سر را بالا گرفته و سینه سپر راه بروند و بگویند زندگی خوب کنونی من را سرمایه پدر نساخته و از هیچ پول بادآورده ای نیست بلکه آن را خودم ساخته ام، خود خودم با دست های پینه بسته و آستین های نیم تنه ام.
7311 **6081 خبرنگار: اسماعیل مرادقلی ** انتشار دهنده: حیدر سرایانی
منبع : ایرنا
کپی شد
