عیسی بزرگ‌زاده روز چهارشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا در زاهدان اظهار داشت: به دنبال برگزاری بیست و یکمین اجلاس کمیته مشترک کمیساران آب هیرمند در سالجاری معاونان کمیساران آب دو کشور در شهر زابل استان سیستان و بلوچستان در خصوص نقشه‌برداری مشترک از رودخانه هیرمند مرزی برای تعیین محل‌های تحویل حقابه جانب ایران، توافق کردند.
وی این اقدام را که برای نخستین بار از زمان معاهده ۱۳۵۱ هیرمند انجام شده را نقطه عطفی در کار کمیساران آب هیرمند ایران و افغانستان دانست و افزود: بر اساس این توافق، تهیه نقشه‌های موردنیاز برای شبیه‌سازی هیدرولیکی رودخانه، طراحی و اجرای سازه‌های آب‌گیر و اندازه‌گیری در مرز مشترک دو کشور هدف‌گذاری شده است تا اطمینان از دریافت حقابه جانب ایران به‌طور دقیق محقق شود.
مدیرکل دفتر رودخانه‌های مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو و معاون کمیسار آب هیرمند طرف ایرانی گفت: هم‌اینک هیاتهای فنی و نقشه‌برداران دو کشور در شهرهای زابل ایران و زرنج افغانستان مستقر شده و عملیات نقشه‌برداری را آغاز کرده‌اند.
مشاور ارشد وزارت انرژی و آب افغانستان و معاون کمیسار هیرمند نیز با ابراز خرسندی از برداشتن گام‌های مهم برای تطبیق و پیاده‌سازی دقیق معاهده ۱۳۵۱ هیرمند گفت: دولت افغانستان خود را متعهد دانسته حقابه جمهوری اسلامی ایران را تحت هر شرایطی تامین کند.
سلطان محمود محمودی بر گسترش روابط و همکاری‌های آبی دو کشور مبتنی بر ایجاد سبد مشترک منافع تاکید کرد.
رود هیرمند که از افغانستان سرچشمه می گیرد در ورودی خود به مرز ایران به دو قسمت تقسیم می شود که بخش کمتر آن وارد منطقه سیستان شده و پس از پخش آب از خروجی های مختلفی به تالاب بین المللی هامون می ریزد و بخش بیشتر آن نیز از طریق رودخانه مرزی مجددا وارد خاک افغانستان شده و در نهایت به بخشی از این تالاب که در خاک افغانستان قرار گرفته می ریزد که به گفته برخی کارشناسان این بخش از دریاچه عمیقتر بوده و آب را بیشتر در خود نگه می دارد.
رودخانه هیرمند تنها شریان آبرسان به این منطقه از کوه های بابا یغما در مناطق مرکزی افغانستان و در فاصله حدود هزار کیلومتری از مرز ایران سرچشمه می گیرد و آب حیات بخش را پس از آبرسانی به چند صد روستا و پارچه آبادی به مرز ایران و افغانستان می رساند.
متاسفانه از حدود ۲۰ سال قبل با تغییرات ایجاد شده در وضعیت جوی، ایجاد سدها و بندهای مختلف در مسیر این رودخانه، توسعه اراضی زیر کشت خشخاش در افغانستان و بستن دریچه های سد کجکی در حدود ۸۰۰ کیلومتری مرز ایران در ولایت هلمند، مسیر طبیعی آب مسدود و پدیده خشکسالی بر مناطق پائین دست این رودخانه در کشور افغانستان و ایران غالب شده است.
به گفته یک کارشناس سیاسی با رأی کمیسیون بررسی حقابه هیرمند موسوم به کمیسیون دلتا که با مداخله سه کشور آمریکا، کانادا و شیلی انجام شده است، قراردادی در سال ۱۳۵۱ میان امیرعباس هویدا، نخست وزیر وقت ایران و موسی شفیق، نخست وزیر وقت افغانستان در کابل به امضاء رسید و مقرر شد در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب (معادل ۸۵۰ میلیون مترمکعب در سال) از ذخیره سد کجکی سهم ایران باشد.
