پایگاه خبری جماران، سجاد انتظاری: مشاور رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست با تأکید بر اینکه برای مقابله با ریزگردها کاری جز مرتع کاری یا جنگل کاری نمی توانیم انجام دهیم، گفت: خیلی افراد می گویند صبر کنیم و خیلی افراد دیگر می گویند مالچ بپاشیم. ولی پنج سال بعد باید مالچ را تکرار کرد و اگر پنج سال دیگر بودجه نداشتیم، خود مالچ هم تبدیل به ریزگرد نفتی می شود.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با اسماعیل کهرم را در ادامه می خوانید:
رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست هفته گذشته خبر از اختصاص 100 میلیون دلار از محل صندوق توسعه ملی برای مقابله با ریزگردهای خوزستان داد. این بودجه ها می تواند پاسخگوی نیازها باشد؟
من شنیده ام که مقداری از این پول در اختیار وزارت جهاد کشاورزی و مقداری از آن در اختیار سازمان حفاظت از محیط زیست قرار می گیرد. جریان تصویب این بودجه از سال قبل شروع شد ولی تخصیص پیدا نکرد. من امیدوارم که این بودجه تداوم داشته باشد؛ اگر هر سال 100 میلیون دلار به این کار اختصاص پیدا کند شاید کافی باشد.
جنگل ها را از بین بردیم و آقازاده ها ویلا ساختند
به نظر شما این پول باید در چه زمینه هایی هزینه شود که بتوان برای رفع گرد و غبار این استان امیدوار بود؟
برای مقابله با ریزگردها کاری جز مرتع کاری یا جنگل کاری نمی توانیم انجام دهیم. دلیلش این است که هر هکتار از جنگل در سال هفت و نیم تن ریزگرد را جذب می کند. یعنی مثلا اگر ما در ارتفاعات اطراف تهران جنگل داشتیم تهران ریزگرد نداشت. ما جنگل ها را از بین بردیم و آقازاده ها زمین های ارتفاعات اطراف تهران را ویلا ساختند و نگذاشتند این جنگل ها باشد.
لذا هر سازمان یا وزارتخانه ای این پول ها را فقط می تواند صرف این کند که مرتع و جنگل بکارد تا جلوی ریزگرد را بگیرد. البته ما می دانیم که اگر امروز جنگل بکارند 10 تا 15 سال طول می کشد تا بالغ شود و قدرت جذب ریزگرد را پیدا کند.
راهکار انگلستان برای مقابله با ریزگردها
از طرف دیگر یکی از کارهایی که در کشوری مثل انگلستان انجام می شود این است که مثلا وقتی یک معدن شن و ماسه را برداشت می کنند و زمین گود می افتد، در گودی زمین آب می اندازند و تبدیل به دریاچه می شود؛ خاک و ریزگرد وقتی که با جریان باد به این دریاچه می رسد مقدار زیادی از آن جذب می شود.
اکنون گفته می شود که یکی از مشکلات ما پروژه های انتقال آب است که خیلی از رودخانه های ما را خشک کرده است. چه توجیهی می تواند داشته باشد که ما برای این کار هم از انتقال آب استفاده کنیم؟
کجا این اتفاق افتاده است؟
دلیل خشک شدن زاینده رود
یکی از موارد آن زاینده رود است که به خاطر سدّ زدن خشک شد.
خشک شدن زاینده رود به خاطر انتقال آب نبود. زاینده رود به خاطر سدّ سازی و کشت هندوانه، خربزه و برنج در ساحل آن و همچنین ساختن کارخانه فولاد مبارکه بود.
انتقاد کهرم از انتقال آب زاینده رود به یزد
در دست به عصا ترین کشور دنیا هم که بروید، برای شرب آب را انتقال می دهند و هیچ کس هم ایراد نمی گیرد. برای اینکه آب شرب تنها سه درصد از آب مصرفی کل ایران را تشکیل می دهد. الآن آب کرج را به تهران انتقال می دهند. من نمی گویم با انتقال آب پهنه های آبی ایجاد کنیم. این کار معمولا در انگلستان انجام می شود که باران می آید و ما می توانیم این کار را در جاهایی انجام دهیم که رودخانه جاری است و گاهی کافی است که فقط یک انحراف کوچک به مسیر رودخانه بدهیم و یا یک انشعاب کوچک بگیریم تا آب به گودالی بیفتد که معادن را برداشته اند و این گودال تبدیل به یک برکه آب شود. آن طور نیست که مثل انتقال زاینده رود به یزد یا کاشان باشد؛ تازه آن هم مقدار زیادی نیست.
تنها راهش این است و من توصیه می کنم که هرچه زودتر این کار را انجام دهند. اگر پارسال درختکاری و مرتع کاری کرده بودند الآن یک سال جلو بودیم؛ متأسفانه مدام عقب می افتد و این پول ها در خزانه می ماند و خرج نمی شود و پولی هم که خرج نشود دولت از پرداخت آن صرف نظر می کند.
مالچ پاشی زمین را مسموم می کند/ مالچ تبدیل به ریزگرد نفتی می شود
پیش از اینکه جنگل کاری های ما به ثمر بنشیند اقداماتی مثل مرطوب سازی یا مالچ پاشی می تواند مؤثر باشد؟
مؤثر هست ولی خود مالچ از مواد نفتی تشکیل می شود و زمین را مسموم می کند. مالچ از قیر، نفت، مازوت و شن تشکیل می شود که قاطی می کنند و مثل پتو روی زمین می ریزند که اولا هزینه بر است، ثانیا زمین را مسموم می کند و ثالثا بعد از پنج سال باید تجدید شود؛ چون خود آن تبدیل به ریزگردهای نفتی می شود. البته مواد پیشرفته تر دیگری ساخته شده ولی بسیار هزینه بر است.
یعنی تا 10 سالی که نهال کاری های ما به ثمر بنشیند باید ریزگردها را تحمل کنیم؟
«متاع کفر و دین بی مشتری نیست/ گروهی آن، گروهی این پسندند» خیلی افراد می گویند صبر کنیم و خیلی افراد دیگر می گویند مالچ بپاشیم. ولی پنج سال بعد باید مالچ را تکرار کرد و اگر پنج سال دیگر بودجه نداشتیم، خود مالچ هم تبدیل به ریزگرد نفتی می شود.
دولت شفاف باشد و چیزی را از مردم پنهان نکند
شاید یکی از دلایل اینکه مسئولین دنبال روش های کوتاه مدت هستند فشار مردم باشد. مسئولین نمی توانند مردم را قانع کنند که 10 سال گرد و غبار را تحمل کنند تا پروژه های نهال کاری به بازدهی برسد.
برای دولت ما که همه چیز را از مردم پنهان می کند چنین حالتی پیش می آید. ولی من فکر می کنم اگر دولت با مردم شفاف باشد و مثل کشورهای دموکراتیک دیگر دولت و استادان دانشگاه شرایط را برای مردم توضیح دهند و بگویند بهتر است که ما باید دندان روی جگر بگذاریم و این شرایط را تحمل کنیم؛ تا اینکه مالچ بپاشیم و بعد مواد نفتی به حلق بچه شما برود، مردم حرف را باور می کنند.
