پایگاه خبری جماران، سجاد انتظاری: هفته گذشته رئیس جمهور آمریکا ادعا کرد، بدون هیچ پیش شرط حاضر است با رئیس جمهور کشورمان دیدار داشته باشد. این ادعای ترامپ با تحلیل های مختلف و متفاوتی از طرف کارشناسان کشورمان مواجه شد. برخی معتقدند که دولت آمریکا غیر قابل اعتماد است و اصلا نباید این پیشنهاد را جدی گرفت. برخی افراد ترجیح می دهند موضوع را محافظه کارانه نگاه کنند و هر گونه اظهار نظر را مشروط به راستی آزمایی ادعای ترامپ می کنند.
اما برخی کارشناسان از جمله سید محمد صدر برای این راستی آزمایی و نشان دادن حسن نیت رئیس جمهور آمریکا در این ادعا، پیشنهاد می کنند که ترامپ به برجام به عنوان یک قرارداد چند جانبه بین المللی که مورد تأیید شورای امنیت سازمان ملل نیز قرار گرفته برگردد تا ما به مسائل دیگر فکر کنیم.
دسته بعدی کارشناسان کشورمان کسانی هستند که ضمن تأکید بر غیر قابل اعتماد بودن ترامپ معتقدند باید از پیشنهاد او استقبال کرد. البته استقبال از پیشنهاد ترامپ برای دیدار و یا مذاکره احتمالی به هیچ وجه به معنای پذیرش حرف ها و ادعاهای او نیست.
مشاور عالی وزیر امور خارجه: ترامپ اول به برجام بازگردد، بعد حرف از مذاکره بزند/ او دیده است که دولت انقلابی از هیچ تهدید و پیش شرطی واهمه ندارد/ احتمال اینکه عمان سعی کند اقدامات مثبتی میان ایران و آمریکا انجام دهد، وجود دارد
در همین رابطه با دکتر سید محمد صدر مشاور عالی وزیر امور خارجه و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت و گویی را انجام داده ایم که مشروح آن در پی می آید:
با توجه به خصلت های رفتاری ترامپ در سیاست مانند خروجش از پیمان های مختلف بین المللی و از طرف دیگر مذاکره اش با کره شمالی، نظر شما درباره پیشنهاد شفاهی او به ایران، علی رغم شروط 12گانه پمپئو چیست؟
همانطور که شما اشاره کردید، ترامپ هم در اخلاقیات و هم در موضع گیری هایی که درباره مسائل مختلف داشته، نشان داده که آدم قابل اعتمادی نیست و در هر زمان و مکانی، موضع گیری می کند و بعد نیز بسیار زود آن را تغییر می دهد. بنابراین، از آنجا که ایشان آدمی تاجر مسلک است و رفتارش در ارتباط با معاملات تجاری خاص بوده، امروز همان رفتار را در حوزه دیپلماسی وارد کرده و نمی داند که دیپلماسی با تجارت و معاملات بازرگانی متفاوت است.
رئیس جمهور آمریکا گمان می کند که اگر یک مقدار فشار بیاورد و تا حدّی نیز رو به تهدید بیاورد، موثر واقع می شود و طرف مقابل عقب نشسته و تسلیم خواسته ها و نظرات او می شود. او چنین رفتارهایی را علاوه بر ایران با کشورهای دیگر هم انجام داده است. از این رو، امروز زمانی که می بیند تهدیدهایش پاسخ دلخواهش را به همراه نداشته، پیش شرط هایش را کنار گذاشته و به پیشنهاد مذاکره روآورده است.
ترامپ دیده است که دولت انقلابی از هیچ تهدید و پیش شرطی واهمه ندارد.
هدف ترامپ دقیقاً چیست؟ آیا می خواهد ایران را در موقعیتی قرار دهد که اگر بعدها اتفاقات بدی افتاد، ایران مقصر جلوه داده شود؟ یا اینکه از روی تاجر مسلک بودن و میل به معامله داشتن چنین حرف هایی را می زند؟
هر دو این موارد وجود دارد؛ وی با پیش شرط گذاشتن و حملات و توهین های فراوان به این نتیجه رسیده که آن روش ها پاسخگو نیست و حالا پیشنهاد مذاکره بدون شرط می دهد. این پیشنهاد نیز بدین خاطر است که بگوید من آمادگی مذاکره داشتم، اما طرف ایرانی نپذیرفت. لذا برای اینکه این توطئه او خنثی شود، ایران باید بگوید؛ آقای ترامپ در ابتدا باید اول اشتباهات گذشته اش را جبران کند، بعد حرف از مذاکره بزند. یعنی رسماً اعلام کند که اشتباه کرده از برجام خارج شده و برجام را بپذیرد. همچنین به تمام قول ها و قرارهایی که داده، پایبند است.
بعد از اینکه رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که پایبند به برجام است، همانگونه که در گذشته در چارچوب برجام مذاکراتی انجام می شد، می توان بازهم با آمریکا مذاکره ای صورت گیرد؛ اما اگر این کار را انجام ندهد، بدان معناست که همچنان قابل اعتماد نیست و با انسان غیرقابل اعتماد نیز مذاکره بی معناست.
شما تقریباً در جریان فضای روانی ای که در رسانه ها و جامعه وجود دارد، قرار دارید. به نظر شما چگونه می توان افکار عمومی را را در این تصمیم همراه کرد و اقناع ساخت؟
این مطلبی که من عرض کردم، منطقی است و نشان می دهد که طرف مقابل قابل اعتماد و مذاکره هست یا خیر؟! نمی شود که فردی زیر قراردادی که امضا کرده بزند و همه چیز را کنار بگذارد و حملات بی وقفه سیاسی و تبلیغی کند و در عین حال بگوید که می خواهد مذاکره کند.
نمی توان با آدمی که عهدشکن است، مذاکره کرد چرا که مذاکره دوباره نیز موجب عهدشکنی می شود و نتیجه نمی دهد. بنابراین اگر رئیس جمهور آمریکا بخواهد حسن نیت خود را نشان دهد، باید رسماً اعلام کند که اشتباه کرده از برجام خارج شده، اگر این کار را انجام دهد همانطور که درگذشته مذاکراتی صورت گرفته، در آینده نیز چنین امکانی وجود خواهد داشت.
اگر پاسخی که شما گفتید، از سوی ایران به ترامپ داده شود، فکر می کنید که گام بعدی ترامپ چه خواهد بود؟
گام بعدی او این است که پیشنهاد ایران را بپذیرد و رسماً اعلام کند که برجام را قبول دارد و در چنین شرایطی، زمینه برای پیشرفت کارها فراهم خواهد شد.
آقای ظریف اخیراً مکررا به عمان سفر کرده و جمعه نیز وزیر خارجه عمان پس از سفرش به آمریکا به تهران می آید، این تصور وجود دارد که پیغام هایی میان دو کشور امریکا و ایران رد و بدل می شود، خبری در این باره دارید؟
خیر. خبری ندارم.
به نظر شما ممکن است که عمان درصدد ایفای نقش تاریخی خود باشد؟
عمان یک کشور عربی است که دوست ایران است و همواره رابطه خوبی با ایران داشته و دارد و احتمال اینکه سعی کند اقدامات مثبتی انجام دهد، وجود دارد؛ اما من از آن بی اطلاعم.
مظفر: ترامپ همیشه نشان داده که غیر قابل اعتماد است
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ادعای ترامپ مبنی بر آمادگی برای دیدار بدون پیش شرط با مسئولین ایران را خیمه شب بازی دانست که نباید به آن توجه کرد و گفت: بهترین کار این است که اول خود ترامپ صداقتش را اثبات کند؛ به برجام برگردد، به اشتباهات گذشته اعتراف و غرامت های ایران را پرداخت کند و تحریم ها را هم بردارد تا اعتمادسازی شود.
حسین مظفر در گفت و گو با خبرنگار جماران، در واکنش به ادعای ترامپ که حاضر است بدون پیش شرط با مسئولین ایران دیدار کند، اظهار داشت: ترامپ همیشه نشان داده که غیر قابل اعتماد است؛ او مذاکره را فقط برای یک مانور تبلیغاتی می خواهد که البته هیچ نتیجه ای هم برای او نخواهد داشت. تجربه تاریخی نشان داده که ملت ما به هیچ عنوان نمی تواند به او اعتماد کند. اینها خیمه شب بازی هایی است که نباید به آن توجه کرد.
نماینده سابق مجلس شورای اسلامی د ر پاسخ به سؤالی در مورد بهترین واکنشی که مسئولین ما می توانند به این ادعا داشته باشند، گفت: مسئولین ما در این مرحله لازم نیست کاری انجام دهند. اما بهترین کار این است که اول خود ترامپ صداقتش را اثبات کند؛ به برجام برگردد، به اشتباهات گذشته اعتراف و غرامت های ایران را پرداخت کند و تحریم ها را هم بردارد تا اعتمادسازی شود و مسئولین ما به پیشنهاد او برای دیدار و مذاکره احتمالی فکر کنند.
وی ادامه داد: در غیر این صورت به نظر من هرگونه واکنش به این ادعا نه تنها کمکی به کشور، مردم، و منافع ملی ما نخواهد کرد بلکه به نوعی می توان گفت که اگر ما هر حرکتی انجام دهیم انفعال ما در برابر یک ادعای دشمن است که هنوز نتوانسته این ادعا را ثابت کند.
فؤاد ایزدی: ما نمی توانیم آمریکا را جدی بگیریم/ با دولتی می شود مذاکره کرد که انسجامی بین رئیس جمهوری و وزیر خارجه آن وجود داشته باشد
یک کارشناس مسائل آمریکا با تأکید بر اینکه در تاریخ سیاسی آمریکا خیلی سابقه نداشته در حرف مسئولین ارشد آمریکا در این سطح دوگانگی باشد، گفت: الآن ما نمی توانیم واکنشی داشته باشیم چون معلوم نیست آمریکا چه می گوید.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با فؤاد ایزدی را در ادامه می خوانید:
تحلیل شما از این ادعای ترامپ که حاضر است بدون قید و شرط با مسئولین ایران مذاکره کند چیست؟ چقدر می توان به این ادعا اعتماد کرد؟
چیزی که دیشب در آمریکا اتفاق افتاد عجیب بود. چون رئیس جمهوری آمریکا دو مرتبه اعلام می کند که بدون قید و شرط آمادگی دارد هر جایی و هر زمانی با رئیس جمهوری ایران دیدار کند. در کنفرانس خبری با نخست وزیر ایتالیا که این بحث مطرح شد وزیر خارجه آمریکا روبروی ترامپ نشسته بود. یک ساعت بعد همین وزیر خارجه مصاحبه می کند و سه پیش شرط می گذارد؛ که هیچ کدام هم ایران نمی تواند انجام دهد. در نهایت 12 پیش شرطی که پمپئو دو سه ماه پیش داشت را تجمیع کرده و سرفصل های آن را گفته است.
در تاریخ سیاسی آمریکا خیلی سابقه نداشته در حرف مسئولین ارشد آمریکا در این سطح دوگانگی باشد. زمان مذاکرات برجام سؤال این بود که آیا رئیس جمهوری بعدی به برجام تمکین می کند؟ آن موقع در کشور ما بحث بود و عده ای از افراد این ذهنیت را داشتند که آمریکا کشور بانظمی است و این حالت نیست که اگر رئیس جمهوری توافقی را انجام داد رئیس جمهوری بعدی این توافق را نقض و یا لغو کند.
آن را با این وضعیت مقایسه کنید که ما بحث رئیس جمهوری بعدی را نداریم و بحث وزیر خارجه فعلی را داریم که با یک اختلاف زمانی یک ساعته حرف را عوض می کند و حرف دیگری می زند.
ما نمی توانیم به هم ریختگی و آشفتگی موجود در کاخ سفید را حل کنیم و خودشان باید به حرف واحدی برسند. هیچ کسی در ایران نمی تواند بر اساس این تغییر ادبیات تصمیم بگیرد. یعنی فعلا اینکه مذاکره کنیم یا نکنیم بحث ما نیست؛ چون نمی دانیم حرف آخر آنها چیست؟!
این تناقض در حرف های ترامپ و وزیر خارجه او در عرصه بین المللی چطور می تواند به کمک دیپلمات های کشور ما بیاید؟
طرف مقابل ما مجموعه آدم هایی هستند که تکلیفشان با خودشان مشخص نیست. دوستان آمریکا از جمله نتانیاهو و محمد بن سلمان قاعدتا الآن باید آشفته شده باشند. گروهک های ضد انقلاب به صحبت های ترامپ دلخوشی داشتند و قطعا سیستم آنها هم به هم ریخته و آشفتگی ذهنی پیدا کرده اند که یک روز می گوید من بلایی سر شما در می آورم که هیچ کس ندیده باشد و یک روز می گوید بدون قید و شرط مذاکره کنیم.
این رفتار می تواند منجر به منزوی شدن آمریکا در عرصه بین الملل شود؟
منجر به منزوی شدن بیشتر می شود. اروپایی ها می گویند شما یک بار مذاکره کردید؛ چرا آن را انجام ندادید؟
دولت ترامپ معاهدات بین المللی دیگری را هم زیر پا گذاشت. از این مصادیق می توانیم استفاده کنیم که به عرصه بین الملل ثابت شود ترامپ و دولت او برای مذاکره قابل اعتماد نیستند؟
خیلی هم لازم نیست ما اثبات کنیم. افرادی که الآن دارند سیاست خارجه آمریکا را مطالعه و نگاه می کنند، از جمله رسانه های خود آمریکا دارند حرف هایی که من زدم را بیان می کنند. کار خیلی سختی نیست که ما این امر را ثابت کنیم؛ خود آنها این آشفتگی و تشویش را درک می کنند و مسئولین ما هم باید همین صحبت ها تکرار کنند.
ما نمی توانیم آمریکا را جدی بگیریم؛ زمانی که حرف رئیس جمهوری و وزیر خارجه آنها متفاوت است. یک نفر از آنها می گوید پیش شرط نداریم و نفر دیگر سه پیش شرط غیر قابل اجرا می گذارد. این حالتی نیست که پمپئو نداند چه کار دارد می کند. چون در آن جلسه حضور داشت و تنها با فاصله یک ساعت آن مصاحبه را انجام داد. البته این آشفتگی را بین نهادهای سنتی آنها هم با ترامپ داریم و بعضی وقت ها این دعواها سر باز می کند. وضعیت غیر معقولی است که بر آمریکا حاکم است.
بهترین واکنشی که مسئولین و دیپلمات های ما می توانند به این ادعای ترامپ داشته باشند چیست؟
الآن ما نمی توانیم واکنشی داشته باشیم چون معلوم نیست آمریکا چه می گوید.
برخی افراد معتقدند که با این ادعا می خواسته توپ را به زمین ایرانی ها بیاندازد.
آنها قطعا دوست دارند که در کشور ما بر سر مذاکره با آمریکا دعوا شود. این یک سیاست است که این حرف را بزند تا عده ای بگویند برویم مذاکره کنیم و عده ای بگویند نرویم مذاکره کنیم. اما کاری که دیشب اتفاق افتاد خیلی ذیل این سرفصل تعریف نمی شود. به نظر من به جای اینکه در کشور ما دعوا بیاندازد بیشتر اتحاد ایجاد می کند. یعنی حتی 100 نفری هم که چند وقت پیش نامه نوشتند هم یقینا متوجه شده اند که معلوم نیست دولت آمریکا می خواهد چه کاری انجام دهد.
با دولتی می شود مذاکره کرد که انسجامی بین رئیس جمهوری و وزیر خارجه آن وجود داشته باشد؛ الآن این نیست و کاملا متناقض صحبت می کنند. اگر هم هدف این بوده که بین جامعه ما بر سر مذاکره کردن یا نکردن دو قطبی و دعوا ایجاد کند، کاری که کردند به آن سیاست کمک نمی کند و بیشتر جامعه ما را منسجم می کند. الآن خوش بین ترین آدم ها هم سرشان را می خارانند و می گویند، چه اتفاقی افتاده است؟!
قهرمان پور: آمریکا می خواهد از پیشنهاد مذاکره بهره برداری تبلیغاتی کند / جناح تندرو کاخ سفید در پی این است که سیاست های افراطی خود را به ترامپ تحمیل کند
یک کارشناس روابط بین الملل تناقض در ادعای ترامپ و حرف های وزیر خارجه او را ناشی از یک ناهماهنگی دانست و گفت: جناح تندرو کاخ سفید در پی این است که ترامپ را به دنبال خودش بکشاند و سیاست های افراطی خود را بر ترامپ تحمیل کند و ترامپ هم از آنجا که خودش را یک نابغه می داند معتقد است چیزی که باید در کاخ سفید حرف آخر را بزند خطی مشی او است و افکاری که خود او دارد.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با رحمان قهرمان پور را در ادامه می خوانید:
به نظر شما چقدر می توانیم به ادعای ترامپ که گفته حاضر است بدون پیش شرط با مسئولین ایران دیدار کند اعتماد داشته باشیم؟
با توجه به سابقه ای که از ترامپ داریم -مثل ملاقات با رهبر کره شمالی- به نظر می رسد که در این کار جدی و شدنی است. اما نکته اینجا است که برای بعد از مذاکره اعتمادی نیست؛ یعنی مسأله آنها این است که مقداری از این موضوع بهره برداری تبلیغاتی کنند و توپ را به زمین ایران اندازند.
کسی که یک پیمان محکم و چند جانبه مورد تأیید شورای امنیت را زیر پا گذاشته و از آن خارج شده چطور می خواهد به وعده هایی که در یک ملاقات می دهد وفادار باشد؟ این پارادوکسی است که وجود دارد. به همین دلیل بیشتر از اینکه این حرکت یک حرکت واقعی و نشان دهنده تصمیم کاخ سفید باشد بیشتر یک حرکت تبلیغاتی است برای اینکه اندازند و بگویند اگر کوتاهی هست از طرف ایران است.
تنها یک ساعت بعد از این ادعای ترامپ وزیر خارجه او برای دیدار با مسئولین ایران پیش شرط گذاشت. به نظر شما این تناقض در رفتار آمریکایی ها چه توجیهی می تواند داشته باشد؟
واژه «ناهماهنگی» بهتر از «تناقض» است.
پمپئو در دیداری که ترامپ این ادعا را بیان کرد روبروی او نشسته بود.
پمپئو و جان بولتون در جناح تندرو کاخ سفید هستند و در طرف دیگر امثال جیمز متیس هستند که جمهوری خواهان رئالیست و میانه رو هستند. این ناهماهنگی از اول هم وجود داشته است. آقای ترامپ خط مشی خودش را دارد و به حرف مشاورین گوش نمی دهد و به نوعی می توان گفت که وزرات خارجه و وزارت دفاع هم کار خودشان را انجام می دهند. وقتی وزیر خارجه یک کشور 12 پیش شرط بیان می کند چطور رئیس جمهوری آن کشور اعلام می کند که بدون پیش شرط آماده مذاکره است؟! این نشان دهنده یک ناهماهنگی است.
البته به این دلیل که آمریکا یک قدرت بزرگ است، با توسل به قدرت و موقعیتی که آمریکا دارد می تواند اثر این ناهماهنگی کمتر شود. در حالی که اگر در کشورهای ضعیف تر چنین تناقضی وجود داشته باشد معمولا مشکلات آنها بیشتر می شود.
این ناهماهنگی از ابتدا بوده و الآن هم هست و بعدا هم خواهد بود. جناح تندرو کاخ سفید در پی این است که ترامپ را به دنبال خودش بکشاند و سیاست های افراطی خود را بر ترامپ تحمیل کند و ترامپ هم از آنجا که خودش را یک نابغه می داند معتقد است چیزی که باید در کاخ سفید حرف آخر را بزند خطی مشی او است و افکاری که خود او دارد.
برخی از تحلیلگران معتقدند که پمپئو نقش مکمل ترامپ را بازی می کند تا اگر قرار باشد مذاکره ای صورت بگیرد قدرت چانه زنی آمریکا را بالا ببرد. نظر شما در این مورد چیست؟
در اینکه نیت آمریکا تقابل با ایران است تردیدی نیست. من فکر نمی کنم که آنقدر پیچیدگی وجود داشته باشد و با توجه به شناختی که از ترامپ به دست آمده به نظر می رسد که این امر ناشی از نوعی ناهماهنگی است تا اینکه بخواهد هماهنگی باشد.
این رفتار نمی تواند باعث بی اعتمادی به آمریکا در عرصه بین الملل و تجدید نظر متحدین آمریکا در رابطه به آن شود؟
خود شورای روابط خارجی آمریکا هم بارها گفته که این نوع رفتار ترامپ در دیپلماسی باعث بی اعتمادی به آنها می شود و این بی اعتمادی را الآن در متحدین منطقه ای آمریکا می بینیم. رفتاری که ترامپ با اعراب دارد در واقع نوعی بی اعتمادی ایجاد کرده است. مقدار زیادی پول از آنها گرفته ولی به وعده های خود عمل نکرده است. در بلند مدت اگر این رفتار ادامه پیدا کند ممکن است بازیگران بین المللی به آمریکا بی اعتماد شوند.
این بی اعتمادی باعث نمی شود که آمریکا متحدین خود را از دست بدهد؟
خیر؛ به خاطر اینکه هم پیمانی آمریکا با برخی از همپمانان مثل اتحادیه اروپا، ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و امثال اینها ریشه های ساختاری دارد و به فرد وابسته نیست. روابط فرا آتلانتیکی بعد از جنگ جهانی دوم شکل گرفته و در دوره های مختلف مثل دوره ریگان علی رغم نارضایتی اتحادیه اروپا ادامه پیدا کرده و در دوران ترامپ هم ادامه پیدا خواهد کرد. ناتو و پیمان آتلانتیک وابسته به شخص نیست. یعنی آمریکا و اروپا هر کاری هم که انجام دهند در نهایت منافع استراتژیک آنها در سیاست خارجی به هم گره خورده و جدایی ناپذیر است.
به نظر شما مسئولین و دیپلمات های کشور ما باید چه واکنشی به این مواضع و ادعاها داشته باشند؟
این تصمیمی است که شورای عالی امنیت ملی و مسئولین سیاست خارجی بگیرند و ببینند چگونه برخورد کنند. چیزی که مشخص است اینکه الآن سیاست خارجی باید فعال تر باشد و بتواند مشاوره ها و رایزنی های متعدد و مختلفی با کشورهای نزدیک به ایران داشته باشد. ولی در نهایت باید منتظر باشیم که تصمیم نهایی مقامات چه چیزی خواهد بود.
پیشنهاد شما در این زمینه چیست؟
آنچه که از شواهد و قرائن بر می آید این است که یک سری کشورها دارند میانجی گری می کنند تا مذاکره اتفاق افتد. اینکه این اتفاق رخ می دهد یا خیر را ما نمی دانیم ولی نظام تصمیم گیری باید تصمیم بگیرد. حتما آنها اطلاعات دارند و باید ببینیم جهت گیری آنها چیست و بر اساس آن جهت گیری کلی تصمیم بگیرند.
قاسم محبعلی: اجازه ندهیم ترامپ وانمود کند که ایران آماده مذاکره نیست/ کسی برنده بازی است که صحبت از صلح و گفت و گو می کند
مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت امور خارجه و سفیر اسبق ایران در یونان و مالزی با تأکید بر اینکه ما باید از پیشنهاد مذاکره بدون قید و شرط استقبال کنیم، گفت: ما دستور کار مورد نظر خودمان و آنها هم دستور کار مورد نظر خودشان را مطرح می کنند. در مورد نقاط مشترک این دستور کارها گفت و گو می شود و نقاط اختلاف آنها را برای بعد می گذارند. طبیعتا یکی از مواردی که ما موضوع مذاکره قرار نمی دهیم برجام است. چون برجام یک توافق با اعضای دائم شورای امنیت است؛ نه با آمریکا.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با قاسم محبعلی را در ادامه می خوانید:
به نظر شما مسئولین ما چقدر می توانند به ادعای ترامپ که حاضر است بدون پیش شرط با مسئولین کشور ما دیدار کند، اعتماد کنند؟
در روابط بین الملل اصلا اعتماد مطرح نیست و هرکس دنبال منافع خود و دنبال این است که چطور می تواند این منافع را حفظ کند. صحبت آقای ترامپ ممکن است تبلیغاتی و یا واقعی باشد؛ همچنین ممکن است برای مقاصد داخلی و یا خارجی باشد. هر کدام از اینها باشد ما باید طوری برخورد کنیم که او نتواند از این مسأله به نفع خواسته های خودش بهره برداری کند. بلکه ما باید برای حفظ خواسته ها، منافع ملی و پیشبرد سیاست های خودمان بهره برداری کنیم و اجازه ندهیم وانمود که طرف ایرانی آماده مذاکره نیست، جنگ طلب است و ایران هراسی را در منطقه تبلیغ کند.
بنابر این، ما باید از این پیشنهاد ایشان، که مذاکره بدون قید و شرط است، استقبال کنیم. البته مفهوم استقبال این نیست که سریعا مذاکره اتفاق افتد یا اینکه حتما این مذاکره یک نتیجه فوری در پی دارد. اولا اینکه باید باعث شود قضیه را مدیریت کنند. دوم اینکه در دنیای امروز حل و فصل اختلافات با دیپلماسی و مذاکره امکان پذیر است. هر درگیری و اختلافی از طریق گفت و گو و مذاکره حل می شود. لذا ما قبل از اینکه هزینه بیشتری بدهیم باید اختلافاتمان با آمریکا را از طریق دیپلماسی حل کنیم.
حالا که رئیس جمهور آمریکا پیشنهاد مذاکره بدون قید و شرط داده باید استقبال از آن را از طرف ایرانی شاهد باشیم. البته سطوح مختلف گروه های کارشناسی باید دستور کار مذاکره را تدوین کنند. ما دستور کار مورد نظر خودمان و آنها هم دستور کار مورد نظر خودشان را مطرح می کنند. در مورد نقاط مشترک این دستور کارها گفت و گو می شود و نقاط اختلاف آنها را برای بعد می گذارند. طبیعتا یکی از مواردی که ما موضوع مذاکره قرار نمی دهیم برجام است. چون برجام یک توافق با اعضای دائم شورای امنیت است؛ نه با آمریکا.
بعد از این ادعای ترامپ، وزیر خارجه آمریکا مجددا برای این دیدار پیش شرط گذاشت. این تناقض در صحبت ترامپ و وزیر خارجه او چه توجیهی می تواند داشته باشد؟
به نظر می رسد مصاحبه پمپئو ضبط شده بوده و احتمالا پیش از گفته های آقای ترامپ ضبط شده باشد. اما حتی اگر چنین باشد، نشان می دهد که شکافی در دولت آمریکا وجود دارد و ما باید حرف بالاترین مقام آمریکایی را ملاک عمل قرار دهیم. دوم اینکه اگر این شکاف واقعی باشد باید از آن بهره برداری کنیم تا افکار عمومی آمریکا متوجه شوند که دولت ترامپ یک دولت از هم پاشیده است و تصمیم گیری درستی در آنجا صورت نمی گیرد. این امر باعث می شود که قدرت گروه ها و احزاب مخالف ترامپ افزایش پیدا کند و ما موفق شویم که خواسته های خودمان را در شرایط بهتری پیش ببریم.
برخی از تحلیلگران معتقدند هدف این ادعای ترامپ این بود که توپ را به زمین ایران بیاندازد. به نظر شما این تحلیل چقدر می تواند قرین صحت باشد؟
حتی اگر این باشد ما باید توپ را به زمین ترامپ برگردانیم. کسی می تواند افکار عمومی دنیا را جذب کند که راه حل های صلح آمیز، کم هزینه و منجر به جلوگیری از جنگ را مطرح می کند؛ نه کسی که جنگ و درگیری را مطرح می کند.
وقتی صحبت از حل و فصل اختلافات می شود بلافاصله بازار ما واکنش مثبت نشان می دهد؛ قیمت ارز پایین می آید، افکار عمومی ما و همین طور منطقه و حتی داخل آمریکا آرامش پیدا می کند. بر عکس وقتی از جنگ، نابودی و بستن تنگه هرمز صحبت می شود بلافاصله نرخ ارز بالا می رود، افکار عمومی ما دچار تشنج می شود و مردم ما دچار نگرانی می شوند. بنابر این کسی برنده بازی است که صحبت از صلح و گفت و گو می کند. ما نباید این فرصت را به طرف مقابل بدهیم که ما را جنگ طلب و دنبال درگیری معرفی کند.
ما چطور می توانیم توپ را به زمین آمریکایی بیاندازیم؟
ما باید از دیپلماسی و مذاکره استقبال کنیم. دیپلماسی و مذاکره شرایطی دارد. طرف های مقابل باید دستور کار با مسیر مشخص تعیین کنند. در صورتی که روی این دستور کارها توافق شده مقامات عالی در جایی می نشینند و با هم صحبت می کنند. مفهوم مذاکره هم این نیست که حتما چیزی که ما می گوییم با طرف مقابل می گوید پذیرفته شود. مذاکره برای مدیریت کردن بحران چهارچوبی دارد. طبیعتا جاهایی که لازم است به توافق می رسند و جاهایی که لازم نیست مذاکره را ادامه می دهند.
در دنیای امروز همه کشورها با هم مذاکره و همکاری و جاهایی هم دعوا می کنند. ما هم در طی این سال ها در افغنستان، بوسنی و عراق با آمریکا همکاری کردیم و در جاهایی هم رقابت و یا دعوا داریم. روسیه، چین و اروپا هم با آمریکایی ها همین طور هستند. ما هم باید به این وضعیت جهانی عمل کنیم نه اینکه شیوه هایی را در پیش بگیریم که منافع ملی ما و رفاه مردم را دچار مشکل کند.
از طرف دیگر در سال جاری انتخابات میان دوره ای مجلس آمریکا را در پیش داریم. به نظر شما این مسأله چقدر در این ادعای ترامپ اثر داشته است؟
اگر دموکرات ها و ترامپ ما را به عنوان تهدید برای آمریکا مطرح کنند طبیعتا می توانند شانس بیشتری در انتخابات داشته باشند؛ تا وقتی که ما بتوانیم این توپ را به زمین آنها برگردانیم و دموکرات ها دولت آمریکا را به عنوان یک دولت جنگ طلب معرفی کنند.
به هر حال از دست رفتن سنا و مجلس نمایندگان مشکل جدی ایجاد نمی کند؛ ولی به نفع ما است. چون انسجام و استحکام و اجماعی که در حاکمیت آمریکا به وجود آمده و همه یک دست جمهوری خواه هستند را از بین ببرد و امکان تصمیم گیری علیه ما را در دولت آمریکا کاهش دهد یا زمان بر کند؛ که همه اینها به نفع ما است. بنابر این در آن حالت هم پاسخ ما باید به گونه ای باشد که نتوانند از این مسأله بهره برداری کنند.
جاوید قربان اوغلی: برای داوری در مورد ادعای ترامپ باید صبر کرد
یک کارشناس روابط بین الملل با تأکید بر اینکه برای داوری و قضاوت در مورد ادعای ترامپ باید صبر کرد: نباید ایران این سخنان را یک توطئه بداند و با جملات کلیشه ای به قول بعضی از روزنامه های ما «پاسخ دندان شکن» بدهد؛ بلکه اگر استقبال فوری نمی کند نباید رد فوری هم کند.
جاوید قربان اوغلی در گفت و گو با خبرنگار جماران، در مورد ادعای شب گذشته ترامپ مبنی بر اینکه حاضر است بدون پیش شرط با مسئولین ایران مذاکره کند، اظهار داشت: در مورد حرف های ترامپ دو حدس را می توان زد. اول اینکه این حرف ترامپ ناشی از رفتار و منش شخصی خودش است که در این نزدیک به دو سال در مورد معاهدات و مذاکرات از این کارها زیاد کرده است. اما شاید پیش زمینه هایی صورت گرفته و واسطه گری هایی انجام شده که منجر به این حرف ترامپ شده است.
این کارشناس روابط بین الملل تصریح کرد: اگر ناشی از انتظارات فردی و شخصی ترامپ باشد رفتار ما به گونه دیگری باید باشد. اما اگر گمانه زنی دوم قرین به صحت باشد حاکی از این است که کل سیستم آمریکا به مذاکره رسیده اند. من امیدوارم گمانه زنی دوم قرین به صحت باشد. رفت و آمدهایی هم که اکنون صورت می گیرد این گزینه دوم را مقرون به صحت می کند.
وی در مورد سخنان وزیر خارجه آمریکا گفت: یک دلیل آن می تواند این باشد که از زمان آقای تیلرسون اختلاف نظرهایی در دستگاه حاکم آمریکا وجود داشته و هنوز هم ادامه دارد. گمانه زنی دوم در مورد حرف های پمپئو این است که این دو نفر تقسیم نقش کرده اند؛ یعنی ترامپ به دلیل فشار افکار عمومی و اروپا برای خروج از برجام این حرف ها را زده و پمپئو برای اینکه قدرت چانه زنی آمریکایی ها را در هر مذاکره احتمالی بالا ببرد این پیش شرط ها را مطرح می کند.
قربان اوغلی با بیان اینکه برای داوری و قضاوت در مورد این مسأله باید صبر کرد، افزود: هر کدام از اینها باشد به نظر من باید غلبه رویکرد مذاکره در دستگاه حاکم آمریکا را دید و ایران باید از آن استقبال کند و برنامه ای را برای این کار داشته باشد و نباید ایران این را یک توطئه بداند و با جملات کلیشه ای به قول بعضی از روزنامه های ما «پاسخ دندان شکن» بدهد؛ اگر استقبال فوری نمی کند نباید رد فوری هم کند، بلکه باید اول وضعیت را احصاء کنیم و بر اساس آن برنامه ای برای مذاکره داشته باشیم و این مسأله را گام به گام به مذاکره نزدیک کرد.
