وحدت و انسجام از مسائل مهم و مورد تأکید دین اسلام است که در آیات قرآن و احادیث ائمه به آن سفارش شده و در مقابل تفرقه و اختلاف نهی شده است . بر همین اساس امام خمینی به این مسأله اساسی توجه داشته اند و به وحدت ملّی در داخل کشور و بین عموم مردم و به انسجام اسلامی بین ملّتهای مسلمان سفارش نموده اند
پایگاه خبری جماران؛ امام در خصوص حفظ وحدت ملّی خطاب به اقلیت های قومی که دشمنان سعی داشتند بین آنها با بقیه مردم ایران جدایی بیندازند، سخنانی ایراد فرموده اند. ایشان در مورد همبستگی مردم آذربایجان با ملّت ایران می فرمایند:
«آذربایجان با ملّت ایران یکی است و ملّت آذربایجان و ملّت ایران، دو تا نیست همه یک هستند. اسلام به همة ما حق دارد ما باید حق اسلام را ادا کنیم . ادا کردن حق اسلام به این است که تفرقه در بین خودمان نباشد. آنهایی که می خواهند ایجاد تفرقه کنند، از خود برانید. توطئه هایی که از شرق و غرب در ایران دارد نضج می گیرد، نگذارید که نضج بگیرد . اهالی آذربایجان نگذارند اختلاف در میان ملّت حاصل بشود. ...اسلام بین همه افراد مسلمین را عقد اخوت بسته است . مؤمنین را برادرخوانده است . شما برادرها پشتیبان هم باشید. نکند که اعدای اسلام بخواهند با طریقهای مختلف تفرقه بیفکنند بین شماها و دیگران.» 11
امام به مردم کردستان نیز توصیه می نماید که فریب گروههای تفرقه افکنی که شعار نژادپرستی را مطرح می کنند، نخورند زیرا در اسلام همه نژادها و همه مسلمانان با هر زبانی که داشته باشند، برادر و برابرند و اسلام با نژادپرستی مخالف است.
«اهالی کردستان و دیگرانی که در آن نواحی هستند، گول این گروهکها [حزب دموکرات و گروهک کومله] را نخورید . اینها نغمه ای بلند کردند برخلاف قرآن مجید و برخلاف اسلام . نغمة نژادپرستی، طرح اینکه کرد، لر، فارس اینها باید از هم جدا باشند و هر یک مستقلاً برای خود چیزی داشته باشند این آن است که اسلام آمده است که بردارد از میان این دیوارها را. اسلام آمده و توحید همقدم «لا اله الاا لله» است که خراب کند و همة شما و همة ما و همة مسلمین در تحت لوای باشیم و همنفس باشیم و اسلام را به پیش ببریم.»
امام در بیانات خود به برادری و برابری تمام اقشار در حقوق و قانون اساسی نیز اشاره کرده اند که این تساوی و برابری تأکید اسلام است در اسلام همه نژادها با هم برابرند پس حقوق مساوی دارند و گروهی برتر از گروهی دیگر نیست مگر به تقوا و پرهیزگاری.
«اقلیت های مذهبی حقوقشان رعایت می شود. اسلام به آنها برای آنها احترام قائل هست، برای همه اقشار احترام قائل است. کردها و سایر چیزها سایر دستجاتی که هستند و زبانه ای مختلف دارند، اینها همه برادرهای ما هستند و ما با آنها هستیم و آنها با ما هستند و همه اهل یک ملت و اهل یک مذهب هستیم و من امیدوارم که در بعض جاهای مختلفی که در ایران بعض عناصر مفسده جو رفتند و آنجا تبلیغات سوء می کنند و مردم بیچاره را وادار می کنند به اینکه شلوغ کنند و برادرکشی کنند، خود مردم بیدار بشوند و نگذارند این خائنین این کارها را آنجا بکنند. ما همه برادر هستیم. ما با اهل سنت برادر هستیم و ما نباید ... آقایی کنیم، نباید حقوق بعضی ها را ملاحظه نکنیم. ما در حقوق علی السواء هستیم و قانون هم که ان شاءالله بعد به تصویب ملّت می خواهد برسد، در قانون هم همه اقشار حقوقشان ملاحظه شده است و اقلیتهای مذهبی، نسوان، دیگر اقشار همه حقوقشان ملاحظه شده است و هیچ فرقی مابین گروه و گروهی در اسلام نیست.»13
در این سخنان امام باز هم سفارش می کنند که مراقب دشمنان تفرقه انداز باشید و تأکید می نمایند که حقوق همه اقشار ملّت در قانون ملاحظه شده و حقی از کسی ضایع نخواهد شد.
همان طور که امام خمینی از طریق سخنرانی مردم ایران را به حفظ وحدت و دوری از تفرقه سفارش می کردند تصمیم گرفتند برای تحقق این وحدت و تقویت بیشتر آن اقدام عملی انجام دهند بنابراین اقدام به برگزاری نماز جمعه کردند تا از طریق این مراسم مذهبی متروک شده مردم انسجام بیشتری پیدا کنند. اولین نماز جمعه به دستور امام بعد از پیروزی انقلاب در پنجم مرداد سال 1358 به امامت آیت الله طالقانی برگزار شد. امام در مورد نماز جمعه می فرمایند:
«مردم را در خطبه های نماز به وظایف خطیری که دارند آشنا سازید و از توطئه هایدشمنان اسلام و مملکت آگاه کنید و به اتحاد و وحدت کلمه دعوت نمایید. امید است اهالی محتر م از این فرصت استفاده نموده و با اجتماع بیشتر و هرچه باشکوهتر آن را انجام دهند.» 14
برگزاری نماز جمعه باعث تجمع عدة زیادی از مردم با افکار، قومیت ها و زبانه ای مختلف در مکانی واحد و در صفوف به هم فشرده می شود و سبب نزدیک شدن دلها به یکدیگر و الفت بیشتر بین آنها می گردد. نماز جمعه وسیله ای برای تحقق و نمایش وحدت بیشتر مردم و آگاه شدن آنها از مسائل سیاسی و اجتماعی روز و نقشه های دشمنان است.
در راستای حفظ وحدت ملّی بین تمام اقشار ملّت، امام خمینی به اقلیت های مذهبی نیز که در ایران هستند، توجه داشته اند و آنها را جزئی از ملّت ایران دانسته اند و به حفظ وحدت کلمه با بقیه مردم ایران سفارش کرده اند. آنچه مهم است وحدت ملّی در مقابل دشمنان است یعنی وحدت همه ایرانیانی که در این مرز و بوم زندگی می کنند چه اکثریت باشند چه جزء اقلیت های قومی یا مذهبی. امام در مورد اقلیتها ی مذهبی می فرمایند:
«همه اقلیت ها مطمئن باشند که اسلام با اقلیت ها همیشه به طور انسانی، به طور عدالت رفتار کرده است و همه در رفاه هستند و اینها هم مثل سایر اقلیت ها جزئی از ملّت ما هستند و ما و آنها با هم در این مملکت زندگی می کنیم ان شاءالله و رفاه همه حاصل خواهد شد و رمز این پیروزی که وحدت کلمه است باید حفظ بشود . ما در محل خودمان، شما در محل خودتان، سایر طبقات همین طور... شما هم که زرتشتی ها هستید و همیشه خدمتگزار این ملّت و این مملکت بودید، باید به کار خودتان ادامه بدهید و وحدت کلمه را حفظ کنید از خداوند تعالی توفیق همه ملّت ایران را خواهانم.» 15
در بیانات امام خمینی درخصوص ایجاد و حفظ وحدت ملّی در کشور، نکته ای اساسی را مشاهده می کنیم و آن، این است که امام در سخنان خود خطاب به همه اقشار ملّت، اقلیت های مذهبی و قومی در مورد حفظ وحدت، به دین اسلام اشاره کرده اند. امام خطاب به اقشار مختلف مردم تذکّر داده اند که اسلام دین برادری است و با همه انسانها به عدالت و انصاف رفتار می کنند.
امام با تشکیل حکومت اسلامی، با الهام گیری از دین اسلام و با اجرای احکام عادلانة آن سعی کردند وحدت را بین عموم ملّت ایران ایجاد و حفظ نمایند. امام خمینی به وحدت ملّی تأکید می کردند اما ملّی گرایی را که از نقشه های بیگانگان است نفی می کردند چرا که این مسأله بین مسلمانان تفرقه و جدایی ایجاد می کند. ایشان در مورد وجوه ملّی گرایی می فرمایند:
«از مسائلی که طراحان برای ایجاد اختلاف بین مسلمین طرح و عمال استعمارگران در تبلیغ آن به پا خاسته اند، قومیت و ملی است... در ایران نیز دستجات محدودی دانسته یا ندانسته از آن ترویج و تأیید می کنند و در سایر نقاط از ترک و کرد و دیگر طوایف هم همان راه را پیش گرفته اند و مسلمانان را در مقابل هم قرار داد ه اند و حتی به دشمنی کشید ه اند... و آن ملّی گرایی که به دشمنی بین مسلمین و شکاف در صفوف مؤمنین منجر می شود برخلاف اسلام و مصلحت مسلمین و از حیله های اجانب است که از اسلام و گسترش آن رنج می برند.»
