الآن عملا آنچه اقتصاد ایران را جلو می برد منافع رانت جویان است و قربانی بزرگ آن فرودستان و تولیدکنندگان هستند و هیچ جامعه ای نمی تواند از این طریق ثبات را حفظ کند.
نشست «اقتصاد سیاسی دستکاری نرخ ارز در ایران» پیش از ظهر امروز (چهارشنبه 15 فروردین ماه) با حضور فرشاد مؤمنی و احسان سلطانی در مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد برگزار شد.
به گزارش خبرنگار جماران، فرشاد مؤمنی در نشست «اقتصاد سیاسی دستکاری نرخ ارز در ایران» گفت: بر اساس مبانی نظری راه توسعه ایران از عدالت اجتماعی می گذرد که در این زمینه برخورد دولت روحانی روی دیگر سکه دولت احمدی نژاد است که گرچه پرچم عدالت را بالا برده بود اما رویه هایی که به کار برد منجر به افزایش شاخص فلاکت شد. شاخص فلاکت در ماه های پایانی دولت احمدی نژاد دو برابر این شاخص در ماه های پایانی دولت آن شد.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: در این دولت هم می شنویم که همه به دنبال ثبات هستند اما این اتفاق ها در یک ساختار غیر قابل تحمل برای ساختار اقتصادی – اجتماعی ما استمرار پیدا می کند. الآن عملا آنچه اقتصاد ایران را جلو می برد منافع رانت جویان است و قربانی بزرگ آن فرودستان و تولیدکنندگان هستند و هیچ جامعه ای نمی تواند از این طریق ثبات را حفظ کند.
وی با اشاره به سخن برخی افراد از «فنر نرخ ارز» اظهار داشت: بر اساس گزارش های متعدد ماجرای فنر منوط و موکول به این است که در ماجرای سیاستگذاری هیچ نوع انتخابی نداشته باشیم. اگر مبنای شما برابری خرید است، طی 15 سال گذشته تحقیقاتی که با این استاندارد نرخ ارز را بررسی کرده اند نشان می دهد که نرخ ارز باید یک دوم یا یک سوم نرخ موجود باشد. در بازار ارز ایران نه تنها رقابت حاکم نیست، بلکه با یک بازار شبه انحصاری مواجه هستیم که رابطه سیاسی نشان می دهد ارز به چه میزان ارائه شود.
مؤمنی تأکید کرد: به ازای هر هزار میلیارد دلار واردات کالای قابل تولید بین 27 تا 100 هزار فرصت شغلی از بین می رود. چرا باید سرمایه ما خرج ایجاد اشتغال برای خارجی ها شود؟ تحصیلات بدون اشتغال نیروی محرکه سرخوردگی است. چرا باید جوانان این کشور سرخورده شوند؟ در سال 93 که قیمت هر بشکه نفت 70 دلار سقوط کرده بود، چرا باید واردات خودروی لوکس 60 درصد افزایشی پیدا کند؟ به همین خاطر برخوردهای رفوکارانه فایده ای ندارد و باید به مردم برگردند و اشتغال جوانان تحصیلکرده را در اولویت قرار دهند.
وی با بیان اینکه ماجرای ما این است که منافع رانت جویان به منافع ملی ترجیح داده شده، تصریح کرد: به یقین باید هماهنگی هایی با عناصری صورت گرفته باشد تا این حجم از واردات از طریق تضعیف اعتماد به نفس مردم صورت بگیرد. در مملکتی که یک سوم آن زیر خط فقر قرار دارد چه کسی گفته سفرهای خارجی اولویت دارد؟ آیا برای اعتلای روحی و معنوی به این سفرها می روند؟
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با تأکید بر اینکه بی ثباتی نرخ ارز بزرگترین نیروی محرکه خروج سرمایه است، گفت: منافع چه کسی ایجاب می کند که سرمایه داران دارایی خود را به ارز تبدیل و از ایران خارج کنند؟ امروز شرایط ایران در زمینه نرخ ارز هم نشان می دهد سیاست های یک ربع قرن گذشته به بن بست رسیده است. بازی با نرخ ارز به گونه ای شده که در دوران وفور درآمد ارزی رکود به وجود می آید و همچنین در دوران رکود درآمد ارزی با رکود تورمی مواجه می شویم که این یک دور باطل است.
وی بازار آزاد ایران را بازار سیاه دانست و تصریح کرد: اگر دولت به این به اصطلاح بازار ارز منابع تزریق کند صرف خوشگذرانی در خارج، واردات قاچاق و انواع نابرابری ها می شود و اگر تزریق نکند رکود تورمی پدید می آید و واقعا مایه تأسف است که مقامات کشور، به خصوص بانک مرکزی، تا این اندازه برنامه های ناکارآمد را وجهه همت خود قرار داده اند. مسأله فقط با دستکار نرخ ارز قابل حل نیست و باید یک تغییر بنیادی مبتنی بر برنامه داشته باشیم.
احسان سلطانی نیز در این نشست گفت: تبدیل نرخ ارز را نمی توان در یک دوره کوتاه دید و باید خیلی چیزها مثل تولید ناخالص ملی و نرخ تورم را مدنظر قرار داد. اقتصاد ایران تولیدکننده ارز نیست و ثروت هایش را می فروشد و ارز به دست می آورد. نرخ ارز 100 کشور را بررسی کردیم و متأسفانه از همه شکست خوردیم. آیا کشور ما از افغانستان جنگ زده هم پایین تر است؟ 25 سال گذشته اقتصادمان را با اروپا و 10 سال گذشته با آسیا مقایسه می کردیم و الآن باید با آفریقا مقایسه کنیم.
این پژوهشگر حوزه صنعت و تجارت افزود: 95 درصد صادرات ما کالای خام اولیه است که در دنیا این رقم 35 درصد است. صادرات ما به بهای نابودی منابع به دست آمده است. اجازه دادیم به اسم بازار آزاد علیه مردم اقدام شود. ما یکی از بالاترین نرخ های بهره بانکی را در دنیا داریم. ما کار را حقیر ، بی ارزش و نابود کردیم. رانتی که به بهره بانکی داده می شود بیش از سه برابر نیروی کار است. در اقتصاد ایران هیچ وقت عرضه و تقاضا تعیین کننده نبوده و رانت خواری تعیین کننده بوده است.
وی تأکید کرد: در دوره اول آقای روحانی نرخ ارز 4.4 و سال گذشته 36 درصد افزایش پیدا کرد که نشان دهنده پوپولیسم اقتصادی است. اقتصاد ما فرغونی است که یک چرخ دارد و آن هم نفت است. مسائل اصلی ما فساد، رانت و عدم برابری فرصت های رشد است. قراردادهای نفتی ما در نهایت پنهان کاری بسته می شود و ما باید در سایت اوپک اطلاعات صادرات نفت ایران را کسب کنیم. لازمه گفت و گو اطلاعات است.
سلطانی یادآور شد: وقتی نرخ ارز بالا می رود، همه چیز بالا می رود. مثلا در این دوره تورم مسکن 26 درصد شد و نرخ سکه و نرخ اجاره بها به سرعت بالا رفت. شاهکار ما این است که مردم را فقیرتر و اقتصاد را ضعیف تر کرده ایم. پارسال مردم شهرهای کوچک از فرط فقر شلوغ کردند و امسال طبقه متوسط شهری هم به مردم شهرهای کوچک خواهند پیوست.
وی افزود: هزینه این اقتصاد بالا است؛ به خاطر اینکه بخورها زیاد و کارکن ها کم هستند. در نهایت وارد چرخه ای شده ایم که به نفع رانتی ها همه ما را نابود می کند. وقتی هزینه مردم بالا می رود دولت مجبور می شود یارانه دهد. خواهش من این است که در سال جاری عمیق تر فکر کنیم و خواهش ما از رئیس جمهور این است که به دولت بگویند پایشان را از بیخ گردن مردم و اقتصاد بردارد.
