از 100 توییت آخر ظریف، 39 توییت او صرفا درباره منطقه است. موضوع 18 توییت نیز آمریکا و منطقه است؛ 19 توییت پاسخی به ادعاهای مقامات آمریکاست. 8 توییت هم درباره برجام است و هم درباره آمریکا، فقط در 6 توییت صرفا به برجام پرداخته است.
وقتی همه قطعات پازل سیاست خارجی ایران را کنار هم بچینید و تصویر کامل شود، یک چهره را می بینید: محمد جواد ظریف.
به گزارش جماران ، کتایون لامع زاده در یادداشتی با عنوان «ظریف و رسانه» نوشت:
برای برنامه ای به وزارت خارجه رفته بودیم که چشممان به محمد جواد ظریف افتاد. آن زمان کمال خرازی وزیر خارجه بود و ظریف معاون حقوقی و بین الملل . از انتهای راهرو به سمت ما می آمد؛ نزدیک که شد، خبرنگاران خیز برداشتند که به سمتش بروند. دستش را به حالت دستوری بالا برد و با صدایی شبیه فریاد گفت: ' نزدیک من نشوید! نزدیک من نیایید!' رویش را برگرداند و داخل اتاقی شد.
این حرکت او هیچ کس از جمع ما را نرنجاند. خبرنگاران او را دوست داشتند، و می دانستند که چقدر تحت فشار است.
شنیده بودیم که هیچ کس در وزارت خارجه بجز سخنگو حق اظهار نظر و مصاحبه و گفت و گو با خبرنگاران را ندارد. همه چیز کانالیزه شده بود. خبرنگاران رابطه خوبی با او داشتند. ظریف برای آن که یک موضوع را در ذهن خبرنگاران جا بیندازد وقت می گذاشت اما دیگر اجازه مصاحبه نداشت. البته بودند معاونانی که مستقل عمل می کردند، ولی او در چارچوب وزارت خارجه عمل می کرد.
یک بار برای یکی از گزارش ها به او زنگ زدم. 45 دقیقه توضیح داد تا موضوعی مهم و حقوقی را برایم تشریح کند. گفت 'می توانی بنویسی اما من مصاحبه نمی کنم.' آن گزارش بازتاب خوبی پیدا کرد.
بعد از مدتی، دولتی دیگر آمد و دوران فترت ایران شروع شد. شش سال خانه نشین اش کردند و زمانی به وزارتخانه بازگشت که کاغذ پاره های تحریم روی میزش پخش شده بود، مذاکراتی نیمه تمام روی دستش مانده بود و گره روابط خارجی ایران با جهان روز به روز کورتر می شد.
همه دانش و تجربه و مهارتش را بکار گرفت و عرصه های جدید را امتحان کرد و در کنار تیمی همدل، مذاکرات را به سرانجام رساند. اما هنوز جوهر توافق هسته ای خشک نشده بود که شرایط منطقه و آمریکا دگرگون شد و دولت هایی روی کار آمدند که زبان صلح را نمی فهمیدند. این شرایط، روش های جدید می طلبید. پس، از تجربه اش در روزهای دشوار مذاکرات هسته ای مدد گرفت. در آن روزها، هرکس که دست برتر را در رسانه ها داشت، صدایش در مذاکرات هم بلند تر بود.ذهن محاسبه گر اصفهانی او یک نتیجه را نشان داد: از ابزار غرب علیه غرب استفاده کند.
با این حال، شرایط متفاوت شده بود و خبرنگاران هم متفاوت شده بودند. فضای مجازی آمده بود و هر کس توییت می زد خود را یک رسانه می دانست. در هیاهوی فضای مجازی که صدا به صدا نمی رسید او باید صدای رسای مردم ایران می شد.
ایرانیان دانشگاهی و کاربلد را به مشاوره گرفت. در انتخاب واژه ها وسواس به خرج داد و شروع به بیان دیدگاه هایش در فضای مجازی کرد. خبرنگاران غربی بارها از اینکه او انگلیسی را سلیس صحبت می کند، نوشته اند. ترجیح داد بدون واسطه و مترجم حرف بزند تا مفاهیم و تاکیداتش همانگونه که می خواهد، منتقل شود.
رسانه های موثر در غرب و خبرنگاران نسبتا بی طرف را شناخت و مصاحبه کرد؛ پی.بی.اس ، سی.بی.اس ، سی.ان.ان، پولیتیکو، فرانت آنلاین و ... در میان اندیشمندان و فرهیختگان غرب که عضو اندیشکده های مطرح جهان بودند هم سخنرانی کرد: شورای روابط خارجی آمریکا، شورای روابط خارجی اروپا ، دانشگاه های مختلف در دو نیمکره غربی و شرقی. فرصت حضور در کنفرانس ها و نشست های بین المللی مهم را هم از دست نداد؛ کنفرانس مونیخ، کنفرانس قلب باکو، مجمع اسلو و ... فایل هایی که از مصاحبه ها و سخنرانی هایش در فضای مجازی منتشر شد، نشان می داد که به خوبی از فراز و فرود کلام برای تشریح دیدگاه های ایران بهره می برد.
یادداشت هایی هم نوشت و در برخی روزنامه ها که خوانندگان خوبی در غرب داشت منتشر کرد، همچون فایننشال تایمز و نیویورک تایمز. بتدریج تنها صدای رسای دیپلماسی ایران در غرب شد. پرگویی های رییس جمهور تازه کار آمریکا را با 'گزیده گویی' پاسخ داد و در مقابل جست وخیزهای حاکمان جوان برخی کشورها هم از موضع برادر بزرگتر سخن گفت.
مخالفانش در داخل او را متهم کردند همه تخم مرغ هایش را در سبد برجام گذاشته و وزارت خارجه را رها کرده است ؛ شاید حق داشتند چون خبری از دهها ساعت جلسه او در وزارت خارجه برای تجدید ساختار آن وزارتخانه سنگین و عریض و طویل درز نکرده بود.
اما منتقدانش حداقل می توانستند نگاهی به ارقام توییت های او بیندازند تا خلاف ادعایشان ثابت شود. از 100 توییت آخر ظریف، 39 توییت او صرفا درباره منطقه است. موضوع 18 توییت نیز آمریکا و منطقه است؛ 19 توییت پاسخی به ادعاهای مقامات آمریکاست. 8 توییت هم درباره برجام است و هم درباره آمریکا، فقط در 6 توییت صرفا به برجام پرداخته است.
** تنها صدای دیپلماسی
وقتی همه قطعات پازل سیاست خارجی ایران را کنار هم بچینید و تصویر کامل شود، یک چهره را می بینید: محمد جواد ظریف.
همه عملکرد ها به نوعی به شخص ظریف ختم می شود: توییت های ظریف، پیام های اینستاگرامی ظریف، سخنرانی های ظریف، سفرهای ظریف، دیدارهای ظریف، مقالات ظریف.
شاید اگر سفرها و سخنرانی های سید عباس عراقچی معاون کنونی سیاسی او که از زمان مذاکرات ظریف را همراهی می کرد ، نبود باید می گفتیم دستگاه دیپلماسی ایران'تک صدایی' است.
وزیر امور خارجه برای هدایت این دستگاه سنگین و بزرگ از توانایی های شخصی اش خوب هزینه می کند و البته از رسانه ها و رسانه ای ها نیز خوب مدد می گیرد. سال پیش او به خبرنگاران گفت: قدرت خودتان را بفهمید. رسانه بسیار قدرتمند است.
گذر ایام، برخورد ظریف با رسانه ها را کمی تغییر داده ولی هنوز هم در میان خبرنگاران محبوب است. او در کسوت وزیر امور خارجه سعی کرده رسانه خودش را داشته باشد، اما از رسانه و همراهی خبرنگاران احساس استغنا نکند. به همین خاطر هم بود که از خبرنگاران خواست قدرت خود را بفهمند و بدانند که قدرتی عجیب دارند.
قدرت عجیب رسانه ها و توان دیپلماتیک او و همراهانش گره های روابط ایران را در شرایط پیش رو باز خواهد کرد.
*سردبیر گروه سیاسی ایرنا
