فرشاد مومنی: شهر تهران باید از دوره 14 ساله گذشته خود عبرت بگیرد/ حجت الله میرزایی: این که دائم می گویند ما پل و مترو ساختیم، آنها را به چه قیمتی ساخته اند؟/ یاشار سلطانی: چرا شهرداری تهران، جرات حذف چند هزار نیروی مازاد خود را ندارد؟

 روز گذشته، نشست چالش ها و چشم اندازهای شهر تهران در آئینه بودجه 97، با حضور فرشاد مومنی«اقتصاددان» یاشار سلطانی«کارشناس حوزه شهری و رسانه» و حجت الله میرزایی«معاون برنامه ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران» برگزار شد.

به گزارش خبرنگار جماران، در ابتدای این نشست فرشاد مومنی با بیان اینکه ما باید بتوانیم منطق های رفتاری و سازکارهای برون رفت از این منطق های رفتاری را شناسایی کنیم، گفت: من گزارشی در اختیار دارم که نشان می دهد تحت شرایطی که کشور در سیکل سیاسی قرار گرفته بود، یعنی در آستانه انتخابات مهم 1392، تعداد پروانه های تجاری تهران نسبت به سال 90، صدوسی و هشت برابر شده است.

وی افزود: شاید نظیر این نسبت ها را بسیار کم در دنیا پیدا کنیم و اگر این موضوعات گزارش نشود، همه ضرر خواهند کرد.لذا این امیدواری وجود دارد که حتی خاطیان نیز به جای پنهان شدن پشت برخی ارزش ها، بپذیرند که لطمات بسیار بزرگی به شهر ما وارد کرده اند، به نحوی که در همین سال، تعداد پروانه های اداری صادر شده نسبت به سال 90، پنجاه برابر شده است.

وی گفت: سال 92، برخی افراد خرج هایی داشتند که برای تامین آنها، هیچ منطق کارشناسی صورت نگرفته است. آمار مربوط به تخلف در صدور پروانه های اداری، بدین معناست که کل پروانه های صادر شده اداری در سال 91، ده برابر تعداد پروانه های صادر شده از سال 81 تا 90 است. یعنی در یک سال، 10 برابر یک دوره ده ساله، پروانه تجاری صادر شده است.

این اقتصاددان با بیان اینکه، این مساله در کادر اقتصاد سیاسی رانتی، در آستانه سیکل سیاسی قابل درک است و از این زاویه، مساله فروش و تهاتر برخی از بوستان های مطرح تهران و واگذاری غیرمتعارف آنها، نیز پذیرفتنی می شود و این پیام را می دهد که ما باید به سمت شفافیت و حکمرانی منطق کارشناسی به جای منطق رانتی حرکت کنیم.

وی بیان کرد: دو کاستی بزرگ در رفتارهای حسن روحانی و دولتش از سال 92 وجود داشته است، که شهرداری تهران تلاش کرده است یکی از آنها را در کار نامه خود نداشته باشد و آن هم گزارش وضعیتی است که شهرداری را تحویل گرفته، دومین کاستی دولت روحانی، داشتن این تصور است که از طریق شیوه های غیربرنامه ای می توان کشور را اداره کرد. در این زمینه نیز، بر اساس گزارش های ارائه شده، معلوم است که شهرداری تهران نمی خواهد خطای حسن روحانی را تکرار کند.

وی با ابراز امیدواری نسبت به ارائه برنامه ها از سوی شهرداری تهران گفت: میراثی که از دوره قبل شهرداری، برای دوره جدید باقی مانده است، علیرغم تبلیغات دهان پرکن و بعضا درستی که از مدیریت قبلی می شود، چندان مطلوب نیست؛ برای نمونه گزارش رقابت پذیری 2015 استاندارد جهانی می گوید، شهر تهران از میان 120 شهر مطرح دنیا، رتبه صدوبیستم را دارد؛ یا از نظر زیست مندی شهری در همین سال، از میان 70 شهر مطرح دنیا، رتبه 61 داشته است و در سال 2017، بر اساس شاخص شهرهای پویا که 180 شهر مطرح دنیا را بررسی می کند، رتبه تهران 161 است.

وی با بیان اینکه اگر بخواهیم آمارها را تغییر دهیم باید به مطالعه روندها و تجربه های پیشین بپردازیم، گفت: بنابراین ما نیازمند مطالعات آینده شناختی هستیم. از سوی دیگر، باید انتظار داشت در برنامه ای که مدیریت جدید برای شهر تهران در افق میان مدت و بلندمدت تهیه می کند، به این مساله توجه داشته باشند. برای آنکه شهر از حالت پس افتاده و توسعه نیافته به حالت متعارف خود که ناظر بر ارتقا و بالندگی است برسد، اصولی وجود دارد.

مومنی گفت: به همان منطقی که ما می گوییم در مساله توسعه با پارادوکس دولت مواجهیم؛ یعنی دولت از طریق چگونگی کسب درآمد و چگونگی هزینه کرد آن، ماهیت خود را مشخص می کند و کشور را به سمت توسعه یا اضمحلال می برد. دولت های توسعه گرا، دولت هایی هستند که بستر کسب و کار های خوش آتیه و علم محور را در دستور کار قرار می دهند و از طریق مالیات و عوارض گیری، امورات خود را سامان می دهند. این مساله در مورد شهر نیز می تواند موضوعیت داشته باشد. 

وی با ابراز امیدواری نسبت به تغییرات در شهر تهران گفت: شهر تهران باید از دوره 14 ساله گذشته خود عبرت بگیرد و وارد مداری جدید شود. یک خطر بزرگ در کمین مدیریت جدید شهر تهران قرار دارد و آن این است که آنها نیز مانند دولت حسن روحانی، تعریف نادرست و نارسا از اعتدال را مبنای کار خود قرار دهند.

این استاد دانشگاه افزود: متاسفانه، این خطای راهبردی در همین مدت کوتاه مدیریت آنها، مشاهده می شود. برداشت من از اعتدال گرایی دولت روحانی تا به امروز این بوده است که مجموع کار های اشتباه خود را با کارهای درست، تقسیم بر دو می کنند و نامش را اعتدال می گذارند.

وی بیان کرد: در ماجرای بودجه 97 شهرداری نیز، آنچه مشاهده می شود این است که مدیریت جدید می خواهد به ساختارها و نهادهای کج کار کرد دست نزند و فقط شیب خطاها را کاهش دهد، متاسفانه این رویکرد، نه برای کشور و نه برای شهر، نجات بخش نیست. 

وی افزود: انبوهی از عدم شفافیت ها، در ساختار نهادی نظم بودجه ریزی شهری ما نیز وجود دارد که در سند لایحه بودجه 97 شهرداری تهران، مدیریت جدید در همان کادر گذشته عمل کردند، گرچه در مقایسه با گذشته، سطح مشارکت را بالاتر بردند و این امکان را فراهم کردند که سطوحی از نظارت های تخصصی مدنی ممکن باشد، لذا باید بازآرایی جدی نهادی در این زمینه صورت گیرد.

حجت الله میرزایی«معاون برنامه ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران» نیز در این نشست گفت: ما در روزهای گذشته، فایل اکسل بودجه شهرداری تهران را در سایت شهرداری گذاشتیم و از همه دعوت کردیم که در اصلاح بودجه به ما کمک کنند.

وی افزود: شورای پنجم شهر تهران، هم از حیث سلامت و تخصص، هم مسئولیت پذیری، در میان دوره های گذشته و شورای سایر شهرها بی نظیر بوده است. این شورا به معنای واقعی، عصاره فضائل مردم تهران است و میزان و سطح دغدغه آنها و شعوری که به کار می گیرند و توان کارشناسی از داخل و بیرون شورا، قابل ستایش است.

معاون برنامه ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران افزود: برخلاف نگاه سنتی که بودجه را سند دخل و خرج می پندارد، بودجه پارادایم های مختلفی دارد و در سطح ملی و محلی،  مهم ترین ابزار سیاستگذاری مالی است. همچنین ابزار بازتوزیع در توزیع رانت های ارزش زا یا ارزش زداست و هم ابزار سیاستگذاری اجتماعی است. بودجه ابزار اجرای برنامه های توسعه میان مدت است و ابزار تغییرات ساختاری و حقوقی در جامعه یا یک شهر است.

وی با تاکید بر اینکه، شهرداری از کارشناسان مختلف برای اصلاح بودجه 96 کمک گرفته است، گفت: تمامی کارشناسان گفتند که برای اصلاح بودجه امسال دیر شده است و امکان پذیر نیست. حتی برای بودجه سال 97 نیز اعتقاد آنها این بود که نباید امیدوار باشیم؛ به این دلیل که بخش زیادی از این اصلاح، باید در متدولوژی یا روش بودجه ریزی صورت گیرد و از آنجا که باید نظام طبقه بندی بودجه  تغییر کند، اصلاحات به بودجه سال 98 که مقارن با تدوین برنامه سوم شهر تهران است، واگذار شد.

وی افزود: تلاش های زیادی برای آنچه که امروز به عنوان بودجه سال 97، آماده شده است، صورت گرفته است. از جمله تلاش برای شفافیت حداکثری، چرا که مشکل مهم بودجه های شهرداری در سال های اخیر، عدم شفافیت بود. این عدم شفافیت به چندشکل مختلف بروز می کند، یکی از اشکالی که وجود دارد این است که بسیاری از ردیف ها، ارگان های واقعی و شفاف نبود و اسم رمز بود. برای نمونه، اگر در جایی؛ ردیفی برای توسعه کارآفرینی قرار می گرفت، مشخص نبود که این ردیف در اختیار چه کاری یا حتی در اختیار چه نهادی قرار می گرفت.

وی افزود: پیچیدگی ها آنقدر زیاد هستند که مشخص نیست، ردیف های بودجه در گذشته برای چه نوع فعالیت هایی در نظر گرفته می شدند. یکی از زمینه های عدم شفافیت این بود که شهرداری نزدیک به 40 سازمان و شرکت دارد. این شرکت ها بر خلاف قواعد اولیه بودجه ریزی، بودجه خود را تهاتر می کردند. یعنی درآمد داشتند و هزینه های خود را انجام می دادند و مازاد آن را به حساب شهرداری می ریختند. این درحالی است که هیچ سازمانی در این زمینه، حق تهاتر ندارد.

میرزایی در ادامه گفت: امسال برای اولین بار، خزانه داری کل در شهرداری تهران تاسیس شد، که هنوز هم با مقاومت هایی در این زمینه مواجه هستیم و بسیاری اجازه نمی دهند که این اداره در سطح یک اداره کل، فعالیت خود را شروع کند. ما معتقدیم که این اداره کل باید با قدرت کار خود را شروع کند و زیر نظر شهردار تهران باشد.

وی با بیان اینکه، در بودجه سال 97 شهرداری، هیچ سازمانی حق تهاتر درآمد هزینه ای ندارد، گفت: نکته دوم، جداسازی هزینه هایی بود که تحت عنوان عمرانی بودند، اما ماهیت عمرانی نداشتند. سهم بودجه عمرانی به سطح توسعه یافتگی شهرها بستگی دارد، چه کسی گفته است که الزاماً توسعه شهری به منزله توسعه بزرگراه هاست؟ در سالهای گذشته، در حالی که تمام تمرکز غالب کشورها بر مدیریت تقاضا و توسعه شبکه حمل و نقل شهری بوده است، شهرداری تهران دائم بزرگراه ساخته است و ترافیک را پیچیده تر و آلودگی را افزایش داده است.

وی نکته دیگر را کاهش سهم درآمدهای غیرنقدی دانست و گفت: 37 درصد بودجه شهرداری از طریق غیرنقدی بوده است. برای نمونه به یک مدیر اجازه می دادند که برای اجرای پروژه ای مشخص، ملکی را واگذار کند. این درآمدهای غیرنقدی باید به صفر کاهش پیدا کند، یعنی شهرداری باید بتواند به صورت عمومی به مزایده بگذارد و درآمد حاصل از آن را به خزانه وارد کند و پروژه های خود را اجرا کند. در گذشته این خود یک عامل فسادبرانگیز بود، زیرا ممکن بود یک ملک 100 میلیاردی را به قیمت 40 میلیارد به طلبکار واگذار کنند. باید گفت که سهم بودجه غیرمتمرکز شهرداری تهران در سال های گذشته 16 درصد بوده است که این سهم را امسال به 37 درصد افزایش دادیم.

وی با اشاره به اینکه، شهردار جدید تهران در همان ماه اول دو بخش نامه صادر کرد، اظهار کرد:  یکی از آنها مربوط به فروش تراکم خارج از طرح تفصیلی است که آن را ممنوع می کند. متاسفانه، بخش بزرگی از آنچه بر سر شهر تهران آمده است، به دلیل فروش شهر و فرصت های آن، به صاحبان سرمایه بوده است. نزدیک به 300 برج در سالهای گذشته با ارتفاع و تراکم غیرمتعارف ساخته شده است و هزاران میلیاردتومان درآمد کسب شده است.

وی با بیان اینکه، امروز چنین امری با ابلاغیه شهرداری تهران، متوقف شده است، گفت: بخشنامه دیگر، درباره توقف هولوگرام هاست. هولوگرام ها، ابزار مالی غیرقانونی بودند که توسط شهردار سابق تهران، اختراع شدند. براساس آن، تراکم سیار خریدوفروش و جابه جا می شد. هشت کارگزاری در تهران انتخاب شده بودند که آنها نیز وابسته به نهادهای خاص بودند، در آنها منابع کاملا غیرشفافی با قیمت های توافقی جابه جا می شد. متاسفانه، چندهزار هولوگرام در اختیار این موسسات جابه جا می شد.

وی افزود: براین اساس، شهری که 80 درصد درآمدهایش وابسته به ساخت و ساز بوده است و بخش بزرگی از آن نیز وابسته به درآمد حاصل از فروش تراکم اضافی و غیرقانونی بوده است، امروز با توقف کامل این درآمدها روبه رو شده است. و قرار است شهر تهران با این رویکرد اداره شود، چنین مدیریتی پس از یک دوره ای طولانی از مدیریتی پرهزینه ایجاد شده است.

معاون برنامه ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران گفت: آقای قالیباف، 185 هزار میلیاردتومان هزینه کرده است، یعنی سالانه مبلغی معادل 24 هزار میلیارد تومان هزینه کرده است، اینکه دائم می گویند ما پل و مترو ساختیم، آنها را به چه قیمتی ساخته اند؟ به قیمتی که فساد همه زندگی این شهر را فرا گرفته است و در تمامی ارزیابی ها، شهرداری تهران شاگرد اول فساد بوده است. بروید و ارزیابی های بین المللی را  که هر ساله برای سنجش درک فساد انجام می شود را ببینید، به نحوی که وقتی سازمان های ایران را از لحاظ درصد فساد ارزیابی می کنند، رتبه اول را شهرداری تهران به خود اختصاص می دهد. فرصت های بزرگی در این شهر از بین رفته است و تنها در عرض سال 92 تا 95، 110 هکتار از باغات تهران از بین رفته است و تحت عنوان مصوبه «برج باغ ها» تبدیل به ساختمان شده است. از این رو اگر بخواهیم از سال 82 آمار بگیریم، این رقم سر به آسمان می کشد.

وی گفت: دیدیم چه کسانی و با چه قیمتی، در منطقه 22 که قرار بود تراکم اضافی در آن «صفر» باشد و به عنوان مجاری تنفسی تهران باشد، برج های آن چنانی ساخته اند.اصلاح این ساختار بودجه زمان می برد و در یک بازه چندماهه امکان پذیر نیست، باید پرسید پایه تراکم فروشی در چه زمانی گذاشته شد؟ چه کسانی این بنای کج فسادبرانگیز را در شهر تهران گذاشتند؟ تبدیل باغات به بلندمرتبه ها در چه دوره ای آغاز شد؟ مردم انتظار دارند کسانی که در طول 8 سال نتوانستند اصلاحاتی انجام دهند، سدی بر راه مدیریت تازه که عزم کرده تا به هیچ وجه زیر بار رویه های فسادانگیز نرود، نشوند. 

وی با بیان اینکه، فشاری که در طی ماههای اخیر روی شهرداری بوده است بسیار غیرمتعارف است، گفت: عده ای از روز اول گفتند آقای نجفی شهردار شش ماهه است و الان که می بینند ایشان بسیار جدی ایستاده است می خواهند 6 ماهه شدن وی را محقق کنند و هر روز شایعه ای علیه ایشان می سازند. آنها هر روز برای رسیدن به اهداف خود از هر رویه ای استفاده می کنند.شهادت می دهم، دکتر نجفی غیر از توانایی و انصاف، از حیث سلامت مالی نیز زبانزد است.

یاشار سلطانی(فعال رسانه ای در حوزه شهری) نیز در این نشست گفت: در این هشت ساله، که بطور مشخص در حوزه مدیریت شهری کار کردم، می دانم که مدیران شهرداری با چه فشارها و هجمه هایی مواجه هستند. مدیران در برخورد با غولی که 12 سال فربه شده است و نمی توان تکانش داد، به این نتیجه رسیدند که باید دست و پایش را قطع کنند و مسیر را برای اصلاح، هموار سازند.

وی افزود: خوشحالیم که مدیری سالم، خوش فکر و مدیری بودجه ای، شهردار تهران شده است.انتظاری که ما داشتیم این بود که اولین تحول را در حوزه بودجه شاهد باشیم، به دلیل اینکه تخصص ایشان بیشتر در بحث بودجه بوده و به صورت بسیار خوب در سطح کلان مدیریت کرده است. اما با نگریستن به برخی موارد، عملا این انتظار، به آن شکلی که باید ما را راضی نکرد. چرا که ما انتظار حذف بخش اعظمی از زیرردیف های بودجه را داشتیم اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد.

وی با اشاره به اینکه، 25 درصد درآمد پایدار در شهرداری تهران وجود دارد، گفت: خلاءی که وجود دارد پاسخ به این سوال است که قرارست 75 درصد مابقی درآمدها چگونه تامین شوند؟ آیا قرار است از همان بخش تراکم، که در بودجه امسال نیز دیده می شود، تامین شود؟ آیا قرار است باز شاهد تخریب باغات باشیم؟ چرا ردیف بودجه مراکزی که سالهای سال شاهد تامین بودجه آنها هستیم، قطع نمی شوند؟ افکار عمومی و مردم که پای صندوق آمدند، خواسته ها و مطالباتی داشتند و آقای نجفی از دل شورایی بیرون آمده است که بیش از یک میلیون نفر در تهران به آن رای داده اند.

سلطانی در ادامه گفت: شهردار تهران اخیرا گفته است: هنوز شهرداری نمی داند چه میزان املاک دارد زیرا در گذر زمان، املاک جدیدی کشف می شوند یا اینکه تعداد زیادی از این املاک، در اختیار عده ای خاص یا نهادهایی خاص است و تنها تعداد محدودی از املاک شهرداری در اختیار نهادها، شناخته شده و در بسیاری موارد هیچ اجاره بهایی به شهرداری پرداخت نمی شود.

وی بیان کرد: شهرداری یکی از مناطق برای من تعریف می کرد: در هفته اخیر در حالی که پیاده روی می کرده، اوضاع ساختمانی را مشکوک می بیند و وقتی پیگیری می کند، متوجه می شود که آن ساختمان متعلق به شهرداری است و چند سال است بدون هیچ بهایی به یک مجموعه خاص داده شده است، با پیگیری به عمل آمده، آن ساختمان را پس گرفتند.

یاشار سلطانی گفت: در سال های اخیر، در روندی غیرمعمول، چند هزار دیپلمه در شهرداری تهران استخدام شده است، چرا شهرداری تهران، جرات حذف چند هزار نیروی مازاد خود را ندارد؟ چرا هر جریان سیاسی که وارد دولت و شهرداری می شود، به راحتی ریشه اصلاحات را می زند و همه را از دم اخراج می کند، اما هیچ کس صدایش بلند نمی شود؟ چرا در دولت آقای روحانی شاهد هستیم که 5 سال، دولت با تیم آقای احمدی نژاد کار می کند؟ و حالا، اگر این رویه خوب است، چرا در شهرداری تهران این اتفاق نمی افتد؟

وی در بخش دیگری از اظهاراتش افزود: بودجه این مقدار نیروی استخدامی، قرار است از کجا تامین شود؟ وقتی ما تنها 25 درصد درآمد پایدار برای شهرداری داریم، چندمیلیون آدم، باید هزینه استخدام این چندهزار نیرو را فراهم کنند؟ باید مشخص شود از چه ردیفی قرار است حقوق آنها پرداخت شود؟ جز اینکه ممکن است حقوق آنها، از عوارضی که مردم می پردازند، تامین شود، تصور دیگری وجود ندارد.

.