به گزارش پایگاه خبری جماران، روز گذشته یکی از خبرگزاری های داخلی، میزان «ذخایر ارز و طلای ایران» را بر اساس تازه ترین گزارش «سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا»، بیش از «132 میلیارد و 600 میلیون دلار» اعلام کرد و نوشت، این میزان ذخیره ارزی از آمریکا و 155 کشور جهان بیشتر است. بنابراین، جمهوری اسلامی ایران در مقام نوزدهمین کشور جهان در میزان ذخیره های طلا و ارز قرار می گیرد و این درحالی است که ایالات متحده آمریکا در جایگاه بیستم قرار دارد.
در همین رابطه، خبرنگار جماران به سراغ دکتر علی دینی ترکمانی « استادیار موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی» رفته و تحلیل وی را در این باره جویا شده است.
علی دینی ترکمانی با بیان اینکه، چند نکته درباره این موضوع وجود دارد، گفت: ذخایر خارجی، بدین معنا نیست که بتوان سریعاً از آن استفاده کرد. این ذخایر می تواند در قالب سپرده های بلندمدت باشند، می تواند در بازارهای اوراق قرضه کشورهای دیگر سرمایه گذاری شده باشند. البته درمورد ایران، ذخایر بیشتر در قالب سپرده گذاری های بلندمدت، به علاوه مقدار سهامی که ما در کشور آلمان یا سایر کشورها داریم، هستند. مساله اینجاست که همه این ذخایر به معنای آن نیست که بانک مرکزی می تواند سریعا به آنها دسترسی داشته باشد یا بتواند آن را به بازار تزریق کند.
وی افزود: نکته دوم این است که حتی اگر بانک مرکزی به ذخایر دسترسی داشته باشد، طبیعی است که با نگاهی بلندمدت ترجیح می دهد، تنها در زمان های ضروری از ذخایر استفاده کند، تا بعدها، دستش در برابر شوک های ارزی که به بازار ارز وارد می آید، بسته نماند.
این اقتصاددان در ادامه با اشاره به التهاب در بازار ارز ایران گفت: دلیل این التهاب مشخص است؛ از سال 90 به بعد، تنش های سیاسی تشدید و بازار ارز ملتهب شد، اما از سال 92 تا مهر پارسال، پیش از آمدن دونالد ترامپ در آمریکا، آرامشی تقریبی برقرار بود. در واقع بازار ارز و به تبعیت از آن طلا، به شدت تحت تاثیر روابط خارجی قرار دارد. از این رو وقتی تنش ها تشدید می شوند روی بازار ارز تاثیر می گذارد.
وی با بیان اینکه، بحث انتظارات، قیمت ارز را بالا می برد و بنابراین موجی از نقدینگی به سمت بازار ارز روانه می شود، افزود: در همین حال، وقتی تقاضا برای خرید ارز بالا می رود؛ قیمت ارز افزایش پیدا می کند. در همین حال، از دیگر عواملی که موجب این افزایش می شود نحوه عرضه ارز در کشور است. این موضوع که آیا شرکت های پتروشیمی، ارز را به آسانی در اختیار بازار ارز یا بانک مرکزی می گذارند، جای بررسی بیشتری دارد، یا اینکه صادرات نفت ما چقدر است؟ و از آن محل، چه میزان ارز به بازار ما تزریق می شود نیز از دیگر عواملی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: طرف تقاضا نیز برای نمونه، وقتی بخشی از کالاهایی که قبلاً از سوی بانک مرکزی و از طریق مرکز مبادلات ارزی، برای آنها تخصیص ارز صورت می گرفت، از لیست خارج می شوند، به سراغ بازار می آیند، در نتیجه شوکی به بازار ارز وارد می شود. به نظر من، عامل موثرتر در التهاب بازار ارز، تاثیرپذیری از تحولات سیاسی در منطقه و جهان است. همین مساله برجام و امکان خروج آمریکا از آن و تشدید اختلافات ایران و عربستان در منطقه، باعث می شود بانک مرکزی با آنکه مایل است بازار ارز را مدیریت کند دیگر آن توانایی لازم را نداشته باشد. زیرا بخشی از نوسانات بازار ارز، از آن محل ها رخ می دهند و خارج از کنترل می شوند.
این استادیار موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی افزود: اینکه دولت، بخشی مهمی از درآمدهای خود را از فروش ارز نفتی تامین می کند، قابل انکار نیست. پس هرمقدار که نرخ دلار بالاتر باشد درآمدهای ریالی حاصل از فروش دلارهای نفتی دولت بیشتر می شوند. اما نکته مهم این است که بخشی از تخصیص های ارزی، به نرخی که نرخ رسمی نامیده می شود اختصاص پیدا می کند؛ از این رو، بانک مرکزی از طریق تزریق ارز به بانک ها و صرافی ها، می تواند در نرخ بالاتری این کار را انجام دهد تا نرخ دلار کاهش یابد. با اینکه به طور مشخص دیدگاهی در عرصه اندیشه اقتصادی و بانک مرکزی مبنی بر اینکه هر مقدار نرخ ارز بالاتر رود صادرات بیشتر و واردات کمتر می شود حاکم است، اما بدون شک در افزایش نرخ ارز، عمدی در کار نیست،
دینی ترکمانی تصریح کرد: به همین اعتبار، جریانی از اقتصاددان ها و کارشناسان بانک مرکزی، چندان بدشان نمی آید که نرخ دلار افزایش پیدا کند. اما این تیغی دو دم است که در عین اینکه می تواند تاثیرات مثبتی برای اقتصاد نسبت به تحریک صادرات داشته باشد، در اقتصاد ایران، چنین تاثیر مثبتی نمی گذارد. از طرف دیگر، پیامدهای منفی زیادی دارد که مهم ترین آن، کاسته شدن از ارزش پول ملی کشور است و نظام کلی اقتصادی کشور را زیر سوال می برد. به همین جهت، بعید می دانم که دولت در شرایط فعلی، بخواهد برای کسب درآمد بیشتر با قیمت ارز بازی کند.
وی در پایان گفت: طبعاً اگر دولت کسری بودجه داشته باشد، می تواند از بانک مرکزی استقراض کند و مانعی برای این اقدام وجود ندارد. لذا بعید است که دولت برای چنین منظوری، دست به افزایش قیمت ارز زده باشد. هم دولتمردان و مدیران بانک مرکزی، به خوبی می دانند اگر نرخ ارز در بازار آزاد، رکوردهای بالاتری بزند هزینه های بسیار جدی برای کشور به دنبال دارد.
