در سالروز تسخیر سفارت آمریکا توسط دانشجویان خط امام در سال 58 با محمد حسن قدیری ابیانه دیپلمات اصولگرا و سفیر سابق ایران در استرالیا و مکزیک در مورد ابعاد دیپلماتیک این موضوع به گفت و گو پرداخته ایم. ابیانه در این مصاحبه دیدگاه هایی دارند که مخالفان آن می توانند به آن ها پاسخ دهند.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با قدیری ابیانه در پی می آید:
امروز بعد از گذشت 38 سال از تسخیر سفارت آمریکا چه قدر این اقدام را درست می دانید؟
بعضی ها تاکید می کنند که اشغال سفارت امریکا در ایران غیر قانونی و مغایر با قوانین بین المللی بوده و آمریکایی ها در این باره حق دارند، چرا که قوانین بین المللی اجازه اشغال سفارت خانه های خارجی را نمی دهد. اما همین قوانین اجازه نمی دهد سفارت خانه های خارجی از مصونیت دیپلماتیک و حضورشان در کشورها سوء استفاده کنند و به دنبال به راه اندازی کودتا، تجزیه کشور، جعل و توطئه باشند که اسناد لانه جاسوسی نشان می دهد آمریکایی ها این کارها را می کرده اند.
اسناد لانه جاسوسی متعلق است به زمان روابط با آمریکا، یک بخشی به دوران قبل از انقلاب و بخش دیگری به دوران انقلاب تا تسخیر لانه برمی گردد. بنابراین این توطئه ها در زمان روابط برنامه ریزی شده بود. بعد از انقلاب ایران به آمریکا اجازه داد که در ایران سفارت داشته باشند به طوری که بزرگترین سفارتخانه خارجی در تهران سفارت امریکا بود؛ با بیشترین تعداد دیپلمات. آن ها هم در ابتدا ادعا می کردند که می خواهند گذشته را جبران کنند و با ایران تعامل و همکاری داشته باشند. اما اشغال لانه جاسوسی نشان داد که امریکایی ها خلاف چیزی که می گفتند عمل می کردند و البته امروز انتشار اسناد ویکی لیکس و آقای اسنودن نشان داد که همه سفارت خانه های آمریکا در دنیا جاسوس خانه است آن ها حتی علیه هم پیمانان خودشان این کارها را انجام می دهند.
در حقیقت اشغال لانه جاسوسی توطئه بسیاری را خنثی کرد و اسنادی به دست آمد که بسیار اهمیت داشت و در آن زمان افشاگری بزرگی علیه آمریکا بود به طوری که انتشار و حمل این اسناد هنوز هم در آمریکا ممنوع است و مجازات دارد. لذا ما باید در انتشار این اسناد و فرستادن به کشورهای دیگر دنیا تلاش کنیم. حتی من معتقدم که ما باید این سفارت را که در حال حاضر به صورت یک موزه درآمده است به عنوان یکی از مراکز گردشگری به توریست پیشنهاد کنیم.
از جهت دیگر اشغال سفارت آمریکا خیلی از توطئه های داخلی را هم خنثی کرد خیلی از افرادی حتی در سطح بنی صدر به انقلاب نفوذ کرده و به عامل سی آی اِی تبدیل شده بودند. بنی صدر پذیرفته بود در قبال دریافت ماهانه 1000 دلار به آن ها اطلاعات بدهد. البته افرادی که با بنی صدر ارتباط داشتند خود را یک سازمان بین المللی معرفی کرده بودند ولی او می دانست که این هاچه کسانی هستند.
اما من یک سوالی را می خواهم از همین کسانی که مخالفت می کنند مطرح کنم: مصدق به آمریکا اعتماد کرد و فکر می کرد که آمریکا به او کمک می کند که ایران از یوغ انگلیس نجات پیدا کند و همین اشتباهش 25 سال کشور ما را به زیر حکومت سلطنت برد و این همه شکنجه و کشتارها و عقب ماندگی ها را رقم زد. سوالم این است که اگر بر فرض اشغال سفارت خانه های آمریکا و انگلیس در سال 32 می توانست از کودتا جلوگیری کند آیا نباید این کار را می کردند؟ یا چون اشغال سفارت ها خلاف قوانین بین المللی است باید می پذیرفتند که 25 سال ایران در زیر یوغ استکبار قرار بگیرد. نمی خواهم بگویم که در حال حاضر بروند و سفارت خانه های خارجی را اشغال کنند؛ چون در حال حاضر آن ها قدرت نفوذی در ایران ندارند.
ولی می خواهم بگویم که چطور است که اشغال سفارت خارجی غیر قانونی است اما اشغال کشورها غیر قانونی نیست. آمریکای ها می گویند ایران خلاف کرده است؛ آیا خود آمریکایی ها در اشغال کشورها و کشتن مردمش خلاف عمل نکرده اند؟ آمریکا چه حقی دارد که الان در سوریه نیرو و پایگاه نظامی داشته باشد. چه حقی داشت به عراق حمله کند و در افغانستان و پاکستان این همه جنایت انجام دهد؟ ما نباید خودمان را در مقابل ادعا و تبلیغات آمریکا ببازیم و با آن ها همسو شویم.
برخی ها می گویند بعضی از افرادی که در اشغال لانه جاسوسی دست داشته اند از کرده خودشان پشیمانند، ما در دوران مختلف چنین چیزهایی را دشته ایم. البته بلاتشبیه انشاالله، در دوران ائمه (ع) خود «شمر» هم یکی از یاران باوفای حضرت علی (ع) و جانباز جنگ صفین بود و تا پای شهادت هم پیش رفت اما بعداً سر امام حسین (ع) را از بدن جدا کرد. آدم ها عوض می شوند.
این اقدام فارغ از درستی یا نادرستی اش در آن زمان، در سال های اخیر توسط برخی الگو گیری شده؛ آیا با این الگوگیری موافق هستید؟
نه به هیچ وجه من موافق نیستم. در آن زمان هم قبل از اشغال سفارت توسط دانشجویان خط امام، طرفداران چریک های فدایی خلق یک بار سفارت آمریکا را اشغال کردند ولی امام دستور داد سفارت تخلیه شود؛ یا این که در سال های اخیر یک بار به سفارت انگلیس و یک بارهم به سفارت عربستان حمله شد، من این ها را تایید نمی کنم. بعضی ها به سفارت خانه های خارجی که حمله می کنند به اموال آنجا هم صدمه می زنند؛ هر صدمه ای به اموال سفارت خانه های خارجی وارد شود ما باید خسارتش را پرداخت کنیم. ما در حال حاضر در شرایط آن زمان نیستیم. در آن زمان هم اگر امام تایید نمی کردند این ها سفارت را تخلیه می کردند. اما در آن زمان شرایط متفاوت بود. ما می دانیم در سال 32 شاه به ایتالیا فرار کرده بود و آمریکا با کودتا علیع مصدق او را به کشور بازگرداند؛ در سال 58 هم شاه را به آمریکا برده بودند. ماجرای گروگان ها می توانست خیلی سریع حل شود چون شرط دانشجویان این بود که آمریکا شاه را تحویل دهد. اگر آمریکا شاه را تحویل می داد این اشغال ادامه پیدا نمی کرد.
بنابراین این حرفی که من می زنم به آن زمان و خطری که انقلاب را تهدید می کند بازمی گردد و با این فرق دارد که هر کسی از چیزی عصبانی شد به سفارت یک کشور حمله کند.
انجام اقدامات امنیتی در سفارتخانه ها چه قدر مرسوم است، آیا در حال حاضر سفارت خانه های ما در کشورهای مختلف این کار را انجام نمی دهند؟
ما چنین کاری در سفارت خانه هایمان نمی کنیم. ممکن است مامور امنیتی داشته باشیم که یک جاهایی هم داریم. این نیروها رابط دستگاه امنیتی ما با دستگاه امنیتی کشور مورد نظر هستند ولی اینبا جاسوسی و برنامه ریزی برای کودتا و... فرق می کند. آمریکا حتی تلفن های شخصی رئیس جمهورهای کشورهای متحدش را شنود می کند. خانم کیلینتون دستور داده بود حساب های بانکی و خرید های آقای بان کی مون را تحت نظر داشته باشند. اما بعد از افشاگری مجبور به عذر خواهی شدند. سفارت خانه های ما این کار را نمی کنند.
در آمریکای لاتین یک ضرب المثلی است که می گویند« می دانید چرا در همه کشورها کودتا می شود ولی در کشور آمریکا نمی شود؟ چون آمریکا در کشور خودش سفارت ندارد» شما کشوری در آمریکای لاتین پیدا نمی کنید که آمریکا در آنجا کودتا نکرده باشد یا در حال حاضر آمریکا به روسیه اعتراض می کند که چرا در انتخابات ما دخالت کرده اید. اگر دخالت در انتخابات آمریکا اشکال دارد آمریکا در کدام انتخابات در دیگر کشورها دخالت نکرده است؟
نکته بعدی این است که قوانین بین المللی اجازه جاسوسی را به سفارت ها نمی دهد. اما آمریکا در آن زمان حتی تلفن های مقامات ما را هم شنود می کرده است.
مضرات سفارت آمریکا در تهران بیشتر از منافعش است
آمریکا در حال حاضر می تواند این کار را از طریق سفارت متحدانش در تهران انجام دهد
ما در حال حاضر هم اگر ببینیم که سفارت انگلیس در تهران جاسوسی می کند می توانیم سفارتشان را تعطیل کنیم. در روابط با دیگر کشورها هم روابط منافع و مضراتی دارد مثلاً همین که دیپلمات ها اگر جرمی مرتکب شوند از مجازات در ایران مصون هستند از مضرات رابطه است. ما هر جا منافع رابطه بیش از مضراتش باشد منطقی است رابطه داشته باشیم. اما اگر مضرات رابطه بیشتر از منافعش باشد باید در روابطمان تجدید نظر کنیم.
در رابطه با بازگشایی سفارت ایران در آمریکا و آمریکا در ایران این منافع به چه صورت است؟
ما هنوز هم معتقدیم که وجود سفارت آمریکا در ایران مضراتش بیشتر از منافعش است و موافق برقراری رابطه با آن ها نیستیم. چرا که آن ها از حضورشان در ایران برای توطئه استفاده می کنند. البته کشورهای دیگری مانند انگلیس هستند که این کار را می کنند اما امروز این کشور مانند گذشته دیگر عددی نیست. همین موضوع باعث می شود که تا زمانی که این وضعیت ادامه دارد ما دنبال مذاکره نباشیم.
