تعبیر من این است که نظریه خطابات قانونی امام شبیه نظریه حرکت جوهریه ای است که ملاصدرا بیان کرده است.حاج آقا مصطفی در تحریرات خود این نظریه را یک بارقه الهی می داند و آن را تکیمیل می کن
آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی در همایش بزرگداشت چهلمین سالگرد شهادت آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی، گفت: کتاب های حاج آقا مصطفی منبع ارزشندی برای شناخت آرای امام در مباحث اصولی است.
وی با بیان اینکه ابعاد شخصیتی ایشان برای بسیاری از نخبگان، دانشگاهیان و حوزویان ما ناشناخته است، تاکید کرد شناخت امام و اندیشه های ایشان امروزه هم برای حوزه های علمیه ما و هم برای تمام حوزه های علمیه شیعیان لازم و ضروری است.
آیت الله فاضل لنکرانی با تشریح ویژگی های شاخص حاج آقا مصطفی گفت: اولین ویژگی حاج آقا مصطفی جامعیت ایشان است که خود همین امر بحث مفصل و پیامی برای حوزه ها دارد. شخصیتی که در کنار امام رشد کرد، باید در فقاهت، تفسیر و عرفان به مرتبه جامعیت برسد. این نکته ای است که حوزه های ما امروز دارند از آن فاصله می گیرند. امروزه لازم است که روحانیون و طلبه ها به سمت جامعیت پیش بروند.
وی در ادامه با تعریف جامعیت گفت: اگر بخواهیم جامعیت را تعریف کنیم، در راس همه چز می توانیم به فقاهت ایشان اشاره کنیم. فقاهت حاج آقا مصطفی در حد بسیار بالایی بوده است. زمانی که مرحوم والد ما در تبعید بودند، امام نیز در نجف حضور داشتند. شخصی به ایشان گفته بودند اگر برای امام حادثه ای رخ دهد، بعد از امام چه کنیم؟ ایشان گفته بودند حاج آقا مصطفی از هر جهت صلاحیت دارند. اگر کسی کتب فقهی این مرد بزرگ را ببیند، اشتراکات بسیار وسیعی بین وی و امام وجود دارد.
آیت الله فاصل لنکرانی با بیان اشتراکات فقهی امام و حاج آقا مصطفی گفت: به طور مثال امام دین را در امور فردی، شخصی و اخروی خلاصه نمی کردند؛ این نگاه در مرحوم حاج آقا مصطفی به همان جامعیعت وجود دارد. در همین رسالت ولایت فقیه ایشان خطاب به مسلمانان و بزرگان می گوید، دین را تنها در امور عبادی و اخروی معنا نکنید.
وی افزود: در چند سطر بعد ایشان می فرماید ممکن است فقیهی به همه علوم قرآن به حد توان آشنا باشد، اما حقیقت و روح اسلام را درک نکند. ایشان در همین جا ضرورت وجود حکومت اسلامی را به خوبی تبیین کرده است. حاج آقا مصطفی در این مبحث به بحث خاتمیت اشاره می کند و آن را معیار و مبنایی برای اثبات وجود حکومت در اسلام قرار می دهد. این نگاه بسیار با ارزشی است. ایشان اصلا می فرمایند، ولایت فقیه یک بحث نظری نیست که بخواهیم به سراغ دلالت در روایات برویم و بحث بسیار روشنی در فقه است.
وی ادامه داد: یکی از امور بسیار تاسف بار، این است که به نظر می رسد مکتوبات مفقود ایشان از مکتوبات موجودش بیشتر بوده است، به همین جهت ما تنها به برخی آرای ایشان دسترسی داریم.
آیت الله فاضل لنکرانی با تاکید بر اینکه در بحث اصولی بهترین جایگاه برای شناخت امام آرای حاج آقا مصطفی است، گفت: کتاب های حاج آقا مصطفی منبع ارزشندی برای شناخت آرای امام در مباحث اصولی است. تعبیر من این است که نظریه خطابات قانونی امام شبیه نظریه حرکت جوهریه ای است که ملاصدرا بیان کرده است.حاج آقا مصطفی در تحریرات خود این نظریه را یک بارقه الهی می داند و آن را تکیمیل می کند. وی در تبیین مبانی اصولی امام حق بزرگی بر مبانی آن حضرت پیدا کرده است. انتظار ایشان در مباحث فقهی تا حد زیادی پخته و عمیق است.
وی با تشریح مقام والای فرزند امام در تفسیر گفت: حاج آقا مصطفی 16 علم لازم برای تفسیر را به میدان آورده است. علومی از قبیل لغت، بیان، فقه، علم حروف، اخلاق، قواعد فقه و... که کمتر کسی به همه آن تسلط دارد. زمانی والد ما می گفت تفسیر از عهده یک نفر خارج است، باید چندین نفر بنشینند و معانی آیات را به تمسک به علوم مختلف استخراج کنند، اما این مرد تا چه اندازه توان داشته است که توانسته است به تنهایی تفسیر را انجام دهد. نگوییم کم نظیر، این چنین تفسیری بی نظیر است.
وی همچنین گفت: اگر بگوییم بعد از المیزان، تفسیر ایشان را باید مورد وثوق قرار داد، حرف درستی است، اما متاسفانه تفسیر ایشان ناقص مانده است. حاج آقا مصطفی در تفسیر تنها به نقل اکتفا نمیکند. تعبیری به کار می برند که می فرماید تفسیر نیاز به یک قوه قدسیه دارد.
آیت الله فاضل لنکرانی در پایان با اشاره به تفسیری از حاج آقا مصطفی گفت: در ذیل الرحمن الرحیم ایشان تعبیر خوبی به کار می برند. ایشان به روایاتی که در اخلاق وجود دارد اشاره می کند و و بعد می فرماید رحمت یکی از جلوه های خداست، رافت نیز دیگر جلوه خداست. بعد ادامه می دهد خداوند گوشه ای از رحمت را به حیوان داده است که در ذات خود فرزندان خود را از مشکلات و موانع دور می کند و بعد به بشر اشاره می کند و خطاب به همگان می گوید آیا جایز است که تو نسبت به خلق رافت نداشته باشی؟ در این جا می گوید همانطور که پیامبر رحمت للعالمین بود، توی انسان نیز باید رحمت باشی.
وی همچنین گفت: انسان باید همین بحث رحمت را به عنوان اصولی ترین مبانی جامعه پیاده کند تا در وادی غضب و شیطنت نیافتد.
و در پایان با اشاره به حق امام در حوزه ها گفت: ما باید فقه امام را به صورت مجموعه عرفانی، فلسفی ببینیم. حق فراموش شده امام در حوزه ها که سرمایه ای برای همه است اما در زمان ما حقش ادا نشده است. ما باید به فقه امام توجه جدیدی داشته باشیم. امید داریم، فرزندان و نوادگان امام و به ویژه آیت الله سید حسن خمینی افکار امام را احیا کنند.
