امام سجاد(ع) فرمودند:«حتی اگر برحق هم هستی می توانی از عداوت دشمن با رفق و مدارا یا بکاهی یا آنرا بطور کامل از بین ببری» امروزه همه ما به این فرمایش امام سجاد(ع) احتیاج داریم. امروز ما در خانواده، زندگی جمعی یا جامعه به انصاف و رفق احتیاج داریم. ولی تا وقتی که این شیوه ها در جامعه از بالا نهادینه نشوند نمی توان به تغییر امیدوار بود.
یک استاد حوزه علمیه قم با اشاره به توصیه های خداوند به پیامبر گرامی اسلام(ص) در برخورد با دشمنان، گفت: بعضی ها هنرشان این است که هرچه دوست هست تبدیل به دشمن کنند و بر آمار دشمنان بیافزایند.
به گزارش خبرنگار جماران، حجت الاسلام والمسلمین سروش محلاتی طی سخنانی در حسینیه متوسلین به چهارده معصوم(ع) درباره شیوه برخورد با دشمنان در اسلام گفت: اختلافات و درگیری های مختلفی وجود دارند که ممکن است حقوقی، مالی، خانوادگی یا حتی سیاسی باشند. سوال اینجاست که چگونه می توان اختلاف را از بین برد به نحوی که اختلاف باشد اما دشمنی و عداوت نباشد؟! یا اگر عداوت است عداوتی با رعایت اصول اخلاقی باشد. از طرف خداوند به رسول‌الله(ص) دستور چگونگی برخورد با این مساله داده شد. پیغمبر(ص) در جامعه دشمنان زیادی داشتند. لذا چگونگی برخورد ایشان با دشمنان و موفقیتش اهمیت پیدا می کند.
وی ادامه داد: خداوند در قرآن می فرماید: «ای پیغمبر با روش نیکو و پسندیده در مقابل دشمن سیئه رفتار کن» خداوند نمی گوید پاسخ رفتار سیئانه را با رفتاری مشابه بده بلکه می فرماید با روشی پسندیده در برابر دشمن سیئه برخورد کن. اگر بنا بر مقابله و برخورد مشابه باشد پس اخلاق چه می شود؟ مگر زمانی که معاویه بن ابی سفیان در صفین آب را بستند و شریعه را گرفتند امیرالمومنین(ع) پس از تسلط بر آنان مقابله به مثل کردند؟ برخی از یاران حضرت می گفتند: یا علی(ع) اجازه بده تا ما نیز با آنان همین کار را کنیم و همانطور که آنها آب را به روی ما بستند ما نیز چنین کاری انجام دهیم که امیرالمومنین(ع) فرمودند: نه من اجازه چنین کاری را نمی دهم. جنگ در جای خود و اخلاق در جای خود، جنگیدن مجوزی برای زیرپا نهادن اخلاق نیست.
محلاتی در ادامه افزود: خداوند به پیغمبر اکرم(ص) فرمود: « اگر از روش توام با اخلاق و ادب استفاده کنی کسی که با تو دشمنی دارد تبدیل به دوست می شود» آیه قرآن اشاره می کند «بجای آنکه عدو را از بین ببری باید عداوت را از بین برد» از این طریق شخص می ماند اما دیگر دشمن نیست بلکه تبدیل به یار و همراه خواهد شد. خداوند می فرماید: «این هنر، هنر همه نیست. زیرا هر کس نمی تواند چنین ظرفیت و قابلیتی داشته باشد که بتواند از این روش استفاده کند.» خداوند این روش را هنر مردان بزرگ می داند که دارای ظرفیتی بالا هستند. بعضی ها هنرشان این است که هرچه دوست هست تبدیل به دشمن کنند و بر آمار دشمنان بیافزایند.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود گفت: امام سجاد(ع) فرمودند:«حتی اگر بر حق هم هستی می توانی از عداوت دشمن با رفق و مدارا یا بکاهی یا آنرا بطور کامل از بین ببری» امروزه همه ما به این فرمایش امام سجاد(ع) احتیاج داریم. امروز ما در خانواده، زندگی جمعی یا جامعه به انصاف و رفق احتیاج داریم. ولی تا وقتی که این شیوه ها در جامعه از بالا نهادینه نشوند نمی توان به تغییر امیدوار بود. امام سجاد(ع) فرمودند: رفق و مدارا را حکمرانان باید در جامعه به مردم نشان دهند. آنها تابلوی زندگی مردم هستند بخش زیادی از مردم به دلیل آنکه هوادار آنها هستند به جان یکدیگر می افتند و گرنه مردم که با یکدیگر مشکل ندارند. آنها باید ببینند که از بالا رفق و مدارا وجود دارد یا نه؟ سروش محلاتی گفت: امیرالمونین(ع) تعبیری جالب دارند. ایشان به مالک می فرمایند« در جامعه اسلامی طبقات مختلفی وجود دارد. طبقه اول جنودالله(سپاهیان و لشگریان) هستند. که نکته آن این است که نظامیان در یک جامعه اسلامی نمی توانند منتسب به یک فرد شوند. امیرالمومنی(ع) تنها برای این طبقه از پسوند «الله» استفاده می کنند. بدون شک آنجایی منتسب به خدا می شود که انتساب به شخص نباشد. مانند مسجد که خانه خداست و منتسب به شخص نیست. از نظر امیرالمومنین(ع) نیروهای نظامی در خدمت شخص و برای حفظ شخص نیست بلکه اهداف بالاتری دارند. حضرت یک به یک طبقات را عنوان کردند تا آنکه به قضات رسیدند که با پسوند عدل معرفی کردند. طبقه چهارم کارگزاران و عمال حکومت بودند که از سوی امیرالمومنین(ع) با وصف انصاف به کار می روند.»
سروش محلاتی در پایان اظهار کرد: اگر ما اندکی به همین سخن امام سجاد(ع) توجه کنیم. وضع زندگی و جامعه ما عوض می شود. تا کی باید با این کلام فاصله داشته باشیم. پس چرا خود را منتسب به امام سجاد(ع) می دانیم و پز می دهیم که رساله الحقوق امام سجاد(ع) را داریم. داشتن کتاب چه دردی را دوا می کند وقتی به کلام درون آن عمل نمی شود. این همه درگیری و تقابل بخاطر چیست؟ کاش این فحاشی ها در مراکزی می شد که کاری با دین و مذهب نداشتند. متاسفانه در این سالها یکی از مراکز فحاشی، خیمه هایی است که با نام امام حسین(ع) برپا می شوند و در آنها روضه امام سجاد(ع) می خوانند. هزاران نفر در جلسه امام حسین(ع) شرکت نمی کنند که یک فرد بخواهد در آن به اشخاص توهین و فحاشی کند، آن وقت چنین فردی محاکمه و به مبلغ پنجاه هزار تومان جریمه شود. مشکل ما مبلغ چنین جریمه ای نیست بلکه مشکل این است که ما خود را حق مطلق بپنداریم و غیر از خود را باطل تلقی کنیم و بر مبنای این ذهنیت، خود را مجاز به انجام هرکاری ببینیم. حتی معتقد باشیم اگر امام سجاد(ع) و رساله حقوق باشد این وضع به هم می خورد. امام سجاد(ع) فرمود: با فرض اینکه حق با تو باشد بازهم عدوات و دشمنی، میزان و قاعده ای در اخلاق دارد و نباید آن را فراموش کرد.
