مجمع عمومی سازمان ملل متحد رکن اصلی، جهانی و مشورتی سازمان ملل متحد است. مجمع عمومی به طور منظم دوره‌های اجلاس سالیانه خود را از سپتامبر تا دسامبر یا ژانویه تشکیل می‌دهد و در موارد استثنایی به درخواست شورای امنیت یا به درخواست یک عضو که مورد موافقت اکثریت اعضا باشد، اجلاس فوق‌العاده خواهد داشت. شکی نیست که کشورهای جهان دیدگاه‌ها، رویکردها و مواضع مختلفی دارند. از این رو، اجلاس سران عضو سازمان ملل این امکان را ایجاد می‌کند که کشورها مواضع، سیاست‌ها و دیدگاهشان را برای کشورهای دیگر و جامعه بین‌المللی بیان کنند.
به گزارش جماران، اجلاس سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل، از جمله مهم ترین رویداد ها جهانی است که روسای هرکشور برای یک بار در سال در کنار یکدیگر قرار می گیرند و در باب بحران ها و چالش های با یکدیگر هم اندیشی میکنند. روسای جمهور ایران نیز از آغاز تشکیل سازمان ملل در این اجلاس ها حضور داشته اند و هرکدام به فراخور دروه خود اهدافی را در این نشست دنبال کرده اند.
اولین مسافر ایران به مقصد سازمان ملل شهید محمدعلی رجایی بود که به عنوان نخست وزیر و رئیس دولت عازم اجلاس مجمع عمومی شد. در آن زمان با توجه به شرایط رجایی به گفته خودش به دنبال رساندن صدای مظلومیت مردم مسلمان ایران به جهان بود.
در دروه های بعد نیز هریک از روسای جمهور با شعار خاص خود به نیویورک رفتند پیام خود را در مقابل نمایندگان کشور های دیگر قرائت کردند. در حقیقت آنچه در اجلاس های مجمع عمومی بیشترین اهمیت را دارد، توان روسای کشور ها برای بهبود روابط با جامعه جهانی و معرفی درست کشوری است که نمایندگی آن را به عهده دارد.
در این میان تا پیش از ریاست جمهوری حسن روحانی، شاید دو سخنرانی بیشترین تاثیر را در افکار مردم جهان بر جای گذاشته باشد. یکی سخنرانی سید محمد خاتمی در سال 77 و پیشنهاد نامگذاری سال 2001 به عنوان گفت و گوی تمدن ها بود که در فضای تبلیغات گسترده علیه ایران چهره جدیدی از کشورمان را به جهانیان نشان داد؛ و دیگر سخنرانی محمود احمدی نژاد برای صندلی های خالی بود که واکنش های منفی زیادی را در پی داشت و با اصطلاحاتی مانند کاغذ پاره خواندن قطعنامه ها همچنان در ادبیات سیاسی باقی مانده است.
امسال نیز روحانی در قامت رئیس دولت دوازدهم صبح امروز راهی نیویورک شد. وی پیش از سفر با اشاره به اهداف خود در این سفر گفت: آنها 353 روز در سال علیه ما تبلیغ میکنند و ۲،۳ روز هم نوبت ما می شود که مواضع خود را اعلام کنیم. متاسفانه تبلیغات جهانی معمولا نسبت به کشورهای اسلامی و بویژه ایران با واقعیت فاصله زیادی دارد.
روحانی افزود: امیدوارم دیدارهای ما در این سفر موجب برکت برای کشورمان شود. این سفرها بسیار مفید است زیرا با سران کشورهای متعددی می توان دیدار داشت و افکار و نظرات خود را منتقل کرد در حالیکه سفر به همین کشورها زمان زیادی می‌برد امیدوارم این سفر موجب خیر و برکت برای کشورمان شود.
همچنین به گفته رئیس دفتر رئیس‌جمهوری، روحانی قرار است در این سفر کوتاه و فشرده‌ی خود، علاوه بر سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، با ایرانیان مقیم نیویورک و جمعی از مسلمانان و نخبگان سیاسی این کشور دیدار داشته باشد. دیدار و گفت‌وگوی دو جانبه با تعدادی از روسای کشورهای مهم و همچنین انجام مصاحبه با اصحاب رسانه و مطبوعات از جمله دیگر برنامه‌های رئیس‌جمهور در حاشیه پنجمین حضور خود در مجمع عمومی سازمان ملل است.
جهانی عاری از خشونت و افراطی گری
پس از روی کار آمدن حسن روحانی بار دیگرتلاش هایی برای بهبود چهره ایران در جامعه جهانی آغاز شد. مهرماه سال 92 در شرایطی که فضای سیاسی ایران با پیروزی اعتدالگرایان دچار تغییر محسوسی شده بود روحانی برای نخستین بار عازم نیویورک شد. این سفر البته تحت تاثیر حل و فصل پرونده هسته ای ایران و کنار گذاشتن مشی منفعلانه در سیاست خارجی بود که طی 8 سال پیش از آن باب شده بود.
روحانی در اولین سال ریاست جمهوری اش، مجمع عمومی سازمان ملل را فرصتی برای ترمیم چهره ایران در مجامع بین المللی دانست و همانطورکه در ابتدای سفر خود به نیویورک گفت تلاش کرد با بهبود چهره کشور در افکار جهانیان، ایران را به عنوان کشوری با ثبات و صلح جو و به دور از جنگ طلبی معرفی کند.
وی در اولین سخنرانی خود در سازمان ملل، از «آری برای صلح و نه برای جنگ»، و امید به ترجیح گفتگو بر ستیز و اعتدال بر افراط سخن گفت و به تبلور مردم سالاری دینی در ایران اشاره کرد.
رئیس جمهور همچنین از نه به خشونت و نظامی گری سخن گفت و گفتمان‌های تبلیغاتی و بی‌اساس دین ستیزانه، اسلام هراسانه، شیعه هراسانه و ایران هراسانه را تهدیدی جدی علیه ثبات جهانی و امنیت انسانی دانست.
آنچه روحانی در سفر خود به نیویورک دنبال میکرد، بازگرداندن آرامش به جهان با تاکید بر جهانی عاری از خشونت و افراطی گری بود.
همانطور که وی در فرازی از سخنان خود در مجمع عمومی تاکید کرد: در این سال‌ها، یک صدای مسلط پیاپی شنیده شده است که «گزینۀ جنگ روی میز است»، اما امروز بگذارید در برابر این سخن ناکارآمد و غیرقانونی بگوییم «صلح در دسترس است». پس به نام جمهوری اسلامی ایران در گام نخست پیشنهاد می‌کنم طرح «جهان علیه خشونت و افراطی‌گری» در دستور کار سازمان ملل متحد قرار گیرد و همۀ دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی و نهاد مدنی تلاش‌های جدیدی را برای سوق دادن جهان به این سو سامان دهند. باید به جای گزینة ناکارآمد «ائتلاف برای جنگ» در مناطق مختلف جهان به «ائتلاف برای صلح پایدار» در سراسر جهان اندیشید. امروز جمهوری اسلامی ایران شما و همه جامعة جهانی را به برداشتن گامی فراپیش می خواند؛ دعوتِ «جهان علیه خشونت و افراطی‌گری». ما باید بپذیریم و بتوانیم در اینجا افقی را بگشاییم که درآن به جای جنگ، صلح، به جای خشونت، مدارا، به جای خونریزی، پیشرفت، به جای تبعیض، عدالت، به جای فقر، برخورداری و به جای استبداد، آزادی درسراسرجهان بهتردیده شود.
در 5 روز حضور روحانی در نیویورک وی همچنین با سران و مقامات بسیاری از کشور ها نیز دیدار و رایزنی کرد که حرکتی درخور توجه بود.
رئیس دولت یازدهم با روسای جمهور اتریش، فرانسه، لبنان، تونس، ترکیه، سریلانکا و نخست وزیر کشورهای پاکستان، فیجی، ژاپن، اسپانیا، ایتالیا دیدار و گفت و گو کرد. روحانی همچنین با وزیر امور خارجه آلمان نیز دیدار کرد و در نشست وزرای خارجه جنبش عدم تعهد سخنرانی کرد.
دیدار با دبیر کل سازمان ملل، دبیر کل سازمان همکاری های اسلامی، رهبران برخی کشورهای اسلامی و رئیس صندوق بین المللی پول نیز از دیگر برنامه های رئیس جمهور در شصت و هشتمین اجلاس مجمع عمومی بود.
در زمینه دیپلماسی عمومی نیز، رئیس جمهور در جمع ایرانیان مقیم نیویوک و اعضای انجمن آسیایی شورای روابط بین الملل آمریکا حضور یافت. وی همچنین با روزنامه واشنگتن پست، شبکه های سی ان ان و PBS آمریکا گفت و گو کرد.
صندلی هایی که خالی نبود
سخنان روحانی در اولین حضورش در سازمان ملل در حالی بود که برخلاف سال های قبل کمتر صندلی در مجمع عمومی خالی شد. در حاشیه سفر رییس جمهور بر خلاف سال های قبل دیدارهای دیپلماتیک در عالی ترین سطوح با 11 نفر از روسای دولت ها از جمله کشورهای اروپایی و آمریکایی برگزار شد تا هیئت ایرانی هیچ فرصتی را برای حل پرونده هسته ای و تعامل با کشورهای دنیا از دست ندهد.
فرصتی برای تعامل و تاکید بر حقوق هسته ای
سال 93 نیز طبق روال سال های گذشته، رئیس جمهور به دعوت دبیر کل سازمان ملل وارد برای شرکت در شصت و نهمین اجلاس سالیانه وارد نیویورک شد. روحانی پیش از شرکت در اجلاس، اهداف سفر خود را رفع ایران هراسی و اسلام هراسی و تاکید بر چهره صلح جو کشور عنوان کرد و همچنین حقوق حقه ملت ایران را برای اعتمادسازی جهانی نسبت به فعالیت هسته ای مورد اشاره و تاکید قرار داد. رئیس دولت یازدهم همچنین به طور جدی از شفافیت فعالیت هسته ای و پذیرش چارچوبی مورد توافق طرفین با حفظ حقوق ملت ایران سخن گفت. از اجلاس شصت و نهم و سخنان روحانی بود که زمزمه های دست یابی به توافق جامع به طور جدی مطرح شد.
در آن سال همچنین دامنه بحران سوریه افزایش یافته بود و یکی از بخش های مهم سخنان روحانی در سازمان ملل پیرامون لزوم بازگرداندن صلح به خاورمیانه بود. وی همچنین برای بار دیگر اقدامات نظامی کشورهای غربی در منطقه را مورد انتقاد قرار داد و گفت:اشتباهات راهبردی غرب در مسایل منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی و قفقاز، این نقطه از جهان را به بهشت تروریست‌ها و افراطیون بدل کرده است.
روحانی همچنین با تاکید دوباره بر صلح طلب بودن ایران گفت: سیاست اصولی کشور من، تلاش برای تعامل سازنده با همسایگان بر اساس احترام متقابل، و با تأکید بر منافع مشترک است. طرح مسأله سلطه ایران بر کشورهای مسلمان منطقه، افسانه‌ای بیش نیست که در قالب پروژه ایران‌هراسی در سال‌های اخیر برآن دمیده شده است. آنها که در این شیپور می‌دمند، نیاز به جعل دشمنی موهوم دارند تا تنش‌ها را تداوم دهند و با تشدید تضادّ و تفرقه، منابع توسعه ملتها را به انحراف کشند. رویکرد اصولی ما، پایان بخشیدن به توهم ایران‌هراسی و زمینه‌سازی برای مشارکت راهبردی با همسایگان است.
در این سفر نیز روحانی مانند سال گذشته با سران بسیاری از کشور ها دیدار و گفت و گو کرد. روسای جمهور فرانسه، ونزوئلا، ترکیه، اتریش، اسلوونی، عراق، سویییس با روحانی دیدار کردند. همچنین نخست وزیر انگلیس، ژاپن، لبنان و وزیر خارجه آلمان از دیگر کسانی بودند که روحانی با آنها دیدار و گفت و گو کرد. روحانی همچنین با دبیر کل سازمان ملل، در جمع نخبگان سیاسی اندیشکده های آمریکایی حضور یافت و با رهبران اسلامی آمریکا دیدار کرد.
پیروزی بر جنگ
سال 94، حضور رئیس جمهور ایران در سازمان ملل متحد با سال ها پیش متفاوت بود. هفتادمین اجلاس سالیانه چند ماه پس از به نتیجه رسیدن برجام بود و به همین جهت فرصتی تازه برای ایران به حساب می آمد. روحانی نیز پیش از حضور در مقر سازمان ملل با تاکید بر اهمیت به ثمر رسیدن برجام گفته بود: در سازمان ملل باید زمینه را برای استفاده از فرصت برجام که فرصت های زیادی برای هر دو طرف فراهم کرده است، مهیا کنیم.
روحانی همچنین در سخنان خود در سازمان ملل نیز بر موثر بودن برجام تاکید کرد و گفت: توافق هسته‌ای که نمونة درخشانی از «پیروزی بر جنگ» بود، توانسته سایه تخاصم و حتی جنگی دیگر و تنشی دامنه‌دار را از سر خاورمیانه دور کند، می‌تواند و باید، سرآغاز دوره‌ای جدید و موجب نتایجی مثبت برای صلح و ثباتی پایدار در منطقه نیز باشد.
همچنین روحانی بر مبارزه با تروریسم تاکید کرد و گفت: ما پیشنهاد می‌کنیم که مبارزه با تروریسم به یک سند و قاعدة الزام‌آور بین‌المللی بدل شود و هیچ دولتی حق نداشته باشد از تروریسم به عنوان یک روش مداخله‌جویانه در امور ملتها حمایت کند. ما آماده‌ایم که برای نابودی تروریسم و بسترسازی برای تحولات دموکراتیک در منطقه کمک کنیم و اجازه ندهیم اسلحه به ابزار تحول، بدل شود.
سومین حضور روحانی در سازمان ملل با حادثه غم انگیز منا همزمان شد و رئیس جمهوری را بر آن داشت که در تماسی تلفنی با معاون اول خود دستورات ویژه ای برای پیگیری این موضوع صادر کند. روحانی در حاشیه هفتادمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد و نشست توسعه پایدار ملل متحد دیدارهایی با نخست وزیر سوئد، بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد، دونالد تاسک رئیس شورای اروپا، فرانسوا اولاند، رئیس جمهوری فرانسه، شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین، دیوید کامرون، نخست وزیر انگلستان و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه داشت و بر ضرورت توسعه همه جانبه مناسبات به ویژه روابط اقتصادی، تجاری و سیاسی تاکید کرد.
آخرین سفر رئیس دولت یازدهم به نیویورک در دور اول ریاست جمهوری
روحانی یک سال بعد یعنی در سال 95 هم برای حضور در هفتاد و یکمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد به آمریکا رفت. وی پیش از عزیمت به نیویورک با اشاره به اهدافش در سازمان ملل با بیان اینکه حل و فصل یک مسئله بزرگ سیاسی، فنی و حقوقی پای میز مذاکره و حصول برجام یک دستاورد درخشان است که با تلاش نمایندگان ملت ایران و رهنمودهای مقام معظم رهبری حاصل شده است، اظهار داشت: در جریان حضورم در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و برنامه های جانبی آن فرصت های همکاری با ایران بعد از برجام را تشریح خواهم کرد.
رئیس جمهور همچنین در سخنرانی خود در سازمان ملل سخنان خود را با محکوم کردن تروریسم و خشونت آغاز کرد وگفت: واقعیت آن است که امروز بروز خشونت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا شتاب حیرت آوری به خود گرفته و این منطقه گرفتار وحشیانه ترین خشونتها و مخرّب ترین سیاست ها شده است.
روحانی همچنین باز هم بر رویکرد همراه با حسن نیت ایران سخن گفت: رویکرد اصولی ایران، مشارکت سازنده با همسایگان برای تحقق نظم پایدار مبتنی بر امنیت جمعی و حمایت از توسعه کشورهای منطقه و ایجاد پیوندهای متقابل اقتصادی است. ریشه کن کردن خشونت در منطقه، بدون مردمسالاری، ارتقاء حقوق شهروندی و توسعه اقتصادی، میسر نیست.
رئیس دولت یازدهم در نیویورک، علاوه بر سخنرانی در مجمع عمومی، به صورت جداگانه با متئو رنتزی نخست وزیر ایتالیا، ترزا می نخست وزیر انگلیس، فرانسوا اولاند رئیس جمهوری فرانسه، رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه، رهبران مسلمان جامعه آمریکا، بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد، حیدر العبادی نخست وزیر عراق، نواز شریف نخست وزیر پاکستان، شینزو آبه نخست وزیر ژاپن، یوهان اشنایدر امان رئیس جمهوری سوئیس، روسن پلونلیف رئیس جمهوری بلغارستان، استفان لوون نخست وزیر سوئد، خانم ارنا سولبرگ نخست وزیر نروژ، رئیس جمهوری اسلوونی و نخبگان و اندیشمندان آمریکایی دیدار و گفت وگو کرد.
