مرکز آموزش و پژوهش های بین الملل به تازگی در ششمین جلد از مجموعه تاریخ شفاهی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران خاطرات سیاسی و دیپلماتیک دکتر سید محمد صدر از دولت اصلاحات را در شمارگان محدودی منتشر کرده است که شامل خاطرات جذاب و خواندنی از روابط خارجی سال 1376 است.
به گزارش جماران، این کتاب گفت و گو با دکتر سید محمد صدر، معاون اسبق امور کشورهای عربی-آفریقایی وزارت امور خارجه است که توسط گروه تاریخ شفاهی معاونت بین المللی وزارت امور خارجه انجام و از سوی اداره نشر این وزارت خانه منتشرشده است.
خاطرات مندرج در کتاب، حاوی مهم ترین وقایع دیپلماسی ایران در سال 1376 است. این سال همزمان با آغاز دوره ریاست جمهوری سید محمد خاتمی و دوران معاونت امور کشورهای عربی-آفریقایی سیدمحمد صدر است. در این کتاب به موضوعات مختلفی پرداخته شده است که محدود به اتفاقات و وقایع خارج از کشور ایران نیست.
جماران در ایام نوروز بخش هایی از این خاطرات را منتشر می کند که بخش سوم آن امروز منتشر می شود:
در پی ورود آقای خاتمی، در صحنه انتخابات شور و نشاط فراوانی جامعه را فراگرفت و رقبای دیگر نیز فعالیت انتخاباتی خود را با جدیت آغاز کردند. روش تبلیغاتی جناب آقای خاتمی که به طور عجیبی بر روی مردم اثر مثبت داشت. سفر با اتوبوس بود. ایشان شهر به شهر با اتوبوس حرکت می کرد و همین امر باعث شده بود تا ایشان در بین راه مورد استقبال وسیع مردم قرار گیرد. این روش ساده و بی پیرایه که با سفرهای رقبای دیگر به ویژه رقیب اصلی و همچنین مسئولین سابق مقایسه می گردید. جذابیت خاصی در میان مردم ایجاد کرده بود. مردم بعد از مدت ها که از تشریفات بی حد و حصر دولتی خسته شده بودند مردی را در میان خود می دیدند که مانند آنها سفر می کرد و با آنها از نزدیک و رودررو سخن می گفت.
این روش کار و همچنین برنامه ها و سخنرانی های جناب آقای خاتمی به مرور زمان توفیق روز افزون به همراه داشت و درصد موفقیت ایشان را نسبت به شروع کار افزایش داد. این افزایش به مرور زمان مخالفین را به جایی رساند که آنان به جای تبلیغ برای نامزد خود به دو ترفند دست زدند.
من همین جا این موضوع را مجددا توضیح بدهم که در ابتدا که آقای خاتمی شروع به فعالیت کرد خیلی شناخته شده نبود و درصد بسیار پایینی از مردم ایشان را می شناختند. به همین دلیل این تصور وجود داشت که معلوم نیست ایشان اصلا در انتخابات موفق بشود؛ اما به مرور زمان هم درصد شناخت مردم و هم درصد حمایت از ایشان بالا می رفت. این افزایش اعتبار آقای خاتمی در میان آحاد مردم به مرور زمان رقیب اصلی و حامیان او را به جایی رساند که آنان به جای تبلیغ برای نامزد خود به دو ترفند دست زدند. اول این که در کل جامعه شایعه کردند که نظر مقام معظم رهبری بر روی آقای ناطق نوری است و این مطلب را به صراحت آیت الله مهدوی کنی در دو روز قبل از انتخابات بیان نمود. دوم خراب کردن چهره آقای خاتمی در میان مردم با پخش شایعه تکرار واقعه مشروطیت و بازگشت بنی صدر دوم به صحنه و القای این که در صورت آمدن آقای خاتمی اسلام در خطر قرار می گیرد.
در چارچوب بکارگیری این روش مجلاتی مانند شلمچه و یالثارات به سم پاشی عجیبی پرداختند و روزنامه های رسالت، کیهان و در این اواخر حتی رادیو و تلویزیون به تبلیغات علنی علیه آقای خاتمی می پرداختند. در این میان توطئه مثل قضیه رپ ها و فیلم عصر عاشورا و پخش عکس های مستهجن صورت گرفت تا به خیال رقبا ضربه نهایی را به آقای خاتمی وارد کنند. این فیلم عصر عاشورا خیلی فیلم معروفی بود که آن زمان ساخته شد و قصد آنها این بود که بگویند مثلا همین رپ ها و کسانی که تو این زمینه ها هستند، طرفدار آقای خاتمی هستند.
در این میان سخنرانی های افراد طرفدار روحانیت مبارزه به تبلیغ بسیار زشت علیه آقای خاتمی تبدیل شده بود که به تعدادی از آنها اشاره می شود. آقای رفیق دوست در بنیاد جانبازان گفته بود که نمی گذاریم حادثه بنی صدر تکرار شود و اگر حتی آقای خاتمی پیروز شود، ظرف شش ماه او را بر می اندازیم. آقای شریعتی معاون پارلمانی وزیر کشور در مسجد احمدیه نارمک اظهار داشته بود مردم! صندوق رای مثل رحم زن است. مواظب باشید رای شما باعث نشود که ولدالزنا از آن بیرون بیاید. متاسفانه این روش تبلیغاتی که روز به روز خشن تر هم می شد مرتب ادامه داشت.
در این میان شورای نگهبان اقدام عجیبی انجام داد که بی طرفی خود را به طور کامل زیر سؤال برد. این شورا در زمان اعلام اسامی نامزدهای مورد تأیید، ترتیب الفبایی را رعایت نکرد ( چون می دانید شورای نگهبان وقتی نامزدها را معرفی می کند باید به ترتیب الفبا باشد.) و نام آقای ناطق را اول و آقای خاتمی را سوم اعلام نمود. این شورا در پاسخ اعتراضات بیانیه ای صادر کرد که عذر بدتر از گناه بود در این بیانیه آمده بود که مابین نامزدها رأی گیری کردیم و اسامی به ترتیب اعلام شده رأی آورد. می دانید که تنها چهار نفر نامزد انتخابات ریاست جمهوری بودند: آقای ناطق نوری، آقای خاتمی، آقای ری شهری و آقای زوارئی.
در کنار این اقدامات، اتفاق دیگری به وقوع پیوست که بسیار عجیب بود. بازرسان وزارت کشور طبق قانون، مسئولیت نظارت بر برگزاری صحیح و سالم انتخابات را بر عهده دارند و به عبارت دیگر آنها کار مجریان را تحت نظر قرار می دهند تا اگر خلافی صورت گرفت آن را گزارش کرده و برخورد لازم به عمل آید. چند روز قبل از برگزاری انتخابات بازرسان استان تهران در سالن شهید حیدرنیا جلسه ای داشتند تا توسط مسئولین مربوطه توجیه شوند.
در این جلسه ابتدا آقای شریعتی، معاون امور مجلس وزارت کشور و مسئول کل بازرسی انتخابات سخنرانی می کند و سپس معاون سیاسی استانداری تهران یعنی آقای شیرازی به ایراد سخن می پردازد. ایشان ابتدا گزارشی در مورد صندوق ها و محل آنها ارائه می دهد و سپس می گوید: شما بازرسان باید کاری کنید که در همان مرحله اول انتخابات رئیس جمهور مورد تأیید علما و جامعه مدرسین انتخاب شود. شما باید سعی کنید این را به مردم بگویید تا این فرد را انتخاب کنند. سخنان آقای شیرازی با عکس العمل شدید تعدادی از بازرسان مواجه می شود و تشنج شدیدی جلسه را فرا می گیرد.
بازرسان می گویند ما مسئول برگزاری انتخابات هستیم نه مبلغ نامزد و این با اصل بی طرفی بازرسین منافات دارد. شدت عکس العمل به گونه ای بوده که آقای شریعتی و آقای شیرازی جلسه را ترک می کنند و در نهایت یکی از ناظرین شورای نگهبان در پشت تریبون می رود و می گوید ما نباید دین خود را به دنیای دیگران بفروشیم....
