یادگار امام با اشاره به نیاز حضور اخلاقی در جامعه امروز گفت: باید از تجربیات گذشتگان استفاده کرد، زیرا گذشتگان کسانی هستند که همین مسیرها را در زمان خود پیموده اند، اگر آنان به نتیجه رسیدند، کدام راه را در پیش گرفتند و اگر به نتیجه نرسیدند، علت آن چه بوده است؟
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی در دیدار با مسئولان پایگاه خبری "انتخاب" در مورد نادیده گرفتن تلاشهای نخبگان ما در دوره های گذشته و فاصله گرفتن نسل جدید با نسل پیشین، اظهار داشت: انگیزه ها و عواملی که شما از آن سخن می گویید در هر نسلی وجود داشته است و اشخاص در دوره های مختلف، در این مسیر کارهایی انجام داده اند. یکی از بزرگ ترین ضررهای متوجه هر جامعه، «گسست نسلی» است و نکته قابل تامل در این بحث این است که در مسیر پیش روی آینده باید تجربه گذشته مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: اینکه نسل آینده، نسل پیش از خود را عامل پیروزی یا شکست بداند و در این مسیر، او را متهم به اشتباه و یا عامل اصلی بروز مشکل امروز خود کند، مساله ای قابل تامل است. البته اگر نسل بعد، نسل پیش از خود را به اشتباه متهم کند، خوب است؛ چراکه دنیا دار آزمون و خطاست، اشتباه شما در حقیقت کمک به من است، زیرا راهی را که شما رفته اید، و به اشتباه و خطا بودن آن پی برده اید، من نمی روم؛ پس اکنون گزینه های کمتری پیش روی من است. از طرفی ممکن است که من هم همان اشتباه را می کردم، پس اشتباه شما از اشتباه من جلوگیری می کند؛ هم چنین اگر اشتباهات آن ها نبود، شما هم متوجه نمی شدید که از کجا و از چه مسیری باید حرکت کنید.
سید حسن خمینی گفت: در وجه مقابل، بد بینی نسبت به گذشته است. اگر شما دیگران را در راهی که رفته اند، به ناتوانی یا سوء نیت ونه به اشتباه متهم کنید، به این معنی است که نتیجه ای که گذشتگان گرفته اند مطلوب من نیست و لذا بررسی مسیری که آنها طی کرده اند هم لازم نمی دانم و این مسیر را مجدد از آغاز طی می کنم. پس چنان که گفتیم، اشتباه دیگران می تواند آثار مثبت بسیاری داشته باشد، چرا که در حقیقت استفاده از تجارب دیگران است؛ اما اشکال آن وقتی حاصل می شود که گروهی می گویند که راه همان بود که تو رفتی، و من هم باید دوباره همان راه را بروم، لیکن عدم وصول به نتیجه، به دلیل ضعف در خود تو بوده است. اما من همین راه را دوباره طی می کنم و به نتیجه می رسم. اهل تاریخ در جمله معروفی می گویند:«بزرگ ترین درس تاریخ این است که هیچ کس از تاریخ درس نمی گیرد».
وی گفت: البته الزاماً نمی توان این جمله را غلط دانست، زیرا ممکن است مواردی را بیابیم که راه درست همان بوده و راهور اشتباه رفته باشد اما باید به کلیت قضیه توجه کرد. جمله ای از گورباچف پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی با این مضمون نقل شد که آنچه در شوروی شکست خورد، کمونیسم نبود، بلکه استالینیسم بود. برخی دیگر از مدافعان نظام سوسیالیستی هم می گفتند که آنچه شکست خورد، کمونیست ها بودند؛ نه کمونیسم، و در حقیقت کمونیست های روسی شکست خوردند.
یادگار امام یادآور شد: در همه مسائل اجتماعی، دینی، فردی و ...، بزرگترین فاجعه ای که گسست نسلی را پدید می آورد، این است که نسل بعدی نسبت به نسل پیش از خود، بدبین شود. در این که نیت و توانمندی خود را از دست بدهد؛ نه نتیجه را، زیرا نتیجه مشخص است که اگر درست باشد خوب است و اگر غلط باشد که نیست.
وی در ادامه در مورد تاثیر گسست نسلی بر روند حرکت جامعه، گفت: گسست نسلی دو چیز را نسبت به نسل پیشین از شما می گیرد و موجب می شود که بگویید از اول شروع می کنم؛ یکی این که بگویید آن ها نیّات خوبی نداشتند و ما از آن ها بهتر هستیم یا ما بر خلاف آن ها نیات پاکی داریم. بسیاری از رخدادهای کشور ما از این دست است و به چنین چیزی توجه نمی شود که آن ها که به این نتیجه رسیدند و این کار را انجام دادند، حتماً به عوارض و عواقب این کار اندیشیده بودند و حتماً مسائلی را در نظر گرفته بودند. برای مثال یکی از دوستان ما که در نیروی دریایی مسئولیتی داشت می گفت، زمانی تصمیم گرفتند که لباس نیروی دریایی را تغییر دهند. می دانید که لباس نیروی دریایی در شش ماه اول سال سفید و در شش ماه دوم سیاه است. دوست مامی گفت که من استدلال کردم و گفتم: من نمی گویم که لباس را تغییر ندهید، ولی این که نیروهای دریایی همه دنیا به این نتیجه رسیدند که در شش ماه نخست سفید و در شش ماه دوم سیاه بپوشند، نتیجه یک خرد جمعی است و تغییر این مسئله به دلیل نیاز دارد، پس به این مسئله هم فکر کنید. برای مثال لباس شهربانی و نیروهای نظم شهری باید لباس "سیویل" باشد؛ نه لباس خشک نظامی. این نتیجه ای است که پس از گذشت دوره های مختلف تاریخی بدان رسیده اند؛ حال شخصی بدون احتساب این تجربیات، همه را به نیّات فاسد متهم کند و بگوید که همه آنان در مسیر خطا گام برداشته اند، این همان گسست نسلی است. در حقیقت گسست نسلی این است که ما نسل پیش از خود را به بی خردی یا نیت ناخالص متهم کنیم و در حقیقت خودمان را از تجربیات آنها محروم سازیم.
یادگار امام تأکید کرد: توجه کنیم که در میان گذشتگان نیز بسیاری دغدغه های ما را داشتند، بسیاری از آنها نیز مانند جوانان امروزی در حوزه علم دین تخصصی نداشتند، راه هایی را رفته و نتایجی گرفته اند که شما آن ها را نمی پسندید؛ این راه ها و نتایج باید بررسی شود و یکجا کنار گذاشته نشود؛ در این صورت متوجه می شویم که بسیاری از آن ها که ثمری نداشته، نشدنی بوده اند؛ ما باید در نظر بگیریم که به هر حال، در حوزه مسائل اجتماعی، پس از مشروطه، ما با دشواری های مختلفی روبه رو بوده ایم و بسیاری از کسانی که در این زمینه فعالیت می کردند، قطعاً از من و شما توانمندتر و به نوعی با انگیزه بیشتری بودند.
سید حسن خمینی با اشاره به راهکارهای انسان امروزی برای حضور اخلاقی در جامعه، افزود: نکته اول این است که در روزگاری که هزاران رهزن برای انسان وجود دارد، نگاه عمیق تر به حوزه مسائل زندگی که دین نیز یکی از مسائل این حوزه است، بسیار ضروری است؛ البته از دید ما دینداران، همه مسائل در دین خلاصه می شود؛ یعنی شما می توانید برای همه مسائل زندگی پاسخ هایی در دین بیابید. پس نکته اول این است که نفس اندیشیدن، خود ارزشمند است. نکته دوم این که حتما باید از تجربیات گذشتگان استفاده کرد، زیرا گذشتگان کسانی هستند که همین مسیرها را در زمان خود پیموده اند، اگر آنان به نتیجه رسیدند، کدام راه را در پیش گرفتند و اگر به نتیجه نرسیدند، علت آن چه بوده است؟
وی یادآور شد: سابقا گروهی که هنوز هم عده کمی از آنان باقی اند، معتقدند بودند که باید علوم را اسلامی کنیم و برای این هدف قصد داشتند که علوم فنی را هم اسلامی کنند؛ تنها دو سال وقت گذاشتند که آچار بسازند و می گفتند که حتی آچار را هم خودمان باید از نو بسازیم. به ریشه های این طرز تفکر کاری نداریم، ولی در بسیاری موارد انسان می تواند زحمات دیگران را نردبان حرکت خود برای صعود قرار دهد.
یادگار امام گفت: این گروه در بحث های اخلاقی هم معتقدند که وقتی شما می توانید دعا کنید، به پاسخ رسیده اید. این که شما می توانید از خدا چیزی بخواهید، یعنی باب و درِ مفاهمه و گفتگو را با خدا باز کرده اید و این همان پاسخ خدا است. پس از همان لحظه ابتدایی و شروع، یک گام به جلو بردارید و برای انجام یک عمل اخلاقی تلاش کنید. انسان می تواند هر نقطه ای را برای خود آغاز بداند و بکوشد تا بهتر شود. بنده و شما در محیط کار یا زندگی خود، سعی کنیم که محیطی توأم با سلامت اخلاقی فراهم کنیم، به گونه ای که وقتی دیگران در این مجموعه قرار می گیرند، بهتر شدن آن را احساس کنند، زیرا بهتر شدن جامعه و محیط، جز با بهتر شدن خود ما ممکن نیست و بهتر شدن ما هم به این است که دلهایمان را بهتر کنیم.
سید حسن خمینی در پایان سخنان خود اظهار داشت: لازم است به یک نکته هم اشاره کنم دیده ام برخی به بهانه اخلاقی زیستن، نسبت به برخی از دستورات اسلام کم توجهی می کنند. اما نباید فراموش کنیم که یکی از اولین احکام اخلاقی "شکر منعم" است و توجه نکردن یا کم توجهی به دستورات دینی خود کم توجهی به اخلاق است. اینکه عفت مورد توجه قرار گیرد، بسیار به جاست ولی باید به حجاب به عنوان یکی از اصلی ترین دستورات اسلام هم توجه داشته باشیم.
صداقت، حسن خلق، دوری از ظلم و ستم و حق کشی، احترام به بزرگتر و ... از احکام اخلاقی است. ولی فراموش نکنیم که باید برای اینکه در اخلاق خویشتن کامل باشیم نماز، روزه و دیگر واجبات و محرمات شارع را مورد توجه قرار دهیم.
