ملت با چه زبانى بگوید؟»

زمان: 19 بهمن 1357 / 10 ربیع‏الاول 1399
مکان: تهران، مدرسۀ علوى
امام خمینى بعد از ظهر روز 19 بهمن ماه در اجتماع طبقات مختلف مردم ـ که به منظور اعلام پشتیبانى از مهدى بازرگان، رئیس دولت موقت انقلاب اسلامى، در مدرسه علوى تهران به حضور ایشان رسیده بودند ـ از حضور سراسرى مردم ایران در راهپیمایى و اعلام حمایت آنان از بازرگان، تشکر کردند.
رهبر انقلاب در پاسخ گفتۀ شاپور بختیار که در کنفرانس مطبوعاتى‏اش گفته بود:«نتایج رفراندوم مخالفان خود را اگر در آرامش برگزار شود قبول خواهم کرد[1]» بامخاطب قرار دادن خبرگزاریها تأکید کرد:«این اجتماع عظیمى که در ایران، از مرکز گرفته است تا آخر، شهرستانها و قصبات، براى پشتیبانى از این دولت بوده است، این کافى است براى جواب آنها که گفته مى‏شود و مى‏گویند: «باید ملت بگوید». ملت با چه زبانى بگوید؟»[2]
از سوى دیگر، در حالى که آقاى بازرگان براى گزینش اعضاى کابینۀ دولت موقت به مشورت با دوستان و نزدیکان خویش نشسته است و حاکمیت دولت موقت بعد از راهپیمایى سراسرى، دیگر تثبیت شده و به نظر مى‏ رسد مذاکره با برخى از سران ارتش نیز نتیجه مطلوب بخشیده و موضع چند تن از آنها را متزلزل ساخته است، ولى مقامات کاخ سفید از حمایت بختیار دست برنداشته‏اند! رادیو «بى بى سى» نیز به پیروى از سیاست همیشگى خود، علیه انقلاب ایران سم‏پاشى مى‏کند و بى‏آنکه سند و دلیلى ارائه دهد، در یک تفسیر خبرى مى‏گوید:«مهندس بازرگان بیش از حد در مورد موفقیت خود، خوش‏بین نیست و وجود دو دولت را در یک کشور بسیار خطرناک مى‏داند و از خطر نیروهاى مسلح آگاه است[3]».!
خبرگزارى آسوشیتدپرس از واشنگتن به نقل از ژنرال دیوید. سى. جونز، رئیس ستاد مشترک نیروهاى مسلح امریکا گزارش مى‏دهد که:«امریکا از نحوۀ حراست از تجهیزات نظامى کشورش در ایران که توسط نیروهاى مسلح ایران صورت مى‏گیرد راضى است[4]
رئیس ستاد مشترک نیروهاى مسلح امریکا، مدعى است که:«ارتش ایران در رده‏هاى بالا براى حمایت از دولت قانونى [بختیار] متحد شده است و من به یکپارچگى ارتش ایران اطمینان دارم[5]»!
جناح نظامى امریکا و پنتاگون نیز همچنان بر حمایت ارتش ایران از دولت بختیار تأکید مى‏کنند و براى انجام یک کودتاى نظامى آمادگى خود را اعلام کرده‏اند،اما مسئولان وزارت خارجه امریکا هر چند با تأخیر ولى زودتر از نظامیان این کشور واقعیتهاى ایران را دریافته‏اند. هادینگ کارتر، سخنگوى وزارت خارجۀ امریکا که پس از دیدار ژنرال هایزر با جیمى کارتر رئیس جمهورى، و سایروس ونس وزیر خارجه و هارولد براون وزیر دفاع امریکا، با خبرنگاران سخن مى‏گفت، ضمن اعتراف به شکست مأموریت هایزر در سفر به تهران اظهار داشت:«احمقانه است اگر بگوییم که مأموریت ژنرال هایزر در تهران، کاملاً رضایت‏بخش بوده است[6]».
هایزر که توفیق چندانى در انجام مأموریت خود به دست نیاورد به امریکا بازگشت. او در خاطرات روزهاى 18 و 19 بهمن ماه 57 خود نوشت: «در جشن فارغ التحصیلى دانشکده افسرى در تهران، سوگند وفادارى به شاه از مراسم گندخوردن حذف شده بود. سوگند تنها به خدا، قرآن و استقلال ایران و پرچم ملى ادا شده بود. [ارتشبد] قره باغى در مراسم سوگند حضور داشته و ظاهراً خود او با حذف کردن این کلمه موافق بوده است... بختیار همچنان به حرف خود چسبیده بود که اگر کارى صورت نگیرد، حقوقى پرداخت نخواهد شد. حالا اعتصابات به مرحله اعتراض به این تصمیم کشیده شده بود. قره باغى در دانشکده افسرى خطاب به نیروهاى مسلح، خیلى روشن توضیح داده بود که از سیاست دور بمانند. این مطلب در کیهان منعکس شده بود و من خوشحال بودم که ارتش هنوز در روزنامه‏ها مورد توجه قرار مى‏گیرد!... در همین حال، هیچ پیشرفتى در زمینه اجراى طرحهاى اشتغال و ادارۀ نیروگاههاى برق و اقتصاد به عمل نیامده بود. دولت بختیار محکوم به شکست بود و من نمى‏فهمیدم که چرا آنها [ارتش] حتى حاضر به در دست گرفتن گمرک هم نبودند. گمرک مى‏توانست غذاى مردم را تأمین کند و در عین حال، جلوى ورود اسلحه‏اى را که در حال حاضر مستقیماً به مساجد سرازیر مى‏شد بگیرد[7]. این سلاحها در مساجد مى‏توانست در اختیار هر نیروى مخالف دولت [بختیار] قرار گیرد. در چنین وانفساى سیاسى، اقتصادى و اجتماعى، تنها عامل دلگرم‏کننده صفوف منضبط ارتش بود و همین همبستگى هنوز هم عامل تصمیم‏گیرنده بود(!). اگر بختیار کمى عقل داشت مى‏توانست دریابد که [امام] خمینى یک هفته است در ایران است و ارتش هنوز همبستگى خود را حفظ کرده است[8].
روزنامه‏ها و برخى از مقامات امریکا نوشته‏اند که من نسبت به نیروهاى مسلح، بیش از حد خوشبین بوده‏ام، و من هم نظر آنها را تأیید مى‏کنم[9]
خیابانهاى اطراف اقامتگاه امام خمینى (مدرسه علوى، در یکى از خیابانهاى جنوب شرق در تهران) از جمعیت فراوانى موج مى‏زند که به آرزوى دیدار رهبر و مقتداى خود از شهرها و روستاهاى دور و نزدیک به تهران آمده‏اند. امروز پنجشنبه نوزدهم بهمن ماه 1357، امام امت با گروههاى مختلف مردم، دیدارهایى داشته و در چند مورد با سخنان گرم و مؤثر خویش، امت مسلمان ایران را به وحدت کلمه و تداوم انقلاب فراخوانده و بر ضرورت هشیارى آنان در این روزهاى سرنوشت‏ساز تأکید کرده است.
ساعت 10 بعد از ظهر است. رهبر انقلاب به رغم خستگى ناشى از دیدارهاى فشرده‏اش با گروههاى اجتماعى گوناگون، همراه جمعى از منسوبان و یارانش در حرم مطهر حضرت عبدالعظیم(س) حضور یافته است. امام که بدون اطلاع قبلى به شهر رى رفته است در مدخل حرم حضرت عبدالعظیم نماز مى‏گزارد و سپس براى زیارت امامزاده حمزه بدان بارگاه مى‏رود در این هنگام، مردمى که از ورود امام به حرم آگاه شده‏اند در خیابانهاى اطراف حرم براى دیدن ایشان اجتماع مى‏کنند و فریاد: «صلى على محمد ـ رهبر ما خوش آمد» در فضا طنین مى‏اندازد[10]
روز جمعه بیستم بهمن ماه 1357. تهران، روز آرامى را مى‏گذراند. در برخى از نقاط شهر، کامیونهاى ارتشى توقف کرده‏اند. چند درجه‏دار و سرباز، اطراف کامیونها ایستاده‏اند. آثار خستگى را در چهره‏شان مى‏توان دید. رفتار مردم با آنها مهربانانه است. چند روزى است که شخصیتهاى برجستۀ انقلاب و از جمله مهدى بازرگان،نخست وزیر منتخب امام، به مذاکرات خود با سران ارتش ادامه مى‏دهند. گزارش این دیدارها، به طور مرتب به استحضار امام خمینى مى‏رسد و رهنمودهاى لازم از ایشان گرفته مى‏شود.
ساعت نزدیک 9 بعد از ظهر است. آن دسته از مردمى که در منطقه شرق تهران سکونت دارند، ناگهان صداى تیراندازیهاى پیاپى مى‏شنوند. سراسیمه از خانه‏ها بیرون مى‏ریزند. بار دیگر فریاد «اللّه‏ اکبر»، تهران را در مى‏نوردد. حادثه در دو منطقه شرق تهران روى داده است؛ روز بعد روزنامه کیهان گزارش مى‏دهد:«تلفنها به کار افتاد و خبرها و شایعه‏ها، خانه به خانه راه یافت و هنوز صداى شلیک گلوله‏ها همراه با فریادها از مرکز آموزش نیروى هوایى شنیده مى‏شد که اخبار و شایعات مربوط به این حادثه تمامى شهر تهران را فرا گرفت.»
تهران دوباره سر برداشته و فریادها و شعارها در سراسر شهر اوج گرفته است. در میان فریاد «اللّه‏ اکبر» مردم تظاهرکننده که بر بام خانه‏ها ایستاده‏اند، شعارهایى به نفع همافران و افراد نیروى هوایى که به انقلاب پیوسته‏اند مى‏دادند. خبرها در آغاز شب
این بود: «افسران گارد به همافران یورش برده‏اند. میان افراد گارد و همافران، درگیریهاى مسلحانه روى داده و عده‏اى زخمى و کشته شده‏اند».
پى در پى صداى شلیک است و فریادهایى که از درون مرکز آموزش نیروى هوایى به گوش مى‏رسد. صداى تیر مردم را به خیابانها مى‏کشاند گروه گروه مردم در حوالى خیابان پیروزى ،(تهران نو) و 17 شهریور ومیدان ژاله (شهدا )(شهباز) به خیابانها مى‏ریزند و تکبیرگویان یکدیگر را از واقعه‏اى که در مرکز آموزش نیروى هوایى رخ مى‏دهد باخبر مى‏سازند. در خیابانهاى مشرف به میدان امام حسین (فوزیه) جمعیتها به هم مى‏پیوندند و چون سیلى به سوى خیابان پیروزى به راه مى‏افتند. در میان شایعاتى که دهن به دهن مى‏گردد، گفته مى‏شود که از حوالى اقامتگاه امام خمینى هم صداى شلیک گلوله شنیده شده. این خبر بر اضطراب و نگرانى مردم مى‏افزاید در ساعت 1 بامداد عده‏اى به طرف اقامتگاه امام به حرکت در مى‏آیند. و این در حالى است که چند نفر با دویدن میان جمعیت، فریاد مى‏زنند که براى امام، حادثه‏اى پیش نیامده است متفرق شوید و این محل را شلوغ نکنید!
خبرها حاکى است که چند نفر بر اثر اصابت گلوله جان باخته‏اند. مجروحان حادثه که تعدادشان به دهها نفر مى‏رسیده توسط آمبولانسهاى مرکز اورژانس به بیمارستانها انتقال داده شده‏اند اما چگونگى حوادث داخل مرکز آموزش نیروى هوایى از زبان یکى از سربازانى که در ساعت 2 بامداد موفق به فرار شده است براى مردم این‏گونه بازگو مى‏شود: «در درگیریهاى درون مرکز، یکى از فرماندهان به ضرب گلوله یک سرباز به قتل رسید. این سرباز، تعدادى اسلحه در اختیار سربازان مستقر در مرکز قرار داد و متوارى شد. عده‏اى از افراد گارد هم که براى سرکوب همافران آمده بودند سلاح خود را در اختیار افراد نیروى هوایى قرار دادند.» گزارش ساعت 5/9 بامداد: همافران و افراد نیروى هوایى در داخل خیابانهاى پادگان، سنگربندى کرده‏اند و تیراندازى بى‏وقفه از دو سو ادامه دارد.
نیم ساعت بعد گزارش مى‏رسد که افراد نیروى هوایى، حلقه محاصره را شکسته‏اند و به خیابان ریخته‏اند و با تیراندازیهاى مداوم، مأموران فرماندارى نظامى و افراد گارد را به عقب مى‏رانند.
یک همافر به خبرنگاران مى‏گوید: «ما به پشتیبانى از رهبر انقلاب حضرت امام خمینى قیام کرده‏ایم». او دربارۀ حادثه چنین مى‏گوید: «دیشب ما همافران شعار مى‏دادیم و اعتراض داشتیم که چرا هواپیماهاى نیروى هوایى را به اسرائیل یا کشور دیگرى فرستاده‏اند؟ ناگهان با یورش نیروى گارد روبرو شدیم. درگیرى اولیه آرام بود، اما از ساعت 5/4 بامداد بار دیگر شروع شد و ساعت 5/7 صبح بود که نیروى هوایى با به دست آوردن اسلحه توانست افراد گارد را مجبور به عقب‏نشینى کند. به دستور چند نفر ازفرماندهان، در لجستیکى جنوب پادگان را باز کردند و پنج تانک، وارد محوطه شد، ولى پرسنل نیروى هوایى این تانکها را از کار انداختند و آنها را خلع سلاح کردند».
ساعت 45/10 بامداد: ضلع شمالى پادگان، سنگربندى شده است. صدها کیسۀ شن و ماسه در آنجا نهاده‏اند. پرسنل نیروى هوایى با انتخاب فرماندهانى از میان خود، اعلام کردند که: «تا پاى جان با انقلاب هستیم و اولین کسانى خواهیم بود که در راه دین و مردم مسلمان شهید خواهیم شد».
گروهى از مردم به یارى نیروى هوایى مى‏شتابند. همافران و افراد نیروى هوایى مى‏گویند:«افسران، درجه‏داران و سربازانى که از نیروى زمینى به اسارت گرفته شده‏اند، تا زمانى که افراد نیروى هوایى که زندانى هستند آزاد نشوند در بازداشت خواهند بود».
دهها تن از کسانى که برگ پایان خدمت در دست دارند به مرکز آموزش نیروى هوایى مراجعه و تقاضاى اسلحه مى‏کنند. آنها فریاد مى‏زنند: «جواب اسلحه را باید با اسلحه داد». در میان کسانى که مى‏خواهند سلاح بردارند، چند تن زن نیز دیده مى‏شود که مى‏گویند: «ما براى حمایت از برادران خود به اینجا آمده‏ایم». یکى از خبرنگارانى که به خیابان نیروى هوایى (پیروزى) رفته است حدود ساعت 10صبح گزارش مى‏دهد:«گروهى از سربازان نیروى هوایى خود را به پشت‏بام خانه‏اى در 15 مترى نیروى هوایى رسانده‏اند و از روى بام به سوى افراد لشکر گارد، آتش گشوده‏اند».
و گزارش دیگر حاکى است: «تعدادى از پرسنل نیروى هوایى با لباس شخصى از پادگان خارج مى‏شوند و مسلح به داخل پادگان بر مى‏گردند. سربازان و پرسنل نیروى هوایى موفق شده‏اند افراد لشکر گارد را عقب برانند. مردمى که در اطراف پادگان جمع
شده‏اند از نیروى هوایى پشتیبانى مى‏کنند و برای آنها پنبه و وسایل کافى براى درمان مجروحان مى‏فرستند. آژیر آمبولانسهاى نیروى هوایى و مرکز اورژانس تهران لحظه‏اى قطع نمى‏شود».
یک پزشک که مقارن ساعت 10 صبح از درمانگاه نیروى هوایى خارج شده است گفته: «تعداد مجروحان و کشته‏ها خیلى زیاد است و این مرکز به خون نیاز فورى دارد». تا ساعت 10 صبح در نزدیکى پادگان مرکز آموزش نیروى هوایى چندین ستگاه کامیون نیروى زمینى به آتش کشیده مى‏شود. مردم اکنون پرسنل گارد داخلى را خلع سلاح کرده‏اند تعداد زیادى از سربازان نیروى زمینى به طرفدارى از نیروى هوایى پرداخته و از تیراندازى به سوى مردم خوددارى مى‏کنند.
در حوادث تیراندازیها، چند نفر از جمله یک خبرنگار خارجى هنگام فیلمبردارى از صحنه حوادث کشته مى‏شوند. برخى تعداد کشته‏هاى دو طرف را حدود یکهزار نفر ذکر مى‏کردند. افراد گارد در تهران نو، روى پشت بامى در خیابان حسینى سنگر گرفته به مردم تیراندازى مى‏کردند که بر اثر آن 8 نفر مجروح شدند.دو افسر گارد که فشنگ‏هاى سلاحشان تمام شده بود به سوى مردم آمدند و خود را تسلیم کردند. مردم، همافران و افراد نیروى هوایى را که در درگیریها مجروح شده بودند براى درمان به بیمارستانها مى‏رسانند و مجروحانى را که زخمهاى کمترى برداشته‏اند به خانه‏هاى خود مى‏برند. بر روى تمام تختهاى بیمارستانها مجروح خوابیده است. مردم براى دادن خون به همافران و افراد نیروى هوایى، جلوى بیمارستان‏ها صف مى‏بندند. گزارش ساعت 12 (ظهر) روز شنبه 21 بهمن 57: هم‏اکنون عده زیادى از افراد نیروى هوایى که به مسلسل مجهز هستند و مسلسلها را بر روى اتومبیلهاى شخصى قرار داده‏اند از مسیر خیابان تهران نو به نقطه نامعلومى در حرکت هستند.
یک گزارش دیگر مى‏گوید:«این عده از افراد نیروى هوایى به همراه گروهى از افراد نیروى زمینى که به آنها پیوسته‏اند به کمک افراد نیروى هوایى در پایگاه یکم آمده‏اند. عده زیادى از مردم که اکنون مسلح‏اند براى کمک افراد نیروى هوایى در خیابان انقلاب در حرکتند. مردم فریاد مى‏زنند: نیروى هوایى پیروز شد... نیروى هوایى پیروز شد».
تانکها و زره‏پوشهاى اعزامى از نیروى زمینى یکى پس از دیگرى توسط همافران، افراد نیروى هوایى و مردمى که بعضاً اسلحه ـ و عمدتاً سلاحهاى دست‏ساز و بمبهاى بنزینى (کوکتل مولوتف) ـ در دست دارند از کار انداخته مى‏شوند. ساعت 30/12 هلیکوپترهاى نیروى زمینى و هوا نیروز بر فراز پادگان نیروى هوایى به پرواز در مى‏آیند ولى از ترس رگبار پرسنل نیروى هوایى پس از چند مانور از محوطه دور مى‏شوند. بیشتر خیابانهاى جنوب، شرق و منطقه مرکزى تهران توسط مردم با کیسه‏هاى شن، سنگربندى شده است. جوانان مسلح، پشت کیسه‏هاى شن، موضع گرفته‏اند.
امام خمینى، لحظاتى پس از اعلام افزایش ساعات حکومت نظامى از طریق رادیو تحت اشغال نظامیان، طى پیامى مهم خطاب به ملت با اشاره به حمله مأمورین به مردم بى‏دفاع در گرگان و گنبد و حمله گارد به پرسنل انقلابى نیروى هوایى، هشدار داد:«اینان با این برادرکشى مى‏خواهند دست اجانب را در کشور ما باز نگه دارند و چپاولگران را به موضع خود برگردانند.
من با آنکه هنوز دستور جهاد مقدس نداده‏ام، و نیز مایلم تا مسالمت حفظ و قضایا موافق آراى ملت و موازین قانون عمل شود لکن نمى‏توانم تحمل این وحشیگریها را بکنم؛ و اخطار مى‏کنم که اگر دست از این برادرکشى برندارند و لشکر گارد به محل خودش برنگردد و از طرف مقامات ارتشى از این تعدیات جلوگیرى نشود، تصمیم آخر خود را به امید خدا مى‏گیرم و مسئولیت آن با متجاسرین و متجاوزین است. من از مردم شجاع تهران مى‏خواهم در صورتى که قواى متجاوز عقب‏نشینى کردند، با حفظ آمادگى و هوشیارى از خدعۀ دشمن، آرامش و نظم را حفظ کنند ولى مجهز و مهیا براى دفاع از اسلام و نوامیس مسلمین باشند.».[11]
آیت‏اللّه‏ طالقانى نیز با فرستادن پیامى، حادثه پادگان نیروى هوایى را توطئه‏اى ازناحیه بعضى از مسئولان جزء براى تدارک یک برادر کشى بزرگ و ایجاد خصومت و دشمنى بین فرزندان ارتشى دانست و از تمام نظامیان خواست به پادگانهاى خود
بازگردند[12].
شاپور بختیار آخرین نخست وزیر شاه مخلوع که براى تقدیم گزارش اقداماتش درمجلس شوراى ملى حضور یافته، درباره حادثه جمعه شب (20 بهمن ماه) مى‏گوید:«دیشب جریانى در یکى از پادگان‏هاى تهران روى داد که از وزیر جنگ،گزارش کامل دریافت نکرده‏ام ولى بر اثر گزارشى که در ساعت 2 بعد ازنیمه‏شب تلفنى به من داد موضوع این است که در یکى از پادگان‏ها همافران و هنرجویان که دستور داده بودیم به خاطر حفظ دموکراسى و آزادى دیشب فیلم ورود آیت‏اللّه‏ خمینى را در تلویزیون نشان بدهند[13] در یکى از اتاقهاى این پادگان بین چند نفر بحثى شروع مى‏شود و دامنۀ کار بالا مى‏گیرد و با تحریکاتى که از خارج پادگان به عمل مى‏آید این موضوع به وسیله تلفن به خارج پادگان اطلاع داده مى‏شود. من دستور دادم که قواى انتظامى دور
پادگان را محاصره کنند، ولى پس از چند ساعت تشنج، یک ملا و آخوند شروع مى‏کند به تحریک مردم و دادن شعار، ولى وقتى قواى انتظامى وارد مى‏شود همین ملا، صحنه را عوض مى‏کند و به مردم مى‏گوید شما برادر هستید و متفرق شوید و مى‏گوید ارتش برادر ماست، مردم متفرق شوید...هر قدر این آقایان بخواهند با هو و جنجال ما را بیرون کنند و دولت را متزلزل سازند موفق نخواهند شد. در این میان، رأى ملت، حاکم است و من همیشه براى مذاکره آماده‏ام، ولى وقتى صحبت از انقلاب و تشنج و از پاى در آوردن مملکت باشد باید بدانند که ایستادگى من ادامه دارد و پیروزى هم از آن کسى است که حتى نیم ساعت مقاومتش بیشتر باشد[14]
اما چون انقلاب خیزش بلند برداشت، نخست وزیر «نیم ساعته» حتى یک لحظه هم مقاومت نکرد و بیدرنگ فرار را بر قرار ترجیح داد! و زمانى که رئیس ستاد ارتش خبر تشکیل جلسۀ سران ارتش و اعلام بى‏طرفى آنها را ـ البته در لحظه‏هایى که جز این چاره‏اى نبود و مقر آنها در محاصرۀ نیروهاى انقلاب قرار داشت ـ بر سر میز نهار به او داد، در دم از سر میز برخاست و شتابان راه گریز گرفت و سنگر را خالى کرد و در سنگر خالى او تنها عکسى از دکتر مصدق بر جاى ماند.

***

سخنرانی امام در این روز
عوذ باللّه‏ من الشیطان الرجیم
بسم اللّه‏ الرحمن الرحیم
از عموم ملت ایران که در این سالهاى طولانى زحمات کشیدند و صفوف خود را فشرده کردند و براى مبارزه با دستگاه ظلم رنجها بردند مصیبتها کشیدند تشکر مى‏کنم.از این اجتماع عظیم ملت ایران در این روز که براى پشتیبانى از دولت جناب مهندس بازرگان، که دولت شرعى و دولت امام زمان ـ سلام‏اللّه‏ علیه ـ است، تشکر مى‏کنم[15]. بایدهمۀ خبرگزاریها بدانند که این اجتماع عظیمى که در ایران، از مرکز گرفته است تا آخر،شهرستانها و قصبات، براى پشتیبانى از این دولت بوده است، این کافى است براى جواب آنها که گفته مى‏شود و مى‏گویند: «باید ملت بگوید[16]». ملت با چه زبانى بگوید؟ ملت فریاد مى‏زند! ملت چندین وقت است، چندین سال است که در این امورى که دارد،فریاد مى‏زند. امروز هم با فریادها، با شعارها پشتیبانى خودشان را از دولت اسلامى اعلام کردند، و اظهار تنفر از مخالفین کردند.
خوب است که این مخالفین دست از این خطاها بردارند. [هنوز] دیر نشده است. اینها برگردند به دامن ملت. باز هم توبۀ آنها قبول است. اینقدر با این ملت لجاجت نکنند.اینقدر این ملت را اذیت ندهند. الآن به من اطلاع دادند که در گرگان و بعضى جاهاى دیگر در این روزها کشتارها شده است[17]. آخر چرا اینطور کارها مى‏شود؟ این چماقدارها[18]، که سابق محمدرضا در پناه آنها زندگى مى‏کرد و حالا شماها در پناه آنها زندگى مى‏کنید، این چماقدارها کى هستند؟ اینها از چه سازمانى هستند؟ آخر چرا با ملت اینطور عمل مى‏کنید؟ چرا اینقدر خونریزى راه مى‏اندازید؟ چرا اینقدر با مردم لجاجت مى‏کنید؟ ما مى‏خواهیم که این مملکت آرامش داشته باشد؛ ما صلاح همۀ ملت را مى‏خواهیم. ما مى‏خواهیم که یک ارتش مستقل داشته باشیم ـ یک ارتشى که مربوط به غیر نباشد، مربوط به ملت باشد. ارتش باید برگردد به دامن ملت؛ همان طورى که عدۀ کثیرى، گروههاى کثیرى برگشتند و ما با آغوش باز آنها را پذیرفتیم، شما هم برگردید و همۀ ارکان دولت برگردند.
من اعلام مى‏کنم که موافقت کردن با این دولتى که ما فراهم آوردیم تکلیف شرعى همه است و مخالفت کردن بر همه محرّم است. ما اعلام مى‏کنیم که خدمت کردن به این دولت طاغوتى[19] خدمت به طاغوت است، خدمت به کفر و شرک است. نباید خدمت بکنید. خدمت به اجانب است. نباید خدمت به اینها بکنید. من از خداى تبارک و تعالى مى‏خواهم که ایران یک ایران آزاد و مستقل باشد.
من از ملت مى‏خواهم که به همین طور که ادامه دادند تاکنون نهضت خودشان را، باز هم ادامه بدهند تا اینکه ان‏شاءاللّه‏ به پیروزى نهایى واصل شویم. پیروزى ان‏شاءاللّه‏ نزدیک است. و رمز پیروزى وحدت کلمه است. باید همه کلمۀ خود را واحد کنید. باید همه پشتیبان هم باشید تا اینکه به پیروزى برسید.
و اخیراً چیزى به من اطلاع دادند که موجب تأثر شد. و آن اینکه در بعضى از مناطق اشخاصى که از اهالى آنجا هستند حمله کردند به این جنگلها، و جنگلها را دارند خراب مى‏کنند. این جنگلها مال ملت است، نباید آن را خراب کرد. باید به نظر ولى امرش، به نظر حاکم باشد. جایز نیست بر آنها که بروند و جنگلها را بِبُرند و خراب کنند[20]. باید برادرهاى ما نصیحت کنند آنها را. جلوگیرى کنند نگذارند که این چیزهایى که تاکنون هستش و دیگران بردند، حالا ما خراب بکنیم! اینها خرابى است، نباید این خرابیها بشود؛چنانچه نباید اشخاص را بیخود و بى‏جهت مورد شتم و مورد آزار قرار داد. اینها یک موازینى دارد، موازین شرعى دارد، موازین قانونى دارد؛ هرج و مرج نباید واقع بشود[21].خودتان را معرفى نکنید به اینکه یک مردم هرج و مرج طلب هستید. شما مردم، ملت شریف ایران، ثابت کردید که با یک قدم راسخ و با یک نظم و یک ارادۀ مصمم کارها را دارید پیش مى‏برید، و یکى پس از دیگر این قواى شیطانى را منهدم مى‏کنید. خداوند ان‏شاءاللّه‏ به شما همه توفیق بدهد و به ما توفیق این را بدهد که خدمتگزار همه باشیم.[22]

توضیحات:
[1]. کنفرانس مطبوعاتى شاپور بختیار. روزنامه‏هاى کیهان، آیندگان و اطلاعات مورخ 19/11/1357.
[2]. صحیفه امام؛ ج 6، ص 109 .
[3]. روزنامه اطلاعات مورخ 19/11/57 ص 8.
[4]. روزنامه اطلاعات مورخ 17/11/57 ص 8.
[5]. همان جا.
[6]. روزنامه اطلاعات مورخ 19/11/57 ص 8.
[7]. ژنرال هایزر مى‏پنداشت سلاحهایى که در دست برخى از مردم است از آن سوى مرزها به آنها مى‏رسد! بیچاره نمى‏دانست که بسیارى از این سلاحها را نظامیانى که به دستور امام خمینى پادگانها را رها مى‏کردند تحویل کمیته‏هاى مستقر در مساجد داده‏اند.
[8]. این نظر ژنرال هایزر نیز درست نبود. زیرا علاوه بر متلاشى شدن بدنۀ ارتش در نتیجۀ فرار تعداد بیشمارى از
افسران جزء و درجه‏داران و سربازان و همافران ارتش، سران ارتش نیز، به استثناى دو سه تن از جمله بدره‏اى، حبیب اللهى و خسروداد، در این روزها در حالت تردید و سرگشتگى به سر مى‏برند و جرئت خود را از دست داده‏اند. گفتگوها و بحث‏هاى سران ارتش در جلسات سرى بخصوص دستورات و اظهارنظرهاى ضد و نقیض ارتشبد قره باغى رئیس ستاد ارتش، بى‏اساس بودن اظهارنظر هایزر را ثابت مى‏کند.
[9]. ژنرال هایزر، مأموریت در تهران، انتشارات اطلاعات، ص 8 ـ 297.
[10]. محضر نور، ج 1، ص 14.
[11]. صحیفه امام، ج 6، ص 122 - 121.
[12]. در تنظیم مطالب مربوط به حوادث مرکز آموزش نیروى هوایى و درگیریهاى بعدى از گزارشهاى تنظیمى
خبرنگاران روزنامه‏هاى کیهان و اطلاعات، مورخ 21/11/57، استفاده شده است.
[13]. بختیار در این مورد نیز دروغ گفته و انگیزه واقعى خود را در پخش فیلم ورود امام کتمان کرده است. ارتشبد قره‏باغى در همین باره پس از شرح مکالمه تلفنى‏اش با بختیار مى‏نویسد: «سؤال کردم چرا دیشب تلویزیون براى چندمین بار فیلم مربوط به مراجعت آقاى خمینى را پخش نموده است؟ جواب داد: من دستور دادم. منظورم این بود که مردم مجدداً جواب سؤال خبرنگار را، در داخل هواپیما از آیت‏اللّه‏ خمینى بشنوند که بعد از 15 سال که به ایران برمى‏گردد، وقتى سؤال مى‏کنند چه احساسى دارید؟ مى‏گوید هیچ!».
بختیار ـ که بنا به نوشتۀ سولیوان در کتاب مأموریت در ایران ـ در نقش یک محلل بوسیله امریکا به میدان آورده شد تا شاید شاه را از در افتادن به ورطۀ سقوط نجات دهد ـ حق داشت که گمان کند این عبارتى که عمق استغنا و کمال روحى رهبر انقلاب را بیان کرد، به زیان وى بپندارد. او هرگز نمى‏توانست بفهمد که در منطق امام خمینى که مردم ایران آنرا به درستى فهمیده بودند ملاک «عمل به تکلیف» است و آنگاه که کار براى خدا باشد و بر طبق تکلیف عمل شود «چه کشته شویم و چه بکشیم، پیروزیم» چه در جمع جمع باشیم و چه کنج غربت تبعید یکسان است. در عرفان امام آنگاه که انسان به مقام انقطاع از دنیا و ما فیها دست یافت، احساسات اعم از خوش و ناخوش، بر او غلبه نمى‏کند. این حال که امثال بختیار را هرگز به آن آگاهى نیست در بعضى اشعار امام باز نموده شده مثلاً: