سید محمد بهشتی عضو شورای‌عالی میراث‌فرهنگی و گردشگری در نشستی که به بهانه برگزاری نمایشگاه «شهر سوخته اسطوره‌ای که تاریخ شد» با بیان اینکه امروزه موضوع حفاظت میراث‌فرهنگی بسیار ضعیف شده است، خطاب به خبرنگاران گفت: خواهش می‌کنم بخش میراث‌فرهنگی برنامه هفتم توسعه را مطالعه کنید. شما رسانه‌ها چرا ساکت هستید؟ همه مسئله میراث‌فرهنگی این است که حرایم را کوچک کنند! یعنی همه مسئله میراث‌فرهنگی همین یکی است!؟ این یعنی از همین حفاظت نصفه و نیمه منصرف شوند. ببینید چقدر این سرمایه اجتماعی تقلیل پیدا کرده است.
به گزارش خبرنگار جماران؛ وقتی حرف از «شهر سوخته» می‌شود یاد ارزش‌های آن، جمجمه جراحی‌شده و شهری که حتی یک سلاح در آن پیدا نشد و شهر صلح بود، می‌افتیم، همین‌ها باعث می‌شود روی ارزش میراث‌فرهنگی تأکید کنیم.
سید محمد بهشتی در نشستی که به بهانه برگزاری نمایشگاه «شهر سوخته اسطوره‌ای که تاریخ شد» با حضور جلیل گلشن، باستان‌شناس و رئیس اسبق پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و سید منصور سید سجادی، سرپرست کاوش‌های شهر سوخته برپا شد، با بیان این مطلب گفت: جامعه نیاز دارد نسبت به ارزش‌های میراث‌فرهنگی توجه و تذکر پیدا کند، باید به میراث‌فرهنگی نگاه ایجابی داشت و راجع به ارزش‌های آن صحبت کرد.
عضو شورای‌عالی میراث‌فرهنگی و گردشگری با اشاره به‌ضرورت احصا و اشاعه ارزش‌های میراث‌فرهنگی در رسانه‌ها برای حفاظت عمومی‌تر از آن گفت: پرداختن مکرر رسانه‌ها به تخریب آثار تاریخی مثل خارش می‌ماند و باعث رویکرد نمی‌شود.
او ادامه داد: خاطرتان باشد تا اواخر دهه هفتاد، جای میراث‌فرهنگی در صفحه حوادث رسانه‌ها بود، چون خبرهای آن درباره حفاری و قاچاق بود که جرم محسوب می‌شد. اما با تلاش فوق‌العاده رسانه‌ها موضوع میراث‌فرهنگی از صفحه حوادث خارج شد و به‌جای اینکه نگاه سلبی داشته باشیم، نگاه ایجابی شد. حالا هم باید راجع به ارزش‌های میراث‌فرهنگی صحبت کنیم نه اینکه مدام بگوییم خراب شد، اثر پرداختن با نگاه حوادثی به موضوع میراث‌فرهنگی این است که جامعه کرخت می‌شود.
روی ارزش میراث‌فرهنگی تأکید کنیم
بهشتی که در جمع تعدادی از خبرنگاران میراث‌فرهنگی سخن می‌گفت، افزود: اگر جامعه ایران هنوز به تخریب آثار تاریخی و قاچاق اشیا تاریخی واکنش نشان می‌دهد محصول همان سرمایه است که رسانه‌ها نسبت به میراث‌فرهنگی با فعالیت ایجابی، پدید آوردند و کمک کردند ارزش‌های میراث‌فرهنگی به عموم جامعه منعکس و حفظ شود. برای همین وقتی حرف از «شهر سوخته» می‌شود یاد ارزش‌های آن می‌افتیم، یاد جمجمه جراحی‌شده و شهری که حتی یک سلاح در آن پیدا نشد و شهر صلح بود. همین‌ها باعث می‌شود روی ارزش میراث‌فرهنگی تأکید کنیم.
چرا ساکت هستید؟
بهشتی با اشاره به بند پ ماده ۸۳ قانون برنامه هفتم توسعه که به بازنگری حریم در بناها و محوطه‌های تاریخی می‌پردازد، گفت: به‌عنوان فرد مطلع عرض می‌کنم در تمام دنیا مهم‌ترین حافظ میراث‌فرهنگی مردم‌اند، سرمایه‌های اجتماعی پیش‌ران هستند و دستگاه‌های دولتی را به سمت حفاظت می‌برند.
او با بیان اینکه امروزه موضوع حفاظت میراث‌فرهنگی بسیار ضعیف شده است، خطاب به خبرنگاران گفت: خواهش می‌کنم بخش میراث‌فرهنگی برنامه هفتم توسعه را مطالعه کنید. شما رسانه‌ها چرا ساکت هستید؟ همه مسئله میراث‌فرهنگی این است که حرایم را کوچک کنند! یعنی همه مسئله میراث‌فرهنگی همین یکی است!؟ این یعنی از همین حفاظت نصفه و نیمه منصرف شوند. ببینید چقدر این سرمایه اجتماعی تقلیل پیدا کرده است.
کمک کنید رسانه‌ها به ریل برگردند
بهشتی ادامه داد: در سفری به فرانسه در جلسه‌ای مرتبط با علوم میراث‌فرهنگی در CNES، تعدادی از متخصصان به ما تبریک گفتند که رسانه‌ها در ایران به میراث‌فرهنگی می‌پردازند و ارزش‌های آن را برای عموم بیان می‌کنند. نه اینکه رسانه‌های آنها نپردازند، بلکه می‌گفتند رسانه تخصصی به این موضوع می‌پردازند؛ اما مخاطبان آن متخصصان هستند نه عموم مردم. این اتفاق بزرگی بود که اکنون این صحنه خالی است. رسانه‌ها نگذارند این شعله خاموش شود. شما کمک کنید رسانه‌ها به ریل برگردند.
در شرایط اضطراری همه فعالیت‌ها تعطیل می‌شود به جز میراث‌فرهنگی
بهشتی به خبرنگاران تأکید کرد: طبق مقررات جهانی در شرایط اضطراری همه فعالیت‌ها تعطیل می‌شود به جز میراث‌فرهنگی. باید ارزش‌های میراث‌فرهنگی را به یاد جامعه آورد. موضوع میراث‌فرهنگی کنتراست است از این فرصت استفاده کنید.
شهر سوخته اسطوره‌ای که تاریخ شد
بر اساس تفاهم‌نامه موزه ملی با دانشگاه سالنتو نمایشگاه «شهر سوخته اسطوره‌ای که تاریخ شد» تیر و مرداد ۱۴۰۳ در لچه ایتالیا برگزار شده و در آینده رم و فلورانس میزبان مجموعه‌ای از عکس‌ها و پوسترهای توضیحی از آثار یافته‌شدهٔ شهر سوخته خواهند بود.
سید منصور سید سجادی، سرپرست کاوش‌های شهر سوخته در این باره گفت: «شهر سوخته اسطوره‌ای که تاریخ شد» سال گذشته (۱۴۰۲) در تهران با همکاری موزه ملی ایران برگزار شد و تقریباً از آن استقبال شد، ولی چون با همایش سالانه باستان‌شناسی در ایران تداخل داشت، کمی زودتر از موعد تعطیل شد، هرچند نمایش آن در دو دانشگاه زابل و زاهدان ادامه پیدا کرد.
بازتاب نمایشگاه در ۲۶۸ رسانه ایتالیایی
او ادامه داد: دانشگاه سالنتو ایتالیا این نمایشگاه را در یک صومعه تاریخی متعلق به ۱۱۰۰ میلادی که حالا دانشگاه میراث‌فرهنگی شده است، برپا کرد، این نمایشگاه که مجموعه‌ای از عکس‌ها و پوسترهای توضیحی از آثار یافته‌شده از شهر سوخته و فرایند کشف و کاربری آنها و جزئیات دیگری است، در ۲۶۸ رسانه ایتالیایی بازتاب داشت.
سید سجادی گفت: نمایشگاه در روزهای گرم اروپا برگزار شد؛ اما مردم از این اتفاق فرهنگی استقبال کردند، رسانه‌های ایتالیایی مخاطبان خود را به دیدن این نمایشگاه تشویق و ترغیب می‌کردند و حتی توجه آژانس‌های گردشگری ایتالیا نسبت به شرق ایران و سیستان و بلوچستان جلب شد.
سرپرست کاوش‌های شهر سوخته افزود: این نمایشگاه با استقبال رئیس دانشگاه سالنتو همراه شد و آقای پرونه، نماینده وزارت امور خارجه ایتالیا که قبلاً سفیر این کشور در ایران بود و محمدرضا صبوری سفیر ایران در ایتالیا از ضرورت تقویت روابط فرهنگی میان دو کشور با برگزاری چنین رویدادهایی سخن گفتند و جبرئیل نوکنده، رئیس موزه ملی ایران که قبلاً میزبان این نمایشگاه بود، در راستای همکاری‌های فرهنگی دو کشور پیامی فرستاد و انریکو اسکالونه، سرپرست باستان‌شناسان ایتالیایی در شهر سوخته به اهمیت تداوم پژوهش در این شهر اشاره کرد.
با نمایشگاه‌هایی که فقط اشیاء باستانی را به نمایش می‌گذارد موافق نیستم
سرپرست کاوش‌های شهر سوخته با اعلام اینکه با نمایشگاه‌هایی که فقط اشیای باستانی را به نمایش می‌گذارد موافق نیست، افزود: این اشیاء صرف‌نظر از ارزش تاریخی که دارند باید حامل پیامی هم باشند. در ضمن وقتی ما اشیای باستانی را برای مخاطبانی که متخصص نیستند، به نمایش می‌گذاریم تنها از تماشای آن بدون هیچ توضیح اضافه‌ای درباره کاربری اشیاء و فرایند کشف آن، لذت می‌برند. به‌ویژه آنکه در باستان‌شناسی، حفاری فقط ۳۰ درصد کار است و ۷۰ درصد کار بعد از کاوش انجام می‌شود.
او گفت: با این نگاه، از سه سال پیش به فکر آماده‌کردن نمایشگاهی از عکس‌ها و پوسترهای توضیحی از آثار مکشوفه و بخش‌هایی از فعالیت‌های باستان‌شناسی شهر سوخته بودم؛ کاوش‌هایی که از سال ۱۳۷۶ به پیشنهاد آقای جلیل گلشن و به پشتیبانی آقای سید محمد بهشتی آغاز شد و تا سه چهار سال پیش به‌صورت منظم ادامه داشت و از دو سه سال پیش با توقف‌ها و مشکلات کوچک اداری مواجه شده است و سال گذشته هم که هیچ کاوشی انجام نشد؛ بنابراین فکر کردیم عکس تعدادی از اشیاء را با توضیحات لازم آماده کنیم و البته پوسترها که فرایند کار را به تصویر کشیده‌اند.
نصب تندیس فردوسی در شهر لچه ایتالیا
این باستان‌شناس با بیان اینکه کارهایی ازاین‌دست در بحبوحه جهان امروز می‌تواند برای به‌تصویرکشیدن چهره فرهنگی و متمدن ایران مفید باشد، افزود: این نمایشگاه فرصتی برای ارائه دو پیشنهاد به دانشگاه ایتالیا بود؛ خواهرخواندگی یکی از شهرهای ایران با لچه و نصب تندیس دو شخصیت ایرانی (فردوسی و نظامی یا ابن سینا) که در محوطه سفارت ایران در ایتالیا است و پیشنهاد شد به فضای شهر لچه منتقل شود.
رونمایی از دو رمان درباره شهر سوخته
سید سجادی همچنین گفت: در افتتاحیه نمایشگاه شهر سوخته اسطوره‌ای که تاریخ شد دو رمان ایتالیایی (بازرگان سومری) نوشته پاتریتسیا کاراسای و رمان فارسی (کلوت) نوشته دکتر حسین مرادی درباره شهر سوخته رونمایی شد.
این باستان‌شناس افزود: در ادامه به همراه انریکو اسکالونه ـ سرپرست باستان‌شناسان ایتالیایی در شهر سوخته ـ آخرین انتشارات گروه باستان‌شناسی شهر سوخته معرفی و مستندی از شهر سوخته پخش شد.
نمایشگاه در ایران هیچ بازتابی نداشت!
در پایان این نشست جلیل گلشن، باستان‌شناس و رئیس اسبق پژوهشگاه میراث‌فرهنگی هم گفت: این نمایشگاه که در وضع موجود برای ایران بسیار مفید است در ایتالیا با استقبال قابل‌توجهی رو به شد؛ اما در ایران هیچ بازتابی نداشت، آن هم در شرایطی که می‌توان از اقدامات فرهنگی برای تقویت رابطه با دنیا استفاده کرد.
