ساختار مدنی مهار نیروهای حاشیه‌آفرین

ترکیب کلی کابینه منتخب آقای پزشکیان و مباحثی که در مجلس شورای اسلامی حول آن مطرح شد، خبر از تغییری در روند سیاست‌ورزی کشور می‌دهد.

تنزل سطح کنشگری سیاسی در جریان انتخابات مجلس بسیاری از اهل نظر را نگران ساخته بود؛ زیرا می‌پنداشتند که سردمداری عناصری که فهم دقیقی از حکمرانی ندارند در یک رکن نظام سیاسی موجب خواهد شد که در صورت پیروزی اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست جمهوری، نیروهای تندروی این طیف نیز صحنه‌گردان شوند، اما مجموعه‌ای از عوامل موجب شد نگرانی‌ها جای خود را به امید دهند.

اولین پدیده ملموس در این انتخابات آن بود که نظام سیاسی به تنوع سلایق و گرایش‌های فکری نگاه زینتی ندارد؛ لذا این باور به‌درستی انتقال یافت که اگر این طیف سیاسی به سامان‌دهی خود در چارچوب مصالح بپردازد هیچ تفاوتی بین آنان و دیگر طیف‌ها نیست؛ براین اساس بعد از پیروزی نماینده اصلاح‌طلبان (یکی از سه گزینه آنان) شاهد تغییر رفتاری بودیم که به هیچ وجه از بیرون طیف اصلاح‌طلب، این تغییر ممکن نبود؛ مهار نیروهای تندروی اصلاح‌طلب برای اولین بار در این چند دهه توسط فهول و افراد وزین این طیف صورت گرفت و از بسیاری نگرانی‌های سایر نیروهای دلسوز کاست؛ همچنین انتظار می‌رفت نمایندگانی از جریان اکثریت مجلس در بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی رفتارهایی مشابه آن چه در رقابت‌های انتخاباتی شاهد بودیم از خود بروز دهند، اما خوشبختانه نوعی انزوای نیروهای تندروی این طیف را نظاره‌گر بودیم، حتی برخی اظهاراتِ با ادبیات نازل و مهیج نتوانست با اقبالی از سوی سایر نیروهای مشابه مواجه شود؛ لذا جا دارد به عوامل تغییردهنده فضای سیاسی کشور بپردازیم و هرکس به سهم خویش در صدد تقویت این عوامل برآید.

در این بررسی ابتدا به تأمل در شخصیت فردی دکتر پزشکیان باید پرداخت؛ او از یک عزت نفس و عزت اجتماعی و اقتصادی برخوردار است و هرگز نیازمند آن نیست که با چنگ‌اندازی به موقعیت سیاسی شخصیتی برای خود تدارک ببیند، بر خلاف آن چه بر او خرده می‌گیرند بسیاری از موضوعات تخصصی را به متخصصان آن عرصه ارجاع می‌دهد، در حرفه خود شأنی برجسته دارد و نگران آینده سیاست پیشگی خود نیست؛ لذا می‌تواند در برابر نیروهای تندروی اصلاح‌طلب ایستادگی کند، نه شخصیت کاذبی از خود ساخته که نگران تخریب آن باشد و نه تخلفی در حیاط اقتصادی‌اش داشته است که از حریتش بکاهد؛ بنابراین اگر به این تشخیص برسد که امروز تشکیل دولت وفاق ملی برای عبور از تحریم‌ها و موانع ضروری است از نیش‌ها و طعن‌ها باکی ندارد، اگر حاشیه‌سازی نیروهای تندرو را مخل پیشرفت کشور ببیند در سد کردن راه ورود آنان به کابینه خویش تردیدی به خود راه نمی‌دهد. اکنون این پرسش مهم را در برابر خود می‌یابیم که پس چرا صلاحیت ایشان توسط هیئت اجرایی احراز نشد؟! حاکمیت برخی نگاه‌های معیوب در جایگاه‌هایی حساس موجب می‌شود که امور روال منطقی خود را طی نکنند، وگرنه در طیف‌های سیاسی دیارمان شخصیت‌هایی یافت می‌شوند که از عالم سیاست شأنیت کسب نمی‌کنند، بلکه قابلیت‌های حرفه‌ای و عزت اجتماعی خویش را هزینه ارتقای سطح سیاست‌ورزی در کشور می‌کنند؛ البته اینان ممکن است به دلیل آزادگی گاهی هم با شتاب‌زدگی موضعی غیر دقیق اتخاذ کنند، اما چرا با غلبه دادن دیدگاهی صرفاً عیب‌جو و بی‌گذشت، خود را از بسیاری از قابلیت‌های افراد توانمند جامعه محروم سازیم؟ اگر بر اشتباهات موردی نتوانیم چشم بپوشیم روز به روز سطح سیاست‌ورزی تنزل خواهد کرد و سامان‌دهی امور بسیار دشوار خواهد شد. به سامان درآوردن همه بخش‌ها به وسعت نظری در خور حکمرانی نیازمند است. آیا تصور می‌شد این گونه گامی بلند در مهار نیروهای بی‌مایه حاشیه آفرین برداشته شود؟

عباس سلیمی نمین

مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران