مسجد جامعی: آقای بجنوردی مباحث حوزوی را دانشگاهی کرد

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره اصلاحات با اشاره به اینکه آقای بجنوردی مباحث حوزوی را دانشگاهی کرد، گفت: خدمت یکی از بزرگان بودم و به من گفت الآن دیگر هر بحثی در فقه بوده انجام شده و فرض کنید بعد از صاحب جواهر و شیخ مرتضی انصاری و آخوند خراسانی چه چیزی برای گفتن داریم؟! این را به آقای بجنوردی گفتم و گفت فقه تمام نشده است.

به گزارش خبرنگار جماران، احمد مسجدجامعی عصر جمعه در آیین چهلمین روز رحلت آیت‌الله سید محمد موسوی بجنوردی، گفت: راجع به مرحوم آیت‌الله بجنوردی نکات متفاوتی وجود دارد. ایشان آثار بسیار متفاوت و گسترده‌ای را از خودشان بر جای گذاشته‌اند و تبعا می‌شود در سخنرانی‌ها به بخشی از آنها استناد کرد و آن را به تحلیل و بررسی گذاشت.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره اصلاحات با اشاره به اینکه صدها رساله و پایان‌نامه زیر نظر آیت‌الله موسوی بجنوردی تدوین شده است، افزود: آقای بجنوردی در ده‌ها کنگره بین‌المللی شرکت کرد و از ایشان برای تدریس و کرسی‌های ثابت در دانشگاه‌های مختلف دنیا دعوت کردند و در محافل مختلف حضور تأثیرگذاری داشت. خود ایشان مطرح می‌کرد که در یک کنفرانس راجع به اسلام و مسیحیت یکی از سخنرانان بوده و بیانات ایشان آنقدر مورد توجه قرار می‌گیرد که منجر به یک جلسه سه ساعته بین ایشان و پاپ اعظم می‌شود. موارد مشابه هم بوده؛ مثلا طنطاوی از ایشان دعوت می‌کند و بحث طولانی راجع به جایگاه عقل در احکام داشته‌اند.

وی اظهار داشت: ارتباط بیشتر من با ایشان از زمانی آغاز شد که مقام رهبری کتابی را به من معرفی کردند و گفتند شما چاپ این کتاب را پیگیری کنید؛ و منشأ گفت‌وگوهای ما با ایشان از این کتاب شکل گرفت. این کتاب «القواعد الفقهیه» است. ما برای بررسی این کتاب دو نفر از طلاب فاضل قم را گذاشتیم و قریب 300 مأخذ را دیدند که این کتاب را آماده کنند و این کتاب چاپ شد. نکته این مجموعه، در حقیقت یک نوع قواعد فقهی بر اساس بنیان‌های عقلی است. مثلا پدر بزرگوار ایشان قاعده «احترام به مال مسلم» را می‌آورد ولی برداشت عام دارد. یعنی می‌گوید این احترام مربوط به اموال همه شهروندان می‌شود و اگر در کلام معصوم مال مسلم آمده، به جهت این است که جامعه اسلامی بوده است.

مسجد جامعی افزود: آقای بجنوردی قواعد فقهی که زبان حوزوی داشت را تبدیل به یک مسأله حقوقی کرد. ایشان در این قضیه تواضع هم داشت. گاهی این طوری پیش می‌آید که می‌گویند سطح مخاطب بالاتر از فهم مخاطب است و مخاطب باید خودش را بالا بیاورد ولی ایشان در حقیقت مباحث حوزوی را دانشگاهی کرد. قواعد فقهیه را با همین عنوان نوشت و جزء متون درسی بود. پیرامون همین قواعد فقهیه بود که شیخ طنطاوی ایشان را برای مذاکره و مباحثه دعوت کرد.

وی تأکید کرد: مبنای فقه در همان زمان حضور پدر ایشان در نجف که قواعد فقهیه را نوشته، یک مبنای عقلانی بوده؛ و آقای بجنوردی این مسیر را ادامه می‌داد؛ اما اصلا ذات اجتهاد، نواندیشی است. ایشان سفر زیاد داشتند و بسیار هم سفرهای مؤثری بود. برای من نقل می‌کرد که سفری به آمریکا داشته است و پلیس آمریکا به این سفر حساس می‌شود و ایشان را جلب و سؤال می‌کنند شما در اینجا نماینده نظام هستید؟ ایشان می‌گوید من مجتهد هستم و هیچ مجتهدی مقلد نیست.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره اصلاحات افزود: اگر هیچ مجتهدی مقلد نیست و برای رسیدن به یک نظریه شما نیاز به این دارید که زمانه را بشناسید، با چه چیزی جز عقل و عرف می‌شود این را شناخت؟! یکی از بزرگان نجف به من می‌گفت وقتی می‌خواهم تصمیمی بگیرم، قطعا شرعی تصمیم می‌گیرم، ولی حتما به عقل و عرف هم رجوع می‌کنم. یعنی در حقیقت عرف هم یک نوع عقل جمعی است.

وی اظهار داشت: خدمت یکی از بزرگان بودم و به من گفت الآن دیگر هر بحثی در فقه بوده انجام شده و فرض کنید بعد از صاحب جواهر و شیخ مرتضی انصاری و آخوند خراسانی چه چیزی برای گفتن داریم؟! این را به آقای بجنوردی گفتم و گفت فقه تمام نشده است. همان زمان ما فیلمی می‌ساختیم و مسائل نو بسیار زیادی داشتیم. من وقتی در شورای شهر بودم، وقتی مجوز می‌دهید در یک کوچه چند متری یک ساختمان 20 طبقه ساخته شود، حقوق شهروندی چه می‌شود؟ در وزارت کشور که بودیم، دوره مهندس موسوی مدلی را طراحی کردند که نگرش خوشه‌ای به مسائل شهر بود.

مسجد جامعی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: آیت‌الله بجنوردی معتقد بود که اخلاق مبتنی بر فقه است و در عین حال جسارت در اظهار نظر داشت که بسیار مهم است. یادم هست که آقای خاتمی زمان وزارتش بحثی کرد مبنی بر اینکه موسیقی بسیار مظلوم است. بعد من روی این قضیه حساس شدم و فتاوا را دیدم که مثلا حکم موسیقی کلاسیک و موسیقی متن فرق می‌کند. ولی اینها فقط در رساله‌ها بود. آقای بجنوردی این جسارت و صراحت را در اظهار نظر داشت.

وی افزود: من در جریان مسائل دفاع یک رساله بودم. قول نویسنده رساله این بود که اخلاق و فقه دو حوزه جدا هستند  و ضرورتا با همدیگر همپوشانی ندارند. این بر خلاف قول آقای بجنوردی بود که می‌گفت فقه اخلاقی است. ایشان با شجاعت و صراحت گفت نظری که ایشان می‌گوید خلاف نظر من است ولی هم روش تحلیلش و هم منابعی که دیده بسیار قوی است؛ و بالاترین نمره را به ایشان داد. یعنی این آزادگی را داشت و اجازه بحث و گفت‌وگو می‌داد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره اصلاحات در پایان گفت: ایشان خیلی کار کرد و خیلی سخنرانی‌ها داشت، رساله‌ها نوشت و دانشگاه‌ها رفت؛ و خیلی به حاج حسن آقای خمینی امید داشت که این مجموعه به سامان و تدوین شود و راه خودش را باز کند.