سایت رسمی حسن روحانی نوشت: بررسی سخنرانی‌های دکتر حسن روحانی در سالروز پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در جایگاه رئیس‌جمهوری دولت‌های یازدهم و دوازدهم، بازتاب‌دهنده آرا و نظرات او درباره انقلاب ۱۳۵۷، جمهوری اسلامی، جایگاه رای مردم، جمهوریت و اسلامیت نظام و رویکرد انقلابی بود. قرائتی بر پایه گفتمان اعتدال که سابقه این گفتمان به پیروزی انقلاب اسلامی می‌رسد؛ گفتمانی که راهبردی صلح‌طلبانه و تنش‌زدا و سیاست و روشی مدبرانه و مبتنی بر عقلانیت جمعی، مصالح و منافع ملی را حول رای و نظر مردم صورت‌بندی کرده است.
به گزارش جماران؛ سایت رسمی حسن روحانی در مطلبی با عنوان بازخوانی سخنرانی‌های روحانی در مراسم ۲۲ بهمن آورده است:
بررسی سخنرانی‌های دکتر حسن روحانی در سالروز پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در جایگاه رئیس‌جمهوری دولت‌های یازدهم و دوازدهم، بازتاب‌دهنده آرا و نظرات او درباره انقلاب ۱۳۵۷، جمهوری اسلامی، جایگاه رای مردم، جمهوریت و اسلامیت نظام و رویکرد انقلابی بود. قرائتی بر پایه گفتمان اعتدال که سابقه این گفتمان به پیروزی انقلاب اسلامی می‌رسد؛ گفتمانی که راهبردی صلح‌طلبانه و تنش‌زدا و سیاست و روشی مدبرانه و مبتنی بر عقلانیت جمعی، مصالح و منافع ملی را حول رای و نظر مردم صورت‌بندی کرده است.
از مهمترین عناصر معنایی این گفتمان می‌توان به قانون‌گرایی، مردم‌گرایی، میانه‌روی، عقلانیت، منافع ملی، وحدت‌گرایی، حقوق شهروندی، عدالت مبتنی بر برابری بنیادین حقوق انسان‌ها، فسادزدایی، اخلاق‌گرایی، آزادی بیان و عقیده، اسلام‌گرایی عقلانی، یکپارچگی جغرافیایی، تنش‌زدایی از روابط خارجی، تعامل منطقی، صلح و دوستی با دنیا، امنیت مبتنی بر سرمایه اجتماعی، عزت، حکمت، مصلحت و توازن در سیاست خارجی، تکثر در جمهوریت و ظلم‌ستیزی اشاره کرد.
قرائت دکتر روحانی از انقلاب اسلامی بر اساس سخنرانی‌های او در مراسم ۲۲ بهمن سال‌های ۹۹-۱۳۹۲ تحلیل و تفسیر شده است:
چیستی انقلاب اسلامی
در منظومه فکری حسن روحانی، انقلاب اسلامی «حرکتی در برابر استبداد، استعمار و تحقیرشدگی» است، به نحوی که پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷ به «پیروزی اسلام در برابر کفر جهانی و استقلال و پیروزی حاکمیت ملی مردم ایران» بازنمایی شده است. انقلابی که نمایانگر «اتحاد ملت، وحدت ملی و ائتلاف ملی» بوده و در اوج آن مقارن با ۲۲ بهمن، «آشتی ملی، وحدت ملی و انسجام ملی» را به ارمغان آورده است. (سال ۹۲)
در چنین تفکری، وجود عناصری در رژیم پهلوی با «وابستگی به خارج، استبداد، استعمارزدگی، فقدان آزادی بیان و رای و دین‌زدایی» به «تحقیر جمعی ایرانیان» منجر شده است. تحقیرهایی که در محور آن، «فقدان آزادی بیان، نفی آزادی رای و مداخله ابرقدرت‌ها»، منجر به تصمیم مردم برای «انقلاب در جهت استقرار احکام اسلام» شده است. (سال ۹۲)
در این گفتمان، انسان انقلابی، هرگونه اصلاح و تغییر را «در چارچوب مردم‌سالاری دینی» دانسته و بینش، منش و روش انقلابی را به مثابه ابزاری برای «جذب بیشتر اذهان و افراد به سمت انقلاب» به کار می‌برد. انسان انقلابی دارای ویژگی‌هایی از جمله «پویایی و مقاومت و آزادگی» است با «نفی تنگ‌اندیشی و خودمداری، نفی امتیازخواهی و ویژه‌خواری» و با «راستگویی و درست‌کرداری» در برابر ملت خود پاسخگو است و هدفش از انقلاب «فراهم کردن معیشت مردم برای زندگی راحت‌تر و ایجاد احساس امنیت برای نخبگان، فعالان حوزه فرهنگی و سیاسی است». (سال ۹۵)
دکتر روحانی شاخص «کار انقلابی» را اعلام رضایت مردم از کارکرد انقلابیون دانسته و تاکید می‌کند «اگر کاری کنیم که همه ما احساس پیروزی بکنیم، آن کار انقلابی است. یعنی اقدامی کنیم به نفع همه ملت، اگر هر وقت اقدامی کردیم که ۸۳ میلیون را خوشحال کردیم، کار ما انقلابی است.» (سال ۹۸)
چرایی انقلاب مردم ایران در سال ۱۳۵۷
در گفتمان دکتر روحانی، انقلاب ۱۳۵۷ محصول ایجاد مرزبندی‌های معنایی بین «وابستگی به ابرقدرت‌ها و استقلال، بین وابستگی به آمریکا و یک نظام مردم‌سالار دینی، بین اسلام و کفر، بین حق و باطل و میان نظام مردمی و دیکتاتوری» بود. (سال ۹۸) در این قرائت، «انقلاب ۵۷ یک انقلاب سیاسی نبود بلکه در آن، اخلاق بر سیاست تقدم داشت. انقلاب ۵۷ انقلاب اخلاقی، مسالمت‌آمیز، بدون بداخلاقی و خشونت بود» (سال ۹۴) که مردم اهدافی از جمله «پایان دادن به سلطه خارجی، به دست آوردن رهایی و آزادی، برپا کردن نظام سیاسی در چارچوب اسلام و ارزش‌های دینی» در گذار از حکومت سلطنت پادشاهی پهلوی به جمهوری اسلامی، دنبال می‌کردند. مبتنی بر چنین ساختار اندیشه‌ای، انقلاب ۵۷ بر بنیان «آزادی رای مردم برای استیفای حقوق اساسی و برقراری اخلاق اسلامی و قانون‌مداری» بنا شده است. دستاورد چنین انقلابی از نظر روحانی، «بازگشت به هویت ایرانی – اسلامی و وحدت و یکپارچگی کشور» است. (سال ۹۴)
از نگاه رئیس‌جمهور یازدهم و دوازدهم، دلیل موفقیت انقلاب، «مسیر توامان جمهوریت و اسلامیت، بسیج عمومی مردم از طریق رهبری مذهبی و تبیین اسلام با قرائت جوانگرا و سازگار با علم و دانش» بوده که توانسته «مقبولیت جهانی را از طریق هم‌زیستی دین و فرهنگ ایرانی توام با آراء قاطع مردم» به دست آورد. این همان متدولوژی است که امام خمینی(ره) توانسته با اتکا به آن، ایران را از خطر جنگ داخلی نجات دهد. به اعتقاد روحانی، «امام با اخلاق اسلامی توانسته هنرمندانه انقلاب را از نفرت و انتقام عبور دهد». (سال ۹۴)
دلیل پیروزی انقلاب اسلامی
از دیدگاه دکتر روحانی، برای بازگشت به شرایط انقلاب ۱۳۵۷، «باید همه افراد و گروه‌ها را به سوار شدن قطار موفقیت و پیروزی انقلاب دعوت کرد». (سال ۹۶) در تفسیر دلیل پیروزی این انقلاب، «قدرت اقناع رهبری را در مقایسه با قدرت اسلحه» مهمتر ارزیابی می‌کند. روحانی دلیل موفقیت در انقلاب و پیروزی‌های بعد از آن را «همکاری در عین رقابت در خط اعتدال» و وحدت و اتحاد پشت سر فقیهی عادل معنا می‌کند. (سال ۹۲) گفتمانی که دایره انقلابی‌ها را به گستره «تمام اقوام ایرانی، پیروان مذاهب تشیع و اهل سنت و تمام ادیان و هر کس که قانون اساسی را قبول دارد» می‌داند. (سال ۹۶) تنوعی که مسافران انقلاب در سال ۵۷ داشتند و انقلاب وقتی پیروز شد که «همه افراد در قطار انقلاب بودند».
نتیجه آزادی در انتخاب مردم
در ساختار اندیشه حسن روحانی، «انقلاب ۵۷ در سایه انتخاب ملت به پیروزی رسیده و انقلاب برای این بوده که راه انتخاب را برای مردم باز کند.» به عبارت دیگر حاصل «جامعه‌ای مردم‌سالار است که در آن آزادی وجود دارد، و انتخابات مستمر در آن تحقق پیدا می‌کند و تصمیم‌ساز نهایی، مردم هستند.» (سال ۹۸) انقلاب اسلامی به دستاورد بزرگی در «تغییر نظام مشروعیت و حرکت از طایفه‌سالاری و انتقال موروثی قدرت به اسلام و جمهوریت» رسید. (سال ۹۷)
روحانی با تاکید بر اینکه «امام در بهشت زهرا(س) به مردم گفت که سرنوشت مردم دست خود مردم است و مردم بر سرنوشت خودشان مسلط هستند؛ مجلس و دولت باید قانونی و ابتنای نظام باید بر مبنای قانون باشد؛ دنبال استقلال فرهنگی و سیاسی در این کشور هستیم و با مظاهر تمدن و تجدد مخالف نیستیم»، تلاش کرده سوگیری‌های اصلی که از سوی رهبران انقلاب نیز مورد تاکیده بوده، برجسته‌سازی کند. در این چارچوب، بایستی تمام ارکان حاکمیتی انقلاب به خواست مردم عمل کنند. از این رو «نیروی مسلحی که با مردم و در کنار مردم است و به خواست مردم عمل می‌کند» در راه انقلاب اسلامی قدم برداشته است. (سال ۹۸)
معنای جمهوری اسلامی در گفتمان اعتدال
در منظومه فکری دکتر روحانی، «مردم‌سالاری و دین‌سالاری دو ارزش بنیادین جمهوری اسلامی هستند». (سال ۹۳) روحانی، جمهوری اسلامی را «اعمال اراده الهی از طریق امتی بیدار و هوشیار» معنا کرده و «آرمان جمهوری اسلامی» را تحقق «عظمت ایران بزرگ و برتری فرهنگ اسلام و هویت ایرانی – اسلامی» تعیین کرده است. از این منظر «تضعیف جمهوریت، تقویت اسلامیت نیست؛ جمهوریت و اسلامیت در کنار هم هستند.» (سال ۹۸) در چنین دیدگاهی، بهترین راه اسلامیت «اجرای احکام اسلام» و بهترین راه جمهوریت «حاکمیت مردم در چارچوب مقررات اسلامی» است. (سال ۹۳) موضوعی که جمهوری اسلامی را «یک نظام انتخاباتی با مبانی شرعی و فقهی» ترسیم می‌کند. کارگزار این گفتمان در تعیین «آرمان‌ها و اصول جمهوری اسلامی نمی‌تواند تغییراتی ایجاد کند اما در فروع و اجرا، تغییر در چارچوب جمهوری اسلامی از طریق انتخابات و صندوق آراء مردم» محقق می‌شود. بر پایه چنین تفکری که «مبانی شرعی و فقهی» در محور مرکزی آن قرار دارد، «مشروع دانستن رای مردم با فتوای امام(ره) و فتوای رهبر انقلاب درباره حق‌الناس بودن رای مردم» انطباق داشته و حمایت‌کننده نظام انتخاباتی با مبانی شرعی است. (سال ۹۳)
از منظر روحانی، خواست مردم ایران در انقلاب ۵۷، «استقلال، آزادی، پیشرفت» بوده است. روحانی استقلال را نه «به معنای بیگانه‌ستیزی یا بیگانه‌هراسی، بلکه به معنای اراده مردم» قرائت می‌کند. او معنای آزادی را «کثرت و تنوع افکار داخلی و یک‌صدایی در منافع و مصالح ملی که به انسجام ملی منجر می‌شود» دانسته و صندوق رای را عامل تضمین موجودیت جمهوری اسلامی معرفی می‌کند. در چنین شرایطی، «انقلاب برای تغییر اسامی نبوده، بلکه برای تغییر رسم‌ها بود. انقلاب برای زدودن رسوماتی بود که عدالت و آزادی و ارزش‌های دینی را نادیده می‌گرفته است». به همین دلیل است که دکتر روحانی، عامل حفظ نظام را «اسلام و جمهوریت» معرفی کرده و جمهوری اسلامی را دموکراسی واقعی می‌داند به نحوی که جمهوری اسلامی بر خلاف نظر برخی حامیان آن، «رژیمی نیست که هر کس خواهان آن نیست گذرنامه بگیرد و از ایران خارج شود» (سال ۹۳)
سابقه اعتدال در انقلاب اسلامی
مفهوم «اعتدال» در گفتمان روحانی معنایی مرتبط با کنشگری او از ابتدای انقلاب دارد. اعتدال از یک سو به عنوان شیوه سیاست‌ورزی و از سوی دیگر به مثابه راهبردی سیاسی در رقابت با سایر جریان‌های سیاسی محسوب می‌شود. از نگاه روحانی اعتدال در سیاست‌ورزی، عنصر معنایی «وحدت‌آفرین، پرشور و با استقامت» برای هر سیاستمداری است که به دنبال «استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی» است. در این شرایط در صورتی که «عقلانیت و تدبیر، با مشی اعتدالی» همراه شود، «امیدها برای پیشرفت و توسعه کشور» را زنده می‌کند. این پیشرفت در شرایطی محقق می‌شود که تعامل زنده و سازنده در جهان به راهبرد سیاست خارجی و «مسئولیت‌پذیری، انتقادپذیری و پاسخگویی در برابر ملت» به راهبرد سیاست داخلی تبدیل می‌شود. (سال ۹۲)
روحانی، اعتدال در سیاست خارجی را در معنای «نه تسلیم، نه سازش، نه انفعال، نه تقابل» به کار می‌برد و هدفگذاری دولت اعتدال در سیاست‌ورزی را «عزت و سربلندی کشور و حکمرانی در چارچوب منافع ملی مردم، حقوق ملت و مصالح ملت» ارزیابی می‌کند. نمایندگان این گفتمان برای پیروزی در رسیدن به اهداف به پیروی از امام خمینی(ره) به دو مولفه مهم «سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی و معنوی» نیاز دارند.
در چنین چارچوب نظری، سیاست خارجی دولت اعتدال، «عاملی مؤثر و سازنده از موضع برابر، توأم با عزت، حکمت، مصلحت، احترام متقابل، در چارچوب تدابیر مقام معظم رهبری است» که به دنبال «توازن بین آرمان و واقعیت، خودباوری، عمل هوشمندانه، واقع‌بینی، ثبات و آرامش در خاورمیانه و مقابله با ایران‌هراسی» بوده و هدف سیاست خارجی را در نظرگاه سیاستگذار کلان، «ارتقاء جایگاه و منزلت و توسعه ایران» تعریف می‌کند.
مواجهه گفتمان اعتدال در برابر گفتمان‌های رقیب در سیاست خارجی، تلاشی مضاعف را برای سازماندهی استدلال‌های حقوق بین‌الملل در جهت احقاق مردم ایران به انجام رسانده و اهدافی از جمله «نفی ایران‌هراسی، اثبات کارکرد فتوای دینی، غیرقانونی بودن تحریم و نفی هرگونه زبان تهدید علیه ایران» را در سطح «جهانی و منطقه‌ای» دنبال می‌کند. (سال ۹۲)
مسیر موفقیت کشور چیست؟
برآیند آرای مردم در انتخابات سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ نشان می‌دهد «تعامل سازنده برای دور شدن سایه جنگ از کشور، بهبود اقتصاد ایران و تثبیت قدرت هسته‌ای کشور» از خواسته‌های مهم ملت ایران برای مشارکت در انتخابات و رای به نامزد پیروز بوده است. در مقابل استمرار گفتمان دولت قبل با انتقاد غالب مردم روبه‌رو شد. در چنین شرایطی هدفگذاری دولت برآمده از گفتمان تدبیر و امید، «ساختن ایران آباد و پیشرفته» و «تحقق کامل جمهوریت و اسلامیت» از طریق «پیشرفت، معنویت، عدالت، آزادی و حاکمیت ملی» بود. مسیری که الزامات پیشرفت ایران را «بهره‌گیری از سرمایه، دانش و تکنولوژی کشورهای جهان، نفی تقابل جناح‌ها و احزاب با یکدیگر و نفی تقابل و منازعه خلاف مصالح و منافع ملی» می‌داند. (سال ۹۴)
دکتر روحانی معتقد است این مسیر محقق نخواهد شد مگر با «اتحاد، انسجام، اخلاق، اعتماد به همدیگر، کمک به دولت و وحدت قوای سه‌گانه». (سال ۹۴) مسیری که در دولت یازدهم آزموده شده و موفقیت دولت در ارتقای رشد اقتصادی و افزایش سرمایه اجتماعی را به دنبال داشت. لازمه تکرار چنین مدل موفقی در دولت‌های آینده، به‌روزرسانی زبان انقلاب با «تقویت فضای گفت‌وگو، منطق، مذاکره» و به‌کارگیری سیاستمداران و دیپلمات‌های «اهل مشارکت انقلابی، مدارا، مقاوم و اهل رقابت با دنیا، اهل امید، نشاط و سازندگی» است. (سال ۹۵)
از این رو در بافت گفتمان تدبیر و امید، معنی «برجام دو» نه مذاکره یا مصالحه بر سر ابزارهای قدرت ایران در خاورمیانه، بلکه برجام دو، از نگاه دکتر روحانی «اجماع داخلی و اقدام مشترک ملی و همگرایی ملت برای ساخت ایران» است که با «بهره‌برداری از امکانات مادی و طبیعی کشور برای پیشرفت و سرافرازی در زندگی مادی و معنوی مردم» محقق می‌شود. برجام دو همان «گفت‌وگوی ملی حول صندوق رای است» که پیامد آن تقویت سرمایه اجتماعی است و معنای رای مردم در این گفتمان برابر معنای فقهی «حق‌الناس»، صورت‌بندی می‌شود. (سال ۹۴)
در منظومه معنایی گفتمان تدبیر و امید، «مقاومت و اقتدار در سایه مشارکت مردم در انتخابات» محقق می‌شود و مسیر موفقیت همان مسیری است که انقلابیون در انقلاب ۵۷ پیمودند و «آزادی را به جای استبداد، استعمار و وابستگی حاکمیت ملی قرار دادند و در برابر ابتذال، فضیلت، در برابر تبعیض، عدالت، در برابر غرب‌گرایی و شرق‌گرایی، هویت اسلامی و ایرانی و اعتدال را جای افراط و تفریط» قرار دادند.
پیامد روی کار آمدن چنین دولتی «آرامش، وحدت و انسجام از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، انسجام مدیریتی در کشور و آینده متحد و وحدت‌آفرین» است. وضعیتی که با «نفی حکمرانی یک جناح بر کشور»، توانسته رویکرد اعتدالی خود در سیاست‌ورزی را حفظ کند. (سال ۹۲)
از مهمترین الزامات تحقق و همگرایی عناصر معنایی این گفتمان، «آرامش بازارهای اقتصادی، صلح و دوستی و آشتی در داخل، فضای آزادتر و آرام‌تر در دانشگاه‌ها و در مطبوعات، حاکمیت قانون در سراسر کشور، مقابله با قانون‌گریزی، هماهنگی در میان قوا، تعامل بسیار نزدیک مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه، مبارزه با فساد در نظام اداری و احترام به حقوق شهروندی» است. (سال ۹۲)
رویکرد گفتمان اعتدال در سیاست خارجی
رئیس‌جمهور یازدهم و دوازدهم، «تعامل سازنده با جهان با حفظ منافع، حفظ اصول و همه آرمان‌های انقلابی» را به عنوان سیاست کلی در سیاست خارجی، پیگیری کرد. ابزار تحقق این سیاست در گفتمان تدبیر و امید، «مذاکره» با هدف تقویت «استدلال منطقی برای ایجاد صلح و ثبات در خاورمیانه و مبارزه با تروریسم» بود که رفع تحریم‌ها را برای پیشرفت همه‌جانبه این گفتمان در اولویت قرار داد.
این معنا در گفتمان تدبیر و امید برای تحقق عزت و پیشرفت ملت ایران، توافق و مذاکره با کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را دنبال می‌کند. از این رو معنای «پیروزی» در گفتمان تدبیر و امید، در سال ۱۳۵۷ با انقلاب اسلامی، در دهه ۶۰ با جنگ تحمیلی و میدان دفاع و در سال ۱۳۹۲ با دیپلماسی و عرصه منطق و استدلال محقق شده است.
گفتمان تدبیر و امید، از حیث روش‌شناسی، قدرت برتر ایران در دیپلماسی را به وسیله «اثبات حقوق ملت ایران با به کارگیری استدلال‌های حقوقی و سیاسی» به نتیجه می‌رساند. مفروض چنین کنشگری در سیاست خارجی، «انسجام و وحدت ملی و در سایه هدایت‌های رهبری» است که «لغو قطعنامه‌های ظالمانه شورای امنیت» را به مثابه نشانه عزت مردم ایران، دنبال کرده است. (سال ۹۴)
تجربه پیروزی این گفتمان در سال‌های پس از ۱۳۹۲، به شکست پروژه ایران‌هراسی غرب و اسرائیل، عزت ملی، شکست انزوای جهانی، تعامل و روابط خوب دنیا با ایران منجر شده است. تجربه‌ای که از سال ۱۳۹۷ و با آغاز جنگ اقتصادی علیه مردم ایران، تلاش هدفمندی را از سوی دشمنان ایران برای انزوای گفتمان اعتدال و میل به تندروی به دنبال داشت که برای حفظ منافع و مصالح ملی از آن ممانعت شد.
از نمونه‌های مشهور نمایندگی گفتمان اعتدال در نیروهای مسلح ایران، می‌توان به شهید سردار قاسم سلیمانی اشاره کرد که «مرد جنگ و صلح بود» که از «مسیر جنگ به صلح می‌اندیشید تا با ایجاد صلح، از وقوع جنگ ممانعت کند». از نگاه دکتر روحانی، سردار سلیمانی توانست «هم مقاومت و هم دیپلماسی را در کنار هم و در مسیر صلح نگهبانی نماید.» (سال ۹۸)
معنای «مذاکره» در منظومه فکری روحانی
اگر مذاکره را در رویکردهای سیاست خارجی گفتمان تدبیر و امید، مهمترین «ابزار» قدرت‌آفرینی و عزت مردم ایران ارزیابی کنیم، «مذاکره» نه یک راهبرد بلکه یک روش کم‌هزینه برای کسب منافع و مصالح ملی، در کنار ابزار «میدان» در دیپلماسی خواهد بود. با این مفروض، قرائت دکتر روحانی از اعتدال به معنای «حکمت و عزتمندی، در چارچوب غیرت ملی و در مسیر آرمان‌خواهی ملت بزرگ ایران» خواهد بود. در این گفتمان «مذاکره» به «ارث پیامبر بزرگ اسلام(ص)» تعبیر شده است. (سال ۹۲) در این چارچوب نظری مبتنی بر فقه سیاسی، کلید مذاکره موفق کشورهای خارجی با ایران، تعیین چارچوبی عادلانه و سازنده و با اتکا به مقررات بین‌الملل، مبتنی بر «قانون، با در نظر گرفتن حقوق، منافع مشترک، احترام مشترک، تعامل و همکاری با ملت ایران» صورت‌بندی می‌شود. با پذیرش این معنا از مذاکره در گفتمان تدبیر و امید، عوامل شکست مذاکره با ایران «تهدید، تحریم‌هراسی و ایران‌هراسی» است. رویکردی که در سیاست داخلی برای موفقیت مذاکره‌کنندگان، «حمایت و نظارت مردم و وحدت و انسجام جامعه» را ضروری می‌داند.
رویکردی که تجربه تاریخی آن در دولت یازدهم به «تعامل منطقی با دنیا، خروج صادرات پتروشیمی، قطعات هواپیما، حمل و نقل دریایی، خودروسازی و بیمه از تحریم، خروج واردات کالاهای اساسی، دارویی، غذایی، تجارت طلا و فلزات از تحریم، کاهش ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی، تعامل منطقی با دنیا، حمایت از مردم فلسطین و غزه، توافق همکاری بلندمدت ۲۵ ساله با چین و توافقات و قراردادهای مهم با ایتالیا و فرانسه» منجر شده است. (سال ۹۴)
اگرچه گفتمان اعتدال، فرزند انقلاب اسلامی است اما این گفتمان با دولت تدبیر و امید به نمایندگی دکتر روحانی تقویت و صورت‌بندی معنایی آن به جامعه در دو ساحت ذهنی و عینی، ساختار و کارگزار، عینیت یافت. گفتمانی برآمده از صندوق رای که در انطباق با پدیده انقلاب اسلامی، به یکی از بزرگترین دستاوردهای انقلاب اسلامی، تبدیل شد. موضوعی که به تعبیر دکتر روحانی، «امام به ما یاد داد که ۴۷ روز بعد از انقلاب پای صندوق آرا باشیم».
جستارهایی از دکتر روحانی در روایت انقلاب اسلامی
۲۲ بهمن ۱۳۹۲
۲۲ بهمن ۵۷، روز پیروزی حرکت اعتدالی مردم سراسر ایران بود.
مردم می‌خواستند در این انقلاب اداره کشور با نظر و رأی آنها اداره شود.
اساس انقلاب ما برای این بود که مردم تحقیر را نپذیرفتند.
انقلاب و آثار انقلاب متعلق به گروه خاصی نیست.
ما می‌خواهیم روز به روز آشتی ملی، وحدت ملی و انسجام ملی بیشتر شود.
۲۲ بهمن ۱۳۹۳
مردم ما در طول دهه‌ها و حتی قرن‌ها برای استقلال مبارزه کرده‌اند.
ما استقلال را آسان به دست نیاورده‌ایم تا آسان از دست بدهیم.
انقلاب برای تغییر اسم نبود، برای تغییر رسم‌ها بود. انقلاب برای زدودن رسوماتی بود که عدالت و آزادی و ارزش‌های دینی را نادیده می‌گرفت. امروز هم خواسته مردم ما و نسل جوان ما همان خواسته ۳۶ سال پیش ملت بزرگ ایران است.
۲۲ بهمن ۱۳۹۴
انقلاب ما انقلاب اخلاقی، مسالمت‌آمیز، بدون بداخلاقی و بدون خشونت بود.
انقلاب، انقلاب همه مردم است. تعلق به هیچ جناح خاص یا حزب خاصی ندارد. انقلاب از آن ملت ایران است.
باید زبان انقلاب را روزآمد کنیم. ما اهل گفت وگو، منطق، مذاکره و تفاهم هستیم. انقلابی در عصر ما یعنی اهل مشارکت انقلابی، یعنی اهل مدارا، یعنی اهل مقاومت و یعنی اینکه کالای کشورش در بازار جهانی توان رقابت داشته باشد و یعنی اهل امید، اهل نشاط و اهل سازندگی.
هر کس خطری را از کشور دور کند، او انقلابی است. هر کس برای پیشرفت کشور قدمی بردارد، او انقلابی است.
نباید با صندوق آرا قهر کرد. این صندوق حق‌الناس است و همه ما باید به این صندوق احترام بگذاریم، چرا که سرمایه اجتماعی ما در پای این صندوق رقم خواهد خورد.
۲۲ بهمن ۱۳۹۵
امروز روز تثبیت نظام و جمهوریت و اسلامیت جمهوری اسلامی است. امروز روز تثبیت آزادی و استقلال و تثبیت حقوق اساسی ملت ایران است. امروز روز احقاق حقوق شهروندی تک تک افراد این ملت است.
تکلیف ما در برابر انقلاب، راستگویی و درست‌کرداری است. تکلیف ما در برابر انقلاب پاسخگویی در برابر ملت بزرگ است. وظیفه ما در برابر انقلاب، جامعه و کشوری است که از تنش و تشنج به دور باشد. راه برای توسعه کشور، تعالی و پیشرفت کشور باز باشد.
تکلیف ما در برابر انقلاب، آن است که از ملت و مردم رفع نگرانی کنیم. تکلیف ما در برابر انقلاب، آن است که معیشت مردم را برای زندگی راحت‌تر آماده کنیم. وظیفه ما در برابر انقلاب، آن است که نخبگان، فعالان حوزه فرهنگی و سیاسی ما، به طور کامل احساس امنیت کنند.
ملت ما خواهان زندگی بهتر است و این حق آنهاست. می‌دانیم نخبگان، اندیشمندان، هنرمندان، دانشگاهیان، تشکل‌ها، زنان و اقوام ما خواستار فضای بازتر و مناسب‌تر برای فعالیت‌های خود هستند و از تنگ‌نظری‌ها، گله دارند.
۲۲ بهمن ۱۳۹۶
ثمره انقلاب و میراث امام بزرگ ما قانون اساسی است، آن را پاس بداریم و از ظرفیت‌هایش استفاده کنیم. بسیاری از مسائلی که امروز در حوزه آزادی‌ها، روابط اجتماعی و سرمایه‌گذاری‌ها، به عنوان مشکل در جامعه داریم، ناشی از عمل نکردن به قانون اساسی است. قانون اساسی معیار ماست.
راه انتخاب مردم را باید سهل کنیم. هر که قانون اساسی را قبول دارد، انقلابی است و همه شامل تمام قوا و نیروهای مسلح باید به قانون اساسی عمل کنیم. قانون اساسی بن‌بست‌ها را برداشته و ظرفیت بسیار بزرگی دارد.
۲۲ بهمن ۱۳۹۷
نظام جمهوری اسلامی آن نظام و رژیمی نیست که بگوید یک حزب و آن رستاخیز و هر کس خواهان آن نیست گذرنامه بگیرد و از ایران خارج شود.
امروز زنان کشورمان در تمام زمینه‌ها و رشته‌ها و مدیریت‌ها، بیش از هر زمان دیگر، در تاریخ ایران حضور دارند.
هر چه سعه‌صدر بیشتر باشد و راه را برای حضور همه افکار، احزاب و جناح‌ها آماده‌تر کنیم، نظام مستحکم‌تر خواهد بود.
۲۲ بهمن ۱۳۹۸
مسیر ما مسیر انتخابات است و انقلاب ما بر مبنای انتخاب بزرگ یک ملت در ۴۱ سال پیش و در انتخاب‌های بعدی به وجود آمد و تکامل پیدا کرد.
امام در بهشت زهرا(س) به مردم گفت که سرنوشت مردم دست خود مردم است و مردم بر سرنوشت خودشان مسلط هستند؛ امام(ره) آن روز به مردم گفت مجلس و دولت باید قانونی و ابتنای نظام باید بر مبنای قانون باشد.
آنچه انقلاب را استحکام بخشیده است، حضور مردم و رأی مردم است و هر چه مردم از ما می‌خواهند باید به آن عمل کنیم.
اگر کاری کنیم که همه ما احساس پیروزی کنیم، آن کار «انقلابی» است. انقلاب یعنی همین. یعنی اقدامی کنیم به نفع همه ملت، اگر هر وقت اقدامی کردیم که ۸۳ میلیون را خوشحال کردیم، کار ما انقلابی است. هر وقت ۱۰ میلیون را خوشحال کردیم، ۱۰ میلیون را ناراحت کردیم و بقیه را مردد کردیم باید فکر کنیم کجای کار ما ایراد دارد. در بسیاری از موارد «این» یا «آن» نادرست است. مقاومت یا دیپلماسی، این یا آن غلط است. هر دو در کنار هم درست است، هم مقاومت و هم دیپلماسی.
۲۲ بهمن ۱۳۹۹
مردم بزرگ ایران! یکی از بزرگترین دستاوردهای انقلاب اسلامی توسط امام راحل تاسیس جمهوریت در در کنار اسلامیت نظام بود. امام جمهوریت را تاسیس کرد، امام به ما یاد داد باید پای صندوق برویم. امام به ما یاد داد که ۴۷ روز بعد از انقلاب پای صندوق آرا باشیم، در هر مساله مهمی با انتخابِ خود سرنوشت خود را تعیین کنیم، او تاسیس‌گر بود، ادامه‌دهنده این راه هم مقام معظم رهبری است.
انقلاب ما را در مسیر صحیح پیروزی و موفقیت قرار داده است و می‌تواند ما را به اوج جایگاهی برساند که مراد و مطلوب مردم بوده است.
امام(ره) در سایه سرمایه اجتماعی و سرمایه معنوی انقلاب را پیروز کرد. رژیم گذشته تکیه‌اش بر سرمایه امنیتی و نظامی و قدرت‌های خارجی بود. امام(ره) نه به قدرت‌های خارجی اعتنا داشت نه به زرادخانه‌ها، او تکیه‌اش بر مردم بود. آن هم سرمایه اجتماعی، یعنی اعتماد مردم با مردم، یعنی اعتماد مردم با دولت، دولت با مردم، همه در کنار هم و این سرمایه بزرگی است که می‌تواند ما را پیروز کند.
