من به جد معتقدم اگر قرار است اجتهاد به بی راهه نرود، اصول باید منقح شود. جمهوری اسلامی میراث ماندگاری است که از دل 1400 سال تلاش بر آمده و خون ها برای آن ریخته شده و باید از آن دفاع کرد. جمهوری اسلامی مُلک هیچ کسی نیست؛ اگر کسی می بینید انقلاب دارد ضرر می بیند، شجاعت به خرج دهد. همان گونه که دومین درس مرحوم آقای صانعی «حمایت شجاعانه» است.
به گزارش خبرنگار جماران، حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی در گرامیداشت دومین سالگرد ارتحال آیت الله العظمی یوسف صانعی، گفت: در رابطه با مرحوم آقای صانعی از چندین زاویه می شود سخن گفت. یکی ابعاد تاریخی وجود ایشان است که بخش بسیار مهمی از زندگی آن بزرگوار را شامل می شود. همچنین شخصیت فردی ایشان، استعداد در نوشته ها، سبک زندگی، شاگردان زیادی که در حوزه تربیت کردند و دوره ممتاز تدریسی که قبل از انقلاب داشتند، همه دال بر وجود یک جوهره بسیار ارزشمند علمی است که از حیث درایت و هوش توانسته اساتید خیلی خوبی را پیدا کند.
یادگار امام با اشاره به اینکه بعد دیگری که می توان از مرحوم آقای صانعی یاد کرد، رابطه ای است که با انقلاب دارد، یادآور شد: ایشان از روز اول در مبارزات بوده و سختی ها کشیده و بعد وارد مسئولیت شده و در مراحل بعدی هم مثل یک پدر نسبت به جمهوری اسلامی حساس بود و نکات را گوشزد می کرد. از آنچه که انحراف و غلط می دانستند، تبری جسته و آنها را بیان می کردند. آزارهایی هم که نسبت به ایشان وجود داشت به این دلیل بود که بر آن چیزی که فکر می کرد ایستاد و بر آنچه صحیح می دانست، استقامت کرد.
وی تأکید کرد: تردید ندارم که جهت نزدیکی مرحوم آقای صانعی با امام، قرابتی است که برادرشان با امام داشته اند. آقای شیخ حسن صانعی جزو اولین کسانی بودند که به عنوان «دفتر» در کنار امام قرار می گیرد. رابطه مرحوم آقای صانعی با امام به احتمال بسیار زیاد بر اثر رابطه برادرشان شکل می گیرد و بعد وارد درس های امام می شود و مطالبی را فرا می گیرد.
سید حسن خمینی اظهار داشت: به نظر من ایشان علمیت را همه جا می توانستند یاد بگیرندریال اما نسل مرحوم آقای صانعی علاوه بر علم، از امام چند خصلت را یاد گرفته اند که اتفاقا آنها وجه امتیاز امام با اقرانش بوده است؛ اولین آنها «شجاعت» است. اگر شاگردان امام شجاع نبودند وارد مبارزه نمی شدند؛ آنها چون زبان گزنده ای دارند و نمی توانند در برابر آنچه ناصحیح می دانند سکوت کنند، مبارز می شوند. البته صفت های انسانی غیر ذاتی است و با تمرین می توان آنها را تقویت کرد.
وی به ذکر رواتی تاریخی پرداخت و گفت: آقای نجفی اصفهانی نزاع سنگینی با ظل السطان داشت که حاکم مستبدی در تاریخ است. یک روز می گوید اگر واقعا با من بد هستی، به ناصرالدین شاه بنویس تا من را عوض کند. آقای نجفی می گوید چرا به ناصرالدین شاه بنویسم؟ به ملکه انگلستان می نویسم که تو را عوض کند! شجاعت، ویژگی همه انقلابی هاست و ویژگی ممتاز امام هم شجاعت بود.
یادگار امام گفت: دومین نکته ای که شاگردان امام از ایشان فراگرفتند «اخلاص» است. تأثیر سخن امام برای این است که سخن ایشان از عمق جان برخاسته و صداقت در آن دیده می شد و ظاهر و باطنش یکی بوده است. نسلی از شاگردان امام جذب اخلاص او شدند؛ آن روز خبری از امتیازات نبوده است، بلکه احساس می کردند که این آدم(امام) برای رضای خدا کار می کند و حبّ النفس ندارد. شاگردان امام یاد گرفتند که باید در زندگی به فراتر از مادیات نگاه کرد؛ و کسی که برای خدا کار می کند ضرر نمی کند.
وی یادآور شد: سومین ویژگی شاگردان امام توجه به «عقلانیت بشری» است. مرحوم آقای صانعی یک مجتهد زبردست و خبره است که به صورت آکادمیک درس را پیگیری می کرد. ایشان وقتی که وارد تحلیل متعارف فقهی می شد، یک مجتهد و فقیه متبحر بود که به طور کلاسیک بحث را جلو می برد، اما وقتی وارد نواندیشی های فقهی می شد، اصول بحث را منقح نکرده بود. ای کاش آقای صانعی در موضوع «عدالت» وقت بیشتری می گذاشت و ای کاش روشنفکران ما بیشتر به بحث های حجج اصولی بپردازند تا تغییرات فقهی.
سید حسن خمینی یادآور شد: یکی دیگر از درس هایی که شاگردان امام از او گرفتند این است که امام می گوید ما مأمور به نتیجه نیستیم. یکی از جملات امام که مورد کج تابی قرار گرفته همین جمله است.برای درک این جمله امام باید دقت که هدف، قبل از حرکت است و نتیجه، بعد از حرکت حاصل می شود. چه بسا هدف شما یک چیزی است و به نتیجه نمی رسید؛ ما مأمور به هدف هستیم، اما مأمور به نتیجه نیستیم. امید اینجا معنا پیدا می کند که باید از خداوند توفیق خواست هدف و نتیجه یکی شود. یعنی آنچه که در اختیار ما است را انجام بدهیم و آنچه را که در اختیار ما نیست به خدا بسپاریم.
وی با تأکید بر اینکه باید در روش های خود عاقلانه عمل کنیم، افزود: برای وصول به هدف باید به آنچه لازم است مجهز شد؛ نمی شود انسان چشمش را به روی علم روزگار خود ببندد. در امور عامه عقلانیت عملی لازم است. یعنی باید هدف و وسیله متناسب داشته باشیم و بهترین و کم هزینه ترین راه را انتخاب کنیم. لذا امام برای حرکت های سیاسی استخاره نمی کند؛ زندگی مردم را نمی توان با استخاره پیش برد. شب عملیات یکی از فرماندهان به امام گفته بود (برای تصمیم گیری در خصوص شروع عملیات) یک سرکتاب باز کنید، اما امام پاسخ دادند، کارتان را بکنید و به خدا توکل و توسل داشته باشید.
یادگار امام ادامه داد: در عمل به وظیفه ما موظف هستیم به تمام قواعد علمی روزگار خود مسلط باشیم و به خرد جمعی بشریت توسل بجوییم. امیرالمؤمنین(ع) برای خدا جنگید، اما نفرمود همین طور به میدان بزنید و سپاه را بدون آرایش نظامی به جنگ نفرستاد، بلکه قواعد فنی روزگار خود را رعایت کرد.
وی در پایان با اشاره به اینکه میراث مرحوم آقای صانعی برای روزگار ما «اجتهاد روشنفکرانه» است، گفت: من به جد معتقدم اگر قرار است اجتهاد به بی راهه نرود، اصول باید منقح شود. جمهوری اسلامی میراث ماندگاری است که از دل 1400 سال تلاش بر آمده و خون ها برای آن ریخته شده و باید از آن دفاع کرد. جمهوری اسلامی مُلک هیچ کسی نیست؛ اگر کسی می بینید انقلاب دارد ضرر می بیند، شجاعت به خرج دهد. همان گونه که دومین درس مرحوم آقای صانعی «حمایت شجاعانه» است.
