پایگاه خبری جماران: تولیت حوزه علمیه امام حسین(ع) شهر ری با تأکید بر اینکه اگر امر به معروف و نهی از منکر نکنیم، فساد جامعه را می‌گیرد، گفت: امر به معروف و نهی از منکر تنها منحصر در امر حجاب نیست. امروزه رباخوری در ممکت زیاد شده، دزدی، اختلاس، حقوق‌های نجومی و امثال اینها وجود دارد و باید این فریضه شامل همه منکرات شود. باید کاری کنیم تا جلو منکرات گرفته شود و اگر جلو فسادها را نگیریم، خون شهدا را پایمال کرده‌ایم. هدف و نیت شهدا و حرکت آنها برای این بود تا با فساد مبارزه کنند، مردم به دستورات خدا عمل کنند و سعادت دنیوی و اخروی داشته باشند. البته اگر امر به معروف و نهی از منکر اثری نداشته باشد یا باعث شود مصیبت دیگری به وجود بیاید و یا جان یا ناموس انسان در خطر باشد، واجب نیست، و اگر بدانیم اثر کمی دارد با قول لیّن باید ورود کرد.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با آیت الله سید رضا حسینی مازندرانی را در ادامه می خوانید:
لطفا درباره ارزش و جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در آیات توضیح بفرمایید.
بحث امر به معروف و نهی از منکر، بحث بسیار طولانی و مفصلی است. این فریضه از واجبات و از فروع دین است. آیات زیادی درباره جایگاه و اهمیت امر به معروف و نهی از منکر در قرآن آمده است. خداوند در آیات سوره آل عمران می‌فرماید: «وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَأُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» (104). یا در آیه دیگری می فرماید: «کُنتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکِتَابِ لَکَانَ خَیْرًا لَّهُم ۚ مِّنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَکْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ» (110) یا در آیه دیگر آمده است: «یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَیُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَأُولَٰئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ»(114)
امر به معروف و نهی از منکر جزء واجبات است. اینکه قرآن می‌فرماید «وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ»، بحث کلی است یعنی بر همه واجب است. در فقه وجوب عینی و کفایی داریم. وجوب عینی یعنی فریضه‌ای که بر همه واجب است اما در وجوب کفایی، اگر فریضه را عده‌ای انجام دهند، تکلیف از دیگران ساقط می شود. امروزه امر به معروف بر همه واجب است و مرد و زن، پیر و جوان و روحانی و غیر روحانی فرق نمی‌کند. اگر امر به معروف و نهی از منکر نکنیم، فساد جامعه را می‌گیرد و فساد منحصر در نماز، روزه، زکات و حج نیست بلکه مردم به فساد اخلاقی، رباخوری، مال مردم خوری و صدها مفسده دیگر در اثر ترک امر به معروف و نهی از منکر، گرفتار می شوند. یعنی اگر امر به معروف و نهی از منکر در جامعه نباشد نه تنها نماز، روزه، جهاد و فرائض دیگر ترک می‌شود، بلکه جامعه به فسادهای دیگر دچار می‌شود.
امام حسین(ع) درباره هدف و نیت خود از قیام می فرماید: «و إنّی لَم أخرُجْ أَشِراً و لا بَطِراً و لا مُفسِداً و لا ظالِماً و إنَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإصلاحِ فی اُمَّةِ جَدّی اُرِیدُ أن آمُرَ بِالْمَعرُوفِ و أنهی عَنِ الْمُنکَرِ و أسِیرُ بِسیرَةِ جَدّی وَ أبی عَلیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السّلام» من برای رسیدن به مقام و مال دنیا فساد و ستم در جامعه اسلامی قیام نکرده ام من فقط برای اینکه جامعه اسلامی را اصلاح کنم قیام کرده ام. اراده دارم تا امر به معروف و نهی از منکر کنم و به روش جدّم و پدرم علی ابن ابی طالب علیه السّلام رفتار نمایم. خون اباعبدالله(ع) و شهدای کربلا برای آبیاری درخت اسلام ریخته شد. هدف امام حسین(ع) امر به معروف و نهی از منکر بود و اگر ایشان قیام نمی‌کرد امروزه از قرآن و دین و مذهب اثری نبود.
روز هشتم ماه ذی الحجه که زائرین خانه خدا به طرف سرزمین عرفات مشرف می‌شدند امام حسین(ع) به سوی سرزمین کربلا رفت. ایشان همراه با اصحاب و یاران باوفای خود ماه محرم وارد کربلا شد، بسیاری توصیه کردند که این سفر را ترک کن، مردم کوفه وفا ندارند، با پدر و برادر شما رفتار مناسبی نداشتند اما حضرت فرمود: این مسیری است که خدا معین کرده و باید بروم. برخی اصرار کردند اباعبدالله(ع) به قرآن تفأل بزند، ایشان به قرآن تفأل زد که آیه « کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ» آمد.
نمی‌شود بگوییم نعوذ بالله امام و حجت خداوند، از اخبار آینده اطلاع نداشت. پیامبر(ص) در مقابل کفار ایستاد تا پیروز شد. اعراب در دوران جاهلیت دختران خود را می کشتند، انسان‌هایی بودند که ایمان و تقوا نداشتند و فساد، جامعه را گرفته بود. پیامبر(ص) فرمود: «مَا أُوذِی نَبِی مِثْلَ مَا أُوذِیتُ». هیچ پیامبری به اندازه‌ی من اذیت نشد! هدف و نیت پیامبر(ص) از قیام برای این بود که مردم به طرف مسیر صحیح و صراط مستقیم بروند. پیامبر(ص) می فرمود: «قولوا لا اله الا الله تفلحوا». امام حسین(ع) نیز قیام کرد تا با روش جدّ و پدر بزرگوارشان رفتار نماید، امر به معروف و نهی از منکر کند و مردم را از گناه و فساد اخلاقی بازدارد.
آیا انصراف امر به معروف و نهی از منکر به پوشش و حجاب زنان، صحیح است؟
خطاب آیات قرآن درباره عفاف، پوشش و حجاب زنان کلی است. شش یا هفت آیه درباره حجاب در قرآن آمده است. خداوند می‌فرماید: زنان خود را از نامحرمان بپوشانید و زنان زینت‌های خود را به نامحرمان نشان ندهند. حجاب از ضروریات دین است و زن مؤمنه متدینه عفیفه مسلمان نباید خود را در معرض خطر قرار دهد. زنان مؤمن، حضرت فاطمه زهرا(س) را الگو و سرمشق خود قرار دهند. مرد نابینایی خدمت پیامبر(ص) شرفیاب شد، حضرت زهرا(س) پشت پرده قرار گرفت. پیامبر(ص) فرمود این مرد نابیناست! حضرت زهرا(س) عرض کرد: اگر او نمی‌بیند، من که چشم دارم و می‌بینم. در برخی روایات آمده است که حضرت زهرا(س) فرمود: من به خودم عطر زده ام، ترسیدم مبادا بوی عطر من به مشام مرد نابینا برسد.
حجاب از ضروریات است
امر به معروف و نهی از منکر تنها منحصر در امر حجاب نیست
پس حجاب از ضروریات است. البته امر به معروف و نهی از منکر تنها منحصر در امر حجاب نیست. امروزه رباخوری در ممکت زیاد شده، دزدی، اختلاس، حقوق‌های نجومی و امثال اینها وجود دارد و باید این فریضه شامل همه منکرات شود. باید کاری کنیم تا جلو منکرات گرفته شود و اگر جلو فسادها را نگیریم، خون شهدا را پایمال کرده‌ایم. هدف و نیت شهدا و حرکت آنها برای این بود تا با فساد مبارزه کنند، مردم به دستورات خدا عمل کنند و سعادت دنیوی و اخروی داشته باشند. البته اگر امر به معروف و نهی از منکر اثری نداشته باشد یا باعث شود مصیبت دیگری به وجود بیاید و یا جان یا ناموس انسان در خطر باشد، واجب نیست، و اگر بدانیم اثر کمی دارد با قول لیّن باید ورود کرد.
برای نمونه باید حجاب را با «موعظه حسنه» تبیین کنیم و با ادله و آیات و روایات و هدف صحیح و نیت خالص به مخاطب وجوب حجاب را بیان کنیم.
گشت‌های ارشاد باید باشند
مملکت سعودی هم گشت های ارشاد دارد
آیا حضرتعالی گشت ارشاد و شیوه برخوردهای آنان را تأیید می‌کنید؟
گشت‌های ارشاد باید باشند؛ مملکت سعودی هم گشت های ارشاد دارد. امر به معروف و نهی از منکر وظیفه همه مسلمین است و تنها تکلیف یک کشور نیست. تمام کشورهای اسلامی مخاطبِ آیات «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَمیعًا وَلا تَفَرَّقوا»، «وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ» هستند.
همه ما اگر قیام و مبارزه کنیم، در مقابل شیاطین بایستیم و متحد و متفق باشیم و با "قول لیّن" مردم را به صراط مستقیم دعوت کنیم، این مشکلات پیش نمی‌آید. همه موظف هستند تا جایی که قدرت و توانایی دارند و کلام و سخن‌شان اثر دارد امر به معروف و نهی از منکر کنند. متأسفانه ما این فریضه را رها کرده‌ایم. برای نظام و انقلاب، خون‌ها ریخته شد. شهدا در وصایای خود به امر به معروف و نهی از منکر و لزوم حفظ حجاب و عفاف از سوی خانم ها تأکید داشتند. اگر کسی گناه کرد، دعای او اثر نمی‌کند. امام صادق(ص) فرمود: لقمه حرام تا 40 روز در بدن انسان است و دعای کسی که لقمه و غذای حرام می‌خورد، اثری ندارد. خدا می‌فرماید: «ادعونی استجب لکم» دعا کنید تا به مرحله اجابت برسانم. استجابت دعا در صورتی است که غذا و زبان پاک باشد. اگر زبان‌ها پاک نباشد، تهمت، افترا و سخن چینی در فضای حقیقی و مجازی زیاد شود، جامعه فاسد می‌شود و روز قیامت باید پاسخگو باشیم که پاسخگویی قیامت امر آسانی نیست. وقتی غذا حرام و زبان ناپاک باشد قدر مسلم دعا اثر ندارد. غیرت در جامعه امر مهمی است. در روایتی آمده است که ناموس پرستی را از خروس باید یاد گرفت.
در زیارت نامه سیدالشهداء(ع) می خوانیم: "اشهد انک قد اقمت الصلاه و آتیت الزکاه و امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر" امام حسین(ع) برای چهار کلمه شهید شد. پس برادر و خواهری که سینه می‌زنند، اطعام می‌کنند و هیأت تشکیل می دهند، اگر خدای نکرده این چهار کلمه را رعایت نکنند عزاداری آنها اثری ندارد. هدف و نیت امام حسین(ع) از قیام، امر به معروف و از منکر بود. امام حسین(ع) قیام کرد و حتی بچه شیرخوار خود را داد تا دین مقدس اسلام بماند. در بین تمام ائمه(ع)، بر زیارت اباعبدالله(ع) تأکید شده است و اگر امام حسین(ع) قیام نمی کرد امروز از ارکان اسلام و قرآن و دین، خبری نبود.
همه موظف به امر به معروف و نهی از منکر هستند
از دیدگاه حضرتعالی شیوه امر به معروف از بالا به پایین باشد یا از پایین به بالا باشد؟
فرق نمی‌کند. امر به معروف و نهی از منکر در آیات تخصیص نخورده است، همه و همه به این تکلیف موظف هستیم. منِ روحانی اگر گناه کنم، گناه دو چندان نوشته می شود. اگر عالم دینی امر به معروف و نهی از منکر امر به معروف نکند، دو چندان عذاب می‌شود. البته عالم باید با عمل باشد لذا در اصول کافی حدیثی داریم که حضرت فرمود که عالم در آیه «إِنَّمَا یخْشَی اللّه مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ» برای عالمی است که عامل باشد. اگر فعل و قول عالمی یکی باشد از افرادی است که خوف و خشیت الهی در او وجود دارد.
همه موظف به امر به معروف و نهی از منکر هستند. اگر این فریضه ترک شود به ضرر همه تمام می‌شود و همه در مسیر خطر خواهند بود. "به من چه" نداریم. «أَطیعُوا اللَّهَ وَأَطیعُوا الرَّسولَ وَأُولِی الأَمرِ مِنکُم» ما موظف به پیروی از دستورات خدا و پیامبر(ص) هستیم. اگر امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ترک شود، فساد روز به روز بیشتر می‌شود. دعا اثری نخواهد داشت، قلب‌ها سیاه و بدبختی ها بیشتر می‌شود، همه گرفتار می‌شوند و مرض‌های مسری می‌آید و همه مبتلا خواهند شد.
سینه‌زنان باید عارف باشند. یعنی امام حسین(ع) را باید بشناسند و عارف به حق امام حسین و اصحاب و یاران باوفای ایشان باشند. با هدف و نیت امام آشنا باشند که برای چه قیام کرد و شهید شده؛ باید به دستورارت آنها عمل کنند، اگر اینگونه شد سینه زدن در دنیا و آخرت ارزش پیدا می‌کند. رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای هم تأکید زیادی بر این موضوعات دارند. لذا باید به دستور ائمه(ع)، علما و مراجع عمل کنیم تا به سعادت دنیوی و اخروی برسیم.
