یک تحلیلگر مسائل بین الملل معتقد است که درک درستی از وضعیت داخلی و بین المللی در ایران وجود ندارد و تیم مذاکره کننده ایران به نوعی فرصت ها را از دست می دهد.
قاسم محبعلی در گفت وگو با جماران، درباره وضعیتی که مذاکرات هسته ای در آن قرار گرفته است، گفت: مذاکره به نوعی داد و ستد است. دو مسأله در این مذاکرات مهم است، نخست دستورالعمل آن و مشخص شدن حداقل و حداکثر اختیاراتی است که به مذاکره کننده ایرانی داده می شود و دوم مربوط به تیم مذاکره کننده است.
وی افزود: این بستگی به هنر مذاکره کننده دارد که ببینید طرف مقابل می تواند چه امتیازاتی دهد و در مقابلش ما می توانیم چه امتیازاتی دهیم؟ به نظرم در هر دو مسأله سیاست و تیم مذاکره کننده ایران مشکلاتی وجود دارد.
مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه ادامه داد: ما مسئول رفتار تیم مقابل مذاکرات نیستیم و ممکن است سیاست های آنها نیز اشتباه باشد. ما مسئول تیم مذاکرات خودمان هستیم. به نظرم تیم معرفی شده از سوی ایران، مذاکره کننده خوبی نیست و تاکنون نتوانسته است شرایط داخلی، منطقه ای و بین المللی را به خوبی درک کند. این تیم حتی نتوانسته از دستورالعمل های دریافتی خود به خوبی استفاده کند.
محبعلی گفت: همانطور که عرض کردم، مذاکره یک هنر است و مانند ساختن یک عمارت است. به نحوی که اگر سازنده، هنرمند نباشد نمی تواند بهترین استفاده را از مصالحی که تحت اختیارش قرار دارد، ببرد.
وی بیان کرد: به نظرم درک درستی از وضعیت داخلی و بین المللی در ایران وجود ندارد و تیم مذاکره کننده ایران به نوعی فرصت ها را از دست می دهد.
مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه در ادامه گفت وگوی خود با جماران به فرصت سه ماهه ایران در آژانس بین المللی انرژی هسته ای اشاره کرد و گفت: اگر آژانس نتواند گزارش مثبتی از فعالیت های هسته ای ایران ارائه دهد، امکان دارد که پرونده برنامه هسته ای کشورمان به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شود. و همین طور اگر مذاکرات برجامی نتواند به شرایطی برسد که رضایت طرفین را برآورده سازد، بازهم ممکن است موضوع در آن شورا مطرح شود. بنابراین، باید از این فرصت کوتاه، حداکثر بهره برداری را کرد.
محبعلی گفت: ممکن است شرایط بین المللی همانطور که در گذشته نیز بسیار متغیر و سیال بوده است، بازهم تغییر کند. و شاید وضعیتی ایجاد شود که حتی کشورهای اروپایی که امروز بر حل و فصل دیپلماتیک موضوع برجام تاکید دارند، دیگر چنین رویکردی نداشته باشند.
وی ادامه داد: به نظر می رسد به دلیل شرایطی که در اوکراین ایجاد شده است و وضعیت انرژی، اروپایی ها به شدت علاقه مندند که مذاکرات برجام به نتیجه برسد و بیشترین سود را هم از توافق، اروپا خواهد برد و با اینکه ممکن است آمریکا نیز به دنبال رسیدن به توافق با ایران باشد، اما شدت تمایل آنها به اندازه اروپا نیست.
او بیان کرد: پنجره ای که امروز به روی ایران باز شده است، ممکن است بسته شود. روزانه اتفاقاتی در منطقه ما می افتد که هر کدام از درجه اهمیت بالایی برخوردارند. سفر بایدن به منطقه و هم نشینی او با رهبران عرب بسیار مهم بود و همچنین زدوبندهای اعراب و اسرائیل قابل تحلیل و ارزیابی هستند. اگر ما اقداماتی انجام ندهیم که بتواند این سیاست ها را تحت تاثیر قرار دهد، ممکن است تصمیماتی گرفته شود که هزینه هایش بر دوش دولت و ملت ایران بیفتد.
محبعلی گفت: باید از فرصتی که به باور من تا انتهای تابستان است، بهره برداری کرد. با اینکه می دانیم همه مشکلات کشور با احیای برجام حل نمی شود، اما تاثیرات خوبی برای حل مشکلات خواهد گذاشت. ما در اداره کشور و برخی سیاست های خارجی خود دچار مشکل هستیم ولی برجام دریچه ای است که می تواند شرایط را بهتر کند و فرصتی می دهد تا به سایر مشکلات بپردازیم.
محبعلی با اشاره به موضوع فعال سازی مکانیسم ماشه از سوی یکی از طرفین برجام گفت: این مکانیسم پروسه ای دارد که وقتی اختلافات در سطح کارشناسی نتیجه بخش نباشد، مذاکرات در سطح وزرا برگزار می شود و اگر طرفین بازهم به توافق نرسند، مسأله به شورای امنیت ارجاع خواهد شد. پس از آن، در شورای امنیت نیاز به صدور قطعنامه ای جدید به نفع ادامه برجام پیدا می شود که با توجه به اختلاف نظر اعضا و حق وتوهایی که وجود دارد، امکان صدور چنین قطعنامه ای وجود ندارد. بنابراین می توان گفت که اگر مسأله پرونده برجام به شورای امنیت ارجاع شود، باید برای همیشه با آن خداحافظی کرد.
وی در پایان گفت: اگر مذاکرات در سطح کارشناسی و وزرای امور خارجه به سرانجام نرسد، امکان فعالسازی مکانیسم ماشه و ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و همچنین بازگشت تحریم های دوران احمدی نژاد ظرف مدت سی روز وجود دارد.
