پایگاه خبری جماران: دیپلمات سابق کشورمان با اشاره به اینکه اروپایی ها در تلاش هستند برجام به نتیجه برسد، گفت: اروپایی ها به این دلیل تلاش می کنند که الآن منافع آنها در این است که بتوانند ایران را از تحریم ها خارج و به خصوص از انرژی ایران برخوردار شوند؛ در شرایطی که دارند با روسیه تقابل می کنند. روسیه هم مایل نیست بازاری که در اروپا به دست آورده را از دست بدهد. حتی الآن مطرح می شود که قرار است آقای پوتین هم به تهران بیاید. یعنی الآن تهران آنقدر برای طرفین دارای اهمیت شده که طرف غربی بسیار مایل است بتواند با امتیازات و یا تمهیداتی ایران را به سمت خودش ببرد و روسیه هم به شدت نگران این است و تلاش می کند که هم بازار به دست آورده خودش را مجددا از دست ندهد و هم اینکه جبهه خودش تضعیف نشود.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با سید جلال ساداتیان را در ادامه می خوانید:
تحلیل شما از سفر آقای بورل به ایران و دیدار با آقای امیرعبداللهیان چیست؟ با توجه به اینکه الآن مذاکرات وین متوقف شده، این سفر چه تأثیری می تواند در روند مذاکرات داشته باشد؟
به نظر می آید رقابت تنگاتنگی برای اینکه برجام به نتیجه برسد یا نرسد شروع شده است. از طرفی اروپا و آمریکا منافع خاص خودشان را دنبال می کنند و در بحث ارتباط با ایران همچنان می توانیم بگوییم با همدیگر همکاری دارند. اگر نگوییم متحدا یک حرف را می زنند، ولی در همکاری نزدیک هستند. از سوی دیگر روسیه و چین به دنبال این هستند که بتوانند مسائل خاص خودشان را به پیش ببرند. البته چین و روسیه مسائل متفاوت دارند اما اینها هم در برخورد و خنثی کردن فشارهای غرب تا حدودی با همدیگر همکاری می کنند.
این مجموعه تلاش هایی که الآن صورت می گیرد، مقداری در بحث برجام هم دارد خودش را نشان می دهد. به این مفهوم که در آخرین دور از مذاکرات برجامی طرفین به عنوان مشاوره های سیاسی به پایتخت های خودشان رفتند که مشورت ها را بگیرند و برگردند ولی هنوز هم برنگشته اند؛ به دلیل اینکه نتوانسته اند به یک تصمیم برسند. جدای از موارد فنی، یکی از عمده ترین مواردی که اعلام شد مسأله خارج کردن سپاه از لیست تحریم های ایالات متحده آمریکا بود که تا الآن هم به نتیجه نرسیده است.
در آخرین حرف هایی که زده شد گفتند فعالیت های اقتصادی سپاه را از تحریم خارج کنند که آن هم هنوز نمی دانیم به کجا رسیده است. ولی اجمالا آنچه که آمریکا بر آن تأکید می کرده این است که بُرد موشکی و نفوذ منطقه ای ایران باید جزو دستور کار برجام جدید باشد، که ایران از ابتدا نپذیرفت و این را حذف کرد و آنها هم کماکان بر مسأله تحریم سپاه تکیه کردند. نهایتا هیأت ایران این را به عنوان خط قرمز خودش مطرح کرد و می توانیم بگوییم ماجرا به نوعی حیثیتی شد. به این مفهوم که اگر این حل نشود بقیه قضایا هم حل نمی شود.
از سوی دیگر روس ها به عنوان تکیه گاه ایران در ماجرای برجام، و آقای اولیانوف که بیشتر سخنگوی ایران در مقر وین شده بود و مجددا در چند روز گذشته باز هم اظهاراتی را از ایشان شنیدیم، خودشان درگیر یک مسأله اوکراین هستند. قبل از آن هم مطرح کرده بودند که اگر قرار است برجام به نتیجه برسد و طرف ها به منافع خودشان دست پیدا کنند، روسیه هم باید به منافع خودش دست پیدا کند. در رسانه ها این طور مطرح شد که روسیه عملا برای برجام شرط گذاشته تا منافع خودش را تأمین کند و این به معنی ایجاد مانع بر سر راه ایران است.
آقای لاوروف به تهران آمد و وقتی مطرح شد که ایشان دارد به تهران می آید، ولو اینکه آقای انریکه مورا به تهران آمده بود و خود آقای بورل از نتایج سفر ایشان اظهار خرسندی کرده بود، خود آقای بورل هم اظهار تمایل کرد که به تهران بیاید و گفت و گو کند؛ و برخی حدس می زنند که ایشان پیام یا مطلب جدیدی از آمریکایی ها دریافت کرده تا به تهران بیاید و بتواند به شکلی این توافق را بگیرد.
اروپایی ها به این دلیل تلاش می کنند که الآن منافع آنها در این است که بتوانند ایران را از تحریم ها خارج و به خصوص از انرژی ایران برخوردار شوند؛ در شرایطی که دارند با روسیه تقابل می کنند. روسیه هم مایل نیست بازاری که در اروپا به دست آورده را از دست بدهد. حتی الآن مطرح می شود که قرار است آقای پوتین هم به تهران بیاید. یعنی الآن تهران آنقدر برای طرفین دارای اهمیت شده که طرف غربی بسیار مایل است بتواند با امتیازات و یا تمهیداتی ایران را به سمت خودش ببرد و روسیه هم به شدت نگران این است و تلاش می کند که هم بازار به دست آورده خودش را مجددا از دست ندهد و هم اینکه جبهه خودش تضعیف نشود.
لذا می بینیم که ایران الآن محل رفت و آمدهای طرفین شده و سفر آقای بورل در این ماجرا تعبیر و تفسیر می شود و معنا پیدا می کند.
اگر به لحاظ سیاسی هیچ اتفاقی نیفتاده باشد این رفت و آمدها چه ثمری می تواند داشته باشد؟
ایران و اروپا خواسته هایی دارند.
خواسته هایشان را قبلا مطرح کرده اند.
خواسته ها را مطرح کرده اند اما هر کدام خواسته های حداکثری خودشان را مطرح کرده اند. نقطه تلاقی این خواسته ها کجا است؟ به خصوص آقای بورل دارد تلاش می کند که به این نقطه تلاقی برسد. نقطه تلاقی برای خواسته حداکثری آمریکایی ها چیزی است که اسرائیل دارد مطرح می کند که نگذارد برجام به نتیجه برسد. ولی آمریکایی ها می دانند که خیلی نباید در زمین اسرائیل بازی کنند. لذا در تلاش هستند که از طرفی شرایط داخلی خودشان را حفظ کنند که تا با توجه به نفوذ لابی صهیونیست ها انتخابات آتی را نبازند. از طرف دیگر موقعیت و شرایط ایران را می دانند که اگر ایران به سمت شرق باقی بماند، آنها در ادامه سیاست های بلند مدت خودشان موفق نخواهند بود.
با توجه به مباحثی که تاکنون مطرح بوده، احتمالا راه حل میانه ای که آقای بورل به تهران آمده این است که فعالیت های اقتصادی سپاه را از تحریم ها کم کنند. یعنی کلیت سپاه به مفهوم اقتصادی، نظامی، فرهنگی و اجتماعی در تحریم نباشد و فقط بخشی از آن در تحریم باشد. آیا ایران این را می پذیرد؟ آقای لاوروف که به تهران آمده تا کجای قضیه را از تهران اطمینان گرفته است؟ تا نتایج بیرون نیاید واقعا نمی دانیم این گفت و گوها، توافقات پشت پرده و رفت و آمدها به چه چیزی منجر شده است.
اشاره داشتید که بورل احتمالا پیامی از طرف آمریکایی ها آورده و اینکه می خواهد میانجی باشد تا هر دو طرف ایران و غرب از خواسته های حداکثری خودشان کوتاه بیایند و به تعادلی از خواسته های هر دو طرف برسند. منظور شما همین بود؟
دقیقا همین است. آنها در تلاش هستند که برجام به یک شکلی به نتیجه برسد. چون به نتیجه نرسیدن و این بحرانش به خصوص برای اروپا، که همسایه نزدیک ما است، خسارت بار است. آنها راضی به این امر نیستند و می خواهند حل شود؛ به علاوه اینکه در تقابلی که الآن با روسیه در اوکراین دارند، الآن اروپا جبهه اول است. اگر مسأله انرژی اروپا حل نشود، همین الآن که جنگ است مقدار زیادی قیمت انرژی افزایش پیدا کرده و آنها در تلاش هستند که بتوانند منابع مختلف انرژی را از منطقه خلیج فارس و ایران تأمین کنند؛ که ایران دسترسی بهتری دارد و خط لوله ای از قبل دارد که می تواند به اروپا صادر کند.
