پایگاه خبری جماران: عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به اینکه «تیمی که امروز وارد مذاکره شده از طرف حاکمیت و نهادهای تصمیم گیر مأموریتی مبنی بر به نتیجه رساندن برجام دارد»، گفت: جمهوری اسلامی با آمادگی کامل و اختیارات کافی در این مذاکرات حضور پیدا کرده که اگر استراتژی نظام و راهبرد جمهوری اسلامی تحقق پیدا کند هیچ گونه منعی برای توافق و اجرایی شدن برجام وجود ندارد.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با شهریار حیدری را در ادامه می خوانید:
آقای حیدری! با توجه به اینکه دولت و تیم مذاکره کننده ایرانی عوض شده، رویکرد تیم جدید را چه طور ارزیابی می کنید؟
رویکرد جدید متفاوت از دوره های گذشته است. از سال 2015 تاکنون چهار مرحله مذاکره داشته ایم. مرحله اول از سال 2015 آغاز شد و تا حدود پنج سال فقط مذاکره ادامه پیدا کرد و از مرحله دوم ما به دنبال نتیجه بودیم اما نتیجه زیادی به همراه نداشت. در مرحله سوم بحث این بود که حتما ما باید به دنبال نتیجه مذاکرات باشیم و خروجی مثبت یا منفی مذاکرات مشخص باشد که بالأخره سرانجام برجام به کجا می رسد.
طبیعتا تیم مذاکره کننده دولت قبل با همین رویکرد وارد مذاکره شد ولی به عمر آن دولت کفاف نداد و خروجی هم در برجام نداشت. تیمی که امروز وارد مذاکره شده از طرف حاکمیت و نهادهای تصمیم گیر مأموریتی مبنی بر به نتیجه رساندن برجام دارد. یعنی طرف های برجامی منطق جمهوری اسلامی ایران را بپذیرند که لغو تمام تحریم ها و برگشت به برجام است. خارج از این دو موضوع ما بحثی در برجام نداریم.
4+1 طرف های ما هستند و یک نقض جدی در برجام وجود دارد که آمریکا به صورت مستقیم حضور ندارد در حالی که تمام تحریم های ما از سوی آمریکا اعمال می شود. از این جهت ممکن است مقداری نتیجه گیری ضعیف باشد و اینها از طرف آمریکا تام الاختیار نیستند که هر نتیجه ای گرفته شود قطع به یقین اعمال شود و آمریکا هم بپذیرد؛ چون رفتار آمریکا قابل پیش بینی نیست. کما اینکه خروج ترامپ از برجام باعث شد خیلی از مسائلی که داشت به نتیجه می رسید به طور کلی نقض شد و برجام هم به تأخیر افتاد.
الآن هم تقریبا همان رویه از لحاظ ترکیب وجود دارد، اما از لحاظ تصمیم گیری مشروط بر منطق حاکم بر این گفت و گوها است. بنابر این، ما از طرف های برجام انتظار داریم اولا به عنوان قدرت های جهانی یا آمریکا را متقاعد کنند که به برجام برگردد و یا منهای آمریکا تصمیمی بگیرند که قابل اجرا باشد. ضمن اینکه منطق جمهوری اسلامی ایران هم لغو تحریم ها و برگشت به برجام است. این دو موضوع باید مدنظر ما باشد تا ان شاء الله نتیجه ای از برجام داشته باشیم.
به موضوع خروج آمریکا از برجام اشاره کردید. در حالی که آمریکایی ها بعد از برجام به تعهدات خودشان عمل نکردند و به صورت یک طرفه خارج شدند و ایران هنوز عضو برجام است، آمریکا از بازگشت همزمان به برجام صحبت می کنند. نظر شما در این خصوص چیست؟
بازگشت همزمان یعنی اینکه اولا ما لغو تحریم ها را داشته باشیم و دوما قابل راستی آزمایی باشد. یعنی صرفا یک توافق انشایی نباشد بلکه عملیاتی و قابل اجرا باشد. از این جهت بازگشت ما به برجام مشکلی ندارد. چون ایران همواره در برنامه های هسته ای خودش شفاف سازی کرده، الآن هم علی رغم اینکه برجام معطل این تصمیمات است، همکاری های جمهوری اسلامی با آژانس بین المللی انرژی اتمی را قطع نکرده و در قالب NPT همکاری ها وجود دارد. از این جهت جمهوری اسلامی نگران شفاف سازی و برگشت به برجام نیست که نقطه پنهانی ندارد.
جمهوری اسلامی با آمادگی کامل و اختیارات کافی در این مذاکرات حضور پیدا کرده که اگر استراتژی نظام و راهبرد جمهوری اسلامی تحقق پیدا کند هیچ گونه منعی برای توافق و اجرایی شدن برجام وجود ندارد.
به نظر می رسد آمریکایی ها می خواهند بدون اینکه به تعهدات برجامی خودشان پایبند باشند از مواهب برجام مثل «مکانیزم ماشه» استفاده کنند. در این زمینه توصیه شما به تیم ایرانی مذاکره کننده چیست؟
واقعیت این است که همزمان با نشست برجام عملیات و جنگ های روانی هم وجود دارد. از جمله، لابی هایی که آمریکا را تحت تأثیر قرار می دهند کارکردشان بیشتر جنگ روانی است. اینکه از مکانیزم ماشه نام می برند و یا برخی دیگر از مسائل تهدید می شود ناشی از غیر حرفه ای بودن نقش آمریکا در مذاکرات بین المللی است. چرا که امروز جمهوری اسلامی از نظر توان دفاعی به مرحله ای رسیده که به این راحتی قابل تهدید نیست و لذا توان دفاعی جمهوری اسلامی خیلی بازدارنده و در عین حال قاطع و قدرتمند است. آنها هم به قدرت دفاعی کشور ما پی برده اند و این تهدیدات صرفا جنبه روانی دارد تا اینکه به نتیجه دلخواه در مذاکرات برسند.
نتیجه دلخواه آنها کم در مقابل کم است. یعنی اینکه ما یک توافق ناقص داشته باشیم مدنظر آمریکا است. ولی جمهوری اسلامی چنین منطقی را قبول ندارد و در مذاکرات هم چنین منطقی را نمی پذیرد.
یکی از نقایصی که منتقدان برجام می گفتند این است که هیچ تضمینی برای عدم خروج طرفین ندارد. توصیه شما در این زمینه به تیم مذاکره کننده ایرانی چیست که توافق آنها نظیر آنچه در خروج ترامپ از برجام اتفاق افتاد به این راحتی قابل خروج و نقض نباشد؟
تیم مذاکره کننده ما باید از 4+1 تضمین بگیرند که اگر توافقی می شود این توافق دیگر قابل نقض نباشد. دوم اینکه با تمام اختیاراتی که الآن دارند باید یک توافق برد – برد داشته باشیم. الآن طرفین به دنبال برد و باخت نیستند و به طور کلی تفاهمات بین المللی برد و باخت نیست.
مواضع جمهوری اسلامی در برجام قدرتمندانه است و مثل گذشته ها نیست. از این جهت باید تضمین بگیرند که اولا اگر توافقی حاصل می شود همه به آن متعهد باشند و مجازاتی هم برای ناقضان برجام در چهار چوب تفاهمات در نظر بگیرند. به با توجه به سابقه خروج آمریکا از برجام که باعث شد مذاکرات با چند سال تأخیر شروع شود و دیرتر به نتیجه برسیم، باید اول تضمینی بگیرند و بعد مذاکرات را ادامه بدهند. در غیر این صورت ممکن است به هر بهانه ای خروج از برجام را هم شاهد باشیم.
تا جایی که سابقه برجام نشان می دهد، خروج از پیمان های بین المللی عموما از سوی آمریکا است و اگر برجام را هم یک پیمان بین المللی در نظر بگیریم باز هم باید نگران خروج آمریکا از این پیمان ها باشیم. در عین حال باید تصمیم بگیرند که در چهارچوب آن تعهدات اول مقید باشند و دوم برای به ثمر رسیدن مذاکرات تلاش کنند.
در رسانه های بیگانه و از طرف عناصر معاند این حرف ها زده می شود که باید محورهای دیگری مثل معادلات منطقه ای به مذاکرات اضافه شود. به نظر شما این امر جزو خط قرمز مذاکره به حساب نمی آید؟
واقعیت این است که جمهوری اسلامی از قبل اعلام کرده و اخیرا هم پیام داده که مسائل دیگر را وارد نکنند. اگر قرار باشد به هر بهانه ای مسائل جدید وارد کنند، به معنای خروج از اصل موضوع مذاکره است. بنابر این، ما باید صرفا در چهارچوب برجام، یعنی شفاف سازی ایران در حوزه برنامه هسته ای و لغو تحریم ها، مذاکره کنیم. اگر مباحث جدیدی اضافه شود باعث می شود که از اصل موضوع و برجام غافل باشیم که مسبوق به سابقه است. لذا ما اول باید تضمین بگیریم و بعد به مذاکره ادامه بدهیم.
ما باید ببینیم که در ادامه مذاکرات چه طور توافق می شود ولی نظر من این است که یک توافق قدرتمندانه باعث تضمین منافع ملی و در راستای منافع ملی انجام شود.
