وزیران خارجه ایران، ازبکستان، پاکستان، ترکمنستان و تاجیکستان در این نشست یک روزه حضور دارند و وزیران خارجه روسیه و چین هم به صورت مجازی در اجلاس شرکت می کنند.
به گزارش جماران؛ نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در تهران آغاز شد.
وزیران خارجه ایران، ازبکستان، پاکستان، ترکمنستان و تاجیکستان در این نشست یک روزه حضور دارند.
همچینن وزیران خارجه روسیه و چین هم مجازی در اجلاس تهران شرکت می‌کنند.
امیرعبداللهیان: باید در جلسه امروز پیام قوی برای تشکیل دولتی فراگیر در افغانستان بدهیم
متن کامل سخنرانی وزیر امور خارجه کشورمان بدین شرح است:
باسمه‌تعالی
متن سخنرانی وزیر محترم امور خارجه
در نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در تهران
پنجم آبان‌ماه ۱۴۰۰
بسم‌الله الرحمن الرحیم
حضور وزرای محترم امور خارجه و نمایندگان عالی‌رتبه کشورهای همسایه افغانستان در تهران را خیرمقدم می‌گویم و امیدوارم این اجلاس بتواند اراده همه کشورهای شرکت‌کننده برای ایفای نقشی سازنده به نفع مردم افغانستان و منطقه را محقق نماید.
این اجلاس دومین دور از ابتکاری است که برادران عزیزمان در پاکستان آغاز و اولین دور آن را به‌صورت مجازی برگزار نمودند. منویات و اراده کشورها در بیانیه آن نشست به‌خوبی انعکاس یافت و امیدوارم بتوانیم در دور تهران تصویری روشن‌تر از واقعیات افغانستان و انتظارات کشورهای همسایه که بیشترین تأثیر را از تحولات آن کشور متحمل می‌شوند، ترسیم و نقشه راهی برای گام‌های بعدی تدوین نماییم.
همکاران عزیز؛
بحرانی که امروز همه ما را نگران کرده است میراث دخالت‌های نابجای قدرت‌های زورگو در منطقه ماست. آمریکا بیست سال پیش با دستاویز قرار دادن مبارزه با تروریسم، به افغانستان حمله کرد و با ادامه حضور نظامی خود موجب استمرار و بازتولید بی ثباتی، جنگ و ناامنی در آن کشور شد. واشنگتن بدون آن‌که افغانستان و مردمش را به‌پیش برده و توانمند سازد، به شکلی ناشیانه و غیرمسئولانه از صحنه گریخت و وضعیتی به وجود آورد که امروز همه ما با آن مواجهیم.
دوستان عزیز؛
کشورهای همسایه افغانستان که هر یک به شکلی و در سطحی با این جغرافیا و مردمانش پیوند خورده‌ایم، به‌خوبی بر اهمیت فقدان اجماع در داخل افغانستان، منطقه پیرامونی و نظام بین‌الملل به عنوان یکی از ریشه‌های اصلی استمرار بحران جاری در آن کشور آگاهیم. در افغانستان با وضعیتی مواجه هستیم که تا رسیدن به نقطه قابل‌قبول برای همه مردم افغانستان از تمام اقوام و گروههای مختلف فاصله قابل تاملی دارد. در سطح نظام بین المللی نیز شاهد رویکردهای مختلف و متعارضی هستیم که برای افغانستان و منطقه مناسب نیست. بنابراین در دو سطح درون افغانی و بین‌المللی بیش از اجماع شاهد افتراق و تعارض هستیم.
در مقابل تاکنون رویکرد کشورهای همسایه به‌واسطه درک عمیقی که از وضعیت افغانستان دارند، تا اندازه زیادی سازنده ، همسو و روبه‌جلو بوده و در مسائل اساسی اجماع نسبی وجود دارد و تلاش ما در این نشست باید معطوف بر تقویت اجماع و همسویی به وجود آمده باشد.
کشورهای همسایه افغانستان در صورت حفظ و تقویت اجماع می‌توانند نقش سازنده خود را در ایجاد همسویی میان گروههای سیاسی و قومی داخل افغانستان و در سطح نظام بین‌الملل ایفا نموده و به مدیریت بحران در این کشور کمک نمایند. تحقق این مسئله یکی از دستور کارهای نشست تهران است. بدیهی است تضعیف یا بر هم خوردن این اجماع نتیجه‌ای جز ادامه آشفتگی و استمرار این بحران دیرپا که بیش از چهار دهه مردم افغانستان و کشورهای منطقه را رنج داده است، نخواهد داشت.
مطالعه تاریخ افغانستان و زندگی سیاسی مردم این کشور موید این حقیقت تاریخی است که افغانستان سرزمین تعامل و همکاری اقوام مختلف است و هر زمان که این تعامل و همکاری نادیده گرفته شده صلح و ثبات و آرامش افغانستان تهدید شده است. تجارب تاریخی نشان می‌دهد که در افغانستان هیچ سازوکاری نخواهد توانست بدون توجه به ملاحظات و ظرایف اجتماعی و قومی در افغانستان پایدار و ماندگار باشد. این تجربه ضرورتی است که توجه به آن ضامن برقراری ثبات و استمرار سیاسی و بی‌توجهی به آن مقدمه شکل‌گیری منازعات درون افغان خواهد شد. تردیدی نیست که وارد شدن دوباره افغانستان به دور جدیدی از جنگ‌های داخلی، به نفع هیچ‌یک از همسایگان نیست.
توسعه‌نیافتگی اقتصادی و اجتماعی در افغانستان است. فقر اقتصادی، پایین بودن میزان درآمد سرانه، نرخ بالای بی‌سوادی و فقدان مهارت‌های شغلی مواردی هستند که افراد را مستعد عضویت در گروههای تبهکار و تروریستی می‌کنند. همین امر را در کنار ضعف حاکمیت سرتاسری که توانایی تأمین امنیت در آن کشور را داشته باشد از مهم‌ترین دلایلی است که گروههای مختلف تروریستی را به حضور و توسعه هسته‌های عملیاتی خود در افغانستان کشانده است.
در ماه‌های اخیر شاهد گسترش فعالیت گروههای تروریستی به‌ویژه داعش در افغانستان بوده‌ایم. حملات تروریستی سبعانه این گروه به اجتماعات مذهبی ازجمله حمله به مساجد مسلمانان از جمله در قندوز و قندهار نمونه هایی از رفتارهایی است که تحت نام اسلام و در لباسی متفاوت، مردم افغانستان و افکار عمومی جهان را آزار می دهد. طی هفته‌های اخیر بر همه ما معلوم شده است که این گروه در افغانستان دارای جغرافیا و توان عملیاتی شده و طالبان نیز نتوانسته است مانع عملیات این گروه در شهرهای مختلف شود. استمرار توسعه‌نیافتگی در افغانستان هیچ پیامدی جز استمرار سربازگیری گروههای تروریستی و تبهکار از مردم افغانستان و به‌تبع آن گسترش تروریسم و تبهکاری در این کشور، کشورهای همسایه و کل منطقه آسیای جنوبی و مرکزی نخواهد داشت.
همکاران گرامی
یکی از اهداف برگزاری این اجلاس در شرایط کنونی مرور نگرانی‌های موجود از وضعیت افغانستان و مشورت و رایزنی با دوستان منطقه‌ای درباره راه‌های برون‌رفت از وضعیت شکننده کنونی است. در این راستا، این‌جانب به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد‌هایی را مطرح می‌نمایم و امیدوارم این نشست بستری برای عبور از ارائه سخنرانی‌های صرفاً سیاسی به محملی برای طرح و بحث پیرامون راهکارهای عملی همکاری همه‌جانبه همسایگان به منظور تخفیف آلام مردم و پیشگیری از تهدیدات با منشأ افغانستان باشد:
نخست، وضعیت و توازن قدرت در افغانستان دچار تحول شده اما این تحول زمانی تثبیت شده و استمرار خواهد یافت که اقتضائات اجتماعی افغانستان را درک نموده و همسو با آن عمل نماید. بر این اساس، ضرورت تشکیل دولتی فراگیر و با حضور و مشارکت مؤثر و پایدار همه گروههای قومی و مذهبی افغانستان از مسیر گفتگوهای بین الافغانی با پشتیبانی و بدون مداخله بازیگران خارجی مورد تأکید جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. از کشورهای همسایه انتظار می رود از تمام نفوذ خود روی رهبران طالبان و سایر طرف های افغان برای تشویق همپذیری و مشارکت جمعی در تشکیل دولت استفاده و این روند را تسهیل نمایند.
دوم، گروه طالبان به‌عنوان جریان حاکم در افغانستان وظایف انکارناپذیری در تأمین امنیت و مبارزه با تروریسم، رعایت حقوق گروههای مختلف ازجمله زنان، تأمین ضروریات زندگی برای شهروندان افغانستان، پایان دادن به تضییع حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی، از میان بردن ریشه‌های بیجاشدگی و آوارگی و رعایت اصول بنیادین و پذیرفته‌شده حقوق بین‌الملل دارد که باید نسبت به آنها اهتمام داشته باشد.
سوم، ضروری است طالبان ضمن اتخاذ رویکردی دوستانه نسبت به همسایگان خود، اقدامات لازم را به‌منظور اطمینان بخشیدن نسبت به اینکه از قلمرو افغانستان هیچ تهدیدی علیه همسایگان وجود نخواهد داشت، به عمل آورد.
چهارم، مردم افغانستان نیازمند کمک‌های فوری بشردوستانه شامل، غذا، دارو و واکسن برای مقابله با کووید 19 هستند. توجه به این نکته که توزیع کمک‌ها باید به‌گونه‌ای انجام شود که مردم به شکل منصفانه‌ای از آن بهره‌مند شوند، نیازمند سازوکاری منسجم است. با توجه به ضیق وقت و فوریت اقدام، پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران فعال کردن «برنامه اکو برای حمایت از افغانستان» است.
پنجم، به‌منظور مبارزه با جرائم سازمان‌یافته و اقدامات تروریستی با منشأ افغانستان، پیشنهاد می‌شود سازوکار همکاری‌های امنیتی و اطلاعاتی میان کشورهای منطقه با جدیت بیشتر و در فواصل کوتاه‌تر به تبادل اطلاعات و انجام هماهنگی میان کشورهای منطقه ازجمله همسایگان افغانستان بپردازد.
ششم، با توجه به فراگیری چتر سازمان ملل، پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران درخواست از دبیرکل آن سازمان برای بذل مساعی جمیله و در صورت لزوم میانجیگری میان طرف‌های افغان برای رسیدن به توافق در خصوص ساختار سیاسی آینده در آن کشور است.
بار دیگر حضور وزرای محترم امور خارجه و نمایندگان ویژه کشورهای همسایه افغانستان در تهران را خیرمقدم می‌گویم و امیدوارم بتوانیم گام‌های مؤثری در کمک به افغانستان و کاهش آلام مردم مظلوم آن کشور برداریم.
متشکرم
****
ساختار فراگیر با مشارکت همه اقوام تنها راه‌حل مسائل افغانستان است
وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان بعلاوه روسیه با صدور بیانیه مشترک تاکید کردند: تنها راه حل مسائل افغانستان یک ساختار سیاسی فراگیر و گسترده با مشارکت همه اقوام است.
وزیران امور خارجه کشورهای همسایه افغانستان از جمله جمهوری اسلامی ایران، جمهوری خلق چین، جمهوری اسلامی پاکستان، جمهوری تاجیکستان، ترکمنستان و جمهوری ازبکستان بعلاوه فدراسیون روسیه در تاریخ ۲۷ اکتبر ۲۰۲۱ در تهران دیدار کردند.
در این بیانیه آمده است: این دیدار توسط محمد مخبر معاون اول رییس جمهوری اسلامی ایران افتتاح شد و وی سخنرانی جامعی در مورد وضعیت افغانستان داشت. سپس پیام ویدئویی آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد در افتتاحیه نمایش داده شد.
در ادامه وزرای امور خارجه در مورد مسائل مربوط به افغانستان سخنرانی کردند. سپس جلسه در پی بحث‌ها و گفت وگوها در فضایی سرشار از اعتماد، تفاهم چندجانبه و رویکرد سازنده، با تصویب بیانیه مشترک وزیران خاتمه یافت.
وزرای خارجه با صدور بیانیه ای؛
- با توجه به اینکه وضعیت در افغانستان به طور اساسی تغییر کرده است بر حمایت از حاکمیت ملی، استقلال سیاسی، وحدت و تمامیت ارضی افغانستان و عدم مداخله در امور داخلی آن تاکید کردند؛
- با یادآوری اصول پذیرفته شده جهانی حقوق بین الملل و احترام به آرمان مردم افغانستان برای تحقق صلح پایدار، برای مشاهده یک افغانستان با ثبات، توسعه، رفاه و روابط هماهنگ با کشورهای همسایه ابراز امیدواری کردند؛
- از وضعیت پیچیده نظامی- سیاسی، اجتماعی-اقتصادی و بشردوستانه در افغانستان نگرانی عمیقی ابراز داشتند؛
- توافق دارند که کشورهایی که مسئول اصلی مشکلات در افغانستان هستند باید تعهدات خود را با جدیت انجام دهند و کمک‌های ضروری اقتصادی، معیشتی و بشردوستانه را برای کمک به تحقق انتقال پایدار وضعیت در افغانستان، به این کشور ارائه دهند؛
- متذکر شدند یک ساختار سیاسی فراگیر و گسترده با مشارکت همه اقوام تنها راه حل مسائل افغانستان است؛
- حمایت قوی کشورهای همسایه افغانستان برای دستیابی به صلح، ثبات و آشتی ملی در این کشور را ابراز نموده و همه طرف‌های درگیر از جمله طالبان را برای ادامه گفت و گوها و مشورت‌های سیاسی به منظور بهبود وضعیت آتی این ملت تشویق کردند؛
- بر این موضوع که سازمان‌های بین المللی و منطقه‌ای به ویژه سازمان ملل متحد و اعضای شورای امنیت سازمان ملل باید به مسئولیت خود در زمینه پیشبرد حل و فصل سیاسی مسائل افغانستان پایبند باشند و از افغان‌ها برای توسعه زیرساخت های اقتصادی - اجتماعی کمک‌های اقتصادی و بشردوستانه حمایت کنند، تاکید کردند؛
- با ابراز نگرانی شدید درمورد وخامت اوضاع اقتصادی در افغانستان از جامعه بین المللی درخواست ارائه کمک های بشردوستانه به صورت فوری نمودند؛
- حملات تروریستی را در هر فرم و شکل از جمله حملات علیه گروههای قومی و مذهبی به ویژه حملات تروریستی اخیر به مساجد را شدیدا محکوم نمودند؛
مفاد بیانیه:
۱. حمایت مستمر و واقع بینانه از حل و فصل اختلافات به وسیله گفت وگو و مذاکره میان طرف‌های مربوطه برای دستیابی به مصالحه ملی، راه حل سیاسی پایدار و تشکیل دولت فراگیر.
۲. درخواست از طرف‌های افغان در راستای اجرای سیاست های داخلی و خارجی متواضعانه و محتاطانه، در جهت بازگرداندن هرچه سریعتر نظم به جامعه، تحقق بخشیدن به عملکرد مؤثر ادارات دولتی، ارائه خدمات عمومی اولیه به مردم، اقدام در جهت بهبود معیشت مردم و صیانت از حقوق اساسی افراد از جمله گروه های قومی، زنان و کودکان در افغانستان؛
۳. توجه به ضمانت‌ها و تعهدات طرف های مسئول ذیربط افغان به جامعه بین المللی بدین ترتیب که قلمرو افغانستان هیچ گونه تهدیدی برای کشورهای همسایه ایجاد نخواهد کرد و توسط گروه های جنایتکار، تروریستی و جدایی طلب استفاده نخواهد شد و ابراز امیدواری که به طور جدی روابط خود را با انواع گروه های تروریستی قطع کرده، به آنها حمله کند و آنها را به طور قاطع از بین ببرد.
۴. درخواست از طرف های ذیربط که به تمام مسئولیت های غیرقابل انکار خود پایبند باشند، رویکردی دوستانه در قبال کشورهای همسایه اتخاذ کنند و به اصول پذیرفته شده جهانی حقوق بین الملل و حقوق اساسی بشر احترام بگذارند و از امنیت و حقوق مشروع اتباع و مؤسسات خارجی در افغانستان حمایت کنند.
۵. تشویق طرف های ذیربط افغان به رویارویی با تهدیدات و چالش‌های مختلف از جمله تروریسم، قاچاق مواد مخدر و قاچاق انسان، سرکوب جرایم سازمان‌یافته و سایر اعمال جنایتکارانه‌ای که از داخل افغانستان نشات می‌گیرد، در عین در نظر داشتن تهدیدات تروریسم و اثربخشی مبارزه با تروریسم در افغانستان، و انجام مذاکرات دوجانبه یا از طریق کانالهای چندجانبه، به منظور برقراری امکان از سرگیری همکاری های مبارزه با تروریسم با افغانستان در زمان مقتضی.
۶. درخواست از طرف‌های ذیربط افغانستان و جامعه بین المللی برای رسیدگی به دلایل اصلی مهاجرت و آوارگی اجباری در افغانستان، پرهیز از هر گونه فعالیت بی‌ثبات کنندهای که وضعیت را بدتر می‌کند و همکاری برای یافتن راه حل دائمی برای وضعیت مستمر پناهندگان افغان.
۷. درخواست از جامعه بین‌المللی و کشورهای کمک‌کننده به منظور فراهم آوردن حمایت‌های مالی مستمر، کافی و متناسب از کشورهای میزبان پناهندگان افغان، به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران، جمهوری اسلامی پاکستان و سایر کشورهای همسایه افغانستان.
۸. درخواست از جامعه بین‌المللی به منظور ارائه کمک‌های بشردوستانه فوری‌تر از جمله غذا، دارو، تجهیزات زمستانی و غیره برای جلوگیری از بحران انسانی و موج پناهجویان در افغانستان و جلوگیری از شوک جدید به کشورهای همسایه و جامعه بین‌المللی.
۹. درخواست از جامعه جهانی تا اقدامات مشخصی را برای کمک به افغانستان در برابر کووید-۱۹ و جلوگیری از انتشار ویروس انجام دهد.
۱۰. پیشنهاد ایجاد یک ساز و کار برای برگزاری جلسات منظم نمایندگان ویژه در امور افغانستان. همچنین، نسبت به همکاری ساز و کار جلسات منظم نمایندگان سفارتخانه ها در افغانستان در آینده نزدیک، در راستای ترویج و رایزنی در مورد جزئیات همکاری های مربوطه برای رسیدن به دست‌اوردهای ملموس تر موافقت شد.
۱۱- تصریح کردند که جامعه بین المللی به صورت مثبت به تعامل خود با افغانستان ادامه داده و با نقشه راه طولانی مدت دستور کار تعامل سیاسی، یکپارچه گی اقتصادی و اتصالات منطقه ای را پیش ببرد.
وزرای امور خارجه با قدردانی از میزبانی جمهوری اسلامی ایران در دور دوم این نشست، موافقت خود را برای برگزاری دور سوم این نشست در سال ۲۰۲۲ اعلام کردند.
تکمیل می شود....
