عمار یاسر؛ صحابی بزرگ

پایگاه خبری جماران: عمار یاسر از نخستین مسلمانان و یکی از صحابی بزرگ پیامبر و از یاران نزدیک امیرمؤمنان علی(ع) بود. ایشان فرزند یاسر و سمیه از اولین شهدای صدر اسلام است. وی در هجرت پیامبر از مکه به مدینه، همراه پیامبر بود و در ساخت مسجد قبا و در همه جنگ­های پیامبر اسلام(ص) مشارکت داشت.

کنیه عمار ابویقطان و حلیف به معنای (هم پیمان) بود. مشرکان، عمار را مجبور به گفتن ناسزا به پیامبر کردند و پیامبر خدا عذر او را پذیرفت و فرمود اگر بار دیگر مجبورش کردند، چنین کند. در پی این ماجرا آیة: من کفر بالله من بعد ایمانه الّا من اُکره و قلبه مطمئن بالأیمان (نحل، آیه 106) نازل شد. آن کس که پس از ایمان به خدا، کفر ورزد، عذاب خواهد شد مگر آن که مجبور شده ولی قلبش به ایمان اطمینان دارد.

عمار در دفاع از ولایت و خلافت علی(ع) از بیعت با ابوبکر سر باز زده و در زمان خلیفه سوم درباره تبعید ابوذر غفاری به ربذه مشاجراتی بین او و عثمان در گرفت و عمار به دستور عثمان به سختی کتک خورد. آنگاه که عثمان قصد تبعید عمار را داشت با اعتراض بنی مخزوم و علی(ع) مواجه شد و از این کار منصرف گردید.

پس از کشته شدن عثمان، عمار از کسانی بود که مردم را به بیعت با علی(ع) تشویق و دعوت می­کرد. و در حکومت حضرت علی(ع) در جنگ جمل و صفین شرکت و سمت فرماندهی داشت. عمار یاسر در کنار یاران باوفایی همچون: عثمان بن حنیف، سهل بن حنیف، قیس بن سعد، میثم تمار و مالک اشتر، در اداره حکومت علی(ع)  نقش داشتند و حضرت را یاری کردند. عمار به نقل طبری، در سن 90 سالگی در جنگ صفین در سال 37 هجری قمری در ماه صفر به شهادت رسید.

شهادت عمار در این جنگ به دست سپاهیان معاویه، زمینه سرزنش معاویه و یاران او را فراهم کرد و از طرفی حقانیت علی(ع) را به اثبات رساند، زیرا حدیثی به نقل از پیامبر(ص) همگان درباره قتل عمار شنیده بودند که فرمود: فئه باغیه عمار را خواهند کشت ولی معاویه کشتن عمار را به علی(علیه السلام) نسبت می‌داده،

امام خمینی در چند مورد در سخنرانی­های خود از عمار یاد کرده است از جمله در سال 1341 خطاب به روحانیون و بیان وظائف آنان می­فرماید:

پیشینیان ما، بزرگان دین ما و ائمۀ معصومین ـ علیهم السلام ـ در راه دفاع از‌‎ ‎‌اسلام هتک شدند، سیلی خوردند، به شهادت رسیدند؛ زندان رفتند، مسموم شدند.‌‎ ‎‌پیروان علی و فاطمه و اولاد روحانی و جسمانی آن بزرگواران همواره با حکام جائر‌‎ ‎‌مقابله کردند. عماریاسر، ... ‌عمر مبارک خود را در مقابله گذراند تا سرانجام در سن‌‎ ‎‌نود سالگی به دست «فئۀ باغیه»‌ به شهادت رسید.(صحیفه امام، ج 1، ص 164)

همچنین درباره شهادت عمار به دست لشکریان معاویه و منطقی که کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا در برابر نهضت اسلامی امام خمینی به کار برده بود، ایشان می­فرماید:

در جنگ صفین وقتی که عمار یاسر برای خاطر جنگ با معاویه در رکاب‌‎ ‎‌امیرالمؤمنین کشته شد، بین لشکر معاویه حرف واقع شد که پیغمبر به عمار فرمودند که تو‌‎ ‎‌را فرقۀ یاغی و باغی شهید می کنند‌ و حالا لشکر معاویه شهید کرده است عمار یاسر را،‌‎ ‎‌پس باید فرقۀ یاغی و طاغی همین معاویه و لشکر او باشند. معاویه گفت که نه، این را‌‎ ‎‌امیرالمؤمنین کشته برای اینکه او فرستاده او را به جنگ، و وقتی که او فرستاد به جنگ‌‎ ‎‌پس امیرالمؤمنین او را کشته است؛ پس فرقۀ باغیه عبارت از آن دسته هستند! منطق کارتر‌‎ ‎‌همین منطق معاویه است که گفته است به اینکه اینها مردم را به کشتن می دهند.(همان، ج 5، ص 242)

امام خمینی درباره منطق مبارزه با ظلم و ظالمان و حاکمان ستمگر و ایستادگی در برابر آنان و اشکالاتی که برخی به این منطق وارد می­کردند، فرموده است:

اشکالی که آقایان می کنند اگر وارد باشد به ما، به او [علی(ع)] هم وارد است؛‌‎ ‎‌خوب، شما چرا با معاویه مخالفت کردی؟ خوب، همه گفتند معاویه را بگذارد در‌‎ ‎‌حکومت شام باقی باشد و از او عفو بشود و چرا گفتی که من یک ساعت ظالم را‌‎ ‎‌نمی گذارم سر جای خودش بنشیند؟ خوب، اسباب این شد که اشخاص بزرگ را، مثل‌‎ ‎‌«عمار»‌ را اینها و چندین هزار جمعیت را به کشتن دادی! این منطق اگر درست باشد، به‌‎ ‎‌حضرت سیدالشهدا ـ سلام الله علیه ـ هم وارد است.(همان، ج 17، ص 169)

قبر مطهر عمار صحابی پیامبر(ص) و علی(ع)  در محل شهادتش در استان رقه در سوریه قرار دارد و در کنار آن قبور چند تن از شهیدان جنگ صفین مانند اویس قرنی، اُبی بن قیس نیز مشاهده می­شود.

قبور این بزرگان پس از پیروزی انقلاب اسلامی به توصیه حضرت امام خمینی(س) و با موافقت حافظ اسد، رئیس جمهور وقت سوریه توسعه یافت. گرچه در حملة گروه­های تکفیری به سوریه و به دست گرفتن کنترل استان رقه، این قبور مورد حمله قرار گرفت و بخش­های از آن تخریب گردید. امید آن‌که با تسلط کامل و ریشه کن شدن این فرقه ضاله، مجددا آباد و برای زیارت مشتاقان باز گردد.