گزارش جماران از نشست نقد و بررسی کتاب «طاعون و افول تمدن اسلامی»

به گزارش جماران؛ ظریفیان در ابتدای این جلسه گفت: این کتاب از این جهت اهمیت دارد که به بررسی یک پاندمی فراگیر و یک بیماری عالمگیر در دوران پس از تمدن اسلامی در قرن چهاردهم میلادی می پردازد؛ بر اساس آمارهای اعلام شده در آن دوران تعداد تلفات این بیماری با عنوان طاعون سیاه حدود 80 تا 200 میلیون نفر بود؛ البته باید توجه داشت همچنان که آمارهای اعلام شده درباره تلفات بیماری کرونا در عصر حاضر قطعی نیست می توان انتظار داشت که رقم اعلام شده درباره تلفات طاعون سیاه در جهان نیز متفاوت باشد.

*پاندمی ها، مقدمه تغییرات بزرگ و بنیادین در طول تاریخ بشریت بوده است

وی افزود: برخی معتقد هستند که پاندمی ها، مقدمه تغییرات بزرگ و بنیادین در طول تاریخ بشریت بوده است، به عنوان مثال در آستانه قرن چهاردهم میلادی یکی از عوامل مهم رنسانس را شیوع این پاندمی عنوان کرده اند و هم اکنون که با یک شیوع وحشتناک و خانمان سوز با عنوان کرونا روبرو هستیم در چنین شرایطی برخی معتقدند که از این پس می توان دنیا را به سوی پیشا کرونا و پسا کرونا تقسیم کرد.

رییس اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان اینکه موضوع بررسی  پاندمی ها بین رشته ای است، گفت: این امر ابعاد مختلف زندگی انسان را در برمی گیرد و به لحاظ مباحث وجودشناسی، معرفتی و نگاه الهیاتی و نیز مسائل انضمامی اقتصادی، فقر، گرسنگی، فاصله طبقاتی و مشکلات روحی-روانی و تحولات فرهنگی و سیاسی نقش ایفا می کند.

وی به اهمیت و جایگاه این کتاب به خصوص در عصر حاضر پرداخت و گفت: دالس (نویسنده اثر) تلاش کرده با توجه به علاقه ای که به مساله تحولات طاعون سیاه داشته به سراغ اسناد برود و منابع مختلف تاریخی و غیرتاریخی را مورد توجه قرار دهد و آقای بهزادیان نژاد به عنوان مترجم که خود از دانشمندان و متخصصان علم میکروب شناسی است و بیش از 80 مقاله علمی داخلی و خارجی و 25 کتاب علمی را در عرصه تخصصی و مسائل بین رشته ای تالیف و ترجمه کرده است این بار موفق به ترجمه یکی دیگر از آثار دالس شد.

*مقدمه آورده شده در چاپ دوم کتاب «طاعون و افول تمدن اسلامی» یک مقاله ارزشمند علمی است

ظریفیان به نقد و بررسی کتاب «طاعون و افول تمدن اسلامی» پرداخت و گفت: 25 صفحه نخستین چاپ دوم این کتاب اختصاص به مقدمه ای بسیار عالمانه دارد که می توان گفت این مقدمه به تنهایی یک مقاله ارزشمند علمی است؛ در این مقدمه فرایند فرهنگی – اجتماعی و تخصصی این پاندمی شرح داده و به بهانه این پاندمی وارد بحث کرونا شده است.

** مرگ سیاه به ظهور اندیشه های منتهی به رنسانس کمک

** نهضت ترجمه  تحت تاثیر شیوع اپیدمی ها قرار داشت

در ادامه بهزادیان نژاد که به عنوان مترجم اثر در این نشست حضور داشت گفت: در زمان ترجمه این کتاب تصور نمی کردم، جامعه و افراد آن در عصر حاضر نیز تجربه ای مشابه را پیش رو داشته باشند.

وی افزود: موضوع کتاب مرگ سیاه است که در زبان فارسی آن را به طاعون یا افول تمدن اسلامی بازگرداندیم؛ اصولا در تاریخ اجتماعی، طاعون در غرب و شبه طاعون شرق به نوعی همه اپیدمی ها و پاندمی ها را شامل می شود و تعریف دقیقی از طاعون وجود ندارد، البته مرگ سیاه شباهت های بسیار زیادی به طاعون دارد.

بهزادیان نژاد بی توجهی به پیش فرض های نویسنده را مانع فهم دقیق اثر عنوان و تاکرد کرد: لازم و ضروری است که توجه ویژه ای به پیش فرض های نویسنده این اثر داشته باشیم،در غیر این صورت فهم مطلب دشوار به نظر می رسد.بر همین اساس باید بپذیریم که اصولا اسلام جن و چشم زخم را قبول دارد، در دوران مکی و مدنی در آیات تفاوت هایی است و در زندگی پیامبر(ص) تفاوت هایی در میزان قدرت جن وجود دارد دارد و بالعکس هیچ یک از فرقه های اسلام سحر و جادو را نمی پذیرند.

این مترجم تاکید کرد: دالس معتقد است در اسلام همه پنج مذهب نسبت به سحر و جادو شدیدالحن برخورد می کنند و نیز اصولا در اسلام گناه نخسین وجود ندارد.

بهزادیان نژاد با بیان اینکه کتاب به دو بخش بزرگ نانوشته  قبل و بعد از مرگ سیاه تقسیم می شود، افزود:در ابتدای امر همه پاند می هایی که وجود داشته را مورد بحث و بررسی قرار می دهد و سپس گریزی می زند به اینکه در زمان حیات پیامبر (ص) طاعون شیرویه شایع می شود و به بررسی پنج پاندمی که بعد از آن تا زمان طاعون یا مرگ سیاه در قرن چهاردهم رخ می دهد، می پردازد.

وی اضافه کرد: در ادامه این اثر به صورت گذرا آثار اجتماعی و سیاسی طاعون ها را مورد بحث قرار می دهد، در تغییر حکومت رم، در سقوط سلسله ساسانی و در جایگزین شدن عباسی ها به جای اموی ها این امر موثر بوده است.

مترجم کتاب«طاعون و افول تمدن اسلامی» با بیان این مطلب که طاعون یا مرگ سیاه ترکیب جمعیتی را تغییر داد، ابراز داشت:اصولا نهضت ترجمه به نوعی تحت تاثیر این اپیدمی ها قرار داشت.

وی تصریح کرد: دالس در این اثر به گفتمان های غالب اشاره می کند که منظور گفتمان پزشکی ودینی است؛ گفتمان پزشکی ریشه در یونان باستان دارد و تغییراتی را ایجاد می کند، نمادهای این پزشکی این سینا، رازی، ابن رشد و ... هستند، این پزشکی تئوری به وجود آمدن اپیدمی داردو فرض آن این است که هوای آلوده باعث بیماری و انتشار می شود و درمان های آن نیز بر اساس  شیوه های مادی است به عنوان مثال به انجام حجامت، دود دادن ، دارو درمانی، پیشگیری های مختلف رفتاری و اجتماعی  اتکا دارد

بهزادیان نژاد افزود: گفتمان  دینی که در جهان اسلام شکل می گیرد حول چهار روایت از پیامبر (ص) است، نخست اینکه به منطقه طاعون زده وارد و خارج نشوید، دوم اینکه این بیماری برای امت من لطف و برای غیر امت من عذاب و عقوبت الهی است ، سوم اینکه هرکسی از طاعون بمیرد شهید است و بدون بازخواست وارد بهشت می شود و در ادامه مورد چهارم که گفتمان پزشکی تا به امروز با آن مواجه است این است که اصولا بیماری مسری نیست و این امر همواره سیطره خود را بر همه گفتگوها دارد و هریک جریان خاص را تحت تاثیر قرار می دهد.

وی ادامه داد: زمانی که این بحث مطرح می شود که به منطقه طاعون زده ورود و خروج نداشته باشد به نوعی پیوند این بیماری را با جبر و اختیار و قضا و قدر الهی مطرح می کند و نیز یک نوع پیوندی بین بیماری با کلام اسلامی، معاد شناسی و تعزیه به معنای عرفی امروزه برقرار می کند.

این پژوهشگر ومترجم اضافه کرد: زمانی که بحث از تعداد مرگ ها می شود با مضرب هایی از 7 روبرو می شویم که می تواند، 7، 70 هزار، 700 هزار و ... باشد  که نمایانگر عنصر تعلیم دینی در آن نمایان است و کار مورخ را دشوار می کند.

بهزادیان نژاد گفت: در این بین گروه سومی تلاش می کنند راه میانه را مدنظر قرار دهند؛ابن خطیب تلاش می کند روایت پیامبر(ص) را درباره مسری بودن به گونه ای تفسیر کند تا با پدیده مسری شدن مخالفتی نداشته باشد. اگرچه با انواع مضیقه ها روبه رو می شود .

وی بیان داشت: گفته می شود یک چهارم و گاهی عنوان شده یک سوم مردم کشورهای خاورمیانه به دلیل شیوع مرگ و میر طاعون از بین رفته اند و در همین رابطه مهاجرت از حاشیه شهرها به مرکز ، از روستاها به شهرها و ... مورد بحث قرار گرفته است.

بهزادیان نژاد درادامه به تاثیرات اقتصادی بیماری های همه گیر اشاره کرد و گفت: بی ثباتی اقتصادی در این زمینه اولین بحث و چالش است، نیروی کار به شدت کاهش می یابد حتی کشاورزان نیرویی را برای برداشت محصولات خود پیدا نمی کنند؛ بسیاری از صنایع دستی که در آن دوران صنعت با درآمدی بالا بود از بین می روند و زمینه برای ورود کالاهای خارجی فراهم می شود، در مبادلات ارزش طلا به شدت کاهش می یابد و بسیاری از قیمت ها به خصوص قیمت محصولات کشاورزی، غذایی و درمانی افزایش می یابد.

وی عنوان کرد: تاثیرات فرهنگی و اجتماعی موضوع دیگری است که نویسنده در این اثر مورد بحث قرارداده است، یک نوع بی میلی به ادامه حیات شکل می گیرد به طوری که ازدواج ها کاهش می یابد و افراد تمایلی به فرزندآوری ندارند.

بهزادیان نژاد افزود: در همین مسیر، گروه های خیری شکل می گیرد و یک بازخوانی در نهاد علما صورت می گیرد ونقش واسطی بین حکومت ومردم برجسته می گردد.

وی یادآور شد: دالس تاثیرات سیاسی این امر را نیز مورد واکاوی قرار می دهد و دست اندازی به اموال و دارایی های مردم توسط عمال حکومت را به شکل مفصل مورد بحث قرار می دهد ؛ وفروپاشی حکومت ممالک در ادامه وتحت تاثیر این پاندمی اتفاق می افتد.

بهزادیان نژاد به مقایسه تبعات مرگ سیاه در غرب و شرق پرداخت و گفت: مرگ سیاه به ظهور اندیشه های منتهی به رنسانس کمک می کند و پزشکی نوین نهادینه می شود اما در شرق نوعی دنیاگریزی شکل می گیرد مردم راحت تر مساله را می پذیرند و عوارض روحی و روانی کمتری نسبت به غرب دارند به طوری که در غرب فرار به جای ماندن تشویق و به علل مادی بیشتر توجه می شود. بینش مرگ در غرب با زندگی در هم می آمیزد و جدالی بین زندگی و مرگ رخ میدهد.

**اپیدمی ها مرز نمی شناسند و سلامت همه افراد جهان به یکدیگر وابسته است

** نمی توان بهداشت و سلامت جامعه را به شرکت های خصوصی محول کرد

در ادامه این نشست اباذری گفت: خواندن ترجمه این کتاب برای من بسیار ارزشمند بود که با مطالعه آن به نکاتی دست یافتم که بسیار اهمیت داشت. گمان می کردم وقایع تاریخی علل دیگری دارد که در این اثر این امر به صورت شفاف تر مطرح شد.

این جامعه شناس بیان داشت: طاعون در غرب و در تاریخ ایران تاثیر داشته است و نکاتی در این زمینه نمایان شد که می تواند برای عصر حاضرو آیندگان مفید واقع شود.

وی تاکید کرد: این کتاب در شرایط سختی توسط مرد علم و اخلاق ترجمه شده است و امید است به دیگر اثار آقای بهزادیان نژاد نیز پرداخته شود.

اباذری افزود: با مطالعه آثار این چنینی و آگاهی نسبت به تاریخ بی تردید بهتر می توانستیم کرونا را به عنوان یک بحران و بیماری همه گیر مدیریت کنیم.

وی ابراز داشت: امروز همه بشر به جایگاه و اهمیت علم واقف هستند و می دانیم جهان در عصر مدرن به سر می برد و در دوران شکوفایی علم به سر می بریم اما با پیشرفت های پی در پی علوم می توان انتظار داشت در 100 سال آینده علم کنونی بشر، کودکانه و ابتدایی به نظر آید.

اباذری اضافه کرد: فارغ از سطح خرافات و باورهای همگانی عده ای نظراتی دارند که بر مبنای آن باور به دعا دارند، باید علم به گونه ای در دسترس قرار گیرد تا خارج از باور شخصی افراد، به آنها کمک کند.

وی با بیان اینکه  طاعون تغییرات عجیبی را منجر شد ادامه داد: در فصل پنجم این اثر به بهداشت همگانی یا طب عمومی پرداخته شده است، در آن دوران دست یافتند که با قرنطینه و ایجاد بهداشت در سطح کلی و مداوای همگان راهکاری برای برون رفت از بحران طاعون است، این امرحتی به تغییر شکل دولت ها منجر شد.

این جامعه شناس تاکید کرد: یکی از اموری که امروز نیز در شرایط کرونا مطرح است موضوع «بهداشت همگانی» است به این معنا که خدمات پزشکی در اختیار عموم جامعه قرار بگیرد. نمی توان بهداشت و خدمات درمانی را به افراد خاصی اختصاص دهیم و انتظار داشته باشیم جامعه ایمن بماند!

وی ادامه داد: باید در ایجاد بهداشت جامعه، دولت یا به طور کلی حکومت و نیز همه افراد جامعه اعم از فقرا، افراد طبقات پایین و میانی و ...کوشا باشند تا سلامت جامعه حفظ شود و اگر کسی بیمار شد تلاش جامعه در راستای مداوای این فرد باشد.  این مهم یکی از نتایجی بود که پس از طاعون یا مرگ سیاه در غرب به وجود آمد و آثار آن برای همه نمایان شد، به طوری که دولت های شرقی زمانی که به این امر واقف شدند از آن بهره بردند. برای نمونه بهداشت و خدمات پزشکی یکی از خواسته های مشروطه طلبان بود که تا به امروز ادامه دارد.

اباذری گفت: در قرون پانزدهم و شانزدهم زمانی که دولت ها آغاز به وضع یک سری مقررات برای حفظ سلامت همگانی کردند، افرادی به این عملکرد با افکار و ایده های خود حمله کردند و معتقد بودند که با این روش آزادی مردم سلب می شود و این روش مخل زندگی مردم می شود، میشل فوکو درست همزمان با قرن بیستم زمانی که سازمان هایی به وجود آمدند تا با ارزیابی عملکرد در شیوه زندگی مردم بهداشت همگانی را حفظ کنند، دست به انتقاد برداشت و مدعی شد این سازمانها در بدن، بهداشت، نحوه زندگی و ... مردم دخالت می کنند.

وی بیان داشت: ماجرای کرونا نشان داد این اتفاق به چه میزان یکجانبه است؛ واکسن کرونا را شرکت های خصوصی می سازند و از پول مالیات دهندگان بهره می برند و دلایل فراوانی برای این امر وجود دارد، دراین بین سازمان بهداشت جهانی موافق بود فرمول تولید واکسن دراختیار همه کشورها قرار گیرد و امکان استفاده برای همه میسر شود.

به گفته اباذری، تاکید سازمان بهداشت جهانی این است که بدون تزریق واکسن به کشورهای جهان سوم، بی تردید کشورهای دیگر نمی توانند به سلامت خود در برابر کرونا دست یابند.

این جامعه شناس افزود: تغییرات آب و هوایی بر اساس تحقیقات صورت گرفته و نیز با توجه به مطالب آورده شده در ترجمه این کتاب یکی از عوامل مهم عنوان شده است و این فرضیه هم اکنون قوت گرفته است.

وی بیان داشت: تغییرات محیط زیست و شیوع ویروس کرونا این مهم را به اثبات رساند که نمی توان بهداشت و سلامت جامعه و به طور کلی وضعیت جهان را به شرکت های خصوصی محول کرد؛ این مهم نیازمند برنامه ریزی کلان است. در ایران برخی از شرکت های دانش بنیان داوطلب ساخت واکسن شدند و دسته دیگری از شرکت های تجارت بنیان خواستار واردات واکسن شدند. در هر دو صورت سلامت و بهداشت مردم به دست شرکت های خصوصی افتاده است که هریک به فکر منافع خود هستند.

اباذری با تاکید همه مردم باید در بهداشت جمعی و همگانی دخیل باشند، ابراز داشت: یکی از درس هایی که به دنبال شیوع ویروس کرونا آموختیم مشابه نتیجه ای است که در طاعون یا مرگ سیاه به وجود آمد؛ به عبارت دیگر ما آموختیم که برای مدیریت این شرایط و مهار بحران کنونی باید به سراغ بهداشت عمومی برای همه مردم جامعه حتی فقیرترین افراد رفت چراکه همه به یکدیگر متصل هستند؛ طاعون یا کرونا مرز نمی شناسد و سلامت کشورهای پیشرفته و ثروتمندترین مردم وابسته به سلامت کشورهای جهان سوم و فقیرترین اقشار جامعه است.

این جامعه شناس و پژوهشگر اضافه کرد: مساله ای که در قرون وسطی بسیار اهمیت یافت مربوط به وسعت عظیم مرگ همگانی است و سوالی که پیش می آید این است که این چه جهانی است که بشر از کناراین اتفاق ناخوشایند عبور کرده است؟

وی به وظیفه رهبران کشورها در شیوع ویروس ها از جمله طاعون در آثار باقی مانده از گذشتگان اشاره و خاطرنشان کرد: در این آثار آمده است که رهبران کشورها باید مسئولیت آن را بپذیرند. تصور می کنم جهان بعد از مرگ سیاه جهان سابق نبود که آقای بهزادیان نژاد به عنوان مترجم این اثر به درستی به این مساله اشاره کرد. بدیهی است که دنیای بعد از کرونا نیز آموزه هایی را برای ما و آیندگان به یادگار می گذارد، نمی توان سلامت، زندگی و مرگ مردم را در این زمینه نادیده گرفت و نمی توان پذیرفت این آیتم ها در اختیار سازمان هایی قرار گیرد که به منافع شخصی خود توجه دارند؛ ما به محیط زیست و سلامت همگان و عدالت در نزد همگان باید دقت و توجه کنیم و این مهم را کرونا بار دیگر بر ما متذکر شد.

** طاعون تجارت خارجی در اروپا را گسترش داد

منوچهری در ادامه نشست مجازی نقد و بررسی کتاب  «طاعون و افول تمدن اسلامی» گفت: این کتاب از طرفی اثری علمی و آکادمیک برجسته است و بر همین اساس به مرورها و نقد و بررسی ها مربط به مسائل خاورمیانه رجوع کردم. این اثر از نظر تاریخی اثری عمیق بوده و آقای بهزدیان نژاد به عنوان مترجم اثر به خوبی از پس ترجمه این کتاب برآمده است به طوری که علاوه بر مفاهیم و مباحث پزشکی ، به مفاهیم و مباحث حوزه های غیر پزشکی که در این کتاب به وفور به آن اشاره شده پرداخته است و توانست به طور شیوا و روان در کنار این امر مطالب عنوان شده در حوزه های معرفتی را به فارسی ترجمه کند و ارائه دهد.

وی افزود: این کتاب به رغم اینکه ترجمه است اما ارزش علمی اولیه خود را اصالتا حفظ کرده است، چندین مرتبه این اثر ترجمه شده را مرور کردم و دریافتم که مخاطب در خواندن  و مطالعه کتاب به دلیل وفور مفاهیم و مباحث بسیار با مشکلی روبرو نمی شود.

منوچهری یادآور شد: در چاپ دوم به خصوص به واسطه مقدمه آورده شده، کتاب  «طاعون و افول تمدن اسلامی» به خوبی برای مخاطب معرفی شده است ضمن اینکه وجود مباحث و مسائل فعلی (شیوع ویروس کرونا) به دلیل موضوعیت داشتن با شرایط حال حاضر اهمیت این اثر ترجمه شده را افزون کرده است.

وی با بیان اینکه مخاطب ارتباط خوبی و آسانی را با این اثر به دلیل ترجمه شیوا و روان برقرار می کند، ادامه داد: چاپ دوم اثر نشان دهنده استقبال مخاطبان از آن است. پیشنهاد می کنم این کتاب از منظرهای مختلف مطالعه شود، این اثر می تواند حتی به عنوان کتاب درسی در حوزه علوم انسانی مورد استفاده قرار گیرد.

وی ابراز داشت: حوزه کاری من اندیشه سیاسی و جامعه شناسی تاریخی است و این دو در ارتباط با یکدیگر قرار دارند، تغییرات و چگونگی تغییرات در طول تاریخ در جوامع و در سطوح و دوران های مختلف دراین حوزه مدنظر است که این کتاب می تواند در این چارچوب نیز مورد استفاده قرار گیرد بر همین اساس به افراد فعال در حوزه جامعه شناسی، تاریخ و جامعه شناسی تاریخ،  پیشنهاد می کنم این اثر را مطالعه کنند.

منوچهری تاکید کرد: موضوع فلسفه سیاسی و تغییر است که این اثر را با اهمیت و مطالعه آن را ضروری می کند.این کتاب دستور کار بسیار بزرگی داشته است و تلاش کرده همه مسائل و جوانب را درباره طاعون در خاورمیانه با تمرکز بر طاعون قرن هشتم و نهم مدنظر قرار دهد. این اثر به تعبیری برای خواننده اقناع کننده است.

وی عدم انسجام مطالب را از جمله کاستی های این اثر عنوان کرد و گفت: به دلیل بزرگی و گستردگی کار این موضوع می تواند طبیعی به نظر برسد و براساس چارچوب کتاب، نویسنده در ابتدا می خواهد طاعون را معرفی کند و به منشا آن و تبعات آن بپردازد.

منوچهری همچنین افزود: زیر عنوان کتاب با عنوان«افول تمدن های اسلامی» در عنوان اصلی کتاب نیامده و مترجم اثر آن را به اختیار خود آورده است که از منطق درستی برخورداراست. من نه تنها زیر عنوان حتی عنوان اصلی کتاب را به شکل دیگری می پسندم به اعتقاد من «تاریخ اجتماعی طاعون در خاورمیانه» می توانست عنوان دقیق تری برای این اثر باشد؛ افول تمدن اسلامی به اعتقاد من عنوان بزرگی است و این امر به نوعی قضاوت علمی نیز هست که درست  نیست.

وی اضافه کرد: با توجه به مواجهه هر روزه جهان با نتایج شیوع ویروس کرونا به عنوان بحران، ضرورت پرداختن به این مباحث از جمله همین اثر بیش از پیش احساس می شود.

وی یادآور شد: با درنظر گرفتن اینکه آقای بهزادیان نژاد در ادامه در صدد است کتابی را در این باره به رشته تحریر درآورد بر همین اساس معتقدم نقد و بررسی این اثر می تواند موثر و راهگشا باشد.

منوچهری گفت: بر اساس منابعی که در چندین سال اخیر کار شده است به این امراشاره شده است یکی از علل شیوع طاعون و ایپدمی ها جنگ است، طاعون قرن چهارده در 10 سال ابتدای جنگ های صدساله رخ می دهد، جنگ جهانی اول در سال 1914 به پایان می رسد و در سال 1918 آنفولانزای اسپانیایی شایع می شود که تلفات زیادی را با خود به همراه دارد.

وی متذکر شد: جهش های ژنتیکی شوخی نیست و به راحتی و سادگی رخ نمی دهد، اهمیت این امر بیش از آنچیزی است که نویسنده در اثر خود به آن اشاره کرده است. ما نیازی به اینکه پاسخی از جنبه الهیات به کرونا بدهیم نداریم، کرونا نتیجه آلودگی محیط زیست است و آلودگی محیط زیست توسط بشر ایجاد شده است . برهمین اساس برای فهم پدیده طاعون و کرونا باید توجه بیشتری به مسائل زیست محیطی داشته باشیم.

وی ابراز داشت: نویسنده مقایسه ای بین طاعون در خاورمیانه و مرگ سیاه در اروپا می کند اما نمی دانم به چه دلیلی از مساله ای غفلت می کند که بسیار با اهمیت است و این موضوع مربوط به تغییرات می شود.نویسنده بیش از هرچیزی به افول نظر دارد اما این امر درباره اروپا رخ نمی دهد، اتفاقی که در اروپا در اثر طاعون رخ می دهد این است که جمعیت کاهش می یابد، این امر اثر فوری در توزیع ثروت دارد.

منوچهری بیان داشت: طبق مطالعات صورت گرفته در اروپا یکی از وظایف کلیسا و کشیش هر روستا این بود که وقایع را به صورت روزانه ثبت کند برهمین اساس تمام مباحث تاریخی و اجتماعی اروپاییان مستند است.آنها در مواجهه با طاعون با دو دیدگاه ادامه حیات می دهد، مصرف گرایی در آن ها ترویج می یابد، لباس های فاخر استفاده می کنند و بر همین اساس طاعون باعث می شود تجارت خارجی در اروپا گسترش یابد و این امر بسیار با اهمیت است؛ برخی معتقدند ریشه های سرمایه داری از این محل دیده می شود.اما عده ای با نگرش به آن دنیا ادامه می دهند و ثروت خود را به کلیسا می بخشند و کلیساها معدن ثروت می شوند.

وی در پایان نقدی را به نویسنده اثر وارد می کند و با طرح این سوال که چه چیزی باعث می شود که این بیماری ها ایجاد می شود خاطرنشان کرد: نویسنده به این امر در اثر خود توجه نکرده است.

** آثار دالس سنگ بنای بسیاری از آثار و تحقیقات شده است

در پایان بهزادیان نژاد مترجم این اثر در پاسخ به نقد و بررسی های صورت گرفته از کتاب  «طاعون و افول تمدن اسلامی» گفت: به اعتقاد من در کتاب های پزشکی و منابع رشته های آزمایشگاهی، همواره هم نشینی جنگ، فقر، قحطی، همه گیری ها، سوءتغذیه و ... وجود داشته، اما در ادبیاتی که در جامعه ایرانی در خصوص تغییرات وجود دارد، بیماری ها و همه گیری ها نقش محوری و اساسی ایفا نمی کند.

وی بیان داشت: این کتاب انتخاب شد تا نوعی هشدار به نقش بیماری ها در کنار دیگر عوامل باشد. ما در سال ها و دهه های گذشته بیماری های نوظهور و یا قبلا از صحنه خارج شده و دوباره ظهور کرده را به طور فراوان شاهد بوده ایم. دیده شدن تحولات در کنار بیماری ها و به خصوص همه گیری ها در تاریخ بشر بسیار حائز اهمیت است .

به گفته بهزادیان نژاد، تغییرات محیط زیست و تکامل درعرصه موجودات یا میکرو اورگانیسم ها یا حیوانات بزرگتر در مرگ سیاه مورد توجه نویسنده بوده است.

وی در ادامه درباره انتخاب عنوان کتاب گفت: احوالات و فضای روحی و روانی افراد در زمان ترجمه یا نگارش اثر  بر نتیجه حاصله موثر است. به خصوص زمانی که در ترجمه  از علوم و تجارب دیگران استفاده می کردم کاملا مشخص بود که نویسنده می خواهد موضوعی را مطرح کند و آن موضوع این است که در جهان اسلام عنصر عقل مغلوب نگرش های تحجرگرایانه و  جهلگرایانه شده است.

وی اظهارداشت: در ادبیات عقب ماندگی یا افول تمدن اسلامی به این عناصر سیار کم توجه است ، در حالی که در سرنوشت جامعه اثر ماندگار داشته باشد.

این پژوهشگر و مترجم تاکید کرد: به عنوان فردی که در مجموعه بهداشت و درمان در حال فعالیت است این موضوع را که برخی از افراد ناتوان در استفاده از امکانات حداقلی برای درمان است به خوبی لمس می کنم.تکرار مجدد تاریخ حول یک پدیده بیماری با همه تلاش های جامعه علمی، تقابل دین و علم و نیز تقابل انسان مدرن و انسان سنتی را نشان می دهد.

وی با اشاره به ترجمه کتاب جنون از دالس، گفت: به اعتقاد من آنچه، آثار این نویسنده را ارزشمند کرده است ، جمع آوری وگزارش همه جانبه یک مو ضوع است به طوری که می توان گفت: آثار دالس سنگ بنای بسیاری از آثار و تحقیقات شده است.