امام خمینی رعایت اخلاق و نکات اخلاقی از سوی کاندیداهای انتخاباتی در زمان تبلیغ و زمانی که به پیروزی رسیده و مسئولیتی را برعهده می گیرند در طول دوران رهبری خود پس از پیروزی انقلاب، سفارش های زیادی کرده اند هم به صورت پیام و هم در سخنرانی های خود که بسیار آموزنده و تامل برانگیز است.
پایگاه خبری جماران: اگر بگوییم، نظام جمهوری اسلامی که ره آورد مبارزات مردم مسلمان ایران به رهبری امام خمینی است تنها بر پایه اسلام و انتخابات بنا شده است، حرف گزافی نگفته ایم و می توان شواهد و دلایل بسیاری برای اثبات آن از لابلای بیانات و پیام های حضرت امام یافت.
از طرف دیگر حضرت امام، قیام و حرکت خود را برای اقامه دین خدا و در ادامه بعثت و رسالت پیامبر اکرم(ص) برای اتمام و تکمیل اخلاق بنا کرده وهمواره تنها موعظه خداوند را آویزه گوش خود داشت که فرموده است " قل انما اعظکم بواحده ان تقوموا لله" و توصیه مؤّکدش به همه مسئولین و یارانش همین موعظه واحد خداوندی بود. ایشان برای رعایت اخلاق و نکات اخلاقی از سوی کاندیداهای انتخاباتی در زمان تبلیغ و زمانی که به پیروزی رسیده و مسئولیتی را برعهده می گیرند در طول دوران رهبری خود پس از پیروزی انقلاب، سفارش های زیادی کرده اند هم به صورت پیام و هم در سخنرانی های خود که بسیار آموزنده و تامل برانگیز است.
در این ایام که در آستانه برگزاری انتخابات بزرگ و وسیعی هستیم به گونه ای که در برخی مناطق کشور، چهار انتخابات بزرگ وگسترده ( ریاست جمهوری، شوراهای اسلامی، مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری) به صورت همزمان برگزار می شود. بجاست نگاهی به بیانات و نظرات گهر بار این پیر فرزانه انداخته و بار دیگر به نصایح او در زمینه انتخابات گوش فرا دهیم. موضوعی که در فضای مسموم امروز جامعه، امری کمیاب و بعضا نایاب است و متاسفانه رعایت این نکات اساسی کمتر در بین سیاسیون و طرفداران آن ها به چشم می آید.
بطور کلی حضرت امام مباحث انتخابات را در سه سطح مطرح فرموده اند
الف: نکاتی که مردم هنگام انتخابات باید در نظر داشته باشند.
ب: نکاتی که کاندیداها و طرفداران آنان در هنگام تبلیغات باید رعایت کنند.
ج: نکاتی که منتخبین پس از انتخاب شدن از سوی مردم باید رعایت کنند.
در مورد بخش اول باید گفت. حضرت امام همواره به مردم سفارش نموده در هر انتخاباتی که در کشور برگزار می شود شرکت فرموده و این امر را وظیفه دینی و قانونی خود بدانند.
و دائما بر تعیین کننده بودن رأی ملت برای هر کاری در نظام جمهوری اسلامی تاکید داشته و می فرمودند: میزان رأی ملت است.( همان...)
در کناراین امر، حضرت امام به مردم سفارش کرده، با چشم باز و براساس وظیفه دینی، تلاش کنند افراد صالح را انتخاب نمایند. ایشان می فرمایند:
من متواضعانه از شما می خواهم که حتی الامکان در انتخاب اشخاص با هم موافقت نمایید و اشخاصی اسلامی، متعهد، غیر منحرف از صراط مستقیم الهی را در نظر بگیرید و سرنوشت اسلام و کشور خود را به دست کسانی دهید که به اسلام و جمهوری اسلامی و قانون اساسی معتقد و نسبت به احکام نورانی الهی متعهد باشند و منفعت خود را بر مصلحت کشور مقدّم ندارند (همان،ج12،ص149 )
یکی از تخلفات که عملی غیر اخلاقی شمرده می شود آنست که فردی بخواهد به دروغ از اعتبار و آبروی دیگری در میان مردم، برای خود کسب وجهه و محبوبیت کند، ایشان در تذکری صریح و روشن به مردم برای پرهیز از اغفال شدن می فرمایند:
:به اطلاع هموطنان عزیز برسانید که: عکس اینجانب دلیل بر تأیید کسی نبوده؛ چنانچه دلیل بر عدم تأیید هم نمی باشد. ( همان، ج12،ص 118) برهمین اساس حضرت امام هنگامی که شنیدند یکی از روحانیون عضو دفتر ایشان، برای تبلیغات انتخاباتی خود از عکس خود با امام استفاده کرده و یکی از منسوبان ایشان نیز برای حمایت از وی سخنرانی کرده به شدت برآشفته شده و دستور برخورد با او را صادر کردند.( پابه پای آفتاب، ج1،ص...)
حضرت امام بارها بر آزاد بودن مردم در امر انتخابات تاکید کرده و همه نهادها و گروه ها را از دخالت های مانع از آزادی مردم در این امر نهی کرده و همچنین از توهین کردن و افترا زدن به کاندیدای رقیب و افشاگری علیه او یا طرفداران آن که عملی بسیار غیر اخلاقی و باعث سخط و غضب الهی می شود، منع کرده و می فرمایند:
مردم در سراسر کشور در انتخاب فرد مورد نظر خود آزادند؛ و احدی حق تحمیل خود یا کاندیداهای گروه یا گروهها را ندارد....هیچ مقامی و حزبی و گروهی و شخصی حق ندارد به دیگران که مخالف نظرشان هستند توهین کنند، یا خدای نخواسته افشاگری نمایند؛(همان، ج18، ص337)
یکی از اعمال حرام و خلاف شرع، استفاده از بیت المال در امر تبلیغات برای کانداتوری اشخاص است که عملی غیر اخلاقی نیز محسوب شده و باعث می گردد فردی که از راه حرام به مقام ومنصبی رسیده، در هنگام انجام مسئولیت نیز پروایی از تخلف کردن نداشته باشد. ولذا ایشان هرگونه استفاده از وجوهات شرعی واموال بیت المال را در امر انتخابات غیر مجاز شمرده ومی فرمایند:
اینجانب به هیچ وجه و به هیچ کس اجازه نمی دهم تا از سهم مبارک امام- علیه السلام- و یا از اموال دولت و اموال دفاتر و سازمانها و مجامع و اموال عمومی خرج انتخابات کند.(همان)
ایشان همچنین به روحانیون بلاد خصوصا ائمه جمعه توصیه می کنند از ورود به جناح بندی وخط و خط بازی سیاسی پرهیز کرده و نسبت پدری برای همه کاندیدا ها داشته باشند.
روحانیون محترم حوزه های انتخاباتی سعی کنند در حوزه خود [با] افراد و گروههای مسلمان که در انتخابات کاندیدا شده و یا از کاندیداهای مورد علاقه خود طرفداری می کنند چون پدری مهربان باشند و آنان را با دیده محبت بنگرند. (همان)
حضرت امام در کنار توصیه به مردم برای شرکت در انتخابات و ممانعت از هرگونه سوء استفاده از امکانات بیت المال و نفوذ مقامات و نهادها در امر انتخابات، دقت و وسواس بسیار زیادی در حراست از نتیجه انتخایات داشته و کوچکترین اجازه ای برای ایجاد شبهه در صحت برگزاری و اعلام نتایج آن نمی دادند و حاضر نبودند کوچکترین تخلفی انجام دهند.
به عنوان مثال، با توجه به اینکه از امام در رفراندوم جمهوری اسلامی، به واسطه ازدحام مردم در حوزه رای گیری و ممانعت محافظان از پیاده شدن ایشان از خودرو، هیچ تصویری موجود نیست. حضرت امام علی رغم توصیه و تهیه مقدمات توسط مسئولین دفتر ومنسوبان ، به هیچ وجه حاضر نشدند، به دروغ و برای ظاهرسازی یک برگه رأی اضافی به صندوق بیندازند تا از ایشان فیلم وعکس بگیرند در حالی که بیش از 98درصد مردم به جمهوری اسلامی رأی مثبت داده و یک عدد رأی هیج تاثیری در سرنوشت نهایی انتخابات نداشت.
ایشان در فروردین سال 1367 هنگامی که احساس کردند مسئولان نظارتی انتخابات، علی رغم معرفی نماینده ای از جانب امام برای رسیدگی به اشکالات، نسبت به تایید انتخابات مجلس وسواس به خرج داده و تعلل می کنند و احتمال می رود حقی از اشخاص ضایع شود، به شدت با آنان برخورد و از رای مردم صیانت کردند. در پیام امام خطاب به شورای نگهبان آمده است: کسانی که احتیاط یا وسوسه ای در امر انتخابات می کنند بهتر است کمال احتیاط را برای حفظ حیثیت جمهوری اسلامی و اسلام نمایند.(همان، ج21،ص35)
در مورد بخش دوم باید گفت، حضرت امام از ابتدای شروع مبارزات همه را به دوری از اختلاف توصیه می کردند. ایشان خرداد1343در نامه ای خطاب به مرحوم آیه الله العظمی سید محمد هادی میلانی می نویسند: خدا می داند تفرقه و خلاف، به دین ودنیای همه صدمه می زند و دشمن از فرصت نتیجه می گیرد.(همان، ج 1، ص 334)
همچنین توصیه های بسیاری برای تبلیغات صحیح انتخاباتی در طول دهسال مدیریت و رهبری خود فرموده و از اعمال غیر اخلاقی نظیر تخریب و توهین به یکدیگر و ایجاد تفرقه بین مردم نهی می فرمودند نظیر:
سعی کنید تبلیغات انتخاباتی شما در چهارچوب تعالیم و اخلاق عالیه اسلام انجام شود؛ و از کارهایی که با شئون اسلام منافات دارد جلوگیری گردد. باید توجه داشت که هدف از انتخابات در نهایت، حفظ اسلام است. اگر در تبلیغات حریم مسائل اسلامی رعایت نشود، چگونه منتخب، حافظ اسلام می شود. باید سعی شود تا خدای ناکرده به کسی توهین نگردد؛ (همان،ج21،ص11)
از هرگونه انتقاد از طرف مقابل که موجب اختلاف و هتک حرمت باشد خودداری نمایند، که برای پیشبرد مقصود، ولو اسلامی باشد، ارتکاب خلاف اخلاق و فرهنگ، مطرود و از انگیزه های غیر اسلامی است. (همان،ج12،ص12)
حیثیت و آبروی مؤمن در اسلام از بالاترین و والاترین مقام برخوردار است، و هتک مؤمن، چه رسد به مؤمن عالِم، از بزرگترین گناهان است و موجب سلب عدالت است. (همان،ج17،ص135)
در مورد بخش سوم که توصیه های حضرت امام برای رعایت ادب و اخلاق، خطاب به منتخبین مردم است. با حجم وسیعی از تذکرات ایشان مواجه هستیم که برای رعایت اختصار در اینجا متذکر آن ها نشده و تنها به ذکر چند عدد از توصیه ها اکتفا می شود.
اگر با هیاهو و جار و جنجال بخواهید شما یک مسأله را حل بکنید، و هر کسی در نظر داشته باشد که طرف مقابل خودش را مثل یک دشمن بکوبد، عقلها کنار می رود و قوه غضبیه، که بدترین قوه هاست اگر مهار نشود، در کار می افتد؛ و مسائل را علاوه بر اینکه حل نمی کنند، مشکلتر می کنند..... اگر یک کسی هم فرض کنید از زبانش یک مطلبی بر خلاف شما صادر شد، شما بروید و مطلب را منطقی صحبت کنید، با داد و فریاد و- خدای نخواسته- حرف زشت زدن کار درست نمی شود... هیچ امر فاسدی یکدفعه سراغ آدم نمی آید. شیطان باطنی انسان بسیار استاد است. و او همچو نیست که ابتدا انسان را به فساد بکشد- ابتدا قدم کوچکی را وا می دارد که انسان بردارد. این قدم که برداشت، فردایش یک قدم یک قدری بلندتری. انسان را یواش یواش به جهنم می فرستند؛ یواش یواش به فساد می کشد. (همان،ج14،ص365)
به فرض آنکه هیچ مقصدی جز حقجویی و جلوگیری از انحراف نباشد، در کیفیت ادای وظیفه و بیان اشکال می توان معیارالهی و نفسانی را تشخیص داد. معیار الهی آن است که اثبات مدعا مبنی بر استدلال و شواهد متقن باشد، و از کلمات نیشدار و اهانت آمیز و کردار ناروا مبرّا باشد. و در غیر این صورت، باید دانست که دست شیطان و نفس امّاره بالسوء در کار است و گوینده بازیچه هوای نفس است. (همان)
چه بسا که ناطق احیاناً گمان کند بی قید و شرط و بی تعهد و تکلیف باید هر چه بخواهد بگوید، و به هر کس، چه حاضر جلسه و چه غایب، می تواند به اصطلاح حمله کند، و میزانی الهی و شرعی و اخلاقی در کار نیست و مسئولیتی حتی شرعی ندارد. و گاهی بعضی نطقها موجب تأسف بسیار و تأثر است؛ و چه بسا که اهانت به یک مسلمان و مؤمن را به حد اعلی می کشاند و حیثیات انسانها را لکه دار می کند.
حضرت امام در برابر سخنان خلاف اخلاق و توهین به اشخاص توسط منتخبین ملت، تنها به توصیه اخلاقی اکتفا نکرده و مسئولان مجلس شورای اسلامی وصدا وسیما را موظف می کند باید فرصت مناسبی برای پاسخگویی برای افرادی که به آن ها توهین شده است فراهم آورند. ایشان می فرمایند:
اگر در مجلس به کسی که حاضر نیست و راه به مجلس ندارد که از خود دفاع نماید حمله ای شد، به او اجازه داده شود یا در مجلس از خود دفاع کند و اگر قانوناً اشکالی در این عمل می بینند، رادیو- تلویزیون و مطبوعات این وظیفه سنگین را به دوش کشند؛ تا حق مظلومی ضایع نشود و شخصیتی بی دلیل خُرد نگردد و راهگشای این امر خود نمایندگان و رئیس محترم مجلس هستند که با تعهدی که دارند و مسئولیتی که بر دوش آنهاست این حق را به اشخاص غایب بدهند؛ تا به وسیله مجلس، که نگهدار مصالح کشور و ملت است، حقی ضایع نشود و انسانی مظلوم نگردد. (همان، ج18، ص463)
این بود بخش کوتاهی از نصایح پیر جماران به همه مردم خصوصا افرادی که قصد کاندیداتوری برای انتخابات دارند، نصایحی که جامعه امروز ما به شدت به آن نیاز داشته و فقدان این امور را هم اکنون به وضوح در امر انتخابات مشاهده می کنیم.
خداوند آن پیر فرزانه ورهبر اندیشمند و آگاه و دلسوز را رحمت کند و در بهشت برین در کنار انبیاء واولیای خود مأوی دهد. چقدر نبود او در این روزها احساس می شود.
