محمد جواد تندگویان اولین وزیر نفت دولت جمهوری اسلامی ایران است. کسی که از جوان ترین وزرای پس از پیروزی انقلاب به شمار می رود و همچون امام جواد (ع) در جوانی به شهادت رسید و سالهای طولانی همچون امام کاظم (ع) در زندان ها و سیاهچال های مخوف بغداد شکنجه شده و اسیر بود.
پایگاه خبری جماران: 29 آذر ماه(1370) سالگرد بازگشت پیکر شهید غریب محمد جواد تندگویان اولین وزیر نفت دولت جمهوری اسلامی ایران است. کسی که از جوان ترین وزرای پس از پیروزی انقلاب به شمار می رود و همچون امام جواد(ع) در جوانی به شهادت رسید و سالهای طولانی همچون امام کاظم (ع) در زندان ها و سیاهچال های مخوف بغداد شکنجه شده و اسیر بود. او سالیان زیادی غریب وار در کنار حرم این دو امام بزرگوار زیست. خدایش رحمت کند و او را با ائمه طاهرین و اولیای خودش محشور گرداند.
محمد جواد تندگویان در تاریخ ۲۲ خرداد ۱۳۲۹ در محله خانی آباد تهران زاده شد. پدر او جعفر تندگویان، در میدان بهارستان مغازه کفاشی داشت. نزدیکی مغازه جعفر تندگویان به مجلس شورای ملی باعث شده بود، که او در جریان‌های سیاسی حضور داشته باشد. و از این رهگذر از هواداران نهضت ملی گردد.
محمدجواد در نیم‌سال اول سال تحصیلی ۱۳۴۸–۱۳۴۷ به عنوان دانشجوی دوره کارشناسی رشته مهندسی نفت گرایش پالایش، وارد دانشکده نفت آبادان شد. او از دانشجویان ممتاز دانشکده نفت و فردی بذله‌گو و خوش‌مشرب بود که در فن خطابه مهارت داشت او پس از مدت کوتاهی به انجمن اسلامی دانشجویان پیوست و از اعضای فعال این انجمن شد. تندگویان و دوستانش در انجمن اسلامی چهره‌هایی مانند علی شریعتی، مرتضی مطهری و محمدتقی جعفری را به دانشکده خود دعوت می کردند. کتاب‌های علی شریعتی، مرتضی مطهری، محمدتقی جعفری و محمدحسین طباطبایی را با دقت مطالعه و پیگیری می‌کرد و در میان سیاست‌مداران، به مهدی بازرگان و یدالله سحابی علاقه‌مند بود. او از یک‌سو در راستای جریان‌های روشنفکری فعالیت می‌کرد و برای جریان فکری شریعتی و حسینیه ارشاد در آبادان تبلیغ می‌نمود و از سوی دیگر، با جریان کارگری، قشر مسجدی و مذهبی سنتی همراه بود.
محمد جواد در سال ۱۳۵۱ در رشته مهندسی نفت گرایش پالایش، از دانشکده نفت آبادان فارغ‌التحصیل شد. وی پس از پایان تحصیلات دانشگاهی، برای گذراندن دوران خدمت سربازی، در پالایشگاه تهران، با درجه سروانی، مشغول به کار شد ولی ۲ ماه بعد از تهران به آبادان منتقل شد و به عنوان سرباز مهندس، در پالایشگاه آبادان به فعالیت ادامه داد. او بار دیگر فعالیت در انجمن اسلامی دانشکده نفت آبادان را از سر گرفت، اما پس از مدت کوتاهی، تظاهراتی اعتراضی از سوی دانشجویان دانشکده نفت اتفاق افتاده بود، که رئیس وقت دانشکده او را به عنوان عامل اغتشاش، به ساواک معرفی کرد.
تندگویان در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۵۲ دستگیر شد. خانواده او تا ۴ ماه پس از دستگیری‌اش، از وضعیت وی بی‌اطلاع بودند. او به کمیته مشترک ضد خرابکاری برده شد و در آن‌جا تحت شکنجه قرار گرفته و حدوداً ۷ ماه در زندان انفرادی بود. دادگاه پس از چندی او را به یک سال حبس (با احتساب مدت بازداشت) محکوم کرد و با به پایان رسیدن مدت محکومیت، در آبان ۱۳۵۳ آزاد شد. محمد جواد در زندان با عالم مبارز آیه الله حسینعلی منتظری ملاقات کرده بود و هم بند مهندس بهزاد نبوی بود. او پس از آزادی از زندان، به درجه سرباز صفری تنزل درجه یافت و برای ادامه سربازی به شیراز اعزام شد.
تندگویان از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۶ مدیر تولید شرکت پارس توشیبا بود. او در سال ۱۳۵۶ در مقطع کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی در مرکز مطالعات مدیریت ایران پذیرفته شد و در ۱۳۵۷ با دریافت مدرک خود به شرکت پارس توشیبا بازگشت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مدیرعامل شرکت پارس توشیبا شد و در اواسط سال ۱۳۵۸ توسط مهندس علی‌اکبر معین‌فر وزیر نفت دولت موقت، دعوت به‌کار در وزارت نفت شد و به عنوان قائم‌مقام رئیس پالایشگاه آبادان منصوب گردید. او در تیر 59 مدیریت شرکت مناطق نفت‌خیز را برعهده گرفت و تا مهر ۱۳۵۹ سکان هدایت آن را در دست داشت. تا اینکه توسط محمد علی رجایی به عنوان وزیر نفت به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و در تاریخ سوم مهر
۱۳۵۹ از مجموع ۱۷۶ رأی اخذ شده، با ۱۵۵ رأی موافق، ۱۸ رأی ممتنع و ۳ رأی مخالف، از مجلس رأی اعتماد دریافت کرد.
تندگویان در تاریخ ۹ آبان ۱۳۵۹ درحالی‌که تازه حدود یک ماه از دوره وزارتش می‌گذشت، با توجه به آغاز جنگ تحمیلی و خطراتی که پالایشگاه آبادان و کارکنان آن و مردم این شهر را تهدید می کرد برای سومین بار جهت بازدید از پالایشگاه، عازم جنوب شد و در راه ماهشهر به آبادان، همراه با معاون خود، مهندس بهروز بوشهری و مدیر مناطق نفت خیز جنوب، آقای مهندس سیدمحسن یحیوی و سه تن دیگر از همراهانش آقایان بخشی پور، عباس روح نواز و علی اصغر اسماعیلی توسط نیروهای عراقی از داخل خاک کشور ربوده و به عراق برده شد.
آقای مهندس یحیوی در خاطرات خود می گوید: پس از اینکه توسط نیروهای عراقی دستگیر شده و به جمع دیگر مردم به اسارت گرفته شده در همان نزدیکی منتقل شدیم، ناگهان صدای رگبار مسلسل بلند شد، مهندس تند گویان برای اینکه جلوی کشتار مردم غیر نظامی به اسارت گرفته شده را بگیرد. شجاعانه فریاد زد: کسی را نکشید، من وزیر نفت ایران هستم. بلافاصله صدای رگبار مسلسل قطع شد.
تندگویان و معاونانش را از آن جا به زندان استخبارات عراق در بغداد منتقل کردند. امام خمینی در سخنرانی روز 22بهمن1359 خود فرمودند: وزیر نفت ما الآن تحت شکنجه است. آن طوری که حتی در روزنامه‌های این دو روز نوشته بودند، به واسطه شکنجه در خطر است، و شاید خدای نخواسته از شکنجه‌هایی که می‌کنند و کردند جان سالم به در نبرد.(صحیفه امام، ج14،84)
به نقل از برخی اسیران، وی تا سال‌ها پس از شکست حصر آبادان (مهر ۱۳۶۰) و آزادسازی خرمشهر (خرداد ۱۳۶۱) نیز زنده بود. اما از چگونگی وضعیت اسارت و نحوه شهادت او در اردوگاه‌های اسرا، اطلاعات دقیقی در دست نیست.
سرانجام پس از پایان گرفتن جنگ و تبادل اسرا و کشته‌شدگان میان دو طرف، پیکر محمد جواد تندگویان که در اثر شکنجه در عراق جان شهید شده بود، به ایران بازگردانده و در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۷۰ به خاک سپرده شد.
در اینجا مناسب است از دیگر وزیران دولت های پس از پیروزی انقلاب که در لباس وزارت جان خود را فدای آرمان های نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران کرده و در مسیر خدمت به مردم جان به جان آفرین تسلیم کرده اند یاد کنیم.
1- مهندس موسی کلانتری وزیر راه و ترابری در دولت محمد علی رجایی که در حادثه بمب گذاری دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیر 1360 به شهادت رسید.
2- دکترحسن عباس پور وزیر نیرو در دولت محمد علی رجایی که در حادثه بمب گذاری دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیر 1360 به شهادت رسید.
3- دکتر محمود قندی وزیر پست و تلگراف و تلفن در دولت محمد علی رجایی که در حادثه بمب گذاری دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیر 1360 به شهادت رسید.
4- دکتر محمدعلی فیاض بخش وزیر مشاور و سرپرست سازمان بهزیستی کشور در دولت محمد علی رجایی که در حادثه بمب گذاری دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیر 1360 به شهادت رسید.
5- سرتیپ موسی نامجو وزیر دفاع در دولت آیه الله محمد رضا مهدوی کنی که در حادثه سقوط هواپیما در کهریزک تهران در هفتم مهر 1360 به شهادت رسید.
6- دکتر رحمان دادمان وزیر راه و ترابری در دولت حجه الاسلام و المسلمین سید محمد خاتمی که در حادثه سقوط هواپیمای مسافربری در کوه های ساری مازندران در چهاردهم اردیبهشت 1380 در حین ماموریت اداری دار فانی را وداع گفت.
7- دکتر جمال کریمی راد سخنگوی قوه قضاییه و وزیر دادگستری در دولت دکتر محمود احمدی نژاد که در حادثه تصادف رانندگی در جاده اصفهان در هفتم دی 1385در حین ماموریت اداری دار فانی را وداع گفت.
